ارزیابی اثر تنش شوری طبیعی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان دارویی همیشه ‌بهار، سس و بزرک

تحقیقات بذر

مقاله 1، دوره 8، شماره 29، اسفند 1397، صفحه 1-6   

نویسندگان

خدیجه احمدی؛ طاهره کریمی جلیله وندی^* ؛ عاطفه شجاعیان

دانشجوی کارشناسی ارشد، زراعت، علوم و تکنولوژی بذر، آگرواکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، ایران

چکیده

شوری یکی از اصلی­ترین تنش­های محیطی است که جوانه­زنی و استقرار گیاهچه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر شاخص­های جوانه­زنی گیاهان دارویی همیشه ‌بهار، سس و بزرک پژوهشی به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. تیمار­ آزمایش شامل سطوح مختلف شوری (صفر، 2، 4 و 6 دسی‌زیمنس بر متر) بود. نتایج نشان داد که اثر تنش شوری بر صفات طول گیاهچه، درصد جوانه­زنی، متوسط زمان جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی و شاخص طولی بنیه بذر در هر سه گیاه دارویی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد. به‌طوری که بیش­ترین درصد جوانه­زنی بذر همیشه بهار (7/33 درصد) مربوط به تیمار شاهد بود و در سطوح شوری بالاتر از 2 دسی زیمنس بر متر، درصد جوانه­زنی آن به تدریج کاهش پیدا کرد. بیش­ترین و کم­ترین درصد جوانه­زنی بذر بزرک به ترتیب مربوط به تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر (82 درصد) و تیمار شوری 6 دسی زیمنس بر متر (45 درصد) بود. بیش­ترین شاخص طولی بنیه بذر سس مربوط به تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر (43/691) بود اما با افزایش تنش شوری از بنیه بذر کاسته شد. براساس نتایج این پژوهش، شوری 2 دسی زیمنس بر متر باعث تحریک جوانه­زنی بذور سس و بزرک گردید ولی با افزایش سطح شوری از میزان شاخص جوانه­زنی کاسته شد.

کلیدواژه‌ها

بزرک؛ تنش غیر زنده؛ سرعت جوانه‌زنی؛ طول گیاهچه

اصل مقاله

 

نشریه تحقیقات بذر، سال هشتم، شماره 4، زمستان 1397

 

 

ارزیابی اثر تنش شوری طبیعی بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاهان دارویی

همیشه ‌بهار، سس و بزرک

 

خدیجه احمدی¹، طاهره کریمی جلیله‌وندی^*1، عاطفه شجاعیان¹

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، زراعت، علوم و تکنولوژی بذر، آگرواکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، ایران

تاریخ دریافت: 12/06/96  تاریخ پذیرش: 24/11/96

 

چکیده

شوری یکی از اصلی­ترین تنش­های محیطی است که جوانه­زنی و استقرار گیاهچه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر شاخص­های جوانه­زنی گیاهان دارویی همیشه ‌بهار، سس و بزرک پژوهشی به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا شد. تیمار­ آزمایش شامل سطوح مختلف شوری (صفر، 2، 4 و 6 دسی‌زیمنس بر متر) بود. نتایج نشان داد که اثر تنش شوری بر صفات طول گیاهچه، درصد جوانه­زنی، متوسط زمان جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی و شاخص طولی بنیه بذر در هر سه گیاه دارویی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد. به‌طوری که بیش­ترین درصد جوانه­زنی بذر همیشه بهار (7/33 درصد) مربوط به تیمار شاهد بود و در سطوح شوری بالاتر از 2 دسی زیمنس بر متر، درصد جوانه­زنی آن به تدریج کاهش پیدا کرد. بیش­ترین و کم­ترین درصد جوانه­زنی بذر بزرک به ترتیب مربوط به تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر (82 درصد) و تیمار شوری 6 دسی زیمنس بر متر (45 درصد) بود. بیش­ترین شاخص طولی بنیه بذر سس مربوط به تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر (43/691) بود اما با افزایش تنش شوری از بنیه بذر کاسته شد. براساس نتایج این پژوهش، شوری 2 دسی زیمنس بر متر باعث تحریک جوانه­زنی بذور سس و بزرک گردید ولی با افزایش سطح شوری از میزان شاخص جوانه­زنی کاسته شد.

