نقش منظر فضاهای شهری در میزان «حس تعلق به مکان» از دیدگاه شهروندان (نمونه موردی: میدان‌های شهری همدان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 3، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 30، اردیبهشت 1395، صفحه 45-88   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

حسن سجادزاده^{* 1}؛ سلمان وحدت²

¹استادیار شهرسازی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

چکیده
منظرشهری به‌عنوان اولین سطح برخورد و ارتباط شهروندان با محیط شهری نقش مهم و تأثیرگذاری در ادراک محیط و ارتقای تعلق مکانی شهروندان به فضاهای شهری دارد. ارتقای عوامل منظر شهری به‌عنوان محرک توسعه ابعاد هویتی و تعلقی مکان‌های شهری زمانی می‌تواند مفید باشد که بتوان ابعاد و مؤلفه‌های تأثیرگذار آن را شناخت و مقدار تأثیر این عوامل را در میزان تعلق به مکان از دیدگاه شهروندان در جهت رفع نقاط ضعف و ترفیع نقاط قوت مکان، مورد بررسی قرار داد. در این راستا هدف از این پژوهش ارتقای ارزش‌های کیفی منظر فضاهای شهری و همچنین بررسی تأثیر مؤلفه‌های منظرشهری در میزان حس تعلق مکانی شهروندان به فضاهای شهری از دیدگاه کاربران فضا می‌باشد. بدین منظور در پ‍ژوهش حاضر از روش تحقیق، توصیفی-‌ تحلیلی و از شیوه‌های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه‌ای استفاده شده است. با توجه به یافته‌های تحقیق می‌توان ابعاد حس تعلق منظر شهری را در سه مؤلفه انسانی، معنایی – ادراکی، کالبدی – فیزیکی و 21 شاخص‌ طبقه بندی و ارائه نمود. از بین این مؤلفه‌ها و عوامل تحقیق، شاخص‌‌های بافت و ترئینات، نمادها و نشانه‌ها، رویدادهای جمعی و فردی در میدان امام خمینی، شاخص‌‌های پوشش سبز و طبیعی، هویت، ارزش‌های فرهنگی و تاریخی در میدان باباطاهر، شاخص‌‌های رنگ و فرم عناصر، نمادها و نشانه‌ها، ارزش‌های فرهنگی – تاریخی در میدان بوعلی سینا و شاخص‌‌های پوشش‌های سبز و طبیعی، یادمان‌های تاریخی، تعاملات اجتماعی در میدان شیر سنگی بیشترین بار مؤثر را در میزان حس تعلق مکان نسبت به میدان‌های مورد مطالعه داشته‌اند. با توجه به نتایج به دست آمده و می‌توان پیشنهادهایی مبنی ارتقای کیفی نماها و بدنه‌ها، استفاده از نمادها و نشانه‌های تاریخی، فراهم نمودن امکان تجمیع و تعاون و همکاری شهروندان، استفاده از موتیف‌های معماری در ساخت اجزای کالبدی میدان و فراهم نمودن امکان ایجاد رنگ تعلق شهروندان در ارتقای حس تعلق عوامل منظر شهری در میدان‌های مورد مطالعه ارائه داد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: میدان‌های شهری؛ منظر؛ حس تعلق مکان؛ شهروندان؛ همدان

مراجع

References

Antrop, M. & Van Eetvelde, V. (2000). “Holistic Aspects Of Suburban Landscapes: Visual Image Interpretation and Landscape Metrics”, Landscape and Urban Planning, 50, pp43-58.

Antrop, M. (2005). Why landscapes of the past are important for the future. Landscape And Urban Planning, 70, pp 21-34.

Bell, Simon (2008), Visual design elements in landscape، translation: Mohammad Reza Masnavi, first edition, Tehran University Press.

Behzadfar, Mustafa (2008), Dictionary concepts of urban design, Tehran research project conducted at the Center for the Study and Research of Urban Planning and Architecture. [In Persian].

