مروری بر پیشگیری بهداشتی و کنترل کلامیدیوز در پرندگان زینتی

پژوهش های بالینی دامپزشکی

مقاله 16، دوره 8، شماره 1، شهریور 1396، صفحه 60-70

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

احمد مدنی^*

چکیده

یکی از عفونتهای مهم در پرندگان زینتی و خانگی، عفونتهای کلامیدیایی است، که موجب بیماری کلامیدیوز می گردد. اعضای خانواده کلامیدیاسه همگی توانایی ایجاد بیماری در انسان را دارند، اما تاکنون عمده گزارشات حاکی از ابتلای انسانها به کلامیدیا پسیتاسی و کلامیدیا آبورتوس بوده است. به همین دلیل این دو گونه اهمیت زئونوتیک بیشتری دارند. اهمیت این بیماری تا جایی است که در فهرست بیماری های قابل اخطار و گزارش OIE قرار گرفته است. عفونتهای کلامیدیایی در نقاط مختلف دنیا موجب همه گیری هایی در پرندگان شده اند.کلامیدیا ها در سیر تکاملی خود دو مرحله متفاوت شامل جسم عفونی اولیه و دیگری جسم مشبک رویشی را پشت سر می گذارند. جسم اولیه شکل عفونی و فعال این اجرام است. جسم مشبک رویشی مسؤول تکثیر در داخل سلول میزبان بوده و در شرایط مناسب اجسام مشبک رویشی بالغ شده و به یک یا چند جسم اولیه عفونی تبدیل می شوند که پس از آزاد شدن از سلول میزبان، می توانند سلولهای دیگری را آلوده سازند. انتشار این بیماری در محیط با روش های مختلفی از طریق مدفوع، ادرار، ترشحات اشکی، بینی، مخاط  دهان یا مری صورت می­گیرد و استرس هایی مانند کمبودهای تغذیه ای، جابجایی های طولانی، دوره تولید مثلی و درمان های آنتی بیوتیکی دفع اجرام کلامیدیایی را تشدید می نماید
کنترل عفونت در جمعیت های پرندگان با توجه به عفونت تحت بالینی و موارد بدون علائم آن هم به صورت طولانی مدت نسبتاً سخت است. رعایت قرنطینه در سطح منطقه ای، ملی و انفرادی می تواند در پیشگیری از بروز عفونت با سویه های جدید بسیار مؤثر باشد. مقررات و محدودیت های بهداشتی در واردات و تولید و فروش پرندگان خانگی بایستی به گونه ای باشد که مانع ورود میزبانهای آلوده بدون نشانه به کشور گردد. پرنده های مختلف یا حداقل گونه های مختلف پرندگان در قرنطینه یا مغازه های فروش و خانه ها بایستی بصورت جداگانه نگهداری شوند. رعایت شرایط بهداشتی مناسب در مراکز تولید و فروش پرندگان زینتی در کنترل عفونت اهمیت بالایی دارد. استفاده از ضدعفونی کننده های مناسب و رعایت مسائل قرنطینه ای در پرنده فروشی ها و بازارهای زنده فروشی پرندگان بایستی مورد توجه قرار گیرد. تشخیص به موقع و درمان سریع و مؤثر پرندگان آلوده و بیمار یا حذف و معدوم سازی آنها نیز بسیار حائز اهمیت است.
به نظر می رسد برای پیش گیری از انتقال عفونت به انسان بایستی راهکارهای مؤثری اتخاذ گردد. آموزش افراد در معرض خطر مانند دامپزشکان، پرنده فروشان و صاحبان پرندگان خانگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. محافظت این افراد با پوشش های مناسب مانند ماسک N95 در شرایطی که خطر ابتلا با توجه به شیوع عفونت در یک مجموعه بالاست، بسیار کمک کننده است. از تماس با و یا خرید و فروش پرندگان خانگی بیمار بایستی ممانعت به عمل آید. مدیریت دفع فضولات، کاهش گرد و غبار و ریز ذره ها در محیط با مرطوب نگه داشتن و اسپری محل نگهداری پرنده ها در کاهش خطر ابتلا به این عفونت در انسان مؤثر خواهد بود.
با وجود تولید واکسن های مؤثر علیه عفونت کلامیدیاآبورتوس در نشخوارکنندگان و کلامیدیا فلیس در گربه ها، تاکنون هیچ واکسن تجاری علیه کلامیدیاپسیتاسی در پرندگان به بازار عرضه نشده است. این واکسن ها اغلب واکسن های DNA بوده که تأثیر آنها در پیشگیری از عفونت در دو گونه بوقلمون و مرغ عشق به تائید رسیده است.

مراجع