پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 9,995 |
| تعداد مقالات | 83,540 |
| تعداد مشاهده مقاله | 77,194,839 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 54,243,601 |
تأثیرمعیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود بر ریسک نامطلوب سود | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 7، دوره 11، شماره 41، فروردین 1398، صفحه 153-176 اصل مقاله (783.65 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مهدی دسینه1؛ یداله تاری وردی* 2؛ فرزانه حیدر پور3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری حسابداری،دانشکده اقتصادوحسابداری،واحدتهران مرکزی،دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2استادیارگروه حسابداری،دانشکده اقتصادوحسابداری،واحدتهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دانشیارگروه حسابداری،دانشکده اقتصادوحسابداری،واحدتهرانمرکزی،دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| انتخاب شاخص مناسب اندازه‌گیری ریسک همواره از مباحث چالش‌برانگیز در حوزه مطالعات بازار سرمایه بوده است. توانایی صورت‌های مالی جهت ارزیابی ریسک، یکی از موضوعات اساسی برای محققین مالی به شمار می‌رود. نوسانات سود می‌تواند نقش کلیدی در ارزیابی ریسک ایفا نماید. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی تأثیر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود بر ریسک نامطلوب سود می‌پردازد. دراین تحقیق، داده‌های مربوط به 119 شرکت منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1390 تا 1395 موردمطالعه و بررسی قرارگرفته‌اند. ویژگی‌های کیفیت اقلام تعهدی، قابلیت پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و هموارسازی سود به‌عنوانویژگی‌های مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود و شاخص ریسک نامطلوب سود، با رویکردی متفاوت از سایر تحقیقات به‌عنوان شاخص ارزیابی ریسک مورداستفادهقرارگرفته‌اند. برمبنای نمونه انتخابی و استفاده از آزمون‌های رگرسیونی چندگانه،به‌جز ویژگی هموارسازی سود،سایر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود با ریسک نامطلوب سود دارای رابطه معنی‌دار بوده است The selection of appropriate risk measurement indicators has always been a challenging topic in the field of capital market studies. The ability of financial statements to evaluate risk is one of the key issues for financial researchers. Earning volatility can play a key role in risk assessment In this regard this paper investigates examines the effects of accounting-based earnings characteristics on Earning Downside Risk. In this research, we examined 119 selected companies from listed firms in Tehran Stock Exchange. Characteristics of Accruals Quality, Persist,Predict and smoothing as accounting-based characteristics earning attributes and earning downside risk have been used with a different approach than other research as an indicator of risk assessment. Based on our sample and using multiple regression tests, other than smooth attribute, we found significant relationship other earning attributes and earning downside risk. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ریسک نامطلوب؛ ریسک نامطلوب سود؛ ریسک نامطلوب بازده؛ ویژگی‌های سود | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
تأثیرمعیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود بر ریسک نامطلوب سود
مهدی دسینه
یداله تاری وردی[2] فرزانه حیدرپور[3]
چکیده انتخاب شاخص مناسب اندازه‌گیری ریسک همواره از مباحث چالش‌برانگیز در حوزه مطالعات بازار سرمایه بوده است. توانایی صورت‌های مالی جهت ارزیابی ریسک، یکی از موضوعات اساسی برای محققین مالی به شمار می‌رود. نوسانات سود می‌تواند نقش کلیدی در ارزیابی ریسک ایفا نماید. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی تأثیر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود بر ریسک نامطلوب سود می‌پردازد. دراین تحقیق، داده‌های مربوط به 119 شرکت منتخب پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1390 تا 1395 موردمطالعه و بررسی قرارگرفته‌اند. ویژگی‌های کیفیت اقلام تعهدی، قابلیت پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و هموارسازی سود به‌عنوانویژگی‌های مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود و شاخص ریسک نامطلوب سود، با رویکردی متفاوت از سایر تحقیقات به‌عنوان شاخص ارزیابی ریسک مورداستفادهقرارگرفته‌اند. برمبنای نمونه انتخابی و استفاده از آزمون‌های رگرسیونی چندگانه،به‌جز ویژگی هموارسازی سود،سایر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود با ریسک نامطلوب سود دارای رابطه معنی‌دار بوده است.
