بررسی تحولات ساختار اشتغال با بهره‌گیری از تکنیک‌های تحلیل اقتصادی؛ مورد پژوهی: استان سیستان و بلوچستان

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 11، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، آذر 1393، صفحه 160-175   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

زهرا سادات (سعیده) زرآبادی^{* 1}؛ مهدیه توفیقی محمدی²

¹استادیار، دکتری شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی و برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

چکیده
استان سیستان و بلوچستان با وجود دارا بودن قابلیت­های فراوان بویژه در زمینه شیلات، معدن و گردشگری از مشکل بیکاری رنج می­برد؛ که افزایش جمعیت، وجود مشکلات آب­وهوایی و امنیتی و دور بودن استان از مرکز، از جمله عوامل آن هستند. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات ساختار اشتغال در استان سیستان و بلوچستان در دو دهه اخیر است. از این­رو با بکارگیری  مدل­های اقتصاد منطقه­ای و ارزیابی نتایج آن­ها میزان شکاف توسعه­یافتگی این استان در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات مورد بررسی قرار می­گیرد. روش پژوهش، ‌توصیفی-تحلیلی است و از مدل­های اقتصاد منطقه­ای شامل مدل تغییر سهم، ضریب مکانی، اقتصاد پایه، ترکیب و تسهیم، ‌شاخص تغییر ساختاری و همچنین سالنامه آماری سال­های 75، 85 و 90 مرکز آمار ایران استفاده شده­است. در استان سیستان­و­بلوچستان در سال 1390 بخش کشاورزی و صنعت و در سال 1385، ‌بخش­های صنعت و خدمات، بخش­های پایه بوده­اند. در این استان،‌ در بازه زمانی 85-75 بخش­های کشاورزی،‌ ساختمان، بهداشت و مددکاری اجتماعی بخش­های بازنده بودند و در فاصله سال­های 90-85 زیربخش­های عمده‌فروشی،خرده‌فروشی، حمل­و­نقل انبارداری و ارتباطات، واسطه‌گری‌های مالی، آموزش، بهداشت و مددکارئ اجتماعی و تأمین برق، گاز و آب، بازنده و بازنده مختلط بودند. رشد اشتغال استان در بخش خدمات، طی این سال­ها کم­تر از متوسط کشوری بوده و اشتغال دربخش صنعت آن، افزایش ناچیزی داشته­است. بین سال­های 85 تا 90 رشد کشاورزی استان به میزان چشمگیری از رشد کشور بیشتر بوده­است. ساختار اقتصادی سیستان و بلوچستان بین سال­های 75 تا 85 تغییر داشته­است و از بخش کشاورزی و خدمات کاسته شده و به صنعت کمی افزوده شده­است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: اقتصاد پایه؛ تغییر سهم؛ ترکیب و تسهیم؛ ‌ ضریب مکانی؛ شاخص تغییر ساختاری

مراجع

1. منابع

• زیاری، کرامت ا...؛ "اصول و روشهای برنامه ریزی منطقه ای"؛ 1388، چاپ هشتم، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، صص 118، 119، 134
• زیاری‌کرامت ا...؛‌ "تحلیل وضعیت اشتغال در استان یزد"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 1375، دانشگاه یزد، صص 92
• سبحانی حسن؛ درویشی باقر؛ 1383"بررسی مزیتهای نسبی و تحلیل ساختاری اشتغال در استان ایلام"؛  مجله تحقیقات اقتصادی، پاییز 1384، شماره 70، دانشگاه تهران، صص 4، 6، 56
• حکمت­نیا حسن، موسوی میر نجف، "کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای"، 1390، انتشارات خوشبین، چاپ دوم، صص 87-89.
• فرهودی رحمت ا...؛‌ محمدی اکبر؛ 1384، "تحلیل و پیش بینی وضعیت اشتغال در شهر سنندج با استفاده از مدل تغییر سهم، ضریب مکانی و ضریب جینی"؛ فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 55،  بهار 1385.
• کلانتری خلیل، "برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای تئوری­ها و تکنیک­ها"،‌ 1388، انتشارات خوشبین،  تهران، صص 171.
• کلانتری خلیل، "مدل­های کمی در برنامه­ریزی منطقه­ای، شهری و روستایی"، 1391،  انتشارات فرهنگ صبا، چاپ اول، تهران، صص 85
• معصومی اشکوری، سید حسن؛ "اصول و مبانی  برنامه ریزی منطقه ای، انتشارات پیام؛‌ 1385 ، تهران، صص 141
• مصری­نژاد شیرین،‌ ترکی لیلا، 1382، "تجزیه و تحلیل ساختار اشتغال در بخش­های عمده اقتصادی مناطق شهری ایران در طی دوره 1372-1382"، رهیافت تغییر سهم و LQ،‌  پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، سال چهارم، شماره 15، زمستان 1383،  صص 110.
• درگاه ملی آمار، اصلاعات استانی، http://www.amar.org.ir
• دانشنامه آزاد ویکی پیدیا؛ http://fa.wikipedia.org
• •Blair, John P. 1995. Local Economic Development: Analysis and Practice. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• •Crone Lisa K., Haynes Richard W., and Nicholas E. Reyna, 1999, “Different Perspectives on Economic Base”, Research Note PNW-RN-538, United States Department of Agriculture April 1999, Forest Service, Pacific Northwest Research Station, page:4
• •Clark, C (1940) The Conditions of Economic Progress, http://en.wikipedia.org/wiki/Structural_change
• •David Wadley, Phillip Smith, 2003 “Straightening Up Shift-Share Analysis”, The Annals of Regional Science (2003) 37 (2): 259
• •Houston, David B. (April 1967). “The shift and share analysis of regional growth: a critique.” Southern Economic Journal. 33(4): 577-581.
• •Stevens, Benjamin H. and Craig L. Moore. (November 1980). “A critical review of the

Literature on shift-share as a forecasting technique.” Journal of Regional Science. 20(4): 419-437

• •Knudsen, Daniel C, " Shift-share analysis: further examination of models for the description of economic change", 2000, Socio-Economic Planning Sciences, Volume: 34, page: 178