 

واژه‌های کلیدی: بزرک، تنش غیر زنده، سرعت جوانه­زنی، طول گیاهچه

 

مقدمه[1]

تقریباً 20 درصد از مناطق کشت شده جهان و حدود نیمی از زمین­های آبیاری شده (Zhu, 2001) و حدود 15 درصد از کل زمین­های زراعی ایران نیز با مشکل شوری مواجه هستند (Garg and Gupta, 1997). در بیش­تر مناطق کشاورزی کاهش استقرار گیاهچه و کاهش عملکرد گیاه به دلیل عوامل نامساعد محیطی برای جوانه­زنی و استقرار گیاهچه است. یکی از این عوامل نامساعد کاهنده عملکرد، شوری است. با توجه به روند افزایشی توسعه اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب برای کشاورزی، شناسایی گیاهان دارویی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. خسارت شوری در گیاهان از طریق اثر سمیت ویژه یون­ها و اختلال در جذب عناصر غذایی بروز می­یابد (et al., 1995 Huang). یکی از معیارهای مهم در انتخاب ارقام مقاوم شوری، اندازه­گیری شاخص­های رشدی گیاه است (Munns and Schachtman, 1993).

مرحله­ی جوانه‌زنی یکی از مراحل حساس گیاهان به تنش شوری است (Ungar, 1995). اثر بازدارنده تنش شوری بر جوانه‌زنی بذر به‌دلیل کاهش پتانسیل اسمزی یا سمیت یونی است (Tobe and Omasa, 2004). شوری بر جنبه­های مختلف رشد اثر گذاشته و موجب کاهش و به تأخیر افتادن جوانه‌زنی می­شود (Omidi et al., 2005). در آزمایشی روی گیاه Limonium stocksii و زیره سبز کاهش درصد جوانه‌زنی با افزایش سطوح شوری مشاهده شد (Tawfik and Noga, 2001 Zia and Khan, 2004;). مطالعات متعدد نشان داده ­است که درصد و سرعت جوانه­زنی بذر با افزایش شوری کاهش می­یابد (Iran Nejad et al., 2009).

امروزه گیاهان دارویی از گیاهان مهم اقتصادی هستند که به صورت خام یا فرآوری­شده در طب سنتی و مدرن صنعتی مورد استفاده و بهره برداری قرار می­گیرند. همیشه ‌بهار (Calendula officinalis) یکی از گیاهان دارویی با ارزش است که ارقامی از آن در کشور ایران به‌ صورت زینتی کشت می­شود. این گیاه در کشورهای اروپایی مصرف دارویی و صنعتی دارد و برای استخراج روغن­های ضروری  از  دانه یا رنگدانه­های گل استفاده می­شود. عصاره آبی این گیاه دارای ویژگی ضد سرطانی است و در درمان ایدز نیز کاربرد دارد (Kavatchev et al., 1979).

بـزرک یا کتان با نام علمـی  Linum usitatissimum L.گیـاهی اسـت یک‌ساله از تیره کتان (Linaceae) که به ‌صورت بوته­ای رشـد مـی­کـند (Saidi, 2002). دانه بزرک علاوه بر اینکه منبع خوبی از اسید چرب ضروری امگا 3 است، حاوی اسیدهای آمینه ضروری آرژنین، هیستیدین، گلوتامین سیستئین و متیونین (لیگنان) که حاوی فیتواستروژن بوده و استروژن گیاهی تولید می­کند و از پوکی استخوان در زنان یائسه جلوگیری می­نماید .از گذشته از روغن دانه بزرک در مصارف صنعتی از جمله رنگ ساختمان­ها، صنایع رنگرزی، تهیه روغن جلا، محافظ بتن، جوهر چاپ و لوازم ‌آرایشی استفاده شده است اما امروزه به دلیل میزان بالای اسید چرب ضروری امگا 3 موردتوجه قرارگرفته و در فرمولاسیون مواد غذایی به کار می­رود (Hassan-Zadeh, 2008).

گیاه دارویی سس با نام علمی (cuscuta sp.) متعلق به خانواده cuscutaceae بوده و در انگلیسی به آن Dodder می­گویند. سس در درمان رماتیسم قلبى و امراض رماتیسمى، بیماری قندى که منشأ عصبى داشته باشد، باد­شکن­، مسهل سودا، صفرا و بلغم مؤثر است (Jazaieri, 1982).

با توجه به افزایش سطح زمین­های شور در دنیا و ایران، تنش شوری برای جوانه­زنی گیاهان دارویی مشکل ایجاد کرده است. هدف از این آزمایش بررسی خصوصیات جوانه­زنی سه گیاه دارویی همیشه بهار، سس و بزرک تحت تنش شوری طبیعی می_­باشد.