واژه‌های کلیدی:ریسک نامطلوب، ریسک نامطلوب سود، ریسک نامطلوب بازده، ویژگی‌های سود. 1- مقدمه براساستعاریفجدیدازریسککهباادراکسرمایه‌گذارانازریسکتطابقبیشترینیزدارد،افزایشبازدهیدارائیمالیبه‌عنوانریسکمحسوبنمی‌شود. تعریفمتعارفریسکبیانگرهرگونهنوساناتاستکهشاملفرصت‌هایارزشمندسرمایه‌گذارینیزمی‌شود. دربرخی تعاریفجدیدوشاخص‌هاییکهبرآناساسطراحی‌شده،تنهاتغییراتنامطلوب (آندستهازمشاهداتیکهکمترازنرخبازدهمشخصیمی‌باشند) به‌عنوانریسکتعریفمی‌شوند. بهاعتقادگیلب[i](2009)،ریسک،هرپدیده‌ایاستکهبتواندنتیجهحاصلازآنچهسرمایه‌گذارانتظارداردرامنحرفسازد. ریسکدارایمفهومکلیدیاستویکیازاولیندغدغه‌هایسرمایه‌گذاراناست. بهمفهومریسکازدودیدگاهنگاهشدهاست: دیدگاهاول،ریسکرابه‌عنوانهرگونهنوساناتاحتمالیبازدهیاقتصادیدرآیندهمعرفیمی‌کندودیدگاهدوم،ریسکرابه‌عنوانهرگونهنوساناتاحتمالیمنفیبازدهیاقتصادیدرآیندهتلقیمی‌نماید. براین اساسریسکاحتمالزیانتعریفمی‌شود،یعنیتغییراتمطلوب (افزایشنرخبازدهدارائیمالی) به‌عنوانریسکمحسوبنشدهوفقطتغییراتنامطلوببه‌عنوانریسکمحسوبمی‌شوند،لذادیدگاهدومدرکانونتوجهقرارگرفتهاست. براساسدیدگاهدوم،نوسانات،دوجنبهمطلوبونامطلوبپیدامی‌کند. نوساناتمطلوبونامطلوب،توسطیکسطحقابل‌قبولازهمجداومشخصمی‌شوند. عملکردیکهزیرسطحقابل‌قبولقرارمی‌گیرد،نشان‌دهندهرویدادهاینامطلوبوزیرسطحنرمالاستکههمانریسکنامطلوباست. بر اساس تعریف نوین از ریسک، معیارهای انداز هگیری جدیدی نیز تعریف‌شده که انتظار می‌رود در مقایسه با معیارهایمتعارف اندازه‌گیری ریسک، دقیق‌تر و قابلیت‌های بیشتری نیز داشته باشند. معیارهایی ازجمله نیمواریانسو نیم انحراف معیار، بتای تعدیل‌شده، نسبت شارپ تعدیل‌شده و شاخص ترینور تعدیل‌شدهبه‌عنوان معیارهای اندازه‌گیری ریسکنامطلوب معرفی‌شده‌اند و محققین زیادی برتری این مقیاس‌ها را در تحقیقات مختلف در مقایسه با سایر مقیاس‌های ریسک بررسی نموده‌اند. (لوهر[ii] و همکاران، 2008؛لیلا و همکاران، 2008؛ چن و زینگ،[iii] 2005؛ کونجیتنچکی،[iv] 2015؛پدرسن[v] و همکاران، 2004؛ عبده تبریزی و همکاران، 1392) درهرکدام از شاخصهای معرفی‌شده ریسک نامطلوب از بازده به‌عنوان یکی از شاخصهای بازار استفاده‌شده است و مستقیماً از داده‌های صورت‌های مالی در ارزیابی ریسک استفاده‌نشده است.دردهه‌های اخیر، توانایی صورت‌های مالی جهت انعکاس ریسک، یک موضوع مهم و اساسی برای محققین و شاغلین حرفه حسابداری و مالی به شمار می‌آید.اتفاق‌نظرگسترده‌ای درمورد نقش کلیدی نوسانات سود در ارزیابی ریسک وجود دارد. (بیور،1977) بااین‌حال ریسک در اکثر مواقع به موارد کاهشی اشاره دارد تا افزایشی. (باوا،1975) ریسکازمنظرسرمایه‌گذارانکاهشانتظاراتاستدرحالی‌کهتامدت‌هادرمتونمالیصرفتغییرات (همکاهشوهمافزایش) به‌عنوانریسکدرنظرگرفتهمی‌شد. جهتانطباقمتونمالیبادیدگاهسرمایه‌گذاران،مقیاسجدیدریسکنامطلوببااستفادهازتغییراتکاهشیبازدهارائهگردید. ازدیدگاهحسابداریبهاستفادهازبازدهدرمحاسبهریسکانتقاداتیوارداست.مطابقبادیدگاهمذکور،بازدهمعیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود[vi]از قبیلکیفیتاقلامتعهدی[vii]،پایداریسود[viii]،قابلیتپیش‌بینیسود[ix]وهموارسازیسود[x]رادرنظرنمی‌گیرد وبیشترتحتتأثیربازارومواردرفتاری،روانیواحساسیقرارمی‌گیرد. لذااینشاخصدربسیاریازمواقعواقعینیست. همان‌طورکهحباب‌هایقیمتیسهامنمونه‌ایازغیرقابلاتکابودنبازدهسهاماست. (کونچیکتچی،2016) جهت رفع این نقیصه در محاسبه ریسک نامطلوب بجای استفاده از بازده، از سود استفاده‌شده است و در این تحقیق ابتداریسکنامطلوبسود،محاسبهومعرفیخواهدشد و سپس با عنایت به این مسئله که در محاسبه ریسک نامطلوب سود[xi]مستقیماً از داده‌های مربوط به صورت‌های مالی (سود) استفاده می‌شودبه دنبال پاسخگویی به این مهم خواهیم بود که آیا ریسک نامطلوب سود از معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود تأثیرمی‌پذیرد؟ نوآوری این پژوهش این است که تاکنوندر ایران مطالعه‌ای پیرامون معرفی و اندازه‌گیری ریسکنامطلوبسود (ریسککمتربودنسودواقعینسبتبهسودموردانتظار) انجام‌نشدهاست و همچنین اولین مطالعه‌ای است که تأثیرپذیری ریسک نامطلوب سود را از معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود بررسی می‌نماید.علاوه بر معرفی شاخص جدیدی از ریسک نامطلوب و همچنین اهمیت مطالعات درزمینهویژگی‌های سود (از منظر معیارهای مبتنی بر حسابداری)،فهمودرکبهترازاینمقولهمی‌تواندبهتحلیلوتصمیم‌گیریبه‌وسیلهسرمایه‌گذارانوسایراستفاده‌کنندگانازصورت‌هایمالیکمکنماید.
2- پیشینه نظری تحقیق سرمایه‌گذاری، فرایندی سامانمند و انسجام‌یافته است که بدون داشتن استراتژی مشخص و دیدگاهی روشن، نسبت به خواسته‌ها، پرهزینه و شاید کمبازده است. یکی از مراحل در این فرایند، اندازه‌گیری و ارزیابی است. سرمایه‌گذاران تمایل دارند تا بازده حاصل از سرمایه‌گذاری‌های خود را به حداکثر برسانند اما عدم اطمینان کافی نسبت به نتایج مورد انتظار آتی (یا همان ریسک) موجب می‌شود تا بازده واقعی با بازده مورد انتظار متفاوت باشد؛ بدین ترتیب در نگاه اول، ریسک عامل نامطلوب تلقی می‌شود که سرمایه‌گذاران تلاش دارند آن را به حداقل ممکن برسانند. نتیجه پذیرفتن این دیدگاه آناست که انتظار داشته باشیم همه سرمایه‌گذاران فقط در دارائی‌های بدون ریسک (اوراق قرضه، اوراق قرضه دولتی) سرمایه‌گذاری کنند ولی در عمل مشاهده می‌شود سرمایه‌گذاران علاوه بر دارائی‌های بدون ریسک در طیف وسیعی از دارائی‌های ریسکی (سهام عادی، ابزار مشتقه) نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند چراکه ریسک دو بعد دارد؛ در یک بعد، وجود ریسک، خطر از دست دادن عایدات نقدی و یا کاهش ارزش سرمایه‌گذاری را موجب می‌شود که این بعد به ریسک نامطلوب معروف است. در بعد دیگر، ریسک به‌عنوان فرصتی برای کسب سود بیشتر مطرح است که از این بعد، ریسک تحت عنوان ریسک مطلوب[xii] یاد می‌شود و مطلوب سرمایه‌گذاران است.