Crow, Thomas. Brown, Terry. Young, Raymond De (2006), The Riverside and Berwyn experience: Contrasts in landscape structure, perceptions of the urban landscape, and their effects on people, Landscape and Urban Planning Vol 75, p: 282.

Canter, D. (1977), ThePsycology of Place. The Architectural Press Ltd, London, p314.

Carmona, M., Heath, T., & Tiesdell, S. (2006). Public Places – Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. New York: Elsevier.

Childress, H. (1994). Place, narrative, and relationship: a new approach to place attachment. Paper presented at the Environmental design research association, banking on Design? Proceedings of the 25th Annual Conference of the Environmental Design Research Association, San Antonio: Texas.

Douglas Porteous, J. (2003), Invironmental Aesthetics. Taylor & Francis e-Library.

Daviran, Ismail and Kariminejad, Malihe (2014), hoviat va hes talogh makani dar fazahaie omomi jadaiol ehdas shahri, [identity and sense of place in the newly built urban public spaces (Case Study: Park Nahjolbalaghe - Tehran), Journal hoviat shahr, no 18, pp. 92-81. [In Persian].

Daneshmand, Fattane. Nazarian, Asghar. (2009). Streng thening the spirit of citizenship in metropolitan management case study: Hamadan. Journal of Amaiesh mohit, period 3, No. 8. [In Persian].

Feizi Mohsen & Asadpour, Ali (2013). Faraiande bazafarini manzar miadin shahr Tehran ba hadef erteghaie tamolat ejtemai sharvandan, [The process of reproduction Landscape squares of Tehran citizens to promote social interaction]. Journal of Motaleat shahri, No. 7, pp. 3-14. [In Persian].

Falahat, Mohammad Sadeq (2005). Sense of place and its components, Journal Honarhaie ziba, Tehran University. [In Persian].

Golmohammadi, Ahmad (2001), the globalization of culture and identity, Tehran, publication ney. [In Persian].

Ghasemi, Vahid & Negin, Somayeh (2009). The effect of neighborhood identity tissue sites in Isfahan, Journ al Urban and Regional Research, No 2, pp. 113-136. [In Persian].

Hosseini, S. B. & Razzaghi asl, S. (2008). Motion and time in the urban landscape: ideas and design concepts, Tehran, International Journal of Engineering, Iran University of Science and Technology, (6): 88-83. [In Persian].

Iravanian, Mahmoud. Khodapanahi, Mohammadkarim, (2001). Ravanshenasi ehsas va edrak [PsychologySensation and Perception], Tehran, samt publisher, the eleventh edition: 10. [In Persian].

Lindholm, G. (2011). “‘Visible Gestures’: On Urban Landscape Perspectives in Planning”. Planning Theory, 10, pp1-15. [In Persian].

Mahmoudi, A. S. (2006). Manzar shahri: Morori bar chand nazarieh [Urban Landscape: A review of several theories]. Abadi, (53): 54-61. [In Persian].

Mohandesan moshaver tarh piravash (2004), Tarh tafzili shahr hamedan, [detailed plan of Hamadan]. [In Persian].

Mansouri, Syed Amir (2004). Daramadi bar zibaii shenasi bagh irani, [Introduction to aesthetics of Iranian garden, Journal Bagh nazar, No. 3, pp 58-63. [In Persian].

Mansouri, Syed Amir (2009). Chisti manzar shahri, baresi tarikhi tahavolat mafhomi makzar shahri iran, [Nature of the urban landscape, historical evolution of the urban landscape in Iran], Mahname manzar, No. 9, pp. 30-33. [In Persian].

Masnavi, Mohammad Reza. Fathi, Mehdi (2011). Experimental research in order to promote sustainable development and environment Landscape of urban highway greenways approach based on visual preferences of consumers, Journal Arman shahr, No. 7, pp. 89. 77. [In Persian].

Moiedi, Mohammad. Alinejad Manouchehr. Navaei, Hossein (2003). The Role of the urban landscape elements in promoting a sense of security in urban public spaces (Case Study: Tehran's Evin neighborhood). Journal of Social Security, No. 35, pp. 159 -191. [In Persian].