 

مواد و روش­ها

به‌‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر خصوصیات جوانه‌زنی و بنیه بذر گیاهان دارویی همیشه‌بهار، سس و بزرک آزمایشی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار، در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 1395 اجرا گردید. اثر تنش شوری بر این سه گیاه دارویی هم­زمان انجام گرفت. تیمار­های آزمایشی شامل 4 سطح شوری (0، 2، 4 و 6 دسی زیمنس بر متر) بود. بذرها از شرکت پاکان بذر اصفهان تهیه شد. قبل از اعمال تیمار بر بذرهای سس، این بذور با کاغذ سمباده خراش داده شدند. بذرها با هیپوکلریت سدیم 10% به‌مدت 3 دقیقه ضدعفونی (Valdiani et al., 2005) و سپس با آب مقطر شستشو داده شدند. برای هر تیمار 20 عدد بذر در داخل پتری روی کاغذ واتمن شماره یک قرار داده شد و سپس سطوح مختلف شوری تهیه شده از نمک طبیعی دریاچه قم اعمال شد. در این آزمایش برای ایجاد سطوح شوری از مقادیر معینی از نمک به ترتیب به میزان 0، 106/0، 212/0 و 318/0 گرم حل شده در 100 میلی­لیتر آب مقطر استفاده شد. سپس با توجه به هر تیمار به هر ظرف پتری 10 میلی­لیتر محلول­های شوری تهیه شده افزوده شد. به منظور کاهش تبخیر آب ظروف پتری با پارافیلم بسته شد. جهت جوانه­زنی نمونه­ها از ژرمیناتور خارج و صفات مربوط به رشد گیاهچه اندازه­گیری شد. شمارش بذر­های جوانه زده از روز دوم به صورت روزانه در ساعتی معین انجام گردید. به هنگام شمارش، بذوری جوانه­زده، تلقی شدند که طول ریشه­چه آن­ها حداقل دو میلی­متر بود (Miller and Chapman, 1978). شمارش تا زمانی ادامه یافت که به‌مدت سه روز متوالی تعداد بذر­های جوانه­زده در هر نمونه ثابت بماند. پس از 14 روز از هر پتری پنج نمونه به‌طور تصادفی انتخاب و طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول گیاهچه با استفاده از خط کش و وزن خشک ریشه­چه و ساقه­چه با استفاده از ترازوی با دقت میلی­گرم پس از خشک شدن نمونه­ها در آون با دمای 75 درجه سلسیوس به‌مدت 24 ساعت اندازه‌گیری شد (Turan et al., 2010).

درصد جوانه­زنی (Alizadehm and Isvand, 2004) و متوسط زمان جوانه‌زنی (Ellis and Roberts, 1987)،سرعت جوانه­زنی (Scott et al., 1984) براساس رابطه­های زیر محاسبه شد.

تعداد بذر / (100× تعداد بذر جوانه زده تا روز n ام) = درصد جوانه­زنی

 سرعت جوانه­زنی/ 1= متوسط زمان جوانه­زنی

                             D=          

D: سرعت جوانه­زنی، n: تعداد بذرهای جوانه­زده در هر روز و t: تعداد روزها پس از قرار دادن بذرها در پتری

سپس داده­های حاصل از طریق نرم افزارSAS  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقایسات میانگین از طریق آزمونLSD  در سطح احتمال پنج درصد انجام گردید.

 

نتایج و بحث

درصد جوانه­زنی: نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش تیمار شوری بر درصد جوانه­زنی هر سه گیاه دارویی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود (جدول 1، 2 و 3).

 

جدول 1: تجزیه واریانس اثر شوری بر شاخص­های جوانه­زنی همیشه بهار

منابع تغییرات	درجه آزادی	درصد جوانه‌زنی	طول گیاهچه	متوسط زمان جوانه­زنی	سرعت جوانه‌زنی	شاخص بنیه بذر
تیمار	3	58/4**	37/27**	255/0**	07/0**	28/39201**
خطا	8	33/0	11/0	0045/0	002/0	84/50
ضریب تغییرات (%)	-	8/1	8/2	7/4	26/6	9/1

n.s، * و ** به‌ترتیب غیرمعنی­دار، معنی دار در سطوح احتمال پنج و یک درصد

 

