تاثیر سطوح مختلف پروتئین و چربی جیره غذایی بر شاخص‌های رشد و عملکرد تولیدمثلی ماهی زبرا(Danio rerio)

مجله پلاسما و نشانگرهای زیستی

مقاله 5، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 45، فروردین 1398، صفحه 51-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فریده ریکی¹؛ محمد سوداگر^{* 2}؛ حامد پاک نژاد¹؛ سیامک یوسفی سیاهکلرودی³

¹گروه تکثیر و پرورش آبزیان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

²دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

³گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین – پیشوا، ورامین، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: به کارگیری جیره­های مناسب از مهم­ترین بخش­های زیستی جهت رشد و سلامت ماهی بوده و باروری، تخم­ریزی و کیفیت تخم را نیز تحت تاثیر قرار می­دهد. در این تحقیق تاثیر سطوح مختلف پروتئین و چربی جیره بر رشد و تولیدمثل ماهی زبرا(Danio rerio) مورد بررسی قرار گرفت.
روش کار: 9 جیره غذایی با سه سطح پروتئین(25، 30 و 35 درصد) و سه سطح چربی(4، 8 و 12 درصد)، به منظور تعیین میزان پروتئین و لیپید برای بهینه رشد و تولید مثل  ماهی زبرا تهیه شد.135 عدد بچه ماهی به صورت گروه­های 5 تایی با میانگین بیوماس(­± انحراف معیار) 02/0±23/1 گرم و نسبت جنسی2 به 3 (ماده/نر) به­طور تصادفی در 27 آکواریوم 20 لیتری توزیع و 3 بار در روز به مدت 4 ماه تغذیه شدند.
یافته ها: نتایج نشان داد، اثر متقابل پروتئین و چربی باعث افزایش معنی­داری وزن نهایی، افزایش وزن بدن، کارایی تغذیه، نرخ رشد ویژه ماهیان و زنده­مانی لاروها و کاهش ضریب تبدیل غذایی گردید(05/0P<). با افزایش پروتئین نیز، به طورمعنی­داری کارایی غذایی، نرخ رشد ویژه، درصد افزایش وزن بدن، وزن و زنده­مانی لاروها افزایش و ضریب تبدیل غذایی و غذای خورده شده روزانه کاهش یافتند(05/0P<). با افزایش چربی جیره شاخص­های رشد و تولیدمثل بهبود یافت، به طوری که در سطح 12درصد نسبت به سطوح پایین­تر، درصد افزایش وزن بدن، کارایی غذایی، نرخ رشد، وزن و زنده­مانی لاروها افزایش و ضریب تبدیل غذایی کاهش یافت (05/0P<).
نتیجه گیری: جیره ی حاوی 35 درصد پروتئین و 12 درصد چربی، جیره مطلوب تری جهت دستیابی به شاخص­های رشد و تولیدمثل مطلوب در ماهی زبرا می­باشد.

کلیدواژه‌ها

ماهی زبرا؛ شاخص‌های رشد؛ عملکرد تولیدمثلی؛ پروتئین؛ چربی

اصل مقاله

پرورش ماهیان زینتی را می­توان یکی از پرسودترین صنایع در دهه­های اخیر نام برد. ماهیان زینتی به علت داشتن رنگ­های درخشان، شکل و رفتارشان مانند جواهرات زنده می­باشند؛ آن­ها معمولاً آرام، کوچک و دارای رنگ­های جذاب بوده و در گونه­های مختلف دسته­بندی شده­اند(42). تجارت ماهیان زینتی در آسیا و در سراسر جهان در حال رشد و توسعه می­باشد(61). در این بین ماهی زبرا با نام علمی Danio rerio متعلق به خانواده کپور ماهیان و از نوع ماهیان تخم­گذار آب­های شیرین مناطق گرمسیری در محدوده دمایی بین 22 تا 26 درجه سانتی­گراد وpH  بین 8/6 تا 5/7 زندگی می­کند؛ از یک سو به علت رنگ­بندی و خطوط زیبای روی بدن، شکل بدن و ارزش اقتصادی (28) و از سوی دیگر به عنوان مدلی جهت آنالیز سریع عملکرد ژن­ها و فعالیت­های بیولوژیکی مولکول­های آلی در تحقیقات علمی(67)، دارای اهمیت فراوانی می­باشد. تلاش­ها در زمینه آبزی­پروری به سمت افزایش رشد و افزایش ایمنی می­باشد(52 ،48) و استفاده از جیره­های مناسب و متعادل از مهم­ترین بخش­های زیستی جهت رشد مناسب و سلامت ماهی بوده و بیش­ترین هزینه­های مربوط به آبزی­پروری را به خود اختصاص می­دهد(36). امروزه به خوبی مشخص شده است که عملکرد رشد در ماهی می­تواند با تغییر جیره غذایی تحت تأثیر قرارگیرد(57). نیازهای پروتئینی ماهیان زینتی بسته به گونه ماهی، کیفیت پروتئین و اندازه ماهی بین 30 تا 55 درصد متغیر بوده(19)؛ و افزایش میزان پروتئین جیره غذایی می­تواند منجر به افزایش تولید و رشد ماهی به خصوص در ماهیان گوشتخوار شود(13). Bredan و همکاران (1988) با افزایش پروتئین جیره تاسماهی سفید از 40 به 42 درصد، نیز افزایش میزان رشد را مشاهده کردند؛ هم­چنین در تحقیق غفله مرمضی و همکاران(1391) با افزایش سطح پروتئین جیره غذایی از 40 به 50 درصد، میزان کارآیی رشد به طور معنی­داری افزایش یافت، زیرا کارآیی رشد ماهی با میزان پروتئین جیره غذایی ارتباط مستقیمی دارد و در مسیرهای متابولیکی، پروتئین منبع انرژی به حساب می­آید(33). نتایج مشابه ای مبنی بر موثر بودن پروتئین بر میزان کارآیی رشد در گونه Cromileptes altivelis(66 ،63 (و E.malabaricus (62) نیز مشاهده گردید. چربی­ها هم به ﻋنوان ﻣﻬﻢ­ﺗرﯾﻦ ﻣنبع ﺗوﻟﯿد انرژی و هم منبع ﺗأﻣﯿﻦﮐننده اﺳﯿدهای چرب ضروری در جیره غذایی از اهمیت خاصی برخوردارند، به­طوری­که نتیجه مطالعه Giri و همکاران(2003) افزایش میزان رشد در هیبرید گربه ماهی Clarias(Clarias batrachus × Clarias gariepinus) با افزایش چربی جیره از 10 به 15 درصد و پروتئین از 30 به 35 درصد را نشان داد. زیرا با افزایش سطح چربی، انرژی متابولیزمی مورد نیاز به شکل مطلوب­تری از طریق چربی جیره تأمین شده و پروتئین در مسیر اصلی خود به منظور تأمین آمینو اسیدهای ضروری جهت ساخت بافت قرار می­گیرد(2)، اما سطح نامناسب پروتئین و چربی و نسبت این دو ممکن است باعث کاهش عملکرد رشد، افزایش هزینه تولید و کاهش کیفیت آب شود(25)؛ علاوه بر این ثابت شده است که تغذیه می­تواند تاثیر مهمی بر رشد گنادی، باروری، تخم­ریزی و کیفیت تخم و زنده­مانی تخم و لارو نیز داشته باشد(43). از آن­جا که تخم­ها حاوی همه­ی مواد مغذی مورد نیاز برای تامین رشد و تکامل جنینی(35) و پروتئین­ها و چربی­ها نیز مهم­ترین ترکیبات ذخیره شده در زرده تخم می­باشند، انتظار می­رود که آن­ها نقش مهمی در تولیدمثل داشته باشند(40). پروتئین­ها در تخم به عنوان ماده تشکیل دهنده لیپوگلیکوفسفوپروتئین که در کبد تحت تاثیر استرادیول ساخته می­شود(46)، می­تواند به عنوان منبع غذایی جنین باشد(38). چربی­ها نیز با تامین اسیدهای چرب ضروری موجب حفظ ساختمان و عملکرد غشاهای تخم(55) و نیز ساخت آندروژن و افزایش کیفیت اسپرم می­گردند(5)، به­طوری­که افزایش چربی جیره باعث تسریع رسیدگی جنسی در ماهی چینوک نر(Oncorhynchus tshawytschal) گردید(57). با توجه به اهمیت ماهی زبرا و وابستگی کارایی تکثیر و رشد به میزان و نسبت پروتئین به چربی جیره، تحقیق حاضر به منظور تعیین سطوح مناسب پروتئین و چربی جهت رشد و تکثیر این ماهی مدل طرح­ریزی و اجرا شد.

