اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات418
تعداد شماره‌ها10,005
تعداد مقالات83,621
تعداد مشاهده مقاله78,331,855
تعداد دریافت فایل اصل مقاله55,378,064
مرادی رامز, زهرا, سهرابی, شهلا. (1397). بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 12(44), 87-102.
زهرا مرادی رامز; شهلا سهرابی. "بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران". نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 12, 44, 1397, 87-102.
مرادی رامز, زهرا, سهرابی, شهلا. (1397). 'بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران', نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 12(44), pp. 87-102.
مرادی رامز, زهرا, سهرابی, شهلا. بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی, 1397; 12(44): 87-102.

بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران

اقتصاد مالی
مقاله 5، دوره 12، شماره 44، آذر 1397، صفحه 87-102    اصل مقاله (756.47 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
نویسندگان
زهرا مرادی رامز1؛ شهلا سهرابی* 2
1کارشناس ارشد، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار، شهریار، ایران.
2استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار، شهریار، ایران
چکیده
هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بر درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. روش تحقیق از منظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت جمع‌آوری داده‌ها توصیفی-همبستگی و از نوع داده کمی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی زمانی1390 تا 1394 تشکیل می‌دهد، به منظور نمونه‌گیری از روش حذف سیستماتیک استفاده شده و تعداد 107 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Eviews استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند(مالکیت نهادی)و درماندگی مالی شرکت‌های مورد مطالعه و همچنین بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند(مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکت‌ها رابطه معنادار وجود دارد.
The purpose of this research is to investigate the relationship between institutional shareholders as owner and manager on financial distress in companies admitted to Tehran Stock Exchange. The research method is applied from the perspective of the target and descriptive in terms of the nature of the data collection. The statistical population of the study is Tehran Stock Exchange (TSE), a systematic elimination sampling method, and a sample size of 107 companies. Eviews software has been used to analyze the data. The results of the research indicate that there is a meaningful relationship between the number of institutional shareholders that are on the board of directors (institutional ownership) and the financial distress of the companies studied, as well as the number of institutional shareholders that own the company (management ownership) and financial distress.

Keywords: companies admitted to the Tehran Stock Exchange, financial distress, Institutional ownership, management ownership
کلیدواژه‌ها
واژه‌های کلیدی: بورس اوراق بهادار تهران ، درماندگی مالی، مالکیت نهادی، مالکیت مدیریتی. طبقه بندی JEL : G1؛ O16؛ O17
اصل مقاله

 

بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بردرماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران

 

 

زهرا مرادی رامز

تاریخ دریافت: 12/04/1397            تاریخ پذیرش: 16/06/1397

[1]

شهلا سهرابی[2]

 

 

چکیده

هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بر درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. روش تحقیق از منظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت جمع‌آوری داده‌ها توصیفی-همبستگی و از نوع داده کمی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی زمانی1390 تا 1394 تشکیل می‌دهد، به منظور نمونه‌گیری از روش حذف سیستماتیک استفاده شده و تعداد 107 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Eviews استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند(مالکیت نهادی)و درماندگی مالی شرکت‌های مورد مطالعه و همچنین بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند(مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکت‌ها رابطه معنادار وجود دارد.

 

واژه‌های کلیدی: بورس اوراق بهادار تهران ، درماندگی مالی، مالکیت نهادی، مالکیت مدیریتی.

طبقه بندی JEL:  G1 , O16 , O17

1- مقدمه

با گسترده شدن شرکت­ها و موسسات مالی خطر جدایی مالکیت از مدیریت احساس می‌شود، این وضعیت می­تواند شرکت را به سمت درماندگی مالی هدایت کند. در حقیقت با شکل‌گیری رابطه نمایندگی، تضاد منافع بین مدیران و سهامداران ایجاد می­گردد. بدان معنا که ممکن است مدیران دست به رفتارهای فرصت طلبانه‌زده، تصمیماتی را اتخاذ نمایند که در جهت منافع آنها وعکس منافع سهام­داران باشد. نیاز به حاکمیت شرکتی (نظام راهبری شرکت) از تضاد منافع بالقوه بین افراد حاضر در ساختار شرکت ناشی می­شود. در پی بحران های اقتصادی اخیر، تحقیقات مبتنی بر سازمان‌های بین‌المللی، به ارائه تاثیر ساختار حاکمیت شرکتی بر درماندگی مالی پرداختند. این موضوع همچنان حائز اهمیت است زیرا تفاوت در ویژگی‌های حاکمیت شرکتی کاربرد با اهمیتی در تصمیمات کسب و کار دارد خصوصا زمانی که ریسک عدم موفقیت بالا باشد (جاج و زیتامل[i]، 1992).

