بررسی عملکرد دانه و برخی صفات وابسته در هیبرید‌های رایج و جدید ذرت (Zea mays L.) در کشور

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 14، دوره 10، شماره 35، بهمن 1397، صفحه 150-166   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم رحیمی جهانگیرلو^{* 1}؛ سعید صوفی زاده²؛ جعفر کامبوزیا²؛ اسکندر زند³؛ مرتضی رضایی⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²استادیار گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³استادیار گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

⁴استادیار مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، کرج، ایران

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی و مقایسه عملکرد دانه و برخی صفات وابسته در ارقام مختلف این گیاه، شامل سینگل‌کراس‌های 706، 705، 704، 703، 647 ،500، 400، 403، 260 و 201، دابل کراس370 و رقم مجاری تری‌وی‌کراس 527، در سال 1393 و در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور انجام پذیرفت. در هر یک از ارقام صفاتی هم‌چون عملکرد دانه، بیولوژیک، صفات مرتبط با بلال، شاخص برداشت و وزن خشک به تفکیک اندام‌های هوایی اندازه‌گیری گردید. نتایج حاصل از مقایسات میانگین نشان داد که رقم KSC703 به ترتیب با 19.39 و40.11 تن در هکتار عملکرد دانه و بیولوژیک در صدر ارقام مورد بررسی قرار داشت. هم‌چنین رقم KSC260 بالاترین عملکرد دانه و بیولوژیک را بین گروه‌های رسیدگی 300، 400 و 500 نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه‌ی ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه بیش‌ترین رابطه را با عملکرد بیولوژیک (0.94)، طول بلال (0.90) و وزن صد دانه (0.89) داشت (P≤ 0.01). به نظر می‌رسد بهبود ژنتیکی در ارقام پر محصول از طریق افزایش صفاتی هم‌چون عملکرد بیولوژیک، طول بلال، وزن صد دانه، وزن ساقه و کاهش وزن گل تاجی صورت پذیرفته است چرا که ارقام با عملکرد بالاتر هم‌چون KSC703 از نظر این صفات تفاوت معنی‌داری را باسایر ارقام نشان دادند. پس از تبدیل هر یک از متغیرهای مورد مطالعه به توزیع نرمال Z (استاندارد کردن به روش آماری)، و تجزیه‌ی خوشه‌ای جهت تعیین فاصله‌ی بین ژنوتیپ‌ها هیبرید‌ها در پنچ گروه مجزا طبقه‌بندی شدند که این طبقه‌بندی به طور کامل منطبق با طبقه‌بندی فائو نبود.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: ذرت؛ رقم؛ مقایسه میانگین؛ ضریب همبستگی؛ تجزیه خوشه‌ای

مراجع

چوگان ر. 1391. ذرت و ویژگی‌های آن. انتشارات نشر آموزش کشاورزی. 578 صفحه.

دهقانپور ز. سبزی م­ح. زمانی م. مزین ا. حسن­زاده مقدم م. محسنس م. استخر ا. صادقی ف. گنجه­ای ر. 1388. معرفی رقم فجر، هیبرید جدید ذرت دانه‌ای زود رس (سینگل کراس260 الف). مجله‌ی علمی ترویجی به‌نژادی نهال و بذر. جلد 1-25، شماره 2. صفحه 361 الی 364.

دهقانپور ز. سبزی م‌ح. مزین ا. حسن‌زاده مقدم ه. استخر ا. زمانی م. صادقی ف. نورمحمدی س. محسنی م. 1388. معرفی رقم دهقان، هیبرید جدید ذرت دانه‌ای زودرس- متوسط رس (سینگل کراس400 ب). مجله‌ی علمی ترویجی به‌نژادی نهال و بذر. جلد 1-25، شماره 2. صفحه 365 الی 368.

رحیمیان ح. و م . بنایان (1375) مبانی فیزیولوژیک اصلاح نباتات. انتشارات جاد دانشگاهی مشهد. 344 صفحه.

شیرزادی م‌ح. چوگان ر. حیدری شریف آباد ح. میرهادی م‌ج. مدنی ح. 1386. مطالعه اثرات دما برفنولوژی رشد، عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت درمنطقه جیرفت. فصلنامه‌ی یافته‌های نوین کشاورزی. سال دوم. شماره 2. صفحه 117 الی 131.

عزیزی ر. ماهرخ ع. 1391. تأثیر تراکم بوته در تاریخ­های مختلف کاشت بر شاخص­های رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت رقم KSC403su شیرین. نشریه­ی علمی پژوهشی پژوهش­های زراعی ایران. 764- جلد 10 ، شماره 4 ، صفحه 773 الی 764.

کافی م.، ب. کامکار، م. مهدوی دامغانی (1380) زیست شناخت بذر و عملکرد گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 543 صفحه.

یزدی صمدی، ب. و ش. عبد میشانی 1370، اصلاح نباتات زراعی، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. 292 صفحه.

Abbasi, H., Seidavi, A., Liu, W., & Asadpour, L. (2014). Investigation on the effect of different levels of dried sweet orange (Citrus sinensis) pulp on performance, carcass characteristics and physiological and biochemical parameters in broiler chicken. Saudi Journal of Biological Sciences. 139- 146.

Amelong, A., Gambín, B. L., Severini, A. D., & Borrás, L. (2015). Predicting maize kernel number using QTL information. Field Crops Research, 172, 119-131.

Anonymous, 2002. Portal of the IRI meteorological organization. Available at: http://www.alborz-met.ir/

Ashofteh Beiragi, M., Khavari Khrasani, S., Shojaei, SH., Dadresan, M., Mostafavi, Kh. Golbashy. M., 2011 b. A study on effects of planting dates on growth and yield of 18 Corn hybrids (Zea mays L.). American Journal of Experimental Agriculture. 1(3): 110-120.

Beyranvand, H., Farnia, A., Nakhjavan, S. H., & Shaban, M. (2013). Response of yield and yield components of maize (Zea mayz L.) to different bio fertilizers.International journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 1(9), 1068-1077.

Ciampitti, I. A., & Vyn, T. J. (2012). Physiological perspectives of changes over time in maize yield dependency on nitrogen uptake and associated nitrogen efficiencies: A review. Field Crops Research, 133, 48-67.

Cirilo, A. G., & Andrade, F. H. (1996). Sowing date and kernel weight in maize.Crop Science, 36(2), 325-331.

Dastfal, M., Y. Eman and M. T. Assad. 1999; Yield and yield adjustment of nonoprolific Maize hybrids in response to plant population density. Iran Agric Research, 18(2): 139- 152.

Devi, I. S., & Mohammed, S. (2001). Character association and path coefficient analysis of grain yield and yield components in double crosses of maize.Crop Research Hisar, 21(3), 355-359.

Duvick, D. N. (1977). Genetic rates of gain in hybrid maize yields during the past 40 years. Maydica. 193-202.

Duvick, D. N. (2005). The contribution of breeding to yield advances in maize (Zea mays L.). Advances in agronomy, 86, 83-145.

Duvick, D. N., Smith, J. S. C., & Cooper, M. (2004). Long-term selection in a commercial hybrid maize breeding program. Plant breeding reviews, 24(2), 109-152.

FAO.1998. Improvement and production of maize, sorghum and milets. FAO.Pub Rome.5, 12-16.

Fitzpatrick, J. L. (2013). Global food security: the impact of veterinary parasites and parasitologists. Veterinary parasitology, 195(3), 233-248.

Forootan, E., Rietbroek, R., Kusche, J., Sharifi, M. A., Awange, J. L., Schmidt, M., & Famiglietti, J. (2014). Separation of large scale water storage patterns over Iran using GRACE, altimetry and hydrological data. Remote Sensing of Environment, 140, 580-595.

Ghodrat, V., Rousta, M. J., Tadaion, M. S., & Karampour, A. (2012). Yield and yield components of corn (Zea mays L.) in response to foliar application with indole butyric acid and gibberellic acid. American-Eurasian Journal of Agricultural & Environmental Sciences, 12, 1246-1251.

Hokmalipour, S., & Darbandi, M. H. (2011). Physiological growth indices in corn (Zea mays L.) Cultivars as affected by nitrogen fertilizer levels. World Applied Sciences Journal, 15(12), 1800-1805.

Icoz, M. and S. M. Kara (2009). Effect of plant density on yield and yield component relationships in silage corn. VIII. Field Crops Congress in Turkey.

Johnson, J. M., Wilhelm, W. W., Karlen, D. L., Archer, D. W., Wienhold, B., Lightle, D. T., & Barbour, N. (2010). Nutrient removal as a function of corn stover cutting height and cob harvest. BioEnergy Research, 3(4), 342-352.

Jouany, J. P. (2006). Optimizing rumen functions in the close-up transition period and early lactation to drive dry matter intake and energy balance in cows. Animal reproduction science, 96(3), 250-264.

Kiniry, J. R., Wood, C. A., Spanel, D. A., & Bockholt, A. J. (1990). Seed weight response to decreased seed number in maize. Agronomy Journal, 82(1), 98-102.

Meghji, M. R., Dudley, J. W., Lambert, R. J., & Sprague, G. F. (1984). Inbreeding depression, inbred and hybrid grain yields, and other traits of maize genotypes representing three eras. Crop Science, 24(3), 545-549.

Morris, M.L., and Heisey, P.W. (2003). Estimating the benefits of plant breeding research: methodological issues and practical challenges. Agricultural Economics, 29(3), 241-252.

Richards, R. A., Rebetzke, G. J., Condon, A. G., & Van Herwaarden, A. F. (2002). Breeding opportunities for increasing the efficiency of water use and crop yield in temperate cereals. Crop Science, 42(1), 111-121.

Ronald, P. (2011). Plant genetics, sustainable agriculture and global food security. Genetics, 188(1), 11-20.

Ross, A. J. (2002). Genetic analysis of ear length and correlated traits in maize.

Salvador, D. W., & Pearce, R. B. (1988). Husk removal and its effects on maize grain yield. Crop science, 28(6), 961-964.

Sas Institute. (2003). The SAS system for Windows.

Tollenaar, M., & Lee, E. A. (2002). Yield potential, yield stability and stress tolerance in maize. Field Crops Research, 75(2), 161-169.

Tollenaar, M., & Lee, E. A. (2011). 2 Strategies for Enhancing Grain Yield in Maize. Plant breeding reviews, 34, 37.

Viola, G., Ganesh, M., Reddy, S. S., & Kumar, C. V. (2003). Studies on Correlation and Path Coefficient Analysis of Elite Baby corn (Zea mays L.), lines. Progressive Agriculture, 3(1and2), 22-24.

Yin, X., Kropff, M. J., McLaren, G., & Visperas, R. M. (1995). A nonlinear model for crop development as a function of temperature. Agricultural and Forest Meteorology, 77(1), 1-16.