مواد و روش­ها

تحقیق حاضر از اوسط آبان تا اواسط اسفند ماه 1396، در آزمایشگاه آبزی­پروری شهید فضلی برآبادی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. جهت انجام آزمایش، تعداد 135 قطعه بچه ماهی دو ماهه زبرا خریداری و پس از انتقال به آزمایشگاه به مدت 2 هفته در آکواریوم­هایی نگه­داری و با غذای تجاری بیومار تغذیه، سپس تفکیک جنسیت شده و با نسبت جنسی2 به 3(ماده/ نر) به صورت گروه­های 5 تایی با میانگین بیوماس(± انحراف معیار) 02/0±23/1 گرم در27 عدد آکواریوم که هرآکواریوم با 20 لیتر از آب تمیز باpH  در حد خنثی و دمای26 تا 28 درجه سانتی­گراد آب­گیری شده بودند، نگه­داری شدند. در این پژوهش با استفاده از اجزای غذایی(جدول 1) که میزان پروتئین، چربی و انرژی آن­ها با استفاده از جداول استاندارد تعیین گردید، 9 جیره هم انرژی( Kcal/Kg 3000) با سطوح مختلف پروتئین خام(30، 35 و 40 درصد) و چربی خام(10، 15 و20 درصد)(جدول 1) تنظیم شد و بچه ماهیان در سه تکرار مورد تغذیه قرار گرفتند، جهت ساخت جیره­های غذایی آزمایشی ابتدا مواد اولیه آسیاب شده، سپس توسط الک 100میکرونی الک شدند تا نمونه به­صورت پودری و همگن شود. مواد غذایی به جز روغن به مدت 15 دقیقه با یک­دیگر ترکیب، سپس روغن به مخلوط، اضافه شده و به مدت 15 دقیقه دیگر با یک­دیگر ترکیب و سپس مقداری آب(500 سی سی به ازای هر کیلوگرم)، به مخلوط حاصل اضافه گردید، تا به صورت خمیر نرم و شکل پذیر تبدیل گردد(1)، و پس عبور از چرخ گوشت چشمه ریز، به صورت رشته­ای در آمده، رشته­های خارج شده روی سینی گسترده و در دمای اتاق خشک شدند. غذاهای ساخته شده تا زمان مصرف در دمای20- درجه سانتی­گراد نگه­داری و در زمان استفاده به اندازه­ی دهان ماهی خرد و به بچه ماهیان داده شدند. برای آگاهی از عملکرد جیره­های غذایی و چگونگی رشد ماهیان، در طول دوره تحقیق هر 15 روز یک بار 100درصد بیوماس ماهیان با ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم توزین، طول با خط کش با دقت 1 میلی­متر اندازه گیری و با توجه به نتایج حاصل از زیست­سنجی هر یک از آکواریوم­ها، غذای مورد نیاز هر آکواریوم محاسبه و برای دو هفته بعد تنظیم و ماهیان روزانه به میزان 10درصد وزن بدن، طی 3 وعده غذایی با جیره­های آزمایشی مورد تغذیه قرار گرفتند. با بروز اولین نشانه­های تولیدمثلی مانند: تعقیب ماهی ماده توسط نر، ضربه زدن به پهلوی ماده با پوزه و تلاش برای هدایت آن به مکان تخم ریزی و شنا پیرامون یا جلوی آن در محیط دایره­ای با باله­های باز و حالت متورم محوطه شکمی ماهی ماده، ابتدا ماهی ماده و روز بعد 2 یا 3 نر فعال به آکواریوم­های تکثیر(آکواریوم­های 10 لیتری با توری پلاستیکی در کف به منظور جلوگیری از خورده شدن تخم و لارو توسط والدین) منتقل و 48 ساعت پس از تخم ریزی، تخم­ها به آکواریوم­های 2-1 لیتری انتقال داده شدند. تغذیه لاروها پس از جذب 75 درصد کیسه زرده ابتدا با عصاره زرده تخم مرغ(عنایت غلامپور و همکاران، 1395) و پس از آن با جیره­های آزمایشی که به صورت پودری در آمده بودند، صورت گرفت. اندازه گیری وزن لاروها( بیست روز پس از هچ) با ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 گرم انجام و درپایان آزمایش میزان زنده­مانی، شاخص­های رشد، تغذیه و بقا با استفاده از رابطه های زیر مورد اندازه­گیری قرار گرفت(17).