در حقیقت، محققان پیشین نشان دادند که مکانیزم های حاکمیت شرکتی از جمله ساختار مالکیت و هیات مدیره تاثیرات متفاوتی بر شرکتهای درمانده مالی دارد (وانگ و دنگ2، 2006). تحقیقات مربوط به حاکمیت شرکتی به دو صورت نقش ذینفعان و تمرکز مالکیت در درماندگی مالی شرکت‌ها را مطرح کردند. از یک طرف برخی نویسندگان نشان دادند که ذینفعان می‌توانند نقش با اهمیتی به عنوان یک مکانیزم کنترل داخلی در نظارت مدیریت و جلوگیری از شکست شرکت ایفا کنند و رفتار فرصت طلبانه مالکان را کاهش دهند. از طرف دیگر تمرکز مالکیت می‌تواند اثرات مضری داشته باشد. به این صورت که ذینفعان می‌توانند از قدرت خود استفاده کرده و دارایی های شرکت را به تامین مالی سایر کسب و کارها انتقال دهند (وانگ و دنگ، 2006).

ساختار مالکیت در حاکمیت شرکتی دارای جایگاه هسته‌ای و مشخص می‌باشد. تعیین نوع ساختار مالکیت و ترکیب سهامدارن شرکت به عنوان ابزار کنترل و اعمال حکمرانی در شرکت‌هاست. این بعد از حاکمیت در قالب ابعاد مختلف تعییین کننده نوع مالکیت شرکت نظیر توزیع مالکیت، تمرکز مالکیت، وجود سهامداران اقلیت و عمده در ترکیب شرکت و درصد مالکیت آنها قابل بررسی است. همچنین ترکیب سهامداران شرکت‌ها از الگوی متفاوتی نظیر سهامداران نهادی، مالکیت مدیریتی، سهامداران خصوصی و دولتی تبعیت می‌کند یکی از ساز و کارهای کنترل بیرونی موثر بر حاکمیت شرکتی که دارای اهمیت فزاینده ای بوده، ظهور سرمایه گذاران نهادی است (حساس یگانه و همکاران، 1388).

هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه بین سهامداران نهادی به عنوان مالک ومدیر بر درماندگی مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به پرسش های زیر است: 

×    چه رابطه‌ای بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره اند (مالکیت نهادی) و درماندگی مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

×    چه رابطه‌ای بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت اند (مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

 

2- مبانی نظری

سرمایه‌گذاران نهادی

سرمایه‌گذاران نهادی، سرمایه‌گذاران بزرگ نظیر بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و ... می‌باشند. عموماً این گونه تصور می‌شود که حضور سرمایه‌گذاران نهادی ممکن است به تغییر رفتار و رویه‌های شرکت منجر شود. این امر از فعالیت‌های نظارتی که این سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند، نشات می‌گیرد(بوش[ii]،1998). نتایج حاصل از تحقیقات بوش (1998) نشان می‌دهد در شرکت‌هایی که درصد مالکیت نهادی کمتر است، مدیران تمایل زیادی به کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه و در نتیجه، بالا بردن سود به سطح سال قابل قبول دارند. در شرکت‌هایی که درصد مالکیت نهادی بالاتر است، انگیزه مدیران برای مدیریت سود از طریق عدم انجام سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیق و توسعه کاهش می‌یابد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که حضور مالکین نهادی به کاهش مدیریت سود و متعاقبا حسابداری محافظه کارانه منجر می‌گردد. از آنجا که سهامدارن عمده گرایش زیادی به نظارت بر مدیریت شرکت دارند به همین دلیل وجود آنها باعث کاهش هزینه‌های نمایندگی شرکت و درنهایت افزایش ارزش و عملکرد شرکت می‌گردد. کافی[iii] (1991) نیز در مطالعه خود نشان داد که سرمایه‌گذاران حقوقی نیز می‌توانند در اعمال کنترل و نظارت بر شرکت خصوصا در جلسات هیات مدیره نقش موثری ایفا کنند.

اصولا سرمایه گذاران نهادی را می‌توان به دو دسته منفعل و فعال تقسیم کرد:

دسته اول سرمایه گذاران نهادی منفعل دارای گردش پرتفوی بالایی بوده و استراتژی معاملاتی لحظه‌ای دارند. برای مثال، با یک خبر خوب سهام می‌خرند و با خبر بد سهام را می‌فروشند. برای این مالکان، قیمت جاری سهام بسیار مهم بوده، دارای دیدگاه کوتاه مدت و گذرا هستند و عملکرد جاری را به عملکرد بلند مدت شرکت ترجیح می‌دهند. بنابراین، انگیزه زیادی برای نظارت بر مدیریت و داشتن نماینده در هیات مدیره شرکت های سرمایه پذیر ندارند، زیرا بعید است که منافع این نظارت در کوتاه مدت نصیب آنها شود (پوتر[iv]،1992). تمرکز بیش از حد این سهامداران بر عملکرد و سود جاری، ممکن است انگیزه‌هایی را برای خوش بینی مدیریت در ارائه سود حسابداری جهت نیل به اهداف کوتاه مدت، فراهم آورد.

