مقایسة تأثیر زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور با زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فرسودگی زناشویی زوجین

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 5، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 75، فروردین 1398، صفحه 47-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.663541

نویسندگان

نیره آرین فر¹؛ رویا رسولی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

²عضو هیئت‌علمی گروه مشاوره، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، مقایسة اثربخشی زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور و زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فرسودگی زناشویی زوجین بود. روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه گواه بود. جامعة آماری، همة مراجعین مراکز کیمیا، بشارت، تماشا و توحید در سال 1396 در شهر اصفهان بودند که به دلیل مشکلات ارتباطی و زناشویی به این مراکز مراجعه کردند. از میان آن‌ها تعداد 24 زوج به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. سپس به گونة تصادفی تعداد 8 زوج در سه گروه گمارده شدند و زوجین گروه‌های آزمایش به‌صورت زوجی هر هفته در مداخله‌های جداگانه زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور (7 جلسه) و زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (12 جلسه) شرکت کردند. داده‌های آزمودنی‌ها به‌وسیلة پرسشنامه فرسودگی زناشویی پاینز (1996)، جمع‌آوری شد. برآیند تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که تفاوت میان گروه‌ها معنادار است (001/0). نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی نشان داد که زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد در مقایسه با زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور در کاهش فرسودگی زناشویی و سه مؤلفه آن (خستگی بدنی، احساسی و روانی) مؤثرتر بوده است (001/0 ).

کلیدواژه‌ها

زوجین؛ زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور؛ زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ فرسودگی زناشویی

مراجع

ایزدی، ر. و عابدی، م.ر. (1392). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.

پاینز، ا. (1996). چه کنیم تا عشق رویایی به بی‌رمقی نینجامد؟ ترجمة فاطمه شاداب. (1381). تهران: انتشارات ققنوس.

پیر فلک، م.، سودانی، م. و شفیع‌آبادی، ع. (1393). تأثیر زوج‌درمانی گروهی شناختی- رفتاری (GBCBT) بر کاهش دلزدگی زناشویی. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 4(2)، 267-247.

تقی‌یار، ز.، پهلوان‌زاده، ف. و شماوی، س.ع. (1395). تأثیر طرح‌واره درمانی بر سرخوردگی زناشویی زنان متأهل. مجلة زن و مطالعات خانواده، 9 (34)، 63-49.

حیدریان فر، ن. و امان‌الهی، ع. (1395). زوج‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): راهنمای گام‌به‌گام درمانگران در کار با زوج‌ها، اهواز: انتشارات علوم و فنون پزشکی.

حیدریان فر، ن.، امان‌الهی، ع.، خجسته‌مهر، ر. و ایمانی، م. (1394). بررسی تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کیفیت و سازگاری زناشویی زوج‌های شهرستان دزفول، مجله دستاوردهای روان‌شناسی بالینی، 1 (3)، 66-49.

داورنیا، ر.، زهراکار، ک.، معیری، ن.، و شاکرمی، م. (1394). بررسی کارایی زوج‌درمانی هیجان‌مدار به شیوة گروهی بر کاهش فرسودگی زناشویی زنان. مجلة علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 25 (2)، 132-140.

داور نیا، ر.، زهرا کار، ک.، و نظری، ع.م. (1394). تأثیر رویکرد زوج‌درمانی کوتاه‌مدت راه‌حل‌محور بر کاهش ابعاد فرسودگی زناشویی زنان، مجلة دانشکده پرستاری و مامائی ارومیه، 13 (1 پیاپی 66)، 46-34.

سازمان ثبت‌احوال کشور (1395). http://www.sabteahval.ir

شاکری، ز. (1394). بررسی تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر کاهش دلزدگی زناشویی زنان متأهل شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.

شوانی، ا.، زهرا کار، ک. و رسولی، م. (1395). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش مؤلفه‌های فرسودگی زناشویی زنان دارای همسر جانباز. فصلنامه طب جانباز، 8 (2)، 112-118.