نتایج بررسی تأثیر سطوح شوری بر درصد جوانه­زنی همیشه بهار نشان داد که این صفت به‌طور معنی­داری تحت تأثیر غلظت­های مختلف کلرید سدیم کاهش پیدا کرد، به‌طوری‌که بیش­ترین درصد جوانه­زنی بذر همیشه بهار مربوط به تیمار شاهد (77/33 درصد) بود که با تنش شوری 2 دسی زیمنس بر متر اختلاف معنی­داری نداشت و کم­ترین مربوط به تنش شوری 6 دسی زیمنس بر متر (67/30 درصد) بود (جدول 4). که با نتایج تورهان و ایاز (Turhan and Ayaz, 2004) مطابقت داشت. این محققین گزارش کردند که تنش شوری با اثر بر تقسیم سلولی و متابولیسم گیاه جوانه­زنی بذر را کاهش داد. نتایج به دست آمده از تحقیقات سادیک و همکاران (Sadiq et al., 2003) بر روی گیاه پنبه حاکی از آن است که افزایش شوری با اعمال تأثیر منفی بر روی جوانه­زنی موجب کاهش آن می­گردد، با نتایج این آزمایش مطابقت دارد. هم­چنین نتایج نشان داد که تنش شوری تا 2 دسی زیمنس بر متر باعث تحریک شاخص­های جوانه­زنی بذور بزرک و سس شد ولی با افزایش سطح شوری از درصد جوانه­زنی کاسته شد (جدول 5 و 6).

 

جدول 2: تجزیه واریانس اثر شوری بر شاخص­های جوانه­زنی سس

منابع تغییرات	درجه آزادی	درصد جوانه­زنی	طول گیاهچه	متوسط زمان جوانه­زنی	سرعت جوانه­زنی	شاخص بنیه بذر
تیمار	3	08/102**	79/51**	26/1**	34/0**	5/127447**
خطا	8	33/1	07/0	006/0	0007/0	78/434
ضریب تغییرات (%)	-	9/3	84/1	24/5	76/3	73/4

n.s، ^* و ^**به‌ترتیب غیرمعنی­دار، معنی­دار در سطوح احتمال پنج و یک درصد

 

طول گیاهچه: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری بر صفت طول گیاهچه هر سه گونه گیاهی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد (جدول 1، 2 و 3). هم­چنین مقایسه میانگین نشان داد که بیش­ترین طول گیاهچه همیشه بهار مربوط به تیمار شاهد (34/15 سانتی­متر) و کم­ترین مربوط به تنش شوری 6 دسی زیمنس بر متر (5/8 سانتی­متر) بود (جدول 4). پس می­توان نتیجه گرفت گیاهچه همیشه بهار نسبت به شوری بسیار حساس است. در گیاه سس با افزایش شوری تا 2 دسی زیمنس بر متر طول گیاهچه افزایش یافت ولی در شوری بالاتر از 2 دسی زیمنس بر متر از طول گیاهچه کاسته شد (جدول 5) که با گزارش زیر هم­خوانی داشت. مطالعه­ای در این زمینه مشخص کرد که با افزایش تنش شوری طول ریشه­چه، ساقه­چه و هم­چنین طول گیاهچه در مقایسه با شاهد کاهش یافت (Soleymani et al., 2011). نتایج حاصل نشان می­دهد کاهش رشد گیاهچه­ در پاسخ به تنش شوری می­تواند به‌دلیل اثرات اسمزی، اثرات سمی یون­ها و عدم جذب متوازن مواد غذایی باشد که در نهایت متابولیسم گیاه را تحت تأثیر قرار می­دهد (Nazarbeygi et al., 2011). هم­چنین تنش شوری 2 دسی زیمنس بر متر، منجر به افزایش طول گیاهچه بزرک گردید اما در سطوح بالاتر شوری از میزان آن کاسته شد (جدول 6). هم­چنین گزارش شده است که با افزایش شوری محلول، جذب آب توسط بذر دچار اختلال شده، ترشح هورمون­ها و فعالیت آنزیم­ها نیز کاهش یافته در نهایت رشد گیاهچه دچار نقصان می­شود (Kiegle and Bisson, 1996).

جدول 3: تجزیه واریانس اثر شوری بر شاخص­های جوانه­زنی بزرک

منابع تغییرات	درجه آزادی	درصد جوانه­زنی	طول گیاهچه	متوسط زمان جوانه­زنی	سرعت جوانه­زنی	شاخص بنیه بذر
تیمار	3	55/768**	45/108**	33/3**	043/0**	3/1182502**
خطا	8	41/1	304/0	0014/0	00002/0	97/460
ضریب تغییرات (%)	-	82/1	2/3	2/1	12/1	8/1

ns، * و ** به‌ترتیب غیرمعنی­دار، معنی­دار در سطوح احتمال پنج و یک درصد

 