دسته دوم سرمایه‌گذاران نهادی فعال، دیدگاه بلند مدت داشته، عملکرد بلند مدت شرکت را مدنظر دارند. بنابراین، انگیزه زیادی برای داشتن نماینده در هیات مدیره شرکت‌های سرمایه پذیر دارند. گردش پایین سبد سهام سرمایه‌گذاران بزرگ بیانگر انگیزه این سهامداران برای نگهداری سهام و تشویق مدیران به بهبود عملیات و افزایش ثروت سهامداران است. این سهامداران با نظارت فعالانه بر مدیریت تصمیمات وی، انگیزه‌هایی را برای مسئولیت پذیری بیشتر مدیریت فراهم می‌آورند (مهرانی وهمکاران، 1392). از طرفی، فرضیه نظارت کارا بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران نهادی به علت خبره بودن به راحتی و با هزینه کمتر نسبت به سایر سرمایه‌گذاران می‌توانند بر مدیریت نظارت کنند. در نهایت پیش‌بینی می‌شود که این نظارت باعث ایجاد رابطه مثبت بین درصد سرمایه‌گذاران نهادی و عملکرد شرکت شود. این فرضیه بطور تلویحی فقط یک رابطه سرمایه‌گذاری بین مالکیت نهادی و شرکت فرض می‌کند. فرضیه تضاد منافع بیان می‌کند که با توجه به سایر روابط تجاری سودآور با شرکت، سرمایه‌گذاران نهادی مجبور به دادن رأی به مدیریت بر اساس سهام‌شان هستند. به عنوان مثال، یک شرکت بیمه ممکن است مالک بخش قابل توجهی از سهام شرکت باشد و همزمان به عنوان بیمه گر اصلی شرکت نیز فعالیت کند. رأی دادن بر علیه مدیریت می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روابط تجاری شرکت بیمه با مدیریت (و شاید دیگران) بگذارد، در حالی‌که رأی به نفع مدیریت منجر به هیچ مجازات آشکاری نمی‌شود. فرضیه همراستایی، راهبرد را نیز بیان می‌کند که همکاران مالکان نهادی و شرکت مزایای دو جانبه برای هر دو طرف دارد، بطورکلی این همکاران اثرات مثبت بر ارزش شرکت ناشی از نظارت سرمایه گذاران نهادی را کاهش می‌دهد. در نتیجه فرضیات تضاد منافع و هم راستایی راهبرد یک رابطه منفی بین مالکیت نهادی و ارزش شرکت پیش‌بینی می‌کند (حساس یگانه و همکاران، 1384).

 

سلامت مالی و درماندگی مالی

سرمایه گذاران ایرانی کمتر به سرمایه گذاری در دارایی‌های مالی تمایل دارند و این نشان دهنده عدم اطمینان و شناخت آنها از بازارهای مالی است. برای ترغیب سرمایه‌گذاران و اعتبار دهندگان به سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی باید چاره جویی کرد و شرایطی را فراهم نمود که به سرمایه گذاران در آگاهی دادن درباره بـازارهای مالی وتصمیم گیــری های آنها کمک شود. یک عامل بسیــار مهم که تصمیمات سرمایه‌گذاران را  تحت تأثیر قرار می دهد عامل سلامت مالی واحدهای اقتصادی می‌باشد. اگر بتوان سلامت مالی به مفهوم توانایی واحد اقتصادی به ایفاء تعهدات و سود‌آوری برای کلیه‌ی سرمایه‌گذاران و ذینفعان و تداوم فعالیت را سنجش و ارزیابی کرد و مدلی برای آن ارائه داد، در واقع شرایط مطمئن‌تری در بازار سرمایه ایجاد شده که به امر گسترش سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی کمک خواهد کرد (خدابخش و همکاران، 1392).

درماندگی مالی یکی از مراحل ورشکستگی است، که در این مرحله شرکتها در بازپرداخت بدهی های خود دچار مشکل می‌شوند. در یک تعریف کلی؛ درماندگی مالی حالتی است که در آن به علت کاهش قدرت سودآوری شرکت، احتمال عدم توانایی بازپرداخت اصل و فرع بدهی شرکت افزایش یافته است (رضوانی،1392).

برای سهامداران یا سرمایه گذاران این سؤال همواره مطرح می‌شود که آیا امکان سنجش و ارزیابی سلامت مالی شرکت ها وجود دارد یا نه؟ بنابراین در این راستا شناخت عوامل تأثیرگذار بر سلامت مالی مهم می‌باشند. عوامل تأثیرگذار بر سلامت مالی متعددند برای شناخت عوامل تأثیرگذار بر توانایی سودآوری، ایفاء تعهدات و تداوم فعالیت باید عملکرد واحدهای اقتصادی مورد ارزیابی قرار گیرد که در این ارتباط مطالعات وسیعی انجام شده است. در برخی از مطالعات فقط اثر یک شاخص یا عامل استفاده شده و در برخی دیگر شاخص‌ها و عوامل به طور گروهی برای ارزیابی و پیش بینی مورد استفاده قرار گرفته‌اند که بعضی از مطالعات نشان داده است که وقتی این شاخص‌ها به طور گروهی در ارزیابی عملکرد و در نتیجه سلامت مالی استفاده می‌شوند نتایج بهتری را ارائه خواهند داد (پورعلی و همکاران، 1389).