به حداقل رساندن ریسک، مستلزم تحمل هزینه‌ای به نام کاهش نرخ بازده مورد انتظار است؛ به عبارت دقیق‌تر، سرمایه‌گذاران عقلائی، ریسکگریزند یعنی تنها زمانی حاضر به پذیرفتن ریسک بیشتر می‌شوند که نرخ بازده مورد انتظار به‌اندازه کافی بزرگ باشد تا این ریسک اضافی را جبران کند. رفتارسرمایه‌گذاران در مقابل زیان‌های نامطلوب[xiii] و سودهای مطلوب[xiv] متفاوت است. بنابراین سرمایه‌گذارانی که به ریسک نامطلوب اهمیت بیشتری می‌دهندصرف ریسکی را برای نگهداری دارائی‌هایی که بازده‌های روبهپائین بیشتری نسبت به بازده‌های روبهبالا دارند، تقاضا می‌کنند. درنتیجهدارائی‌هایی که دارای چولگی منفی[xv] هستند (احتمال تحقق زیان بیشتر ازاحتمال تحقق سود است و به عبارتی بازده‌های روبهپائینآن‌ها اندازه مطلق بیشتری نسبت به بازده‌های روبهبالایآن‌ها دارند) جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاران خواهندداشت، بازدهی بیشتری را طلب می‌کنند و کمتر قیمت‌گذاری می‌شوند. برعکس، دارائی‌های با چولگی[xvi] مثبت از آنجائی که پتانسیل سود بیشتری نسبت به زیان‌های محتمل دارند، جذابیت بیشتری دارند و صرف ریسک کمتری را می‌طلبند. نوساناتسودوسایرمقیاس‌هایموجوداندازه‌گیریریسکبرمبنایداده‌هایحسابداریشاملمتغیرهایکاهشیوافزایشیاست. بنابراینریسکیرانشانمی‌دهندکهبامواردکاهشیاشاره‌شدهمتفاوتاست. دیچو (1998)،نشاندادکهسودهادارایتوزیعنامتقارنباتفسیرریسککاهشیمرتبطباسوداست. درموردنحوهارتباطمقیاسریسکنامطلوبسود (مبتنیبرداده‌هایحسابداری) بامقیاسریسکنامطلوببازده (مبتنیبرسهام) درتحقیقاتقبلیابهاماتیوجوددارد. (چن،2001؛کیم،2011) اگرچهریسکنامطلوبسودوریسکنامطلوببازدههردوسناریویکاهشیرابررسیمی‌نمایندولیازلحاظروش‌هایاصلیمتفاوتهستند. درحقیقتریسکنامطلوبسودمی‌تواندابعادیازریسکبنیادیراکهبه‌وسیلهمقیاس‌هایمبتنیبربازدهدرنظرگرفتهنمی‌شود،درمحاسباتخودلحاظنماید. تمرکزریسکنامطلوبسودبرالگوهایکاهشیکلی‌ترمبتنیبراطلاعاتحسابداریاستدرحالی‌کهتمرکزریسکنامطلوببازدهبه‌طورمطلقبررویقیمتسهاماست. همچنینسود (عاملزیربناییریسکنامطلوبسود) وبازدهسهام (عاملزیربناییریسکنامطلوببازده) اطلاعاتمختلفیازپایداریسودوقابلیتپیش‌بینیسودرامنعکسمی‌نمایندکهموجبتفاوتبینمقیاسریسکنامطلوبسودوریسکنامطلوببازدهمی‌شود. تحقیقاتقبلینشاندادهاستکهسودنسبتبهبازدهسهامشاخصقوی‌تریاست. (فاما،1965؛اسلون، 1996) تحقیقاتقبلینشانمی‌دهدتمرکزبربازدهسهاممی‌توانددرتحلیل‌هایبنیادیگمراه‌کنندهباشد. بازدهسهامتوسطعواملیازقبیلاختلالاتغیربنیادیبازار،مبانیرفتاری،احساساتوعقایدشخصیسرمایه‌گذارانوحساسیتبازارسهامومحدودیت‌هایفروشنیزتعیینمی‌شود. (هونگوآستین،2003؛کونجیتچکی، 2015) درنتیجهمی‌توانگفتبازدهنسبتبهسودشاخصضعیف‌تریجهتمحاسبهریسکنامطلوباست. در پژوهش‌های تجربی متعددی، این تصور به اثبات رسیده است که سود مهم‌ترین منبع اطلاعاتی تلقی می‌شود و تصمیم‌گیرندگان به سود بیشتر از هر معیار دیگری اتکا می‌کنند: ولی باید به این نکته توجه شود که سود، مهم‌ترین منبع اطلاعاتی است که امکان دارد منعکس‌کننده عملکرد واقعی شرکت‌ها و مدیریت آنان نباشد: زیرابه دلیل قابلیت انعطاف ذاتی استانداردهای حسابداری، تفسیر و به‌کارگیری روش‌های حسابداری در بسیاری موارد، تابع قضاوت و اعمال‌نظر مدیران می‌شود: بنابراین علاوه بر کمیت سود باید به کیفیت آن نیز توجه شود. (مشایخ و فرهادی،1396) ادبیاتکیفیتسودمملوازمعیارهایمختلفبرایاندازه‌گیریاینمفهوماست. تعددمعیارهابه‌گونه‌ایاستکهمحققینمختلف،اینمعیارهارادرچندینطبقهجای‌داده‌اند. به‌عنوان‌مثالفرانسیس و همکاران (2010) هفت ویژگی سود را به‌عنوانویژگی‌های سود معرفی کردند. آن‌ها این ویژگی‌ها را به دودسته معیارهای مبتنی بر حسابداری و معیارهای مبتنی بر بازار تقسیم کردند. ایشان چهار ویژگی کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و، هموارسازی سود را به‌عنوان معیارهای مبتنی بر حسابداری کیفیت سود و سه ویژگی مربوط بودن، به‌موقع بودن و محافظه‌کاری را به‌عنوان معیارهای مبتنی بر بازار کیفیت سود معرفی کردند. کُرنلولندسمن(2003) معیارهایکیفیتسودرادرسهدستهمعیارهایمبتنیبرارتباطارزشی،معیارهایمبتنیبرمحتوایاطلاعاتیومعیارهایمبتنیبرقابلیتپیش‌بینیجای‌داده‌اند. جوناسوبلانکِت (2000)اینمعیارهارادردوگروهمعیارهایمرتبطبانیازهای استفاده‌کنندگان) کهبرمسائلمرتبطباارزش‌گذاریتأکیددارند (ومعیارهایمرتبطباحمایتازسرمایه‌گذاران) کهبرمسائلمرتبطبامباشرتوحاکمیتشرکتیتأکیددارند (طبقه‌بندیمی‌کنند. در این تحقیق از دیدگاه فرانسیس و همکاران (2010) استفاده می‌شود. کیفیتاقلامتعهدی،بهمیزانتبدیل(تحقق)اقلامتعهدیبهجریان‌هاینقدآتیاطلاق می‌گردد.(فرانسیسوهمکاران،2010)اینمعیارکیفیتسود،توسطبسیاریازمحققیندر سرفصلمعیارهایبرگرفتهازارتباطبینسود،جریاننقدواقلامتعهدیگنجانده‌شدهاست. بهمیزانیکهسودهایگذشتهبررویسودهایآتینگاشتمی‌شوند،پایدارییاثباتسود اطلاقمی‌شود. بهبیانبهتر،پایدارییاثباتسودبهمعنایبادوامبودن، تکرارپذیری، و دائم بودن سود درسال‌هایآتیاست. به توانایی سودهای گذشته در پیش‌بینی سودهای آینده، قابلیتپیش‌بینی سود می‌گویند. قابلیتپیش‌بینی سود یکی از ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری است که سبب بهبود مربوط بودن اطلاعات می‌شود.رویکرد دیگر برای ارزیابی ویژگی‌های سود، هموارسازی سود است که برخی پژوهشگران، از آن به تغییرپذیری تعبیر کرده‌اند. تغییرپذیری یا هموارسازی سود، به معنای وجود سودهای کم کیفیت است. محیطی که شرکت‌ها در آن فعالیت می‌کنند،همواره دستخوش تغییرات است. بنابراین مدیریت با استفاده از انتخاب‌های حسابداری، به هموارسازی سود اقدام و بدین شیوه، کیفیت سود را متأثرمی‌کند. (مشایخ و فرهادی،1396) بهدلیلمحاسبهریسکبرمبنایاطلاعاتصورت‌هایمالیبه‌جایمحاسبهآنبامقیاس‌هایمبتنیبربازار،لازماستمقیاسمذکورباسودحسابداریومشخصه‌هایآندرارتباطباشد. همچنینبهدلیلاینکهدرمحاسبهمقیاسجدیدریسکنامطلوبتحتعنوانریسکنامطلوبسود،ازشاخصنرخبازدهداراییاستفاده‌شدهاستواجزایاصلیاینشاخصسودودارایی‌هاهست،انتظارمی‌رودبینمعیارهای مبتنی بر حسابداریویژگی‌های سود (کیفیتاقلامتعهدی،پایداریسود،قابلیتپیش‌بینیسود،،هموارسازیسود،) وریسکسرمایه‌گذارانارتباطوجودداشتهباشدواینویژگی‌هابرریسکنامطلوبسوداثرگذارباشد. باتوجهبهتحقیقاتقبلی (فرانسیس، 2010؛بارث، 2013 و کونجیتنچکی، 2016) مشخصه‌هایمذکورانتخابشدنداینمشخصه‌هامربوطبهاطلاعاتیهستندکهتوسطسودآشکارمی‌شوندودرنتیجهارتباطریسکنامطلوبسودبااینمشخصه‌ها،نتیجهارتباطآنباالگوهایکاهشیسوداست.