 (تعداد ماهیان درابتدای دوره/ تعداد ماهیان انتهای دوره) ×100 = درصد زنده­مانی

میانگین وزن ابتدای دوره(گرم) – میانگین وزن انتهای دوره (گرم) = افزایش وزن بدن

(مقدار غذای خورده شده (گرم)) /(افزایش وزن بدن (گرم)) ×100=کارایی غذا

[میانگین وزن ابتدای دوره (گرم) / (میانگین وزن ابتدای دوره به گرم – میانگین وزن انتهای دوره به (گرم))] ×100 = درصد افزایش وزن بدن

 [زمان/ (لگاریتم طبیعی میانگین وزن اولیه(گرم )- لگاریتم طبیعی میانگین وزن نهایی به( گرم))] ×100= نرخ رشد ویژه

[زمان / 5/0(میانگین وزن اولیه (گرم)× میانگین وزن نهایی (گرم) ] / غذای خورده شده به ازای یک ماهی ×100 = غذای خورده شده روزانه

(تعداد ماهیان باقیمانده درابتدای دوره/ تعداد ماهیان انتهای دوره) ×100 = درصد زنده­مانی

افزایش وزن بدن (گرم)/ مقدار غذای خورده شده (گرم) = ضریب تبدیل غذایی

آنالیز آماری با ورود داده­های به دست آمده به صفحات گسترده اکسل انجام و در نرم افزار اکسل میانگین داده­ها محاسبه شد. داده ها در نتایج به صورت میانگین ± خطای استاندارد(S.E ± Mean) بیان شده است. ابتدا پراکنش نرمال داده­ها با استفاده از آزمون Kolmogorov- Smirnov بررسی و سپس جهت تعیین وجود یا عدم وجود اختلاف معنی­دار از نقطه نظر شاخص­های محاسبه شده با استفاده از آنالیز واریانس دو طرفه(Two way-ANOVA) و آزمون دانکن استفاده گردید. آزمون­ها در محیط نرم افزار 23 SPSS و در سطح خطای 05/0 انجام شد.

نتایج

تاثیر پروتئین و چربی بر عملکرد رشد ماهی زبرا در جدول2 نشان داده شده است. با افزایش پروتئین کارایی غذایی، نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن بدن افزایش و ضریب تبدیل غذایی و غذای خورده شده روزانه کاهش یافت(05/0P<). در سطح 12درصد چربی نسبت به سطوح پایین­تر آن به طورمعنی­داری درصد افزایش وزن بدن، کارایی غذایی و نرخ رشد ویژه افزایش و ضریب تبدیل غذایی کاهش یافت(05/0P<)، اما تفاوت معنی­داری در میزان غذای خورده شده روزانه و زنده­مانی در تیمارهای مختلف مشاهده نشد(05/0P>). اثر متقابل پروتئین و چربی به صورت معنی­داری باعث افزایش وزن نهایی، افزایش وزن بدن، کارایی غذایی و نرخ رشد ویژه و کاهش ضریب تبدیل غذایی گردید(05/0P<). اثر متقابل پروتئین و چربی، تاثیر معنی­داری بر هماوری و وزن لاروها نداشت( 05/0p>)، اما زنده­مانی لاروها را به طور معنی­داری افزایش داد(05/0P<). هم چنین درصد زنده­مانی لاروها در سطح 35 درصد پروتئین و 12 درصد چربی افزایش معنی­داری یافت(05/0P<). با افزایش درصد پروتئین جیره وزن لاروها افزایش یافت و این افزایش در سطوح 30 و 35 درصد پروتئین نسبت به سطح 25 درصد معنی­دار بود(05/0P<)؛ هم چنین با افزایش درصد پروتئین درصد زنده مانی و وزن لاروها به صورت معنا­داری افزایش یافت(05/0P<) (جدول3).

بحث و نتیجه گیری

تعیین سطح بهینه چربی از نظر اقتصادی، تغذیه­ای و زیست محیطی دارای اهمیت بالایی می­باشد، به طوری­که در مطالعه حاضر افزایش چربی جیره در سطح 12 درصد، بهترین عملکرد رشد را در بچه­ماهیان زبرا تا مرحله­ی رسیدگی جنسی به همراه داشت. Martino و همکاران(2002) نیز، با تحقیق روی یک ماهی گوشتخوار آب شیرین(Pseudoplaystoma coruscans) بیان کردند که افزایش چربی جیره از 6 به 18 درصد باعث افزایش رشد گردید. در پژوهشی که توسط Pei و همکاران(2004) روی ماهی حوض نقره­ای(Carassius auratus gibelio) و گربه ماهی پوزه بلند چینی longirostris) Leiocassis) انجام شد، افزایش چربی از 3 به 18درصد باعث بهبود در نرخ رشد ویژه شد که با نتایج تحقیق حاضر هم خوانی داشت. با توجه به نتایج مطالعه­ی حاضر و تحقیقات هم­راستا با آن، وجود چربی در جیره باﻋث می­گردد تا از پروﺗﺌﯿﻦ به ﻋنوان منبع انرژی اﺳتفاده نشود، در نتیجه پروﺗﺌﯿﻦ در ﻣسیر و نقش اﺻلی خود قرار گیرد و بیش­تر به ﻣصرف رشد ﻣﺎهی برﺳد (39، 21، 8).