 

3- پیشینه تحقیق

جدول(1) برخی از مطالعات انجام شده در رابطه با موضوع تحقیق را نشان می‌دهد.

 

جدول(1) برخی از مطالعات انجام شده

نام صاحبنظر

سال

نتایج/ یافته‌ها

مانزانک و همکاران

2016

تمرکز مالکیت، مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی بر درماندگی شرکتها بطور منفی و معنادار تاثیرگذار است.

فاتا و همکاران

2016

بین ساختار مالکیت، بازده سهام و مخارج سرمایه گذاری رابطه وجود دارد.

لین و همکاران

2014

همبستگی بین مشکلات نمایندگی با واگرایی کنترل مالکیت تاثیر واقعی را بر درآمد مالی و سرمایه گذاری شرکت می‌گذارد.

گومز-مجیا و ویسمن

2012

مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی هر دو منجر به کاهش درماندگی مالی شرکتها می‌شود.

فیچ و سلزک[v]

2010

بین مالکیت مدیریتی و درماندگی مالی شرکت‌ها ارتباط منفی و معناداری وجود دارد.

لاجیلی و زیگال[vi]

2010

تمرکز مالکیت ارتباط مستقیم و معناداری با احتمال درماندگی مالی شرکت‌ها دارد.

مانگنا و کامیسا[vii]

2008

تمرکز مالکیت تاثیرگذاری معناداری بر درماندگی مالی شرکت‌ها دارد.

دایها و همکاران[viii]

2008

نشان دادند که درماندگی مالی با افزایش تمرکز مالکیت افزایش می‌یابد.

وانگ و دنگ[ix]

2006

تمرکز مالکیت بطور منفی و معنادار بر درماندگی مالی شرکت‌ها تاثیرگذار است.

سیف اللهی

1397

درماندگی مالی شرکت ها شدت رابطه بین هموارسازی سود و هزینه بدهی را افزایش می دهد و درماندگی مالی تأثیر منفی و معناداری بر هزینه بدهی شرکت ها دارد.

عباس‌زاده و همکاران

1395

شرکتهای با مالکیت نهادی پایین نسبت به شرکتهای با مالکیت نهادی بالا رابطه قویتری را بین شفافیت گزارشگری مالی و اجتناب مالیاتی را نشان میدهند.

خواجه و همکاران

1394

نتایج تحقیق آنان، حاکی از وجود رابطه مستقیم و معنی دار نسبت مدیران غیرموظف، نوع اظهارنظر حسابرس، پاداش هیأت مدیره و اندازه هیأت مدیره با درماندگی مالی است

علم‌الهدی و همکاران

1393

ساختار سرمایه با ساختار مالکیت رابطه مثبت دارد و همچنین وجود رابطه منفی بین تعداد سهام‌های متعلق به سرمایه‌گذاران نهادی با اهرم تأیید شد.

صادقی و همکاران

1393

عوامل نظام راهبری شرکت‌ها؛ بالا بودن سابقه فعالیت، نسبت اهرمی و تمرکز مالکیت احتمال درماندگی مالی را افزایش و اندازه شرکت، هزینه نمایندگی و نسبت جاری بالا احتمال درماندگی مالی را کاهش می‌دهد.

ستایش و منصوری

1393

پایین‌بودن درصد مدیران غیرموظف هیئت‌ مدیره در شرکت‏های درمانده مالی در مقایسه با شرکت‏های غیردرمانده مالی، یکی از دلایل درماندگی مالی شرکت‏ها است.

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

4- روش تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت جمع‌آوری داده‌ها توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری تحقیق را شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی1390 تا 1394 تشکیل می‌دهد، روش نمونه‌گیری حذف سیستماتیک و تعداد نمونه 107شرکت می‌باشد.

 

5- فرضیه‌های تحقیق

1)   بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند(مالکیت نهادی) و درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد.

2)   بین‌ تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند(مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی‌ شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد.

در این پژوهش شرکت‌ها به لحاظ سلامت مالی به دو گروه سالم و درمانده طبقه‌بندی می‌شوند:

شرکت‌های سالم:  شرکتی که طی 4  سال متوالی منتهی به سال جاری دارای رشد سود پس از کسر مالیات باشد که البته این نشان دهنده توانایی شرکت برای پرداخت تعهداتش در آینده نیز می باشد (پورعلی وهمکاران1389).

شرکت‌های درمانده: عدم عکس‌العمل فوری در مقابل محیط تجاری پویا و همواره در حال تغییر موجب ایجاد خط روند منفی در سود پس از کسر مالیات و نهایتاً‌ درماندگی می‌شود. چنانچه شرکتی در سال جاری دارای زیان و طی 3 سال گذشته حداقل متحمل یکبار زیان شده باشد این نشانگر آنست که شرکت نمی‌تواند در سال بعد وضعیت خود را بهبود ببخشد. و به این ترتیب دچار درماندگی مالی شده و قادر به ایفای تعهدات خود نخواهد بود و ضرر آن به تمام ذینفعان خواهد رسید (فلاح، 1393).