3- پیشینه تجربی تحقیق اندر سو ووانگکای[xvii](2018)،در مقاله‌ایباعنوان "اندازه‌گیریریسکنامطلوبسیستماتیکدرتایوانبهبررسیریسکسیستماتیکوغیرسیستماتیک بانک‌هایداخلیو بین‌المللیتایوانپرداختند. آن‌ها بااستفادهاز تکنیک‌هایارزشدرمعرضخطرشرطیوکاهشموردانتظارشرطیوبااستفادهاز خود رگرسیون 2 چارکیباریسکنامطلوبناهمسانکهبازدهروزانهسهام بانک‌ها راتعدیل می‌نموداینتحقیقراانجامدادند. نتایجمحققیننشاندادکه بانک‌هایخصوصیبااندازهواهرمبیشترموجبریسکسیستماتیک مؤثرتری می‌شود. به‌نحوی‌کهدرمواجههبارویدادهای غیرعادیریسک آن‌ها کاهش می‌یابد. همچنین بانک‌هایبیناللملیدرمقایسهبا بانک‌هایداخلیتایوانمتحملریسکهمسانبیشتری می‌شوند. فاراگووتیدونگپ[xviii](2018)،بهبررسیارتباطریسکنامطلوبوبازده پرتفوی‌هایبازارسهامآمریکاطی سال‌های 1964 الی 2016 پرداختند. آن‌ها یکمدلپنجعاملیجهت قیمت‌گذاریپرتفویسهام،حقتقدموارزهاارائهنمودند. اینپنجعاملشاملبازدهبازار،نوساناتبازار،یکعاملنامطلوب،یکعاملنامطلوببازارویکعاملنامطلوبنوساناتبازاربودهاست. اینمدلنسبتبهسایر مدل‌های بررسی‌شدهدربخشادبیاتتحقیقمذکوربرتری قابل‌توجهیداشتهاست. آباکاتو[xix](2018)،درپژوهشیباعنوان "ریسکنامطلوبوعملکرد مصون‌سازیپویا: شواهدیازقراردادهایآتیشاخصنیکی" بهبررسیاعتبار مدل‌های مصون‌سازیقراردادهایآتیپویادرراستایحداقلسازی ریسک‌هاینامطلوب ازجمله ارزشدرمعرضخطروکاهش مورد انتظار پرداختهاست. دراینتحقیقکهبرایبرآورد نسبت‌های مصون‌سازیاز مدل‌هایهمبستگیشرطیپویا استفاده‌شده است،نتایجنشان می‌دهدکه دیدگاه‌هایریسکنامطلوبغیرشرطیعملکردبهترینسبتبه دیدگاه‌های ارائه‌شده شرطیدارد. هود و مالیک[xx](2018)، برآوردی از ریسک نامطلوب بازده سهام با استفاده از آزمون شکست ساختاری ارائه دادند. آن‌ها با استفاده از شبیه‌سازی نشان دادند که شکست ساختاری در نوسانات بازده موجب کشیدگی بیشتر از حد نرمال خواهد شد. شکست ساختاری نوسانات بازده سهام آمریکا در کنار برآورد ارزش در معرض خطر جهت اندازه‌گیری ریسک نامطلوب مورداستفاده قرار گرفت. مدل پیشنهادی محققین نسبت به سایر روش‌های آزمون شده، پیش‌بینی دقیق‌تری از ارزش در معرض خطر ارائه می‌نماید. کونچیتکیو همکاران (2016)،بهبررسیریسکنامطلوبسودباعملکردعملیاتی شرکت‌هایآمریکاییطی سال‌های 1968 تا 2014 پرداختند. نتایجتحقیقات آن‌ها به ارائه مدلجدیدیازمحاسبهریسکنامطلوبانجامیدکه به‌جایبازدهازسودحسابداریدرمحاسبهمدلمذکور استفاده‌شده است. بررسیآناننشاندادمحاسبهریسکازطریقمدلپیشنهادیمحققینبهترازروشسنتیمحاسبهریسکنامطلوب است. دولوو دشتی (1396)،در مقاله‌ایباعنوانآزمون قیمت‌گذاریصرفریسکنامطلوب حدی (EDR) مبتنیبرنظریهارزشحدی (EVT)، باهدف بهره‌گیریازنظریهارزشحدیومحاسبهریسکنامطلوبحدیواثراتآندر قیمت‌گذاری دارایی‌ها،بااستفاده از داده‌های 243 شرکت پذیرفته‌شدهدربورساوراقبهادارتهرانطی سال‌های 1384 الی 1394 بهایننتیجهرسیدندکه زیان‌هایبالقوهناشیاز بازده‌هایبسیارنامطلوبیعنیریسکنامطلوبحدی، به‌عنوان یکعاملریسکدر قیمت‌گذاری دارایی‌هاملحوظ می‌گردد. همچنیننتایجآناننشان می‌دهدکهاثرسایرمعیارهایریسکشاملنوسانپذیری،ارزشدرمعرضخطروشاخصدنبالهراست قوی‌ترازEDRبودهودرصورتاحتسابمعیارهایفوق،معناداریآماریصرفریسکEDRازدست می‌رود. رهنمای رود پشتیو همکاران (1396)،در مقاله‌ایباعنوانآزمونمیانگین-واریانسبراساسچارچوبنظریریسک نامطلوب (downside risk) بااستفادهازمدل خود رگرسیون برداری (VAR) بهایننتیجهرسیدندکهچارچوبریسکنامطلوبازچارچوبمیانگینواریانسمارکوئیتزبهترعمل می‌کند. به‌علاوه،اینتفاوتزمانیکهبازدهداراییچولگیبیشتریدارد، عمیق‌تراستونتایجاستفادهازریسکنامطلوبرا به‌جایواریانس، به‌عنوان یکمعیار اندازه‌گیریریسکبرایتصمیمات سرمایه‌گذاری،پیشنهاد کرده‌اند. پور زمانی (1396)، کارایی معیارهای ارزیابی ریسک در تئوری فرا مدرن پرتفوی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در دوران رونق تجاری را موردبررسی قرارداد. ایشان پس از تشریح تئوری فرا مدرن پرتفوی در ارزیابی ریسک نامطلوب و مقایسه آن با تئوری مدرن پرتفوی، با استفاده از داده‌های 35 صندوق سرمایه‌گذاری مشترک طی سال‌های 1389 تا 1394 با استفاده از ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن و ضریب همبستگی کندال، به این نتیجه رسید که بین عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بر اساس نسبت چشم‌انداز، نسبت امگا و بازده واقعی همبستگی معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج این مطالعه نشان می‌دهد بین رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بر اساس نسبت چشم‌انداز، نسبت امگا و بازدهی واقعی در دوران رونق تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. مشایخو همکاران (1396)،اثروضعیتمالیدرپایداری،قابلیت پیش‌بینیوهموارسازیسودرابررسینمودند. اینتحقیقکه باهدف مقایسهبرخیازمعیارهایکیفیتسودازطریق طبقه‌بندی شرکت‌ها به 3 دستهسالم،درماندهمالیوورشکسته انجام‌شده است،نتایجآننشان می‌دهدکهپایداریوقابلیت پیش‌بینیسوددر شرکت‌هایورشکستهبیشتراز شرکت‌هایسالمو درنتیجه،کیفیتسود شرکت‌هایورشکسته ازلحاظ پایداری،بیشتراز شرکت‌هایسالمولی ازلحاظ قابلیت پیش‌بینی،کمتراز شرکت‌هایسالماست. همچنیننتایجاینتحقیقنشان می‌دهدهموارسازیسوددر شرکت‌هایسالمبیشتراز شرکت‌هایورشکستهاست. یعنیکیفیتسود ازلحاظ هموارسازیدر شرکت‌هایورشکستهبیشتراز شرکت‌هایسالماست. براساسبررسیپیشینه تجربیتحقیق، هرکدام ازمحققینبرخیاز جنبه‌هایریسکنامطلوبوارتباطآنبا شاخصه‌ایمختلفمالی،اقتصادیوحسابداریرابررسی نموده‌اند. بنابر توضیحاتذکرشده در بخش‌هایقبلی،محاسبهشاخصجدیدیازریسکنامطلوبتحتعنوانریسکنامطلوبسودکهبرمبنایمشخصه حسابداری (سود) وبا استفاده مستقیماز داده‌های صورت‌هایمالی است وبررسی تأثیرپذیریآنازمعیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود، می‌تواندخلعتحقیقاتیموجودبه شمار آید.