 

 

 

جدول1- اقلام غذایی (بر اساس درصد جیره) و جیره­های آزمایشی مورد استفاده

جیره­ها اقلام غذایی	جیره1	جیره2	جیره3	جیره4	جیره5	جیره 6	جیره7	جیره8	جیره 9
آرد گندم	14/8	892/43	907/15	588/7	788/17	93/18	055/0	144/9	243/18
آرد سویا	068/25	506/1	306/6	391/3	22/9	97/8	24/0	491/23	096/1
آرد ذرت	334/1	877/4	663/0	13/1	858/11	785/4	032/0	096/6	371/0
آرد جو	026/18	03/23	006/24	323/6	887/13	012/6	046/0	736/13	566/17
بذر کتان	51/10	903/1	067/34	569/14	855/4	9/35	516/30	379/5	744/10
پودر ماهی	915/9	262/25	391/5	954/31	163/29	932/11	412/34	854/28	752/39
روغن آفتابگردان	035/0	986/0	126/0	019/0	138/1	793/0	0004/0	126/1	129/1
روغن ذرت	017/0	354/2	157/8	008/0	432/1	277/6	0002/0	736/0	108/2
روغن کانولا	108/0	02/0	126/0	019/0	123/0	793/0	0004/0	314/0	015/0
روغن ماهی	133/0	267/0	249/0	079/0	681/0	07/0	004/0	754/0	976/3
نشاسته	714/21	903/1	002/0	92/29	855/4	588/0	694/29	379/5	0
لسیتین	1	1	1	1	1	1	1	1	1
مکمل معدنی1	1	1	1	1	1	1	1	1	1
مکمل ویتامینی2	1	1	1	1	1	1	1	1	1
منوکلسیم­فسفات	2	2	2	2	2	2	2	2	2
درصد پروتئین­خام	25	25	25	30	30	30	35	35	35
درصد چربی خام	4	8	12	4	8	12	4	8	12
درصد کربوهیدرات خام	56	58	50	50	43	36	36	44	29

1- هر 1000 گرم پرمیکس معدنی حاوی: IU 1600000 ویتامین A، IU 400000 ویتامین D3، 30 گرم ویتامین E، 100 گرم تیامین، 8 گرم ریبوفلاوین، 8 گرم پیریدوکسین، 3 گرم اسیدفولیک، 01/0 گرم سیانوکوبامالین، 100 گرم ویتامین C، 10 گرم ویتامین K3، 10 گرم بیوتین، 20 گرم BHT و 100 ویتامین اینوزیتول می­باشد.

2- هر 1000 گرم پرمیکس ویتامینی حاوی: 20 گرم آهن، 60 گرم روی، 400 میلی گرم سلنیوم، 200 میلی گرم کبالت، 2 گرم مس، 40 گرم منگنز و 400 میلی گرم ید می­باشد.

جدول 2- مقایسه میانگین (± انحراف معیار) شاخص­های رشد بچه ماهی زبرا(Danio rerio) نسبت به سطوح متفاوت پروتئین و چربی پس از 4 ماه پرورش.

پروتئین/ چربی	وزن اولیه (گرم)	وزن نهایی (گرم)	افزایش وزن بدن (گرم)	کارایی غذایی(%)	درصد افزایش وزن(%)	نرخ رشد ویژه (درصد/روز)	ضریب­تبدیل غذایی	غذای خورده شده روزانه(%)	زنده­مانی(%)
25/4	13/1±07/0	00/2±1/0e	85/0±03/0e	03/0±00/0e	32/75±06/3c	70/1±06/0e	20/2±08/0a	07/1±18/0	100
25/8	31/1±11/0	28/2±09/0d	96/0±40/0e	03/0±00/0e	86/73±80/8c	92/1±07/0e	95/1±08/0b	08/1±05/0	100
25/12	29/1±78/0	28/2±24/0d	00/1±20/0e	04/0±00/0e	64/77±00/5c	00/2±05/0e	88/1±05/0b	06/1±03/0	100
30/4	39/1±32/0	81/2±24/0c	42/1±08/0d	06/0±01/0d	04/107±45/28c	84/2±17/0d	32/1±08/0c	91/0±13/0	100
30/8	08/1±06/0	71/2±01/0c	63/1±05/0c	09/0±01/0c	78/151±1/14b	27/3±11/0c	15/1±04/0d	75/0±04/0	100
30/12	28/1±28/0	11/3±20/0b	83/1±09/0b	1/0±02/0bc	32/148±7/36b	67/3±18/0b	03/1±05/0e	77/0±11/0	100
35/4	18/1±10/0	09/3±07/0b	90/1±03/0b	11/0±01/0bc	50/162±4/16b	81/3±06/0b	98/0±01/0e	72/0±04/0	100
35/8	16/1±09/0	14/3±10/0b	98/1±01/0b	11/0±00/0b	56/170±1/12b	95/3±02/0b	95/0±00/0e	70/0±03/0	100
35/12	25/1±05/0	81/3±22/0a	55/2±23/0a	17/0±03/0a	09/204±27/22a	11/5±47/0a	74/0±07/0f	62/0±47/0	100

 

 

جدول 3- مقایسه میانگین (± انحراف معیار) شاخص­های تولیدمثلی ماهی زبرا (Danio rerio) در سطوح مختلف پروتئین و چربی پس از 4 ماه پرورش.