 

6- متغیرهای تحقیق

  • ·       سودآوری

نسبت سود قبل از بهره و مالیات بر ارزش جایگزینی دارایی‌های کل در سال t-1  (مانزانک و همکاران، 2016).

 

  
  • ·       هزینه مالی

نسبت هزینه مالی بر ارزش جایگزینی دارایی‌های کل در سال t-1 (مانزانک و همکاران، 2016).

 

  
  • ·       سود باقیمانده

نسبت سود باقیمانده بر ارزش جایگزینی دارایی‌های کل در سال t-1 (مانزانک و همکاران، 2016).

 

  
  • ·       دوگانگی وظیفه مدیرعامل

اگر مدیر شرکت هم مدیرعامل و هم ریس هیات مدیره باشد عدد یک و در غیر اینصورت عدد صفر در نظر گرفته می شود (مرادی و همکاران، 1391).

 

 

 

  • ·       استقلال هیات مدیره

تعداد اعضای غیر موظف به کل اعضای هیات مدیره (دیمیتروپولوس و آستریو،2010).

 

  • ·       اندازه هیات مدیره

تعداد اعضای فعال در هیات مدیره طی سال مالی (خرسند و همکاران، 1392).

 

4- تجزیه وتحلیل داده ها

جدول(2) برخی از مفاهیم آمار توصیفی متغیرها را نشان می دهد. اصلی‌ترین شاخص مرکزی، میانگین است که بیانگر نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص خوبی برای نشان دادن مرکزیت داده ها است. مقدار میانگین برای متغیر درماندگی مالی برابر با 44/0 می‌باشد که نشان می‌دهد بیشتر داده ها حول این نقطه تمرکز یافته اند.

 

جدول(2) آمار توصیفی داده ها

 

درماندگی مالی

مالکیت نهادی

مالکیت مدیریتی

سود

آوری

هزینه مالی

سود باقیمانده

استقلال هیات مدیره

اندازه هیات مدیره

دوگانگی وظیفه مدیر عامل

میانگین

44/0

65/49

30/0

26/0

57/2

32/0

00/0

12/5

64/0

میانه

00/0

61/55

26/0

11/0

20/2

36/0

00/0

00/5

60/0

بیشینه

00/1

29/98

98/0

08/44

14/1

99/0

00/1

00/7

00/1

کمینه

00/0

00/0

01/0

83/9-

00/0

95/0-

00/0

00/5

00/0

انحراف معیار

49/0

69/32

18/0

06/2

19/1

43/0

09/0

54/0

22/0

ضریب چولگی

21/0

18/0-

08/1

98/17

18/7

05/1-

19/10

70/4

51/0-

ضریب کشیدگی

04/1

55/1

34/4

23/383

29/58

62/3

00/105

56/26

30/3

مشاهدات

535

535

535

535

535

535

535

535

535

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

4-1- بررسی ناهمسانی واریانس

جدول3 وجود مشکل ناهمسانی واریانس را با استفاده از آزمون بروش پاگان – کوک و ویسبرگ نشان می دهد.

جدول(3) نتایج آزمون آزمون بروش پاگان – کوک و ویسبرگ برای کشف ناهمسانی واریانس

مدل

فرضیه صفر (H0)

آماره   بروش

پاگان – کوک و ویسبرگ

p-value

نتیجه آزمون

اول

واریانس­ها همسانند

1471/2

0042/0

H0 رد می­شود (ناهمسانی واریانس وجود دارد)

دوم

واریانس­ها همسانند

0974/3

0157/0

H0 رد می­شود (ناهمسانی واریانس وجود دارد)

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

در تمامی مدل­های­ پژوهش مشکل ناهمسانی واریانس وجود دارد (زیرا احتمال­ یا p-value محاسبه شده کوچکتر از 05/0 است). بنابراین تخمین نهایی این مدل­ها با استفاده از آزمون GLS صورت می­گیرد تا فرض همسانی واریانس­ها در تحلیل رگرسیون برقرار بماند و مشکل ناهمسانی واریانس­ها به این ترتیب حل شود.

 

4-2- نتایج آزمون

با توجه به نتایج دو آزمون انجام شده (F و هاسمن) در هر دو آزمون احتمال بدست آمده کمتر از 5 درصد بوده و بنابراین باید در مدل رگرسیونی مربوطه از روش اثرات ثابت استفاده شود.

 

جدول(4) نتایج آزمونF لیمر (سطح خطای 5 درصد)

آزمون F لیمر

شرح

مقدار آماره

درجه آزادی

احتمال

مدل 1

Cross-section F

579844/0

(399/102)

0094/0

Cross-section Chi-square

355169/70

102

0029/0

مدل 2

Cross-section F

563626/0

(399/102)

0000/0

Cross-section Chi-square

514012/68

102

0006/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول (5) نتایج آزمون هاسمن (سطح خطای 5 درصد)

آزمون هاسمن

شرح

مقدار آماره

درجه آزادی

احتمال

مدل 1

Cross-section F

4044/5

7

0107/0

مدل 2

Cross-section F

8496/4

7

0083/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

4-3- آزمون فرضیه ها

  • ·       نتایج آزمون رگرسیون فرضیه اول

:  بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند (مالکیت نهادی) و درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود ندارد.