4- فرضیه‌های تحقیق فرضیهاول:کیفیتاقلامتعهدیبرریسکنامطلوبسودتأثیردارد. فرضیهدوم:پایداریسودبرریسکنامطلوبسودتأثیردارد. فرضیهسوم:قابلیتپیش‌بینیسودبرریسکنامطلوبسودتأثیردارد. فرضیهچهارم:هموارسازیسودبرریسکنامطلوبسودتأثیردارد.
5- مدل، تعریف و نحوه محاسبه متغیرهای تحقیق 5-1- مدل اصلی تحقیق جهت بررسی تأثیر معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود (کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و هموارسازی سود)بر ریسک نامطلوب سود مدل رگرسیونی 1 آزمون می‌گردد. رابطه (1)
5-2- تعریف و محاسبه ریسک نامطلوب سود (EDR) به‌عنوان متغیر وابسته تحقیق دراینتحقیقریسکنامطلوبسودبه‌واسطهمقیاسیکهتأکیدبرتغییراتکمترازانتظاردرسودرادارد،اندازه‌گیریمی‌شود. جهتمحاسبهریسکنامطلوبسود،یکمدلازسودموردانتظارتخمینزدهخواهدشدویکتابعوزنیاحتمالاتازمواردمرتبطباکمترازسطحموردانتظارنسبتبهباقیمانده‌هایبیشترازسطحموردانتظاراستفادهمی‌شود. دراینتحقیقبرالگویسودهایکاهشیغیرمنتظرهتأکیدمی‌شودتاتصمیم‌گیرندگانموضوعریسکرادرعدمنیلبههدفخودمدنظرقراردهند. ازلحاظریاضی،چارچوبزیربناییریسکنامطلوبسودبرتوزیعیک‌طرفهمتغیرهایبنیادیشرکتتأکیدمی‌نمایدوجهتمحاسبهریسکازمدلتصادفیریسکمیانگینعمومیاستفادهمی‌شود. کونچیتچکی و همکاران (2016) ریسک نامطلوب، میزان کاهش‌ها در مقابل افزایش‌ها را در نظر می‌گیرد. با توسعه مدل استون[xxi](1973) و فیشبورن[xxii](1977) و استفاده از معادلات ریاضی زیربنایی ریسک نامطلوب، فرمول 2 ارائهمی‌شود که این فرمول در مطالعه کونچیتچکی و همکاران (2016) مورداستفادهقرارگرفته است. رابطه (2)
در صورت کسر مواردی موردمحاسبه قرار خواهند گرفت که شرایط واقعی نامطلوب‌تر از انتظارات سرمایه‌گذاران باشد. در مواقعی که شرایط واقعی مطلوب‌تر از انتظارات سرمایه‌گذاران باشد، محاسبات به صورتی انجام می‌شود که عدد به‌دست‌آمدهکوچک باشد. بنابراین در مخرج کسر قرار می‌گیرد. اجزای معادله فوق به شرح ذیل محاسبه می‌گردد. در محاسبه متغیر نرخ بازده برآوردی،علاوه بر استفاده از نرخ بازده واقعی سال قبل ازمتغیرهای فروش، اندازه شرکت،اهرم مالی، انحراف معیار نرخ بازده برآوردی و همچنین چرخه عملیاتی استفاده می‌شود. (دی چو، 1998؛ هال و ویز، 1967؛کارنانی، 1991؛ مینتون، 2002؛ دی چو و تانگ،2009؛ فنگ،2015) نرخ بازده دارایی‌ها(واقعی) نرخ بازده دارایی‌ها (موردانتظار)a= ROA که با استفاده از فرمول 3 برآورد می‌شود: رابطه (3) ROAit= α0+ α1ROAit-1+ α2Saleit-1+ α3Sizeit-1+ α4Leverageit-1+ α5STD_ROAit-1+ α6OCit-1+ ɛit
که در آن:
لگاریتم طبیعی ارزش بازار حقوق صاحبان سهام = Size
انحراف معیار 3 تا 5 سال قبل ROA برآوردی = STD – ROA
در محاسبات ریسک نامطلوب در مدل 2 از تفاوتبین ROA واقعی و ROA مورد انتظار استفاده می‌شود. از طرفی در مدل 2، ROA برآوردی هرسال با استفاده از ROA واقعی سال قبل و برخی متغیرهای دیگر محاسبه خواهد شد. میزان اختلاف سمت چپ مدل (ROA واقعی سالانه) با سمت راست مدل (ROAبرآوردی سالانه) تحت عنوان باقیمانده مدل (ɛ) خواهد بود که برای محاسبه میزان آن رگرسیون موردنظر انجام خواهد گرفت. پس از محاسبه میزان خطای باقیمانده مدل (ɛ)، مثبت بودن مقدار آن نشان‌دهنده فزونی ROA واقعی بر ROA مورد انتظار خواهد بود (Upper) و منفی بودن آن نشان‌دهنده کمتر بودن ROA واقعی بر ROA مورد انتظار خواهد بود (Lower). با تلفیق مدل2 و 3، ریسک نامطلوب سود به شرح ذیل محاسبه می‌شود: رابطه (4)
در صورتی که
در غیر این صورت در صورتی که
در غیر این صورت تعداد باقیمانده‌هاN= در مدل فوق دو حالت وجود خواهد داشت: 1) درصورت منفی بودن ɛ (کمتر بودن ROA واقعی نسبت به ROA برآوردی) 0Iɛ < مساوی یک و Iɛ ≥0 مساوی صفر خواهد بود. بنابراین مخرج کسر مساوی 1 شده و تنها صورت محاسبه می‌گردد. (لگاریتم یک بعلاوه جذر میانگین باقیمانده‌های منفی) 2) درصورت مثبت بودن ɛ (بیشتر بودن ROA واقعی نسبت به ROA برآوردی) 0Iɛ < مساوی صفر و Iɛ ≥0 مساوی یک خواهد بود. بنابراین صورت کسر مساوی 1 شده و تنها مخرج محاسبه می‌گردد. (لگاریتم معکوس یک بعلاوه جذر باقیمانده‌های مثبت)
5-3-تعریف و محاسبه متغیرهای مستقل تحقیق (Acc- Q, Persist, predict, smooth)Attributes معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود شامل (کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و هموارسازی سود) به‌عنوان متغیرهای مستقل تحقیق به شمار می‌روند و به شرح ذیل محاسبه می‌شوند: الف) کیفیت اقلام تعهدی به روش سرمایه در گردش(Acc-Q) (براساس مدل چن 2005 و دستگیر 1392) رابطه (5) TWCAi,t = α + β1CFOi,t−1 + β2CFOi,t + β3CFOi,t+1 + β4(∆Salei,t −∆ARi,t) + β5NPPEi,t+εi,
محاسبه متغیر TWCAi,t که به‌عنوان متغیر وابسته در مدل 5 واردشده است: رابطه (6)
محاسبه متغیرهای مستقل رگرسیون کیفیت اقلام تعهدی در مدل 5:
محاسبه وجه نقد عملیاتی سال جاری با استفاده از مدل 7: محاسبه تغییرات فروش با استفاده از مدل 8:
محاسبه تغییرات حساب‌های دریافتنی با استفاده از مدل 9:
محاسبه خالص اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات با استفاده از مدل 10:
انحرافمعیارباقیمانده‌هایحاصلازرگرسیون که با نماد εi,t نشان داده‌شدهاستشاخصاندازه‌گیریکیفیتاقلامتعهدیباروشسرمایهدرگردشاست.هرچقدرانحرافمعیارباقیمانده‌هابالاترباشد،کیفیت اقلامتعهدی پایین‌تروهرچقدرانحرافمعیارآنپایین‌ترباشد،کیفیتاقلامتعهدیبالاترخواهدبود. در همین راستامی‌بایستابتدارگرسیونفوقمحاسبهونتیجهآن دررگرسیون‌هایآزمونفرضیاتورگرسیونویژگی‌هایسودوتأثیرآنبر رسیک نامطلوب سود درجگردیدهورگرسیون‌هایمذکورمحاسبهگردند. بنابراینتنهاهدفمحاسبهکیفیتاقلام تعهدینیست. ب) پایداری سود ((Persist: بررسی 10 ساله نسبت سود خالص به جمع دارایی‌هاومحاسبه ضریب منحنی آن از طریق مدل 11 بر اساس مدل کونچیتچکی و همکاران (2016). هر چه میزان ضریب βبزرگ‌تر باشد سود پایدارتر است و کیفیت بیشتری دارد و بالعکس. رابطه (11) NI/TA i,t = α0 + β NI/TA i,t−1 + +εi,t
ج) قابلیت پیش‌بینی سود (Predict): بررسی 10 ساله نسبت سود خالص به جمع دارایی‌هاومحاسبهریشه مربع خطای واریانس پیش‌بینی‌شده از طریق مدل 11)بر اساس مدل کونچیتچکی و همکاران (2016). پس از انجام رگرسیون درمدل 11، هر چه میزان ضریب تعیین تعدیل‌شدهبزرگ‌تر باشد قابلیت پیش‌بینی سود بیشتر است و سود کیفیت بیشتری دارد و بالعکس. رابطه (12) NI/TA i,t = α0 + β NI/TA i,t−1 + +εi,t
د) هموارسازی سود (Smooth): بررسی 10 ساله انحراف معیار سودخالص به جمع دارایی‌هاتقسیم‌بر انحراف معیار وجه نقد عملیاتی به جمع دارایی‌ها از طریق مدل 12)بر اساس مدل کونچیتچکی و همکاران (2016) رابطه (13)
هر چه این نسبت بزرگ‌تر باشد هموارسازی کمتر است درنتیجه سود کیفیت بیشتری دارد و بالعکس.
5-4-تعریف و محاسبه متغیرهای کنترلی تحقیق متغیرهای کنترلی ((CONTROLSدر مدل 14 به شرح ذیل بوده است:
6- قلمرو و روش تحقیق بررسی تأثیرپذیری ریسک نامطلوب سود از معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1390 تا 1395 قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق حاضر را تشکیل می‌دهند.جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1390 تا 1395 می‌باشند. شایان‌ذکر است جهت محاسبه برخی از متغیرهای تحقیق از جمله پایداری، قابلیت پیش بینی و هموارسازی سود از داده‌های 10 ساله شرکت‌هااستفاده‌شده است.از بین مجموعه شرکت‌های یادشده اطلاعات اولیه مربوط به آن دسته از شرکت‌هایی گردآوری‌شده است که قبل از سال 1390 در بورس اوراق بهادار پذیرفته‌شده و سال مالی آن‌ها 29 اسفندماههرسالباشدو طی سال‌های 1390 تا 1395 تغییر سال مالی نداشته باشند. همچنین شرکت از نوع سرمایه‌گذاری یا با فعالیت خاص (مثل تأمین مالی) نباشند. این امر به دلیل کنترل اثرات کلیه متغیرها در مقاطع زمانی یکسان و اثر مشابه آن‌ها بر نمونه است.تعداد کل شرکت‌های باقیمانده پس از در نظر گرفتن محدودیت‌های فوق به 119 شرکت رسید.روش تحقیق قیاسی، استقرایی است. این تحقیق یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. برای آزمون فرضیه‌ها از رگرسیونچند متغیره استفاده‌شده است. برای بررسی معنی‌دار بودن معادله رگرسیون از آماره F، آزمون خودهمبستگی خطای رگرسیون از آزمون دوربین واتسون، و از ضریب تعدیل‌شده جهت تبیین قدرت رگرسیون استفاده‌شده است. داده‌هابه‌صورتتابلویی (پانل) و تلفیق نشده موردبررسی قرار گرفتند. اطلاعات موردنیاز تحقیق با استفاده از روش کتابخانه‌ای و مراجعه به کتب، مجلات هفتگی و ماهنامه،فصلنامه‌ها،جستجو در پایگاه‌های الکترونیکی اطلاعات گردآوری گردید. به‌منظورجمع‌آوری داده‌ها از لوح فشرده سازمان بورس اوراق بهادار تهران، نرم‌افزارره‌آورد نوین و.همچنین به‌منظور استخراج متغیرهای موردنظر و به‌کارگیری آن‌ها در مدل‌های تحقیق و انجام سایر محاسبات ضمن استفاده از نرم‌افزارEXCEL، از نرم‌افزارEVIEWS 8 به‌عنوان ابزار تحلیل داده‌هااستفاده‌شده است.
7- یافته‌های تحقیق 7-1- یافته‌های توصیفی و آزمون هم خطی جهتتجزیه‌وتحلیلاولیهداده‌ها،مقادیرحداقل،حداکثر،میانگین،میانه و انحرافمعیار،تمامی متغیرهایاستفاده‌شدهدراینپژوهشدرجدول 1 نشانداده‌شدهاست.اصلی‌ترینشاخصمرکزیمیانگیناستکهبیانگرنقطهتعادلومرکزثقلتوزیعاستوشاخصخوبیبراینشاندادنمرکزیتداده‌هااست. برایمثالمقدارمیانگینبرایمتغیرقابلیت پیش‌بینی سودبرابربا 31/0استکهنشانمی‌دهدبیشترداده‌هاحولایننقطهتمرکزیافته‌اند. همچنینانحرافمعیار یکیازمهم‌ترینپارامترهایپراکندگیومعیاریاستبرایمیزانپراکندگیمشاهداتازمیانگیناست. دربینمتغیرهایپژوهشمتغیرمیانگین سه نسبت موجودی‌ها، حساب‌های دریافتنی و هزینه‌های اداری به مجموع درآمدها دارایبیشترینپراکندگیومتغیرتغییرات وجه نقد دارایکمترینپراکندگیاست.
جدول 1-آماره‌های توصیفی تحقیق
منبع: یافته‌های پژوهشگر
جدول 2-آزمون همخطی
منبع: یافته‌های پژوهشگر
مطابق جدول 2 تمامی مقادیر کوچک‌تر از 5 می‌باشندکهنشان‌دهنده عدم وجودهمخطی بین متغیرهای مستقل است.