صفی پوریان؛ ش.، قدمی، س.ا.، خاکپور، م.، سودانی، م.، و مهرآفرید، م. (1395). تأثیر مشاوره گروهی با روش درمان میان فردی (IPT) بر کاهش دلزدگی زناشویی زنان متقاضی طلاق، نشریه آموزش پرستاری، 5 (1 پیاپی 2)، 11-1.

عبادت‌پور، ب.، نوابی‌نژاد، ش.، شفیع‌آبادی، ع.، و فلسفی‌نژاد، م.ر. (1392). نقش واسطه‌ای کارکردهای خانواده بر تاب‌آوری و باورهای معنوی و دلزدگی زناشویی، فصلنامه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 3 (1 پیاپی 13)، 45-29.

قاری، ع. (1393). تأثیر رویکرد پذیرش و تعهد بر دلزدگی زناشویی و بخشش زوج‌های مراجعه‌کننده به مرکز خدمات اجتماعی و مشاوره سازمان زندان‌های استان اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

کیانی، ا.ر.، اسدی شیشه گران، س.، اسماعیلی قاضی ولوئی، ف.، و زوار، م. (1395). پیش‌بینی دلزدگی زناشویی بر اساس ابرازگری هیجانی و اسنادهای زناشویی در افراد متأهل مراجعه‌کننده به مراکز بهزیستی شهر اردبیل، پژوهش‌های مشاوره، 15 (59)، 58-75

نادری، ف.، افتخار، ز.، و آملازاده، ص. (1388). رابطه ویژگی‌های شخصیت و روابط صمیمی همسر با دلزدگی زناشویی در همسران معتاد مرد اهواز. روان‌شناسی اجتماعی (یافته‌های نو در روان‌شناسی)، 4 (11)، 78-61.

نظری، ع.م. (1383). بررسی تأثیر برنامه غنی‌سازی زناشویی و مشاوره راه‌حل‌مدار بر رضایت زناشویی زوجین هر دو شاغل. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه تربیت‌معلم. تهران.

نویدی، ف. (1384). بررسی رابطة دلزدگی زناشویی با عوامل جو سازمانی در کارکنان ادارات آموزش‌وپرورش و پرستاران بیمارستان‌های شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

 

Atkins, D.C., Berns, S., Wheeler, J., Baucom, D.H., & Simpson, L.E. (2004). Traditional Versus Integrative Behavioral Couple Therapy for Significantly and Chronically Distressed Married Couples. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72(2), 176-91.

Bakker, A. B. (2009). The crossover of burnout and its relation to partner health. Stress and Health, 25, 343-353.

Biglan, A., Hayes, S. C., & Pistorello, J. (2008). Acceptance and commitment: Implications for prevention science. Prevention Science, 9(3), 139-152.

Brummelhuis, L. L., Ter Hoeven, C. L., Bakker, A. B., & Peper, B. (2011). Breaking through the loss cycle of burnout: The role of motivation. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 84, 268–287.

Brzezowsk, K.M. (2012). A solution-focused group treatment approach for individuals maladaptive expressing anger. (Dissertation). Ohio: Wright State University.

Edlati, A., & Redzuan, M. (2010). Perception of women towards family values and their marital satisfaction, Journal of American Science, 6(4), 132-137.

Estrada, B., Beyebach, M. (2007). Solution-focused therapy with depressed deaf persons. J Fam Psychother, 18(3), 45-63.

Harris, R. (2009). ACT with love: Stop Struggling, Reconcile differences and strengthen your relationship with acceptance and commitment therapy. Oakland, CA: New Harbinger.

Hayes, S. C., Levin, M. E., Plumb-Vilardaga, J., Villatte, J. L., & Pistorello, J. (2013). Acceptance and commitment therapy and contextual behavioral science: Examining the progress of a distinctive model of behavioral and cognitive therapy. Behavior Therapy, 44(2), 180-198.

Hayes, S.C, Strosahl, K.D., Wilson, K.G. (2012). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change (2nd edition). New York, NY: The Guilford press.