پروتئین / چربی	هماوری	زنده­مانی(درصد)	وزن لارو(گرم)
25 / 4	50/148±38/18	48/12±03/0a	03/0±03/0a
25 / 8	00/139±35/13	15/28±05/8a	04/0±00/0a
25 / 12	00/28±35/5	53/35±11/3a	04/0±02/0a
30 / 4	00/99±87/26	21/25±30/0b	04/0±00/0b
30 / 8	00/35±21/21	50/67±54/3b	07/0±00/0b
30 /12	50/29±16/6	61/67±23/7b	09/0±00/0b
35 / 4	50/22±78/7	60/68±14/5c	06/0±00/0b
35 / 8	00/124±43/42	08/47±67/7c	06/0±01/0b
35 / 12	00/63±62/7	11/91±54/3c	09/0±01/0b

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دراین تحقیق از بین سطوح مختلف پروتئین مورد مطالعه، سطح مناسب آن برای رشد بچه ماهیان زبرا تا رسیدن به رسیدگی جنسی 35 درصد تعیین گردید. در راستای تحقیق حاضر، Ghazala و همکاران(2011)، با بررسی تاثیر سطوح مختلف پروتئین جیره(20، 25، 30، 35 و 40 درصد) بر رشد بچه­ماهیان کپور علفخوار(Ctenopharyngodon idella) دریافتند که بیش­ترین میانگین وزن، متوسط رشد روزانه، وزن نهایی، ضریب رشد ویژه، درصد افزایش وزن بدن و پایین­ترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به ماهیان تغذیه شده با 40 درصد پروتئین بود؛ هم چنین Gao و همکاران(a2009) با افزایش سطح پروتئین جیره از 25 به 38 درصد در جیره کپور علفخوار،Rahim  و همکاران(2016) با افزایش پروتئین در جیره ماهی سیم سیاه باله(Acanthopagrus berda) و Keremah و Beregha(2014) با افزایش آن از 25 به 35 درصد در گربه ماهی آفریقایی، افزایش فاکتورهای رشد را مشاهده کردند؛ هم چنین در تحقیقاتGutierrez  و همکاران(1996) با افزایش سطح پروتئین از 27 به 30 درصد و Feanandes و همکاران(2000) از 22 به 30 درصد در جیره­یPiaractus brachypomus و  Saو Fracalossi(2011) در Brycon orbignyanus از 24 به 30 درصد میزانFCR کاهش یافت که با نتایج این تحقیق مطابقت داشت. زیرا پروتئین جیره اسیدآمینه­های ضروری و غیرضروری جهت سنتز بافت­ها و انرژی مورد نیاز فعالیت­های آبزی را تأمین می­کند(19). اما برخلاف نتایج این پژوهش )Dabrowski1977) با مطالعه روی کپور علفخوار،  Singhو Bhanot(1988) روی ماهی کاتلا(Catla catla) و Reyes و Santiago(1991) روی کپور سرگنده(Aristichthys nobilis)کاهش وزن در ماهیان تغذیه شده با میزان بالای پروتئین را گزارش کردند. دلایل این امر را می­توان این­گونه بیان نمود که سطح بسیار بالای پروتئین باعث شده آمینو اسیدهای آزاد در مایعات بدن تجمع(32) و در نتیجه تولید سم نماید یا این که هزینه­ای که بابت دفع نیتروژن مصرف می­شود، ممکن است باعث کاهش رشد گردد(64). باروری و توسعه گنادی در گونه­های مختلف ماهیان نیز به میزان زیادی تحت تاثیر تغذیه بوده(10)، که تاثیر قابل توجه­ای بر هماوری، درصد لقاح، تکامل جنین و کیفیت لارو دارد(11)، زیرا تغذیه مناسب باعث افزایش رشد ماهی شده و به مولد اجازه می­دهد سریع­تر به اندازه­های بزرگ­تر برسد، ماهیان بزرگ­تر نیز تخم­های درشت­تری تولید می­کنند(34) و تخم­های بزرگ­تر منجر به هچ لاروهای بزرگ­تر می­شوند که شانس بیش­تری برای زنده­مانی دارند(7). ارتباط مثبت بین اندازه تخم و اندازه بدن مولدین در چندین گونه از ماهیان آب شور(45) و شیرین(56) گزارش شده است. در پژوهش حاضر نیز مشخص گردید که در بین 9 جیره­ی متفاوت استفاده شده، بیش­ترین درصد زنده­مانی و بالاترین وزن در لاروهای به دست آمده از ماهیان تغذیه شده با جیره 35 درصد پروتئین و 12 درصد چربی بود، که نشان­دهنده تاثیر مثبت پروتئین و چربی جیره بر کارایی تولیدمثلی می­باشد. MacFarlene و همکاران(1993) نیز طی تحقیقی نشان دادند که پایین بودن لیپید جیره باعث کاهش بافت چربی کبد و کاهش اندازه تخمدان شده و کبد کوچک­تر منجر به تولید تخم­های کوچک­تر می­شود. در پژوهش دیگری Teruel و همکاران(2001) گزارش کردند که مقادیر بالاتر پروتئین و چربی جیره باعث افزایش عملکرد تولیدمثلی در Abalone(Linne Haliotis asinia) گردید؛ هم چنین Aby-ayad و همکاران(1997) با بررسی اثر اسیدهای چرب در مولدین Eurasian perch به این نتیجه رسیدند که افزایش سطوح n-3 HUFA باعث افزایش معنی­داری در وزن لاروها می­گردد، که با نتایج این تحقیق مطابقت دارد. در مطالعه دیگریNavas و همکاران(1997) نشان دادند که میزان زنده­مانی در ماهیان تغذیه شده با لیپیدهای با کیفیت افزایش یافت.Bruce  و همکاران(1999) نیز با بررسی لاروهای باس دریایی(Dicentrarchus labrax) 48 ساعت پس از هچ وDuray (1994) با افزایش میزان چربی جیره مولدین خرگوش ماهی(Siganus guttatus) از 12 به 18 درصد، به نتایج مشابهی دست یافتند. زیرا اسیدهای چرب از ترکیبات مهم غشای تخم بوده و در حفظ ساختار و عملکرد آن نقش دارند(55)، به طوری که میزان زنده­مانی لاروهای به دست آمده از مولدین تیلاپیای نیل تغذیه شده با جیره­های حاوی 40-30 درصد پروتئین نسبت به جیره­های با 25 درصد به طور معنی­داری افزایش یافت(26). در این مطالعه سطوح مختلف پروتئین و چربی تاثیر معنی­داری بر شاخص هماوری نداشت و بیش­ترین هماوری در سطح پایین پروتئین مشاهده شد. Wee و Tuan(1988) و DeSilva و Radampola(1990) نیز بیش­ترین میزان هماوری را در تیلاپیاهای تغذیه شده با سطوح پایین و متوسط در مقایسه با تیلاپیاهای تغذیه شده با سطوح بالای پروتئین گزارش کردند. در مطالعه دیگری Cisse(1988) نیز مشاهده کرد که سطوح مختلف پروتئین جیره بر هماوری تیلاپیا تاثیری ندارد که با نتایج این تحقیق هماهنگ می­باشد. در تحقیق دیگری که توسط Alexander و همکاران(2004) بر روی ماهی دم شمشیری(Xiphophorus helleri) صورت گرفت، در سطوح 40 و 50 درصد پروتئین تفاوت معنی­داری بر میزان هماوری این ماهی صورت نگرفت. نتایج تحقیقات نشان داد، زمانی­که پروتئین مورد نیاز مولدین ماده فراهم شده است، افزایش بیش­تر در میزان پروتئین جیره باعث افزایش هماوری نمی­شود(54 ، 30،22 ،16، 6). به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که جیره با 35 درصد پروتئین و 12 درصد چربی دارای کارایی مناسبی در رشد و عملکرد تولیدمثلی ماهی زبرا داشته است.