7-3- آزمون‌های مدل 7-3-1- آزمون Fلیمر نتایج این آزمون نشان می‌دهد که مقدار سطح معناداری مدل‌ها زیر5 درصد است. بنابراین فرض مدل تلفیقی تائیدنمی‌شود.
جدول 3- آزمون Fلیمر
منبع: یافته‌های پژوهشگر
7-3-2- آزمون هاسمن همان‌طورکهازنتایججدول 4مشهوداست،مقدار معناداری برای فرضیه‌هایتحقیق بیشتراز5 درصداست.بنابراین،فرضیهصفرمدلآثارتصادفیتأییدمی‌شود و با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از روش پنل دیتا برای آزمون فرضیه‌ها استفاده می‌گردد.
جدول 4- آزمون هاسمن
منبع: یافته‌های پژوهشگر 7-3-3- آزمون ناهمسانی واریانس‌ها و خودهمبستگی در این پژوهش برای بررسی ناهمسانی واریانس از آزمون LR و برای رفع سنجش خودهمبستگی از آزمون والدریج استفاده‌شده است.بررسی نتایج آزمون ناهمسانی واریانس‌ها حاکی از سطح معنی‌داری بیشتر از 5% بوده است، این بدان معنا است که متغیرهای تحقیق دارای همسانی واریانس و عدم خودهمبستگی می‌باشند.
جدول 5- آزمون خودهمبستگی و ناهمسانی واریانس
منبع: یافته‌های پژوهشگر
7-3-4-نتایج الگوی تحقیق نتایج جدول 6 نشان‌دهنده بهینه بودن مدل برای آزمون فرضیات است. مقدار آماره F برابر با 03/52 و سطح معناداری (000/0) مؤید معنادار بودن مدل برای آزمون فرضیات است. ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد متغیرهای توضیحی موردنظر38/0 از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را توضیح می‌دهند. آماره دوربین واتسون نیز 28/2 است که حاکی از عدم وجود مشکل خودهمبستگی بین جملات اخلال مدل است. با عنایت به جدول شماره 6 متغیرهایکیفیت اقلام تعهدی با سطح معناداری (009/0)،پایداری سود با سطح معناداری (034/0) قابلیتپیش‌بینی سود با سطح معناداری (000/0) دارایتأثیرمنفی و معکوس بر متغیر ریسکنامطلوبسود هستند که منجر به تأیید فرضیات اول تا سوم تحقیق‌شده است. اما با توجه به سطح معناداری (241/0) متغیر هموارسازی سود، این متغیر بر متغیر ریسکنامطلوبسودتأثیرندارد و درنتیجه فرضیه چهارم تأییدنمی‌گردد. همچنین از بین متغیرهای کنترلی، متغیرهای وجوه نقد و تغییرات وجوه نقد دارای رابطه مثبت و معنی‌دار و متغیرهای مخارج سرمایه‌ای، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، ارزش بازار حقوق صاحبان سهام، نرخ بازده دارایی‌ها، اهرم مالی و میانگین سه نسبت موجودی‌ها، حساب‌های دریافتنی و هزینه‌های اداری به مجموع درآمدها دارای رابطه منفی و معنادار با ریسکنامطلوبسودمی باشند.
جدول 6- نتایج الگوی تحقیق
منبع: یافته‌های پژوهشگر
8- بحث و نتیجه‌گیری در این تحقیق تأثیرمعیارهایمبتنیبرحسابداریویژگی‌هایسود،برریسکنامطلوبسود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران موردبررسی قرار گرفت. جهت اندازه‌گیری معیارهای مبتنی بر حسابداری ویژگی‌های سود از شاخصهای کیفیت اقلام تعهدی، پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی سود و همچنین هموارسازی سود استفاده‌شده است. اینمشخصه‌هامربوطبهاطلاعاتیهستندکهتوسطسودآشکارمی‌شوندودرنتیجهارتباطریسکنامطلوبسودبااینمشخصه‌ها،نتیجهارتباطآنباالگوهایکاهشیسوداست. در فرضیه اول نتایج بیانگر تأیید فرضیه و تأثیر معکوس کیفیت اقلام تعهدی بر ریسک نامطلوب سود است. در مدل مورداستفاده جهت محاسبه کیفیت اقلام تعهدی، انحرافمعیارباقیمانده‌ها در مدل رگرسیونی نشان‌دهنده کیفیت اقلام تعهدی است. بدین‌صورت که هر چه انحراف معیار باقیمانده‌هابالاترباشد،کیفیتاقلامتعهدی پایین‌تر است و انتظار می‌رود با پایین بودن کیفیت اقلام تعهدی، ریسک نامطلوب سود افزایش یابد. البته نتیجه به‌دست‌آمدهکاملاًبی‌پشتوانه نیست.با بررسی مدل مورداستفاده جهت محاسبه ریسک نامطلوب سود، می‌توان متوجه جای خالی وجه نقد در محاسبه آن شد. این نقطه‌ضعف مدل ارائه شده در تحقیقموجب شده است این شاخص اندازه‌گیری ریسک، تفاوت سود واقعی و سود مورداننظار را بدون درنظرگرفتن کیفیت سود برآورد نماید. درواقع ارتباط بین سود با بخش نقدی آن در محاسبه ریسک نامطلوب سود مغفول مانده است. بنابراین کیفیت اقلام تعهدی در محاسبه ریسک نامطلوب سود مدنظر قرار نگرفته است. نتایج این فرضیه برخلاف نتایج تحقیق کونچیتکی و همکاران (2016) می‌باشد.در فرضیه دوم مطابق مبانی نظری انتظار می‌رود هر چه قابلیت پایداری سود بیشتر باشد ریسک نامطلوب سود کاهش نماید. سودهایباثباتمی‌تواندموجببهبودتصمیم‌گیریسرمایه‌گذارانگردد. ازنظرسرمایه‌گذاران،سودهایباثبات،حالتیبادواموپایداردارندوهمینمسئلهمی‌تواندبهآن‌ها ) به‌خصوصدر ارزیابی ریسک وارزش‌گذاری‌ها (کمککند.سرمایه‌گذاران هنگام بررسی سهام مناسب برای قرار گرفتن در سبد سرمایه‌گذاری‌شان به ارزیابی ریسک سرمایه‌گذاری نیاز دارند. شرکت‌هایی که نوسانات سود کمتری را تجربه می‌کنند جهت سرمایه‌گذاری مناسب‌ترمی‌باشند و انتخاب سهام آن‌ها با ریسک کمتری همراه است. نتایج آزمون‌های آماری بیانگر تأثیر معکوس پایداری سود بر ریسک نامطلوب سود و تأیید فرضیه دوم تحقیق است که با مبانی مورداشاره همخوانی دارد. نتایج این فرضیه مطابق با تحقیق کونچیتکی و همکاران (2016) است.در فرضیه سوم مطابق با مبانی نظری، قابلیتپیش‌بینییکیازخصوصیاتکیفیاطلاعاتحسابداریاستکهسبببهبودمربوطبودناطلاعاتمی‌گردد بنابراین هر چه قابلیت پیش‌بینی سود بیشتر شود، ریسک نامطلوب سود کاهش می‌یابد.سرمایه‌گذاران و تحلیل گران جهت ارزیابی اوراق بهادار، اقدام به‌پیش بینی سود می‌نمایند. هرچه این پیش‌بینی دقیق‌تر و باقابلیت اطمینان بیشتری صورت پذیرد ریسک نامطلوب آنان کاهش می‌یابد.. نتایج آزمون‌های آماری بیانگر تأثیر معکوس قابلیت پیش‌بینی سود بر ریسک نامطلوب سود و تأیید فرضیه سوم تحقیق استکه با توجه به مبانی نظری قابل‌درک است. نتایج این فرضیه با تحقیق کونچیتکی و همکاران (2016) همخوانی دارد.در فرضیه چهارم مطابق مبانی نظری، در زمان هموارسازی سود، مدیران سعی در کتمان واقعیت‌های شرکت و عدم ارائه اطلاعات صحیح به استفاده‌کنندگان دارند که موجب ایجاد عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود.هرچقدر صحت اطلاعات در دسترس برای یک شرکت کمتر باشد سرمایه‌گذاری در آن با ریسک بیشتری مواجه است.