سرعت جوانه­زنی: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری بر صفت سرعت جوانه­زنی هر سه گونه گیاهی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود (جدول 1، 2 و 3). بیش­ترین سرعت جوانه­زنی بذر همیشه بهار مربوط به تیمار شاهد بود و با افزایش سطوح شوری سرعت جوانه­زنی کاهش یافت (جدول 4) که با نتایج Fathi Amir Khiz (2012) مطابقت داشت. این محقق گزارش کرد که با افزایش تنش شوری متوسط زمان جوانه­زنی افزایش یافت. بایوردی و طباطبایی (Tabatabaei and Bybordi, 2009) اعلام کردند که کاهش درصد و سرعت جوانه­­زنی با کاهش جذب آب توسط بذر در مرحله آب گیری و تورژسانس ارتباط دارد. هم­چنین شوری موجب می­شود که بذر نتواند رطوبت مورد نیاز خود را به میزان کافی جذب نماید و با ایجاد خشکی فیزیولوژیک میزان جوانه­زنی بذر و سرعت آن را کاهش می­دهد. در تنش شوری به علت کاهش پتانسیل آب محیط اطراف بذر، مدت بیش­تری طول می­کشد تا بذر بتواند آب مورد نیاز خود را به مقدار کافی بدست آورد، بنابراین زمان لازم برای جوانه­­زنی را طولانی­تر می­سازد (Rajasekaran et al., 2002).

 

جدول 4: مقایسه میانگین اثر سطوح مختلف تنش شوری بر شاخص­های جوانه­زنی بذر همیشه بهار

شاخص طولی بنیه بذر	سرعت جوانه­زنی (1/ روز)	متوسط زمان جوانه­زنی (روز)	طول گیاهچه (سانتی­متر)	درصد جوانه­زنی	شوری
1/514a	92/0 a	09/1 c	34/15 a	7/33 a	0
1/421b	73/0 b	37/1 b	3/13 b	17/32 ab	2
6/322 c	68/0 b	46/1 b	47/10 c	83/31 b	4
5/252 d	56/0 c	8/1 a	5/8 d	67/30 b	6

میانگین­هایی که در هر ستون حداقل دارای یک حرف مشترک هستند، فاقد اختلاف معنی­دار با آزمونLSD  در سطح یک درصد می­باشد.

 

جدول 5: مقایسه میانگین اثر سطوح مختلف تنش شوری بر شاخص­های جوانه­زنی بذر سس

شاخص طولی بنیه بذر	سرعت جوانه­زنی (1/ روز)	متوسط زمان جوانه­زنی (روز)	طول گیاهچه (سانتی­متر)	درصد جوانه­زنی	شوری
510b	75/0 b	33/1 c	10/16 b	67/31 a	0
43/691a	2/1 a	83/0 d	85/18 a	67/36 ab	2
41/349 c	57/0 c	75/1 b	10/13 c	67/26 c	4
83/213d	42/0 d	37/2 a	17/9 d	33/23d	6

میانگین­هایی که در هر ستون حداقل دارای یک حرف مشترک هستند، فاقد اختلاف معنی­دار با آزمون LSD در سطح یک درصد می­باشد.

 

شاخص بنیه بذر:  نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری بر شاخص بنیه بذر هر سه گونه گیاهی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار شد (جدول 1، 2 و 3). نتایج نشان داد که بیش­ترین شاخص طولی بذر همیشه بهار مربوط به تیمار شاهد (1/514) بود و با افزایش تنش شوری، شاخص طولی بنیه بذر کاهش یافت (جدول 4). طول گیاهچه معیاری از بنیه گیاهچه محسوب می­شود و در بسیاری از گونه­های گیاهان همبستگی بین طول گیاهچه و بنیه آن مشخص شده و بنابراین از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی رشد گیاهچه و بنیه استفاده می­شود (Fathi Amir Khiz, 2012). با توجه به اینکه بیش­ترین طول گیاهچه سس و بزرک در تیمار شوری 2 دسی زیمنس بر متر بدست آمد، در نتیجه آن بیش­ترین شاخص طولی بنیه بذر سس و بزرک در نیز در همین تیمار بدست آمد (جدول 5 و 6). هم­چنین با توجه به اینکه میزان این صفت در تنش شوری 2 دسی زیمنس بر متر بیش­تر از شاهد بود، می­توان استنباط کرد که تنش شوری در حد خفیف (2 دسی زیمنس بر متر) دارای اثر تحریک کننده رشد و بنیه بذر بود. یافته­های خدارحم­پور (Khodarahmpour, 2001) و منساه و همکاران (Mensuh et al., 2006) و مصطفوی (Mostafavi, 2011) بر کاهش شاخص بنیه بذر تحت تنش شوری با نتایج این تحقیق مطابقت داشت. نتایج مبین آن است شوری رشد رویشی و زایشی گیاه را تحت تأثیر قرار می­دهد و در نهایت وزن خشک و عملکرد گیاه را کاهش می­دهد (Kafi et al., 2006).