:  بین تعداد سهامداران نهادی که در هیئت مدیره‌اند (مالکیت نهادی) و درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد.

 

جدول(6) آزمون رگرسیون و معناداری مدل فرضیه اول

نام متغیر

ضرایب برآوردی

انحراف برآورد

آماره t

سطح معناداری

ثابت

1179/0

2226/0

5296/0

5966/0

مالکیت نهادی

0002/0-

0006/0

4212/0-

*0437/0

سودآوری

0001/0-

0104/0

0130/0-

**0026/0

استقلال هیات مدیره

8011/1-

8111/1

9928/0-

*0212/0

اندازه هیات مدیره

0086/0-

0510/0

1689/0-

8659/0

هزینه مالی

4129/0-

2239/0

8436/1-

0658/0

سود باقیمانده

0411/0

0402/0

0217/1

3074/0

دوگانگی وظیفه مدیرعامل

2133/0

0980/0

1763/2

*0300/0

دوربین – واتسون

ضریب تعیین

ضریب تعیین تعدیل شده

آماره F

سطح معناداری

08/2

62/0

60/0

6001/1

**0000/0

*سطح خطای 5 درصد و **سطح خطای 1 درصد

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به جدول(6) آماره دوربین – واتسون برابر با 08/2 می‌باشد و این نشان می‌دهد به خطاها همبستگی وجود ندارد چرا که بین 5/1 تا 5/2 قرار دارد. ضریب برآوردی متغیر مالکیت نهادی بر درماندگی مالی برابر با 000284/0- می باشد که نشان می‌دهد بین متغیر مالکیت نهادی و درماندگی مالی رابطه منفی و معکوس وجود دارد، یعنی با افزایش مالکیت نهادی، درماندگی مالی شرکت‌ها کاهش می‌یابد. ضریب تعیین تعدیل شده این آزمون برابر با 60/0 می‌باشد، که نشان می‌دهد مستقل در مدل حاضر می تواند 60 درصد از تغییرات متغیر وابسته (درماندگی مالی) را پیش‌بینی نمایند. به دلیل معنادار بودن آماره F در سطح خطای 1 درصد، می‌توان گفت که مدل تحقیق از لحاظ آماری معنادار و مناسب می‌باشد. در نهایت، بدلیل اینکه سطح معناداری آماره t متغیر مستقل تحقیق از سطح خطای 5 درصد پایین‌تر است، می‌توان با اطمینان 95 درصد فرضیه تحقیق را تایید کرد. بنابراین بین میزان سهامداران نهادی که در هیئت مدیره اند(مالکیت نهادی)و درماندگی مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد.

 

  • ·       نتایج آزمون رگرسیون فرضیه  دوم

:  بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند (مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود ندارد.

:  بین تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند (مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد.

 

جدول(7) آزمون رگرسیون و معناداری مدل فرضیه دوم

نام متغیر

ضرایب برآوردی

انحراف برآورد

آماره t

سطح معناداری

ثابت

0573/0

2186/0

2623/0

7932/0

مالکیت مدیریتی

2480/0-

1227/0

0212/2-

0438/0*

سودآوری

0013/0

0103/0

1269/0

090/0*

استقلال هیات مدیره

6411/1-

8011/1

9137/0-

3613/0

اندازه هیات مدیره

0148/0-

0508/0

2926/0-

7699/0

هزینه مالی

4505/0-

2234/0

0160/2-

5443/0

سود باقیمانده

0350/0

0402/0

8729/0

3831/0

دوگانگی وظیفه مدیرعامل

2196/0

0976/0

2503/2

0249/0*

دوربین – واتسون

ضریب تعیین

ضریب تعیین تعدیل شده

آماره F

سطح معناداری

81/2

72/0

71/0

170700/2

0000/0 **

*سطح خطای 5 درصد و **سطح خطای 1 درصد

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

با توجه به نتایج جدول(7) آماره دوربین – واتسون برابر با 81/2 می‌باشد و این نشان می‌دهد بین خطاها همبستگی وجود ندارد چرا که بین 5/1 تا 5/2 قرار دارد. ضریب برآوردی متغیر مالکیت مدیریتی بر درماندگی مالی برابر با 438/0- می‌باشد که نشان می‌دهد بین متغیر مالکیت مدیریتی و درماندگی مالی رابطه منفی و معکوس وجود دارد، یعنی با افزایش مالکیت مدیریتی، درماندگی مالی شرکت‌ها کاهش می‌یابد. اثر متغیر کنترلی دوگانگی وظیفه مدیرعامل بر درماندگی مالی مثبت می‌باشد. متغیرهای کنترلی هزینه مالی و سود باقیمانده به دلیل قرار داشتن در سطح معناداری بیشتر از 05/0 با درماندگی مالی مرتبط نمی‌باشند. اثر متغیرهای کنترلی سودآوری، استقلال هیات مدیره و اندازه هیات مدیره بر درماندگی مالی منفی می‌باشد. ضریب تعیین تعدیل شده این آزمون برابر با 63/0 می‌باشد، که نشان می‌دهد متغیر مستقل در مدل حاضر می‌تواند 71 درصد از تغییرات متغیر وابسته را پیش‌بینی نمایند. به دلیل معنادار بودن آماره F در سطح خطای 1 درصد، می توان گفت که مدل تحقیق از لحاظ آماری معنادار و مناسب می‌باشد. در نهایت، بدلیل اینکه سطح معناداری آماره t متغیر مستقل تحقیق از سطح خطای 5 درصد پایین تر است، می توان با اطمینان 95 درصد فرضیه دوم تحقیق را تایید کرد. بنابراین بین میزان سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند (مالکیت مدیریتی) بر درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار دارند.