مراجع

-اکرمی، ر. 1387. اثرات اینولین به عنوان پربیوتیک بر رشد، و میکرو فلور روده بچه فیل ماهی((Huso huso. پایان­نامه دکتری، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران. 120صفحه.

2-حق پرست، پ.، فلاحتکار، ب.، خوش خلق، م. ر.، مکنت خواه،ب.، عفت پناه، ا.، نصراله زاده، ا. 1393. توسعه آبزی­پروری، شماره 2. صفحات21-34.

 

3-عنایت غلامپور، ط.، جعفری، و.، ایمانپور، م. ر.، کلنگی میاندره، ح. 1395. ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺎن ژن (CYP19(a وﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻠﯽﻣﺎﻫﯽﮔﻮرﺧﺮی (Danio rerio) ﺗﻐﺬﯾﻪﺷﺪه ﺑﺎ ﺟﯿﺮه ﻏﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻋﺼﺎره ﮔﯿﺎه ﭘﻨﺞاﻧﮕﺸﺖ (Vitex agnus (castus. ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژی و ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﺑﺰﯾﺎن، سال ﭼﻬﺎرم، ﺷﻤﺎره 3.

4-غفله مرمضی، ج.، پقه، ا.، مخیره، ز.1391. تاثیر سطوح مختلف پروتئین و انرژی جیره بر شاخص های رشد و راندمان غذا در هامور خال دار جوان(.(Epinephelus coioides مجله علمی شیلات ایران، شماره 4. صفحات 41-56.

5.Aby-ayad, S. M. E. A., Melard, C., Kestemont, P. (1997). Effects of fatty acids in Eurasian perch broodstock diet on egg fatty acid composition and larvae stress resistance. Aquaculture, 5;161–168.

6.Adewumi, A . A., Olaleye, V. F., Adesulu, E. A. (2005). Egg and sperm quality of the african catfish (Clarias gariepinus)(Burchell) broodstock fed differently heated soybean-based diets.Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 1(1); 17-22.

7.Al Hafedh, Y. S., Siddiqui, A. Q., Al-Saidy, M. Y. (1999). Effects of dietary protein levels on gonad maturation, size and age at first maturity, fecundity and growth of Nile tilapia. Aquac, Int,7;319– 332.

8.Bagenal, B. T. (1969b). Relationship between food supply and fecundity survival in brown trout (Salmo trutta L). Journal of Fish Biology, 1;167- 182.

9.Brauge, C., Grraze, G., Medale, F. (1995). Effect of dietary levels lipid and carbohydrate on growthnperformance, body composition, and plasma glucose levels in rainbow trout reared at 8˚ or 18˚ C. Reproduction Nutrition Development, 35; 277-290.

10.Brendan, J., Hung, S. S. O., Mederano, J. (1988). Protein requirement of hatchery-produced juvenile white sturgeon (Acipenser transmontanus). Aquaculture, 71; 235-245.

11.Bromage, N. R. (1995). Broodstock management and seed quality-general consideration. Blackwell, Oxford.1995. p; 1- 25.

12.Bromage, N. R. (1998). Broodstock management and the optimization of seed supplies. Suisanzoshoku, 46; 395- 401.

13.Bruce, M., Ogen, F., Gorden, B., Austuriano, J. F., Farnadale, B., Carrillo, M. (1999). Development of broodstock diets for the European sea bass(Dicentrarchus labrax) with special emphasis on the importance of n-3 and n-6 highly unsaturated fatty acid to productive performance. Aquaculture, 177; 85-97.

14.Chong, A. S. C., Hashim, R., Ali, A. B. (2000). Dietary protein requirements for discus(Symphysodon spp). Journal of Aquaculture Nutrition, 6; 275-278.

15.Cisse, A. (1988). Effect of varying protein levels on spawning frequency and growth of Sarotherodon melanotheron. In: The second international symposium on tilapia in aquaculture, R. S. V. Pullin, T. Bhukasawan, K. Tonguthai and J. L. Maclean (eds). 329–333. ICLARM Conference Proceedings 15. Department of Fisheries, Bangkok, Thailand and ICLARM, Manila, Philippines.

16.Dabrowski, K. (1977). Protein requirements of grass carp fry (Ctenopharyngodon idella). Aquaculture, 12; 63-73.

17.Dahlgren , B. T. (1980). The effects of three different protein levels on the fecundity in the guppy, Poecilia reticulate (Peters). Fish Biology, 15; 83-97.

18.De Almeida Bicudo, A. J., Sado, R. Y., Cyrino, J. E. P. (2009). Growth and haematology of pacu(Piaractus mesopotamicus) fed diets with varyingprotein to energy ratio. Aquaculture Research, 40; 486-495.