بنابراین انتظار می‌رودشرکت‌های دارای هموارسازی بیشتر سود ریسک بیشتری را تجربه نمایند. نتایج آزمون‌های آماری حاکی از عدم وجود رابطه معنی‌دار و عدم‌تأیید فرضیه چهارم است. نتایج این فرضیه برخلاف تحقیق کونچیتکی و همکاران (2016) است.همچنین از بین متغیرهای کنترلی متغیرهای وجه نقد و تغییرات وجه نقد دارای ارتباط معنی‌دار و مثبت با ریسک نامطلوب سود و متغیرهای مخارج سرمایه‌ای، ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و میانگین سه نسبت موجودی‌ها، حساب‌های دریافتنی و هزینه‌های اداری به مجموع درآمدها دارای ارتباط معنی‌دار و منفی با ریسک نامطلوب سود است و سایر متغیرهای کنترلی ارتباط معنی‌داری با ریسک نامطلوب سود ندارند.با عنایت به نتایج تحقیق، پیشنهادمی‌گرددجهتمحاسبهمقیاس‌هایریسکبااستفادهازاقلامصورت‌هایمالی،اقلامنقدیوتعهدیدرکنارهمدیگرقراربگیرندتابرآوردواقعی‌تریازریسکانجامشود. همچنین پیشنهاد می‌گرددسرمایه‌گذاران و تحلیل گران در ارزیابی ریسک اوراق بهادار موردنظر به قابلیت‌های پایداری و پیش‌بینی سود نیز توجه نمایند.برای جهت‌دهی پژوهش‌های آتی، به محققان پیشنهاد می‌شود در شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه، لیزینگ و صنایع مختلف پژوهش‌هایی مشابه این پژوهش انجام دهند و با یافته‌های این پژوهش مقایسه نمایند.همچنین استفاده ازسایرویژگی‌های سود و استفاده ازسایرمقیاس‌های اندازه‌گیری ریسک نامطلوب و بررسی ارتباط آن با ریسک نامطلوب سود می‌تواند موضوعات پژوهش‌های آتی محققین باشد.
2-استادیارگروهحسابداری،دانشکدهاقتصادوحسابداری،واحدتهرانمرکزی،دانشگاهآزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده اصلی) Tariverdi76ir@yahoo.com [3]-دانشیارگروهحسابداری،دانشکدهاقتصادوحسابداری،واحدتهرانمرکزی،دانشگاهآزاداسلامی، تهران، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1) پورزمانی، زهرا، (1396)، "کارایی معیارهای ارزیابی ریسک در تئوری فرامدرن پرتفوی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در دوران رونق تجاری"، مجله پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره سی وسوم، دوره نهم، صص 79-65.. 2) دولو،مریم و مهدیه دشتی،(1396(، "آزمون قیمت‌گذاری صرف ریسک نامطلوب حدی (EDR) مبتنی بر نظریه ارزش حدی (EVT)"،مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار،شماره سی و سوم، دوره هشتم، صص 152-137. 3) دستگیر، محسن و بهرام غنی زاده، (1392)، "تأثیرکیفیتاقلامتعهدیبرسرمایه‌گذاری‌هایبلندمدتدرشرکت‌هایپذیرفته‌شدهدربورساوراقبهادارتهران"، فصلنامه حسابداری مالی، شماره بیستم، سال پنجم، صص 65-42. 4) طالب نیا، قدرت اله، سیدمحسن احمدی و مرتضی بیات، (1394)، "بررسیارتباطبینکیفیتاقلامتعهدیوریسکغیرسیستماتیک"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی، شماره دوم، سال هفتم، صص 52-33. 5) رهنمای رودپشتی، فریدون، مهدی همتی آسیابرگی، لاله شعبانی برزگر فاطمه خاکساریان، (1396)، "آزمونمیانگینواریانسبراساسچهارچوبنظریریسکنامطلوببااستفادهازمدلخودرگرسیونبرداری (VAR)"، فصلنامه دانش سرمایه‌گذاری، شماره بیست و دوم، دوره ششم، صص 48-29. 6) مشایخ، شهناز و زهرا فرهادی، (1396)، "اثروضعیتمالیدرپایداری،قابلیتپیش‌بینیوهموارسازیسود"، فصلنامه مدیریت دارایی و تأمین مالی، شماره چهارم، سال پنجم، صص 98-89. 7) قادری،کاوه، صلاح الدین قادری و سامان قادری، "تأثیر عامل رفتاری اطمینان بیش‌ازحد مدیران بر اثربخشی مدیریت ریسک"، فصلنامه پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، شماره سی و هفتم، سال دهم، صص 272-243. 8) Barth, M. E., Konchitchki, Y., & Landsman, W. R, (2013), "Cost of Capital and Earnings Transparency", Journal of Accounting and Economics, 55(2–3), PP. 206–224. 9) Dastgir, M., Hossein Zadeh, A., khodadadi, V., & vaez, S. A, (2012), "Earnings Quality in Failed Firms", Journal of Financial Accounting Research, 4(11), PP. 1-16. 10) Endersu,Wong Kai Wen, W, (2018), "Measuring Bank Downside Systemic Risk in Taiwan", The Quarterly Review of Economics and Finance, 8 (6), PP. 44-55. 11) Farago,A,Tedongap,R, (2018), "Downside Risks and the Cross-Section of Asset Returns", Journal of Financial Economics, 129(1), PP. 69-86. 12) Feng, M., Li, C., McVay, S. E., & Skaife, H, (2015), "Does Ineffective Internal Control over Financial Reporting affect a Firm’s Operations? Evidence from Firms’ Inventory Management", The Accounting Review, 90(2), PP. 529–557. 13) Hood,M & Malik, F, (2018), "Estimating Downside Risk in Stock Returns under Structural Breaks", [online]<https://doi.org/10.1016/j.iref.2018.03.002> 14) Kang, Q., Liu, Q., & Qi, R, (2010), "Predicting Stock Market Returns with Aggregate Discretionary Accruals", Journal of Accounting Research, 48(4), PP. 815–858. 15) Kim, J.-B., & Zhang, L, (2014), "Financial Reporting Opacity and Expected Crash Risk: Evidence from Implied Volatility Smirks", Contemporary Accounting Research, 31(3), PP. 851–875. 16) Konchitchki, Y, Luo, Y, Ma,M, WU,F, (2016), "Accounting-Based Downside Risk, Cost of Capital and the Macroeconomy", Review of Accounting Studies,21(1), PP. 1–36 17) Konchitchki, Y., & Patatoukas, P. N, (2014a), "Accounting Earnings and Gross Domestic Product", Journal of Accounting and Economics, 57(1), PP. 76–88. 18) Ubukata,M, (2018), "Dynamic Hedging Performance and Downside Risk: Evidence from Nikkei Index Futures", International Review of Economics and Finance, PP. 1-12
یادداشت‌ها
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 983 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 635 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||