 

5- نتیجه‌گیری

نتیجه تحقیق حاکی از این است که بین میزان سهامداران نهادی که در هیئت مدیره اند (مالکیت نهادی) و درماندگی مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد. بنابراین، با توجه به نتایج بدست آمده از  فرضیه اول به افراد و گروه های ذینفع پیشنهاد می‌شود در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری نمایند که از سطوح بالای مالکیت نهادی نسبت به سایر شرکت‌ها برخوردار باشند چرا که این شرکت‌ها از درماندگی مالی کمتری نسبت به سایر شرکت‌ها برخوردار و وضعیت بهتری دارند. همچنین نتایج  بدست آمده  از فرضیه دوم  نشان داد که بین‌ تعداد سهامداران نهادی که مالک شرکت‌اند(مالکیت مدیریتی) و درماندگی مالی‌ شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معنادار وجود دارد، بنابراین پیشنهاد می‌گردد که سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه و سهامداران باید در زمان سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به موقعیت مالی شرکت‌ها و ساختار مالکیت مدیریتی توجه نمایند تا از این طریق بتوانند بازده بیشتری کسب نمایند.

برای انجام برخی پژوهش‌های همسو با این موضوع و همچنین توسعه آن، پیشنهاد‌هایی به شرح زیر ارائه می شود:

  • بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک و مدیر بر درماندگی مالی در شرکت‌های کوچک و بزرگ به طور مقایسه‌ای.
  • بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک ومدیر بر درماندگی مالی درشرکت‌های خصوصی تابع اصل 44 و غیرخصوصی به طور مقایسه‌ای.
  • بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک ومدیر بر درماندگی مالی درشرکت‌های تولیدی و غیر تولیدی به طور مقایسه‌ای.
  • بررسی رابطه سهامداران نهادی به عنوان مالک ومدیر بر درماندگی مالی درشرکت‌های دارای عرضه اولیه سهام.

1- کارشناس ارشد، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار، شهریار، ایران. 

2- استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار، شهریار، ایران (نویسنده مسئول)  modiran77@gmail.com


[i] Judge & Zeithaml

2 Wang., & Deng

3 Bushee,

4 Kaffi,

5 Potter,

6 Fich & Slezak

7 Lajili & Zeghal,

8 Mangena & Chamisa

9 Dahya et al

10 Wang & Deng,

مراجع

1)     پورعلی، پویان راد، مهدی. بررسی ارتباط بین مدیریت سود و ناتوانی مالی شرکت‌ها. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار. دوره 5. شماره 16. صص 77-88 (1389).

2)     حساس یگانه، یحیی؛ رئیسی، زهره و حسینی، سیدمجتبی. بررسی رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.انجمن علوم مدیریت ایران.دوره 4. شماره 13. صص 75-100(1388).

3)     خدابخش، محمد، درماندگی مالی به عنوان عاملی برای وقوع مدیریت سود مقاله 2، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 10 ) 1392.(

4)     خرسند، محمد. شناسایی عوامل موثر نظام راهبری شرکت (به ویژه مالکیت نهادی) در پیشگیری از درماندگی مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته حسابداری.دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی) 1392.(

5)     رضایی، فرزین و پیری، عبداله.(1390). تاثیر ساختار مالکیت، ساختار سرمایه و نقدینگی بر ارزش بازار شرکت‌ها، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، پاییز390 ، دوره 3، شماره11، صص 155-174.

6)      ستایش، محمد حسین و منصوری، شعله. بررسی مقایسه ای سازو کارهای حاکمیت شرکتی در شرکت‌های درمانده و غیر درمانده بورسی، تحقیقات مالی، دوره 1. شماره 16. صص99-112) 1393.(

7)     سعید فلاح ،اصغر ارم ، پیش‌بینی درماندگی مالی شرکت‌ها با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان دوره 18، شماره 2، تابستان 1395، صفحه 347-368) 1395.(

8)     سهیل خواجه ،پریسا خلیق خیاوی, غلامرضا محفوظی, بررسی رابطه بین حاکمیت شرکتی ودرماندگی مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده ازرگرسیون لجستیک ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت) 1394.(

9)     سیف‌اللهی، ناصر. (1397). شناسایی مکانیزیم اثرگذاری مدیریت هموارسازی سود بر هزینه بدهی مالی در شرکت های بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه  اقتصاد مالی،دوره 12.ش‎42، صص 181-199

10) صادقی، حسین؛ رحیمی، پریسا و سلمانی، یونس. تاثیر عوامل کلان اقتصادی و نظام راهبری بر درماندگی مالی شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دوفصلنامه اقتصاد پولی، مالی. سال 21. شماره 8(1393).