19.De Silva, S. S., Radampola, K. (1990). Effect of dietary protein level on the reproductive performance of Oreochromis niloticus(L.). In: The Second Asian Fisheries Forum, R. Hiranao and I. Hanyu (eds), Asian Fisheries Society, Manila, Philippines,pp: 559–564.

20.Debnath, D., Pal, A. K., Sahu, N. P., Jain, K. K., Yengkokpam, S., Mukherjee, S. J. (2005). Effect of dietary microbial phytase supplementation on growth and nutrient digestability of Pangasius pangasius fingerlings. Aquaculture Research, 36; 180-187.

21.Duray, M. Kohno, H., Pascual, F. (1994). The effect of lipid enriched broodstock diets on spawning and on egg and larval quality of hatchery-bred rabbitfish(Siganus guttatus). Philipp. Sci, 31; 42–57.

22.Einen, O., Rome, A. J. (1997). Dietary protein/energy ratios for Atlantic salmon in relation to fish siz, growth, feed utilization and slaughter quality. Aquaculture Nutrition, 3; 115-126.

23.Emata, A. C., Borlongan, I. G. (2003). A practical broodstock diet for the mangrove red snapper(Lutjanus argentimaculatus). Aquaculture, 225; 83– 88.

24.Feanandes, J. B. K. Carneiro, D. J., Sakomura, N. K. (2000). Fontes e níveis de proteína bruta en dietas para alevinos de pacu (Piaractus mesopotamicus). Revista Brasileira de Zootecnia, 29(3); 646-653.

25.Gao. W., Liu, Y. J., Tian, L. X., Mai, K. S., Liang, G. Y., Yang, H. J. (2010). Effect of dietary carbohydrates to lipid ratios on growth performance, body composition, nutrient utilization and hepatic enzymes activities of herbivorous grass carp(Ctenopharyngodon idella). Aquaculture Nutrition, 16(3); 327-333.

26.Garling, D. L., Wilson, R. P. (1976).Optimum dietary protein to energy ratio for channel catfish fingerlings, Ictalurus punctatus Nutrition, 106; 1368-1375.

27.Ghanawi, J., Roy, L., Davis, A., I., Saoud. P. (2011). Effects of dietary lipid levels on growth performance of marbled spinefoot rabbitfish(Siganus rivulatus). Aquaculture, 310 ; 395–400.

28.Ghazala, R., Tabinda A. B., Yasar. A. (2011). Growth response of Juvenile grass carp (Ctenopharyngodon idella) fed isocaloric diets with variable protein levels. The Journal of Animal and Plant Sciences, 21 (4); 850-856.

29.Ghosh, S. Sinha, A., Sahu, C. (2007). Effect of probotic on reproductive performance in female live-bearing ornamental fish. Aquaculture Research, 38; 518-526.

30.Giri, S. S. Sahoo., S. K. Sahu., A. K., Meher. P. K. (2003). Effect of dietary protein level on growth, survival, feed utilisation and body composition of hybrid Clariascatfish(Clarias batrachus × Clarias gariepinus). Animal Feed Science and Technology, 104; 169–178.

31.Gunasekera, R. M., Shim, K. F., Lam, T. J. (1996a). Effect of dietary protein level on spawning performance and amino acid composition of eggs of Nile tilapia (Oreochromis niloticus). Aquaculture, 146, 121–134.

32.Gutierrez, W., Zaldívar, J., Deza, S., Rebaza, M. (1996). Determinación de los requerimientos de proteína y energía de juveniles de paco, Piaractus brachypomus. Folia Amazônica, 8; 35-45.

33.Harper, A. E., Benevenga, N. J., Wohleuter, R. M. (1970).Effects of ingestion of disproportionate amounts of amino acids.Physiological Reviews, 50;428-558.

34.Hepher, B. (1988). Nutrition of pond fishes. cambridge university. Press, Cambridge, Great Britain, 388P.

35.Hislop, J. R., Robb, G., Gauld, J. A. (1978). Observation on effect of feeding level on growth and reproduction in haddock (Melanogrammus aeglefinus (L.)) in captivity. Journal of Fish Biology, 13; 85- 98.

36.Izquierdo ,M. S., Ferna´ndez-Palacios, H., Tacon, A. G. J. (2001). Effect of broodstock nutrition on reproductive performance of fish. Aquaculture, 197; 25–42.

37.Jauncey, K. (1992).The effect of varying dietary protein level on the growth, food conversation, protein utilization and body composition of juvenile tilapia(Sarotherodon mossambicus). Aquaculture, 27; 43- 54.

38.Keremah, R.I., Beregha, O. (2016). Effect of varying dietry protein levels on growth and and nutrient utilization of cat fish(Clarias gariepinus) fingerlings.Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 2(1); 13-18.

39.Kjorsvik, E., Mangor- Jensen, A., Holmefjoerd, I. (1990). Egg quality in fishes. Advances in Marine Biology, 26; 71– 113.

40.Lus, M. Durazo, E., Teresa Viana, M., Drawbridge, D. P. (2009). Effect of dietary lipid levels on performance, body composition and fatty aci d profile of juvenile white seabass(Atractoscion nobilis). Aquaculture, 289; 101-105.

41.Mabroke, R. S., Azab, M., Tahoun, E, R., Suloma, A. (2012). Influence of dietary protein on growth, reproduction, seed chemical composition and larval survival rate of nile tilapia(Oreochromis niloticus) broodstocks of different size groups under hapa- in- pond hatchery system. Journal of Aquaculture Research and Development, 7(2); 203- 220.

42.MacFarlene, B. Norton, E. C., Bowers, M. J. (1993). Lipid dynamics in relation to the annual reprodudction cycle in yellowtail rockfish (Sbastes flavidus). Fisheiries and Aquatic Science, 50: 391-401.

43.Mandal, B., Mukherjee, A., Banerjee, S. (2010). Growth and pigmentation development efficiencies in fantail guppy(Poecilia reticulate) fed with commercially available feeds. Agriculture. Agriculture and Biology Journal of North America, 1(6); 1264-1267.

44.Marimuthu, K., Jesu Arokiaraj, A., Haniffa, M. A. (2009). Effect of diet quality on seed production of the spotted snakehead (Channa punctatus) (Bloch). Sustainable Agriculture, 1(1); 06-09.

