تحلیل جغرافیایی سطوح توسعه یافتگی سکونتگاه های روستایی بخش لشت نشاء از شهرستان رشت با بهره گیری از GIS

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 7، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، آذر 1393، صفحه 95-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

دکتر نصرالله مولایی هشجین¹؛ فاطمه عسکری بزایه^{* 2}

¹استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده

چکیده
برنامه های توسعه یک کشور زمانی با موفقیت  همراه می گردد که بر اساس ویژگی های  و نیازهای مناطق و نواحی آن برنامه ریزی گردد.بدیهی است که قبل از برنامه ریزی، باید  وضع موجود شناسایی  و جایگاه آن در سطوح توسعه یافتگی مشخص گردد. امروزه  سیستم اطلاعات جغرافیایی توانایی منحصر به فردی در گردآوری، بازیابی و تحلیل داده ها ی جغرافیایی دارد و برنامه ریزان با استفاده از آن می توانند راحت تر تصمیم گیری نمایند با این نگرش تحقیق حاضر به  دنبال دو هدف زیر می باشد:
1-ارائه تصویری روشن از وضعیت اجتماعی -جمعیتی، اقتصادی، و کالبدی- فضایی  روستاهای  محدوده مورد مطالعه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تهیه نقشه توسعه یافتگی روستاها
2-تعیین میزان توسعه یافتگی روستاهای بخش لشت نشاء با توجه به شاخص های توسعه
برای رسیدن به این دو هدف ازروش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در ابتدا شاخص های مورد مطالعه در تحقیق در قالب جداول توصیفی در نرم افزار GIS برای هر روستا تنظیم گردید.آنگاه با استفاده از توانایی های این سیستم و با استفاده از گزینه شکست طبیعی سه سطح توسعه یافتگی برای روستاها ی مورد مطالعه تعریف گردید. در مجموع از 44 روستای مورد مطالعه در این تحقیق تعداد4 روستا (9.1 درصدتوسعه یافته،تعداد 19 روستا (43.18درصد) در حال توسعه ،و تعداد 21 روستا (47.72 درصد) کمتر توسعه یافته می باشند. با توجه به نتایج تحقیق سطوح توسعه یافتگی در محدوده مورد مطالعه نامتعادل می باشد و توزیع خدمات  به ویژه خدمات زیربنایی متناسب با جمعیت و ویژگی های مختلف روستاها نمی باشد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه: تحلیل جغرافیایی؛ توسعه یافتگی؛ GIS؛ لشت نشاء

مراجع

منابع

- ازکیا، مصطفی،1384،مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی ،انتشارات اطلاعات،ویرایش دوم ،تهران.

- ازکیا، مصطفی،غفاری، غلام رضا ،1384،جامعه شناسی توسعه ،نشرکیهان،ویرایش دوم ،تهران.

-امانی،منوچهر،روستا زیستی در ایران،ارائه راهبردها –سیاست ها، 1385،موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.

- اسلامی، سیف الله،1372، تعیین درجه توسعه یافتگی مناطق روستایی کشور،به راهنمایی عباس عرب مازیار، پایان نامه کارشناسی ارشددانشگاه شهید بهشتی.

 

- آسایش، حسین ،1385 ،اصول و روش های برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور،تهران.

-آسایش ،حسین،1383،کارگاه برنامه ریزی روستایی،دانشگاه پیام نور،تهران.

- آقایاری هیر،محسن،1383، سطح‏‎‎‏بندی پایداری توسعه روستاهای بخش هیر با استفاده  از GIS،به راهنمایی عبدالرضا رکن الدین افتخاری، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.

- سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان،1390،واحد آمار و اطلاعات.

- معاونت برنامه ریزی استان گیلان ،1390،دفتر آمار و اطلاعات.

- سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان،1385،مشخصات عمومی، اجتماعی و اقتصادی آبادی های دارای سکنه شهرستان رشت .

- سلیمانی، علی اصغر،1387 ، تعیین درجه توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان رشت با استفاده از تاکسونومی عددی،به راهنمایی حمید فتوحی،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان.

- حسین زاده، رضا،1387،سیستم های اطلاعات جغرافیایی GIS  (مبانی و آموزش نرم افزار ARCGIS )، جهاد دانشگاهی مشهد.

 

- مدیری، مهدی، خواجه، خسرو،1378 ، اشاره ای به سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS( سیستم اطلاعات جغرافیایی برای برنامه ریزی در سطح محلی)، انتشارات سازمان جغرافیایی،تهران.

- مرادی، داود،1387 ، تعیین سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان گیلان با استفاده از آمار چند متغیره مطالعه،به راهنمایی حمبد فتوحی،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان.

- مرسلی، ادریس،1374، تعیین درجه توسعه‌یافتگی مناطق روستائی استان زنجان،به راهنمایی اکبر نفری، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.

- مرکز بهداشتی درمانی بخش لشت نشاء،1390،واحد آمار و اطلاعات .

- موسوی، میرنجف،1382، سنجش درجه توسعه یافتگی نواحی ایران،به راهنمایی کرامت الله زیاری،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه یزد.

-مطیعی لنگرودی،حسن،1386،برنامه ریزی روستایی با تاکید بر ایران،انتشارات دانشگاه جهاد دانشگاهی مشهد.

- نعمتی، رضا،1388، اولویت بندی توسعه روستایی و تحلیل فضایی آن با تاکید بر دیدگاه روستایی(مطالعه موردی :بخش مرکزی شهرستان خرم آباد،به راهنمایی مهدی پور طاهری، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.

 

 

-Joshua and et al.,Land Suitability Anlaysis for Agricultural Planning Using GIS and Multi Criteria Decision Analysis Approach in GreaterKaru Urban Area,Nasarawa State –Nigeria,International Journal of Applied Research and Studies,Volume2,Issue 10,2013.

-Kolagani,Nagesh,& et al.,Participatory GIS in Empovering  Rural Communities:A Framework for Iterative Development and Evaluation,6^th International Congress on Environmental Modelling and Software,Leipzig,Germany,July 1-5,2012.

-Scaria,Richard and Vijayan,P.K.,Sustainable Rural Development with Application of Spatial Information Technology and Mahatma Gandi national rural employment guaranteed scheme,International Journal of Geomatics and Geoscience,Volume2,No4,2012.

-Singh,Katar,Rural Development-Principles,Policiesand Management,third edition,India,sage publication,2009.

-Tan,Yining,Using GIS to Identify the Potential of  Transit-Oriented Development in City of Santa ,Monica,University of Southern California,2010.

-Zaffar Sadiq,M.G.S.M & et al.,GIS for Rural Administration,22^nd Asian Conference on Remote Sensing,5-9 November ,Singapore ,2001.

-Tane,Haikai and Wang , Xiaojun,Participatory GIS for Sustainable Development Projects, Presented at SIRC 2007 – The 19th Annual Colloquium of the Spatial Information Research Centre,University of Otago, Dunedin, New Zealand

December 6th-7th 2007.

-Shalini P. Vajjhala, Integrating GIS and Participatory Mapping in Community

Development Planning, Paper for the ESRI International User Conference, Sustainable Development and Humanitarian Affairs Track, San Diego, CA, July 2005.