 

جدول 6: مقایسه میانگین اثر سطوح مختلف تنش شوری بر شاخص­های جوانه­زنی بذر بزرک

شاخص طولی بنیه بذر	سرعت جوانه­زنی (1/ روز)	متوسط زمان جوانه­زنی (روز)	طول گیاهچه (سانتی­متر)	درصد جوانه­زنی	شوری
74/1540b	43/0 b	35/2 c	5/21 a	3/73 b	0
8/1825a	50/0 a	02/2 d	53/22 a	82 a	2
07/935 c	3/0 c	3/3 b	44/15 b	7/61 c	4
5/421 d	23/0 d	36/4 a	54/9 c	45 d	6

میانگین­هایی که در هر ستون حداقل دارای یک حرف مشترک هستند، فاقد اختلاف معنی­دار با آزمون LSD در سطح یک درصد می­باشد.

 

References

Alizadehm, M.A., and Isvand, H.R. 2004. Evaluation and the study of germination potential, speed of germination and vigor index of the seeds of two species of medicinal plants (Eruca sativa Lam., Anthemis altissima L.) under cold room and dry storage condition. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 20(3): 301-307.

Bybordi, A., and Tabatabaei, J. 2009. Effect of salinity stress on germination and seedling properties in canola cultivars (Brassica napus L.). Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 37 (2): 71-76.

Ellis, R.H., and Roberts, E.H. 1981. The quantification of ageing and survival in orthodox seeds. Seed Science and Technology.9: 377-409.

Garg, B.K., and Gupta, I.C. 1997. Plant relations to salinity. In: Saline wastelands environments andplant growth. pp 79-121. Scientific Publishers, Jodhpur.

Hassan-Zadeh, A., Sahari, M.A., and Barzegar, M. 2008. Optimization of the ω-3 extraction as a functional food from flaxseed. International of Food Science and Nutrition, 59 (6): 526 – 34.

Huang, J., and Redmann, R.E. 1995. Salt tolerance of hordeum and brassica species during germination and early seedling growth. The Canadian Journal of Plant Science. 75: 815-819.

Iran Nejad, H., Javanmardi, Z., goal bash, M., and Zarabi, M. 2009. Effect of drought stress on the germination and early seedling growth in the number FLX (Linum usitatissimum L.). Congress crop plants. University of Esfahan. Pp: 156-154.

ISTA (International Seed Testing Association), 2009. International Rules for seed Testing.

Kafi, M., Borzoee, A., Salehi, M., Kamandi, A., Masoumi, A., and Nabati, J. 2009. Physiology of environmental stresses in plans. Jahad Daneshgahi Mashhad Press: Masshad.

Kavatchev, Z., Walder, R., and Garzoro, D. 1997. Anti HIV activity of extracts from calendula. Biomedicine and pharmacotherapy. 51(4):176-180.

Kiegle, E.A., and Bisson, M.A. 1996. Plasma membranes Na+ transport in salt-tolerant charophyte. Plant

Physiology, 111: 1191-1197.

Khodarahmpour, Z. 2011. Screening maize (Zea mays L.) hybrids for salt stress tolerance at germination stage. African Journal of Biotechnology.10 (71): 15959-15965.

Mensuh, J.K., Akomeah, P.A., Ikhajiagbe, B., and Ekpekurede, E.O. 2006. Effects of salinity on germination, growth and yield of fie groundnut genotypes. African Journal of Biotechnology. 5(20): 1973-1979.

Miller, T.R., and Chapman, S.R. 1978. Germination responses of three forage grasses to different concentration of six salts. Journal of Range Management. 31(2): 123-124.

Mostafavi, K. 2011. An Evaluation of Safflwer Genotypes (Carthamus tinctorius L.), Seed Germination and Seedling Characters in salt Stress Conditions. AfricanJournalof Agricultural Research. 6 (7): 1667-1672.

Munns, R., and Schachtman, D.P. 1993. Plant responses to salinity significance in relation to time. Internationl Crop Science. 1: 741 -745.