45.Martino, R. C., Cyrino, J. E. P., Portz, L., Trugo, L. m. C. (2002). Effect of dietary lipid level onnutritional performance of the surubim, Pseudoplatystoma coruscans. Aquaculture,209; 209-218.

46.Milton, D. A., Arthington, A. H. (1983). Reproductive biology of Gambusia affinis holbrooki Baird and Girard, Xiphophorus helleri (Gunther) and X. maculatus (Heckel) (Pisces: Poecillidae) in Queensland. Australia journal of Fish Biology, 23; 23– 41.

47.Mommsen, T. P., Walsh, P. J. (1988). Vitellogenesis and oocyte assembly. In: W. S Hoar and D. J. Randall (eds.): Fish Physiology. Academic Press, New York, pp; 347-406.

48.Navas, J. M., Bruce, M., Trush, M., Farndale, B. M., Bromage, N., Zanuy, S. (1997). The impact of seasonal alteration in the lipid composition of broodstock diets on egg quality in the European sea bass. Fish Biology, 51; 760–773.

49.Ng, W. K., Abdullah, N., De Silva, S. S. (2008).The dietary protein requirement of the Malaysian mahseer, Tortambroides, and the lack of protein-sparing action by dietary lipid. Aquaculture, 284; 201-206.

50.Pei, Z., Xie, S. Lei, W. Zhu, X., Yang, Y. (2004). Comparative study on the effect of dietary lipid level on growth and feed utilization for gibel carp(Carassius auratus gibelio) and Chinese longsnout catfish (Leiocassis longirostris Günther). Aquaculture Nutrition, 10; 209–216.

51.Rahim, A., Abbas, G., Ferrando, S., Lorenzo Gallus, L., Abdul, G., H. Mateen, A. (2016). Effects of varying dietary protein level on growth, nutrient utilization and body composition of juvenile blackfin sea bream (Acanthopagrus berda)(Forsskal, 1775). Pakistan J. Zool, 48(4); 1089-1097.

52.Sa, M. V., Fracalossi, D. M. (2011). Dietary protein requirement and energy to protein ratio for piracanjuba(Brycon orbignyanus). Revista Brasileira de Zootecnia, 3(1); 1-10.

53.Saghaei, A., Ghotbeddin, N., Ghatrami, E. R. (2015).Evaluation of growth performance and body compositionof Oscar fish(Astronotus ocellatus) in response to theconsumption of dietary intake of garlic (Allium sativum).Bioflux Society, 8; 485-490.

54.Santiago, C. B., Aldaba, M. B., Laron, M. A. (1983). Effect of varying dietary crude protein levels on spawningfrequency and growth of Sarotherodon niloticus breeders. Fish Research, 8; 9– 18.

55.Santiago, C. B., Reyes. O. S. (1991).Optimum dietary protein level for growth of bighead carp(Aristichthys nobilis) fry in a static water system. Aquaculture, 93;155–165.

56.Sargent, J. R., Bell, J. G., Bell, M. V., Henerson, R. J., Tocher, D. R. (1995). Requirement criteria for essential fatty acids. Applied Ichthyology, 11; 183- 198.

57.Seghal, H. S., Toor, H. S. (1991). Off spring fitness and fecundity of an Indian major carp (Labeo rohita)(Ham.) in relation to egg size. Aquaculture, 97; 269– 279.

58.Shearer, K, D., Swanson, P. (2000). The effect of whole body lipid on early sexual maturation of 1q age male chinook salmon(Oncorhynchus tshawytscha/). Aquaculture, 190; 343–367.

59.Shearer, K. D. (1994). Factors affecting the proximate composition of cultured fishes with emphasis on Salmonids. Aquaculture, 119; 63–88.

60.Singh, B. N., Bhanot, K. K. (1988). Observation on the protein requirement of Catla catla(Ham) fry. In: Proceedings of First Indian Fisheries Forum (Joseph, M.M. ed), Asian Fisheries Society, Indian Branch, Mangalore, 77-78.

61.Teruel, M. N. B., Millamena, O. M., Fermin, A. C. (2001). Reproductive performance of hatchery-bred donkey’s ear abalone(Haliotis asinine) Linne, fed natural and artificial diets. Aquaculure Research, 32; 249-254.

62.Tissera, K. (2012). The global ornamental fish industry: an outlook on the first decade of the new millennium. International Conference on the Global Ornamental Fish Industry –Way Forward. February 2012, Cochin, Kerala, India.

63.Tuan, L. A., Williams, K. C.(2007).Optimum dietary protein and lipid specification for juvenile Malabar grouper (Epinephelus malabaricus). Aquaculture, 267; 129-138.

64.Usman, R., Laining, A., Ahmad, T., Williams, K. C. (2005).Optimum dietary protein and lipidspecifications for grow-out of humpbackgrouper Cromileptes altivelis (Valenciennes).Aquacture Research, 36; 1285-1292.

65.Vergara, J. M., Fernandez-Palacios, H., Robaina, L., Jauncey, K., De La Higuera, M., Izquierdo M. (1996). The effects of varyingdietary protein level on the growth, feeefficiency, protein utilization and bodycomposition of gilthead sea bream. FisheriesScience, 62; 620-623.

66.Wee, K., Tuan, N. A. (1988). Effects of dietary protein level on growth and reproduction in Nile tilapia(Oreochromis niloticus). In: The Second International Symposium on Tilapia in Aquaculture, R. S. V. Pullin, T. Bhukasawan, K. Tonguthai and J. L. Maclean (eds), ICLARM Conference Proceedings 15. Department of Fisheries, Bangkok, and ICLARM, Manila, 401–410.

67.Williams, A., Begg, G., Pears, R., Garrett, R., Larson, H., Griffiths, S., Lloyd, J. (2004b). Groupers. key species: a description of key species groups in the northern planning area. National Oceans Office, Hobart, Australia. 147–155.

68.Zon, L. I., Peterson, R. T. (2005). In vivo drug discovery in the Zebra fish. Natural Review Drug Discovery, 4; 35- 44.