تحلیل تطبیقی آموزه‌های نظام شهرسازی دورۀ صفویه در ایران با نظام شهرسازی دورۀ رنسانس در اروپا

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 13، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 45، اسفند 1397، صفحه 1021-1042   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی علیمرادی¹؛ حسن احمدی^{* 2}؛ وحید قبادیان³

¹دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی

²استادیار، گروه شهرسازی، ، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

³استادیار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در دورۀ صفویه به واسطه امنیت، رونق اقتصادی وتفکرات اسلامی زمینه مناسبی برای اعتلای فرهنگ ایرانی - اسلامی فراهم شد. این مساله باعث تشخّص و بالندگی هنر ایرانی - اسلامی خاصه شهرسازی و معماری دورۀ صفوی نسبت به دیگر دوره‌ها در ایران شد، چنان که حاصل آن را می‌توان در شکل‌گیری کالبدی نظام شهرسازی صفویه به صورت باغشهر، تمثیلی از بهشت روی زمین جست. نظام شهرسازی رنسانس نیز ریشه در مکتب اصالت انسان که الهام‌بخش و مبنای طراحی در همه سطوح کالبدی از اجزای معماری تا فضای شهری شد. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی آموزه‌های شهرسازی دورۀ صفویه و رنسانس و شناخت عناصر مؤثر در شکل‌گیری کالبدی شهر می‌باشد. لذا پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع از روش‌های ترکیبی اعم از تاریخی، تحلیل تطبیقی و پدیدارشناسی مورد استفاده قرار گرفته است. ابزار گردآوری داده‌ها، روش کتابخانه‌ای می‌باشد.تجزیه و تحلیل داده‌های آن به شیوه کیفی و استنباطی صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شهر آرمانی نظام شهرسازی دورۀ صفویه و رنسانس متأثر از نوع جهان‌بینی ناظر بر آن­ها بوده است. تبلور کالبدی فضاهای شهری در معنا و شکل جدید از دل سازمان کهن در یک فرایند تاریخی و طبیعی پدیده آمده است. در حقیقت گذار از شهر - مکان به شهر - زمان بوده است. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود شهر مقوله‌ای فلسفی است چون ابعاد ذهنی - هویتی شهر در محدوده ارزش‌های فکری - اعتقادی مقام می‌گیرد. از سوی دیگر شهر پدیده‌ای "مکانی – زمانی" است که در هر مقطعی از تاریخ بتواند دگرگونی‌های کمی خود را با تغییرات کیفی موردنیاز عصر خویش تبدیل کند و مفهوم مکان و زمان را در همسویی با یکدیگر قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

آموزه‌های شهرسازی؛ تحلیل تطبیقی؛ دورۀ صفویه؛ دورۀ رنسانس

مراجع

Ahari, Z. (2001). Isfahan School in urban Planning. Tehran: Art University Publications. (In Persian).

Ardalan, N., & Bakhtiar, L. (2015). The Sense of Unity. Translated by: Jalili, N. Tehran: Science of Architect Publications. (In Persian).

Ardalan, N. (1995). Iranian architecture in speech Four Generation from informed architects. Journal of the Abadi,19, 4-45. (In Persian).

Bacon. E. (1997). Cities design. Translated by: Taheri, F. Tehran: urban planning & Architecture Research Center of Iran Publications. (In Persian).

Bouzorgmehri, Z. (1995). Method of the Isfahan, the Collection of Articles on History Architecture and Urban Planning of Iran. Cultural Heritage Organization, Iran, 45-55. (In Persain).

Davari Ardakan, R. (1996). Raminations on Design of the Islamic Medina. Journal of Abadi, 22, 4-11. (In Persain).

Ghobadian, V. (1994). ClimaticAnalysis of the traditional Iranian Buildings. Tehran: Tehran university publications. (In Persian).

Ghobadian, V. (2011). Contenporary Western Architecture. Tehran: Caharal Research Bureau Publications.) In Persian)

Giedion, S. (1995). Space, Time and Architectur. Translated by: Mozayani, M., Tehran: Scientificand Cultural Publications. (In Persian).

Habibi, M. (2013). Analytic Historical from Urban Concept and Aspect Physical its. Tehran: University of Tehran. (In Persian).

Madani, A. (2000). Design of urban space. translated by: Mourtezaei, F. Tehran: Urban Planning and Processing Company. (In Persian).

Mason, H. (1972). The City in the Ancient World. Massachustts: Harvard UniversityPublications.

Mohammadi, M. (1995). Changing the Structure of Power in Iran and changing the city from, the collection of articles on history architecture and urban planning of Iran, cultural Heritage organization of Iran, 605 – 616, Arg Bam – Kerman, Iran. (In Persian).

Morris, J. (1989). History of urban form. Translated by: Rezazadeh, R. Tehran: University of science and Technology Publications. (In persain).

Mumford, L. (2008). City in the context of history. Translated by: Azimi, A., Tehran: Rasa Publication. (In Persian).

Naghizadeh, M. (2006). Islamic Urban Design and Architecture. Isfahan: RaheyanPublications. (In persain).

Seyyed Hossein, N. (2006). Spirituality and art of Islamic. translated by: Ghasemiyan, R. Tehran: Religious Studies of art Publication. (In Persian).

Pakdaman, B. (1992). Tipson Designing New world cities. Conferenceof the new cities New Culture in living, 161–200, Tehran: New urban development company. (In Persian).

Pakzad, J. (2010). History of European city. Tehran: Armanshar. (In Persian)

Pirna, K. (1991). About the urban Planning and traditional architecture of Iran. Journal of Abadi, 1. 4-9. (In Persian).

Pirnia, K. (1994). Persian Gardens, Journal of Abadi, 4(15). 4-15. (In Persian).

Shakoei, H. (2003). A new perspective in Urban Geography. Tehran: Samt Publications. (In Persian).

Shariati, A. (1977). The perspective of Islamic Humanism. Tehran: Ommat publications. (In Persian).

Shyegan, D. (2013). Searching for the lost Spaces. Tehran: Farzan Publications. (In Persian).

Soltan Zade, H. (211). Abrief History of the City and Urbanization in Iran. Tehran: Chahar Tagh Publications. (In Persian).

Tavassoli, M. (1994). Ciphered spaces.  Journal of Abadi, 15, 10-13. (In Persain).