Hayes, S.C., & Strosahl, K.D. (2010). A practical guide to Acceptance and Commitment Therapy. New York: Springer Science and Business Media Inc.

Jenny Steele, J. (1997). Applying an integration of solution focused therapy and family of origin therapy models in working with couples. (Dissertation). Manitoba: University of Manitoba Winnipeg.

Johnson, S., Lebow, J. (2000). The coming of age of couple therapy: A decade of review. J Marital Fam Ther, 26(1), 23- 38.

Kayser, K. (1993). When love dies: The process of marital disaffection. NY: Guilford.

Kvarme, L.G., Helseth, S., Sqrum, R., Luth-Hansen, V., Haugland, S., Karin Natvig, G. (2010). The effect of a solution-focused approach to improve self -fficacy in socially withdrawn school children: A non- randomized controlled trial. Int J Nurs Stud, 47, 1389-1396.

Lingren, HG. (2003). Marriage burnout. Available from: http://utahmarriage.org.

Masuda, A., Hayes, S.C., Sackett, C.F., & Twohig, MP. (2004). Cognitive diffusion and self-relevant negative thoughts: Examining the impact of a 90-year-old technique. Behavior Research Therapy, 42(4), 477-485.

Pakrosnis, R & Cepukiene, V. (2011).The outcome of solution-focused brief therapy among foster care adolescents: The changes of behavior and perceived somatic and cognitive difficulties. Child Youth Serv Rev. 33,791-7.

Pichot, T. (2007). Looking beyond depression. In T. S. Nelson & F. N. Thomas (Eds.), Handbook of solution focused brief therapy: Clinical applications. New York, NY: Haworth, 117- 24.

Pines, A. M. & Nunes, R. (2003). The relationship between career and couple burnout: implications for career and couple counseling. Employment Counseling, 74(2), 50-64.

Pines, M.A., Hammer, B.L., Neal, B.M., Icekson, T. (2011). Job Burnout and couples in the sandwiched Generation. Social psychology. 74(4), 361- 380. do:10.1177/01902125114222452.

Pokorska, J., Farrell, A., Evanschitzky, H., & Pillai, K. (2013). Relationship fading in business-to-consumer context. In S. Sezgin, E. Karaosmanoglu, & A. B. Elmadag Bas (Eds.), EMAC. 42nd annual EMAC conference: lost in translation.

Rothwell, N. (2005). How brief is solution focused brief therapy? A comparative study. Clin Psychol Psychother, 12,402–405.

Russell, M. (2008.) Equine facilitated couples therapy and solution focused couples therapy: A comparison study. (Dissertation). Prescott: Arizona.

Stewart, J.W. (2011). A pilot study of solution-focused brief therapeutic intervention for couples. (Dissertation). Utah: Utah State University.

Tree, H.A. (2009). Multiple sclerosis severity, pain intensity, and psychosocial factors: Associations with perceived social support, hope, optimism, depression, and fatigue. University of Kansas.

Trepper, T.S., Dolan, Y., McCollum, E.E., Nelson, T. (2006). Steve De Shazer and the future of solutionfocused therapy. J Marital Fam Ther, 32(2), 33–9.

Twohig, M. P. (2009). The application of acceptance and commitment therapy to obsessive-compulsive disorder. Cognitive Behavior Practice, 16(1), 18.28.

Van Plet, M. A. (2009). Crossover of burnout among health care professionals. Journal of marriage and the family, 85, 210-30.

Walsh, F. (2006). A Family Resilience Framework: Innovative Practice Applications. Family Relations, 51, 130.138.

Woidneck, M. R., Morrison, K. L., & Twohig, M. P. (2013). Acceptance and Commitment Therapy for the Treatment of Posttraumatic Stress among Adolescents. Behavior Modification, 38(4), 451–476.

Zimmerman, T.S., Prest, L.A. & Wetzel, B.E. (1997) Solution-focused couple therapy groups: An empirical study. J Fam Ther. 19 (2),125-144.