Nazarbeygi, E., Lari Yazdi, H., Naseri, R., and Soleimani, R. 2011. The effects of different levels of salinity proline and a-, b- chlorophylls in canola. American-Eurasian Journal of Agriculture and Environmental Science, 10(1): 70-74.

Omidi H., Sorushzadeh, A., Salehi, A., and Ghezeli, F. 2005. Evaluation of Primming pretreatments on germination rapeseed. Agricultural Science and Technology. 19(2): 1-10.

Sadiq, M., Hassan, G., Khan, A.G., Hussain, N., Jamil, M., Goundal, M.R., and Sarfraz, M. 2003. Performance of cotton varieties in saline sodic soil amended with sulphuric acid and gypsum. Pakistan. Journal Agriculture Science Volume. 40 (3-4): 99-105

Saidi, Q. 2002. Genetic variation in grain yield and other agronomic traits in genotypes edible oil and cotton industries. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 5: 109-107.

Rajasekaran, L.R., Stiles, A., Surette, M.A., Sturz, A.V., Blake, T.J., Caldwell, C., and Nowak, J. 2002. Stand Establishment Technologies for Processing Carrots: Effects of various temperature regimes on germination and the role of salicylates in promoting germination at low temperatures. Canadian Journal of Plant Science. 82: 443- 450.

Tawfik, A., and Noga, A. 2001. Priming of Cumin (Cuminum cyminum L.) seeds and its effects of germination, emergence and storability. Journal Applied Botany. 75: 216-220.

Tobe, K., Li, M.X., and Omasa, K. 2004. Effects of five different salts on seed germination and seedling growth of Haloxylon ammodendron (Chenopodiaceae). Seed Science Research 14, 345-353.

Turan, M.A., Elkarim, A.H.A., Taban, N., and Taban, S. 2010. Effect of salt stress on growth and ion distribution and accumulation in shoot and root of maize plant. African Journal of Agricultural Research. 5: 584-588.

Turhan, H., and Ayaz, C. 2004. Effect of salinity on seedling emergence and growth of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivars. International Journal of Agriculture and Biology's. 6 (1): 149–152.

Ungar, I.A. 1995. Seed germination and seed bank ecology in halophytes In Seed development and germination, (Eds, J. Kigel and G. Galili), pp: 599- 628, Marcel Dekker Inc. New York.

Valdiani, A.R., Hassanzadeh, A., and Tajbakhsh, M. 2005. Study on the effects of salt stress in germination and embryo growth stages of the four prolific and new cultivars of winter rapeseed (Brassica napus L.). Pajouhesh and Sazandegi. 66: 23-32.

Zhu, J.K. 2001. Over expression of a delta-pyrroline-5-carboxylate synthetase gene and analysis of tolerance to water and salt stress in transgenic rice. Trends Plant Science. 6: 66–72.

Zia, S., and Khan, M.A. 2004. Effect of light, salinity and Temperature on seed germination of Limonium stocksii. Can. J. Bot. 82.151-157.

 

 

 

 

 

---

*نویسنده مسئول: [e-mail]

 

مراجع

References

Alizadehm, M.A., and Isvand, H.R. 2004. Evaluation and the study of germination potential, speed of germination and vigor index of the seeds of two species of medicinal plants (Eruca sativa Lam., Anthemis altissima L.) under cold room and dry storage condition. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 20(3): 301-307.

Bybordi, A., and Tabatabaei, J. 2009. Effect of salinity stress on germination and seedling properties in canola cultivars (Brassica napus L.). Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca. 37 (2): 71-76.

Ellis, R.H., and Roberts, E.H. 1981. The quantification of ageing and survival in orthodox seeds. Seed Science and Technology.9: 377-409.

Garg, B.K., and Gupta, I.C. 1997. Plant relations to salinity. In: Saline wastelands environments andplant growth. pp 79-121. Scientific Publishers, Jodhpur.

Hassan-Zadeh, A., Sahari, M.A., and Barzegar, M. 2008. Optimization of the ω-3 extraction as a functional food from flaxseed. International of Food Science and Nutrition, 59 (6): 526 – 34.

Huang, J., and Redmann, R.E. 1995. Salt tolerance of hordeum and brassica species during germination and early seedling growth. The Canadian Journal of Plant Science. 75: 815-819.

Iran Nejad, H., Javanmardi, Z., goal bash, M., and Zarabi, M. 2009. Effect of drought stress on the germination and early seedling growth in the number FLX (Linum usitatissimum L.). Congress crop plants. University of Esfahan. Pp: 156-154.

ISTA (International Seed Testing Association), 2009. International Rules for seed Testing.

Kafi, M., Borzoee, A., Salehi, M., Kamandi, A., Masoumi, A., and Nabati, J. 2009. Physiology of environmental stresses in plans. Jahad Daneshgahi Mashhad Press: Masshad.

Kavatchev, Z., Walder, R., and Garzoro, D. 1997. Anti HIV activity of extracts from calendula. Biomedicine and pharmacotherapy. 51(4):176-180.

Kiegle, E.A., and Bisson, M.A. 1996. Plasma membranes Na+ transport in salt-tolerant charophyte. Plant

Physiology, 111: 1191-1197.

Khodarahmpour, Z. 2011. Screening maize (Zea mays L.) hybrids for salt stress tolerance at germination stage. African Journal of Biotechnology.10 (71): 15959-15965.

Mensuh, J.K., Akomeah, P.A., Ikhajiagbe, B., and Ekpekurede, E.O. 2006. Effects of salinity on germination, growth and yield of fie groundnut genotypes. African Journal of Biotechnology. 5(20): 1973-1979.

Miller, T.R., and Chapman, S.R. 1978. Germination responses of three forage grasses to different concentration of six salts. Journal of Range Management. 31(2): 123-124.

Mostafavi, K. 2011. An Evaluation of Safflwer Genotypes (Carthamus tinctorius L.), Seed Germination and Seedling Characters in salt Stress Conditions. AfricanJournalof Agricultural Research. 6 (7): 1667-1672.

Munns, R., and Schachtman, D.P. 1993. Plant responses to salinity significance in relation to time. Internationl Crop Science. 1: 741 -745.

Nazarbeygi, E., Lari Yazdi, H., Naseri, R., and Soleimani, R. 2011. The effects of different levels of salinity proline and a-, b- chlorophylls in canola. American-Eurasian Journal of Agriculture and Environmental Science, 10(1): 70-74.

Omidi H., Sorushzadeh, A., Salehi, A., and Ghezeli, F. 2005. Evaluation of Primming pretreatments on germination rapeseed. Agricultural Science and Technology. 19(2): 1-10.

Sadiq, M., Hassan, G., Khan, A.G., Hussain, N., Jamil, M., Goundal, M.R., and Sarfraz, M. 2003. Performance of cotton varieties in saline sodic soil amended with sulphuric acid and gypsum. Pakistan. Journal Agriculture Science Volume. 40 (3-4): 99-105

Saidi, Q. 2002. Genetic variation in grain yield and other agronomic traits in genotypes edible oil and cotton industries. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 5: 109-107.

Rajasekaran, L.R., Stiles, A., Surette, M.A., Sturz, A.V., Blake, T.J., Caldwell, C., and Nowak, J. 2002. Stand Establishment Technologies for Processing Carrots: Effects of various temperature regimes on germination and the role of salicylates in promoting germination at low temperatures. Canadian Journal of Plant Science. 82: 443- 450.

Tawfik, A., and Noga, A. 2001. Priming of Cumin (Cuminum cyminum L.) seeds and its effects of germination, emergence and storability. Journal Applied Botany. 75: 216-220.

Tobe, K., Li, M.X., and Omasa, K. 2004. Effects of five different salts on seed germination and seedling growth of Haloxylon ammodendron (Chenopodiaceae). Seed Science Research 14, 345-353.

Turan, M.A., Elkarim, A.H.A., Taban, N., and Taban, S. 2010. Effect of salt stress on growth and ion distribution and accumulation in shoot and root of maize plant. African Journal of Agricultural Research. 5: 584-588.

Turhan, H., and Ayaz, C. 2004. Effect of salinity on seedling emergence and growth of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivars. International Journal of Agriculture and Biology's. 6 (1): 149–152.

Ungar, I.A. 1995. Seed germination and seed bank ecology in halophytes In Seed development and germination, (Eds, J. Kigel and G. Galili), pp: 599- 628, Marcel Dekker Inc. New York.

Valdiani, A.R., Hassanzadeh, A., and Tajbakhsh, M. 2005. Study on the effects of salt stress in germination and embryo growth stages of the four prolific and new cultivars of winter rapeseed (Brassica napus L.). Pajouhesh and Sazandegi. 66: 23-32.

Zhu, J.K. 2001. Over expression of a delta-pyrroline-5-carboxylate synthetase gene and analysis of tolerance to water and salt stress in transgenic rice. Trends Plant Science. 6: 66–72.

Zia, S., and Khan, M.A. 2004. Effect of light, salinity and Temperature on seed germination of Limonium stocksii. Can. J. Bot. 82.151-157.