Pourahmad, Ahmad and Ghasemi, Iraj (2010), Modelsazi modelat sakhtari dar barname rizi shahri [Structural equations modeling in urban planning]، Sepehr Journal, period nineteenth, No. 78, pp. 10-15. [In Persian].

Partovi, F. Y. (2006). An analytic model for locating facilities strategically, ELSEVIR, Omega, 34 (41), 55. [In Persian].

Pakzad, Jahan (2005), mabani nazari va faraiande tarahi shahri [theory and urbandesign process]. Tehran: Ministry of HousingandUrban Development. [In Persian].

Rapoport, A. )1982(. The meaning of the built environment. a nonverbal communication approach University of Arizona Press.

Relph, E. )1976(. Place and Pacelessness. Pion: London, p 208.

Rezazadeh, Razieh (2005), the principles and criteria and regulations regulating urban construction, Ministry of Housing and Urban Development, Department of City Planning and Architecture Studies and Research Center for Urban Development and Architecture. [In Persian].

Swaffield, S. (2005). Landscape As A Way Of Knowing The World. In: HARVEY, S., FIELDHOUSE, KEN, HOPKINS, JOHN (Ed. ) The Cultured Landscape; Designing The Environment In The 21st Century. Rout ledge.

SEMKEN, S & FREEMAN, C. B. (2008). Sense of Place in the Practice and Assessment of Place-Based Science Teaching, Science Education 92, pp: 1042-1058. DOI 10. 1002/sce. 202 79.

Steele, Fritz (1981), the sense of place, Boston: CBI Publishing Company.

Sajadzadeh, Hassan and Pirbabayi, Mohammad Taghi (2011). Mafahim fazaie shahri dar shahr eslami [Islamic concepts of urban space in the city, Iranian Journal of Islamic Studies, Issue 10, Winter 91. [In Persian].

Sajadzadeh, Hassan & Pirbabayi, Mohammad Taghi (2012). Mafahim fazaie shahri dar shahr eslami [Islamic concepts of urban space in the city, Iranian Journal of Islamic Studies], No, 10. [In Persian].

Sajadzadeh, Hassan & Karimi moshaver, Mehrdad and Vahdat, Salman (2014), Baresi va arzyabi olaviat molefehaie manzar khiaban shahriba estefadeaz model ANP, [Review and assess priority Landscape the components of urban streets with model (ANP) (case study: Hamadan)], Journal of joghrafia va motaleat mohiti, No, 10, pp: 85 – 100. [In Persian].

Schumacher, Randall and Richard J. Lu Max (1388). Introduction to structural equation modeling. Translation: Vahid Ghasemi, published by sociologists, Tehran.

Sarmast, Bahram & Motavaseli, Mohamad Mehdi, (2009), Measure and analyze the role of Place Scale on the place attachment (Case Study: Tehran), Journal Modiriat shahri, No, 26, pp, 133-146. [In Persian].

Tajik, Mohammad Reza (2005), ravabet gheiriyat va hoviat dar mian iranian, [of alterity and identity among Iranians], Tehran, culture of dialogue Journal. [In Persian].

Vadenberg. R, Lance. C (2000) A Review and Synthesis of the Measurement Invariance Literature Suggestions, Practices, and Recommend dations for Organizational Research. Organizational Research Methods. January 2000, 3: pp 4-70.

Vahdat, Salman & Said izadi, Mohamad (2015), Baresi va tahlil shakheshaie keifi adzeshhaie piademadari masirhaie aber piade ba takid bar piade rah, [Analysis of qualitative indicators walking values pedestrian paths with emphasis on the walk (Case Study: Axis Tabiat Tabriz)], Journal of joghrafia va motaleat mohiti, No, 13, pp: 95 – 112. [In Persian].

http://dana. ir/News/367075. html.

http://artimankohan2. blogfa. com/category/81.