11) عباس‌زاده, مرتضی فدایی, محسن مفتونیان, مائده بابایی کلاریجانی. (1395). بررسی ارتباط شفافیت مالی و اجتناب مالیاتی با توجه به مالکیت نهادی شرکت‌ها. فصلنامه  اقتصاد مالی، 10.‎35،صص 45-74

12) علم الهدی سیدسجاد, دریابر عبداله, طریقی سمانه.(1393). بررسی رابطه کیفیت سود و ساختار سرمایه (مطالعه موردی: شرکت های غیرمالی پذیرش شده در بورس اوراق بهادار تهران).‎ فصلنامه  اقتصاد مالی،دوره 8 .ش‎27، صص 1-10

13) مرادی ،محمد؛ مهرانی ،ساسان؛ قیومی فعال،علی. (1391). رابطه بین مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت نهادی و مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری. مجله علمی پژوهشی دانش حسابداری. دوره 3. ش 11. صص 31-55

14) مهرانی، ساسان؛ حسینی، احد؛ حیدری، حسن و پویانفر، احمد. بررسی اثر ساختار مالکیت بر ارزش شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مجله علمی پژوهشی تحقیقات مالی. دوره 15. ش 1. صص 129-148(1392).

15)   Bushee, B. J.“The Influence on Institutional Investors on Myopic R&D Investment Behavior”. The Accounting Review 73, 305-333(1998).

16)   Claessens, S., Djankov, S., Lang, L. H. P. The separation of ownership and control in East Asian corporations. Journal of Financial Economics 58,81-112(2000)

17)   Dahya, J., Dimitrov, O., & McConnell, J. Dominant shareholders, corporateboards, and corporate value: a cross-country analysis. Journal of Financial Economics, vo1 1. No 87, pp73-100(2008).

18)   Dimitropoulos, P. E. and D. Asteriou (2010). “The Effect of Board Composition on the Informativeness and Quality of Annual Earnings: Empirical Evidence from Greece.” Research in International Business and Finance, No.24,190-205.

19)   Fata, E, F & Jensen, M.C. Scparation of ownership and control.Journal of low and economics, Vol 26. pp 327-349(2016).

20)   Felming, K., & Z_eghal, D. Corporate governance and bankruptcy filing decisions. Journal of General Management, 35(4), pp3-26(2005).

21)   Filch, A, & Selzek, B. Financial distress and board independence. The international journal of accounting, vol 49. No 4, pp 455-478(2010).

22)   Gomez-Mejia, L, & Weisman, R. Has agency theory run its course? Making the theory more flexible to information the management of rewards system. Corporate governance: an international review, vol20. No6, pp526-546(2012).

23)   Gillan, S.G and Starks L.T Corporate Governance, Corporate Ownership, and the Role of Institutional Investors: A Global Perspectives. Journal of Applied Finance. 13(2): PP.4-22(2003).

24)   Judge, W, & Zeithaml, C. Institutional and strategic choice perspectives on board involvement in the strategic. Journal of financial economics, vol35. No 4, pp 766-794(1992).

25)   kafi, R, & Sumon, B. Agency problem and the role of audit committee implications for corporate sector in Bangladesh. International journal of economics and finance, vol 2. No3(1991).

26)   Lin. T, "Corporate social responsibility, ethics, and corporate governance", Social Responsibility Journal, Vol. 8 Iss 4 pp. 547 – 560‌(2014).

27)   Lajili, K., & Z_eghal, D. Corporate governance and bankruptcy filing decisions. Journal of General Management, 35(4), pp3-26. (2010)

28)   Mangana, M, & Chamisa, E. corporate governance and incidence of listing sustention by the JSE security exchange of South Africa: an empirical analysis. International journal of accounting, vol43. No 1, pp 28-44 (2008).

29)   Manzaneque, M, Merino, E, & Priego, A. The role of institutional shareholders as owners and directors and the financial distress likelihood. Evidence from a concentrated ownership context. European management journal, pp 1-13(2016).

30)   Potter, G "Accounting Earnings Announcements, Institutional Investor Concentration, and Common Stook Returns," Journal Accounting Research, Spring: 146-155 (1992).

31)   Seifert, B., Gonenc, H., Wright, J. The international evidence on performance and equity ownership by insiders, blockholders, and institutions. Journal of Multinational Financial Management 15,171-191(2005)

32)   Wang, Z., & Deng, X. Corporate governance and financial distress. The Chinese Economy, 39(5), pp 5-27(2006).

 

یادداشت‌ها


 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,884
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,208


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب