بررسی خصوصیات رشد، عملکرد و غلظت عناصر نخود تحت تاثیر ترکیبات مختلف کودی

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 15، دوره 10، شماره 35، بهمن 1397، صفحه 167-177   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا جهانبان¹؛ ابراهیم پناه پور^{* 2}؛ علی غلامی³؛ محمدرضا داوری⁴؛ امید لطفی فر⁵

¹دانشجوی دکتری تخصصی خاکشناسی، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²استادیار خاکشناسی، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

³دانشیار خاکشناسی، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

⁴مدرس دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

⁵استادیار گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر افزایش کارایی برخی ترکیبات کودی و تعیین بهترین ترکیب کود برای حصول بالاترین عملکرد نخود، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور، واحد اراک انجام شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل ترکیبات مختلف کود در هفت سطح 1-کنترل (بدون هیچگونه کود)، 2-کود حیوانی، 3-ورمی کمپوست، 4-کود حیوانی +پودر سنگ فسفر و پتاس، 5-ورمی کمپوست+پودر سنگ فسفر و پتاس، 6-کود حیوانی+پودر سنگ فسفر و پتاس+کودهای زیستی شامل کود زیستی آهن و باکتری حل کننده فسفات و ریزوبیوم و 7- ورمی کمپوست+پودر سنگ فسفر و پتاس+کودهای زیستی بود. صفات اندازه گیری شده عبارت بودند از ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه و ثانویه، بیوماس کل، وزن صد دانه، عملکرد دانه، میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم کلسیم، منگنز، منیزیم و آهن در گیاه. نتایج نشان داد که اثر نوع کود بر تمامی صفات مورد آزمون معنی‌دار گردید. بر این اساس بالاترین عملکرد دانه و شاخص‌های رشدی در دو ترکیب کودی شامل کود حیوانی+پودر سنگ فسفر و پتاس+کودهای زیستی و ورمی کمپوست+پودر سنگ فسفر و پتاس+کودهای زیستی دیده شد. کود زیستی در این دو تیمار با افزایش میزان عناصر ضروری در داخل گیاه، به ترتیب باعث افزایش 6 و 7درصدی عملکرد نسبت به تیمار بدون کود زیستی و افزایش 32 و 33 آن نسبت به شاهد بدون کود شدند. پایین‌ترین میزان عملکرد نیز در شاهد بدون کود دیده شد. بر اساس نتایج استفاده از کودهای زیستی در شرایط استفاده از کودهای آلی سبب بهبود جذب عناصر، رشد و عملکرد نخود گردید.

کلیدواژه‌ها

عملکرد دانه؛ کود بیولوژیک؛ نخود و ورمی کمپوست

مراجع

پرسا، ح.، ع. باقری.، ا. نظامی.، ع.ا. محمدآبادی و م. لنگری. 1381. بررسی امکان کاشت پاییزه-زمستانه نخود در شرایط دیم شمال خراسان. علوم و صنایع کشاورزی. جلد 16. شماره 1: 152-143.

جعفرزاده کنارسری، م.، خ. استکی اورگانی.، آ. علیجانی.، ش. امیدواری و ش. رضایی. 1389. اثر باکتری­های حل کننده فسفات، گوگرد و محلولپاشی روی بر جذب عناصر غذایی در گیاه سویا. مجله پژوهش­های به زراعی. جلد 2، شماره 4: 340-327.

رائی­پور، ل و ن.ع. اصغرزاده. 1386. اثر متقابل باکتری­های حل کننده فسفات و بریدی رایزوبیوم جاپونیکوم بر شاخص­های رشد، غده­بندی و جذب برخی عناصر غذایی در سویا. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. دوره 11، شماره 40: 63-53.

علیزاده، ا.، ا. علیزاده و ل. آریانا. 1388. بهینه سازی مصرف نیتروژن و فسفر در زراعت پایدار ذرت با استفاده از مایکوریزا و ورمی­کمپوست. یافته­های نوین کشاورزی. جلد 3، شماره 3: 316-303.

علیمددی، ا.، م.ر. جهانسوز.، ح. بشارتی و ر. توکل افشاری. 1389. ارزیابی تاثیر ریزجانداران حل کننده فسفات، مایکوریزا و پرایمینگ بر گره زایی نخود. مجله پژوهش­های خاک. جلد 24، شماره 1: 53-43.

عیدی­زاده، خ.، ع.م. مهدوی دامغانی و س. صوفی­زاده. 1389. اثرات کاربرد کودهای بیولوژیک در ترمیب با کود شیمیایی بر رشد ذرت در شوشتر. نشریه بوم شناسی کشاورزی، 2: 301-292.

مختاری، م و ح. بشارتی. 1392. اثر باکتری­های حل کننده فسفات بر عملکرد و برخی ترکیبات شیمیایی ذرت. مجله پژوهش­های خاک. جلد 27، شماره 4: 628-619.

مودب، ع.ر و س.م. نبوی کلات. 1391. اثر کاربرد ورمی­کمپوست و کودهای زیستی بر عملکرد بذر و اجزای عملکرد ریحان (Ocimu basilicum). اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 6، شماره 2. 170-157.

ناشناس. 1394. آمار نامه کشاورزی. جلد اول. دفتر آمار و فناوری اطلاعات، معاونت برنامه ریزی، اقتصادی و بین المللی، وزارت جهاد کشاورزی. 34 صفحه.

Abdel-Aziez, S.M., E.W. Eweda., M.G.Z. Girgis and B.F. Abdel Ghany. 2016. Improving the productivity and quality of black cumin (Nigella sativa) by using Azotobacter as N2 biofertilizer. Annals Agri. Scie. 59: 95–108.

Anwar, M., D.D. Patra., S. Chand., K. Alpesh., A.A. Naqvi and S.P.S. Khanuja. 2005. Effect of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield, nutrient accumulation, and oil quality of French basil. Communications. Soil. Sci. Plant. Analysis. 36: 1737-1746.

Arancon, N.Q., C.A. Edwards., P. Bierman., C. Welch and J.D. Metzger. 2004. Influences of vermicomposts on field strawberries: 1. Effects on growth and yields. Bioresour. Tech. 93: 145-153.

Atiyeh, R.M., S. Subler., C.A. Edwards., G. Bachman., J.D. Metzger and W. Shuster. 2000. Effects of vermicomposts and compost on plant growth in horticultural container media and soil. Pedobiologia. 44: 579–590.

Bachman, G.R and J.D. Metzger. 2008. Growth of bedding plants in commercial potting substrate amended with vermicompost. Bioresour Tech. 99: 3155–3161.

Campitelli, P and S. Ceppi. 2008. Effects of composting technologies on the chemical and physicochemical properties of humic acids. Geoderma. 14: 325–333

Cavender, N. D., R.M. Atiyeh and M. Knee. 2003. Vermicompost stimulates mycorrhizal colonization of roots of sorghum bicolor at the expense of plant growth. Pedobiologia. 47: 85-89.

Chabot, R., C. Beauchamp., J. Kloepper and H. Antoun. 1998. Effect of phosphorus on root colonization and growth promotion of maize by bioluminescent mutants of phosphate solubilization Rhizobium leguminosarum biovar .Phaseoli. Soil Biol.Biochem. 30: 1615-1618.

Colás Sánchez, A., R.T. Gutiérrez., R. Cupull Santana., A.R. Urrutia., M. Fauvart., J. Michiels and J. Vanderleyden. 2014. Effects of co-inoculation of native Rhizobium and Pseudoonas strains on growth parameters and yield of two contrasting Phaseolus vulgaris L. genotypes under Cuban soil conditions. Euro. J. Soil Biol. 62: 105-112.

Darzi, M.T., and M.R. Haj Seyed Hadi. 2012. Effects of the application of organic manure and biofertilizer on the fruit yield and yield components in Dill (Anethum graveolens). J. Med. Plant. Res. 6: 3266-3271.

Den Hollander N.G., L. Bastiaans and M.J. Kropff. 2007. Clover as a cover crop for weed suppression in an intercropping design. II. Competitive ability of several clover species. Euro. J. Agron. 26: 104-112.

FAO, 2012. Statistical Databases. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat3.fao.org.

Gull, F.Y., I. Hafeez, M. Saleem and K. A. Malik. 2004. Phosphorus uptake and growth promotion of chickpea by co-inoculation of mineral phosphate solubilizing bacteria and a mixed rhizobial culture. Aust. J. Exp Agri, 44: 623-628.

Hiltbrunner J., B. Streit, and M. Liedgens. 2007. Are seeding densities an opportunity to increase grain yield of winter wheat in a living mulch of white clover? Field Crop Res. 102: 163-171.

Jat, R. S. and Ahlawat, I. P. S. 2004. Effect of vermicompost, biofertilizer and phosphorus on growth, yield and nutrient uptake by gram (Cicer arietinum) and their residual effect on fodder maize (Zea mays). Indian J . Agric. Sci. 74: 359-361.

Jones, J.B. and V.W. Case. 1990. Sampling, handling, and analyzing plant tissue samples. p. 389–428. In R.L. Westerman (ed.) Soil testing and plant analysis. 3rd ed. SSSA Book Ser. 3. SSSA, Madison, WI.

Kapoor, R., Giri, B. and Mukerji, K. G. 2002. Glomus macrocarpum: a potential bioinoculant to improve essential oil quality and concentration in Dill (Anethum graveolens L.) and carum (Trachyspermum ammi Sprague). World J. Microbiol. Biotechnol. 18: 459-463.

Kapoor, R., B. Giri and K.G. Mukerji. 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in foeniculum vulgare Mill. on mycorrhizal inoculation supplemented with P-fertilizer. Bioresource Technol. 93: 307-311.

Khan. M.A., A. Shereen., M.Y. Mumtaz., M.U. Aqil Siddiqui and G.M. Kaleri. 2010. Evaluation of high yielding canola type Brassica genotypers/mutants for drought tolerance using physiological indices as screening tool. Pak. J. Bot. 42: 3807-3816.

Kumar, S., K. Bauddh., S.C. Barman and R.P. Sing. 2014. Amendments of microbial biofertilizers and organic substances reduces requirement of urea and DAP with enhanced nutrient availability and productivity of wheat (Triticum aestivum L.). Ecologic. Engin, 71: 432-437.

Omidvari, M., R. Sharifi , M. Ahmadzadeh and P. Abaszadeh Dahaji .2010 .Role of Fluorescent Pseudomonads siderophore to increase bean growth factors. J. Agric Sci. 2: 242 –247.

Roesty, D., R. Gaur and B.N. Johri. 2006. Plant growth stage, fertilizer management and bio-inoculation of arbuscular mycorrhizal fungi and plant growth promoting rhizobacteria affect the rhizobacterial. Community structure in rain-fed wheat fields. J. Plant Sci. 38: 1111-1120.

Roy, D. K and B.P. Singh. 2006. Effect of level and time of nitrogen application with and without vermicompost on yield, yield attributes and quality of malt barley (Hordeum vulgare). Indian J. Agron. 51: 40-42.

Roy, S., K. Arunachalam., B. Kumar Dutta and A. Arunachalam. 2010. Effect of organic amendments of soil on growth and productivity of three common crops viz. Zea mays, Phaseolus vulgaris and Abelmoschus esculentus. Applied Soil Ecol. 7: 39-46.

Rudresh, D.L., M.K. Shivaprakash and R.D. Prasad. 2005. Effect of combined application of Rhizobium, phosphate solubilizing bacterium and Trichoderma spp. On growth, nutrient uptake and yield of chickpea (Cicer aritenium L.). Applied Soil Ecol. 28:139-146.

Sabaghpour, S.H., Mahmodi, A.A., Saeed, A., Kamel, M., Malhotra, R., 2006. Study onchickpea drought tolerance lines under dryland condition of Iran. Indian J. Crop. Sci. 1: 70–73

Sharma, A. K. 2002. A hand book of organic farming Agrobios. India. 627p.

Soltani, A., K. Khavazi, H. Asadi-Rahmani, M .Omidvari, P. Abaszadeh, and H Mirhoseyni .2010. Plant growth promoting characteristics in some Flavobacterium spp. isolated from soils of Iran. J. Agri. Sci. 4: 106 -115.

Stark, C., L.M. Condron., A.D. Stewart., J. Di and M. Ocallaghan. 2007. Influence of organic and mineral amendments on microbial soil properties and processes. Appl. soil Ecol. 35: 79-93.

Tandon, H.L.S. 1995. Micronutrients in soil, crops, and fertilizers. Fertilizers Development and Consultation Organization. New Delhi. India. 164 p.

Zaidi, A and M.S. Khan. 2006. Co-inoculation Effects of Phosphate Solubilizing Microorganisms and Glomus fasciculatum on Green Gram-Bradyrhizobium Symbiosis. Turkish J. Agri. Forest. 30: 223-230.

Zaidi, A., M.S. Khan and M. Amil. 2003. Interactive effects of rhizotrophic microorganisms on yield and nutrient uptake of chickpea (Cicer arietinum L.). Euro J. Agron. 19: 15-21.

Zaller, J. G. 2007. Vermicompost as a substitute for peat in potting media: Effects on germination, biomass allocation, yields and fruit quality of three tomato varieties. Sci. Horti. 112: 191-199.

Zubillaga, M. M., J.P. Aristi and R.S. Lavado. 2002. Effect of phosphorus and nitrogen fertilization on sunflower (Helianthus annuus L.) nitrogen uptake and yield. J. Argon. Crop Sci. 188: 267-274.