تأثیر گیاه پوششی چاودار وماشک و بقایای آن‌ها بر علف‌های‌هرز مزرعه، عملکرد و اجزای عملکرد گندم

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 20، دوره 10، شماره 35، بهمن 1397، صفحه 221-233   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه آبدانی¹؛ معصومه فرزانه^{* 2}؛ موسی مسکرباشی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

به‌ منظور بررسی تأثیر گیاه پوششی و بقایای آن بر علف‌های‌هرز مزرعه و عملکرد و اجزای عملکرد گندم آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار طی دو مرحله اجرا شد. در مرحله اول گیاهان پوششی به مدت 45 روز تا اعمال مدیریت بقایا سبز بودند. در مرحله دوم گندم پس از اعمال عامل اصلی در سه سطح شامل برگرداندن گیاه پوششی، کف بر کردن گیاه پوششی و سم پاشی کردن گیاه پوششی کشت گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که قبل از اعمال مدیریت بقایا در زمانی که گیاهان پوششی سرپا بودند تیمار چاودار و مخلوط، به طور متوسط تراکم (60 درصد) و وزن خشک (87 درصد) علف‌های‌هرز برگ‌باریک کمتری نسبت به شاهد داشتند. بعد از مدیریت بقایا، بیشترین و کمترین تراکم علف‌های‌هرز باریک‌برگ به ترتیب در تیمار کف‌بر و کاربرد علف‌کش وجود داشت. گیاهان پوششی نسبت به شاهد، تراکم و وزن خشک علف‌های‌هرز برگ‌باریک را به طور معنی‌داری در هر دو مرحله ظهور سنبله (به ترتیب 59 و 62 درصد) و رسیدگی گندم (60 و 68 درصد) کاهش دادند. با توجه به اثرات کاهشی گیاهان پوششی و بقایای آن‌ها در خاک بر تراکم و وزن خشک علف‌های‌هرز باریک‌برگ خصوصا به صورت مخلوط چاودار+ماشک (به ترتیب کاهش 72 و 75 درصد نسبت به شاهد) می‌توان از گیاهان پوششی حتی با یک دوره رویشی کوتاه برای کاهش جوانه‌زنی و یا تاخیر در سبز شدن علف‌های‌هرز و در نتیجه کاهش قدرت رقابتی آن‌ها در مدیریت علف‌های‌هرز مزرعه گندم سود جست.

کلیدواژه‌ها

برگرداندن بقایا؛ علفکش؛ کف‌برکردن؛ مخلوط چاودار+ماشک

مراجع

امینی، ع.، م. رجایی، و ک. فارسی‌نژاد. 1389. تأثیر روش‌های مختلف خاک‌ورزی و مدیریت بقایای گیاهی برعملکرد واجزای عملکرد گندم. اکوفیزیولوژی گیاهی. 6 (16): 27 -30.

بتوئی، ص.، ج. قرخلو و ب. کامکار. 1392. تأثیر مالچ بقایای ماشک بر کنترل علف‌های‌هرز تابستانه پنجه مرغی، تاج خروس و رطوبت خاک. دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم.

بذرافشان، ف.، ح. موسوی‌نیا، ع. معزی، ع. سیادت و ر. حمیدی. 1389. تاثیر تراکمهای مختلف خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم زمستانه. پژوهش علف‌های‌هرز‌های‌هرز. 2 (1): 15-29.

پورحیدرغفاربی، س.، س.و. اسلامی، س. حسن نژاد، ح. علیزاده و غ.ر. زمانی. 1391. اثرات آللوپاتیک چاودار (Secale cereale L.) روی ذرت شیرین(Zea mays L.) و برخی علف‌های‌هرز مهم آن. دانش کشاورزی وتولید پایدار. 22 (1): 149-163.

رضوانی، ح.، ج. اصغری، س.م. احتشامی و ب. کامکار. 1392. مطالعه واکنش عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در رقابت با علف هرز خردل وحشی در گرگان. تولید گیاهان زراعی. 6 (4): 187-214.

رنجبر، م.، ب. صمدانی، ح. رحیمیان، م.ر. جهانسوز و م.ر. بی‌همتا. 1386. تاثیر کاشت گیاهان پوششی زمستانه بر کنترل علف‌های‌هرز‌های‌هرز و عملکرد گوجه فرنگی. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. 74: 24-33

سهرابی، س.، ا. فاتح، ا. آینه‌بند و ا. راهنما. 1393. برسی تأثیر مدیریت بقایای گیاهی و منابع مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجرای عملکرد گندم (Triiticum aestivum L.). بوم شناسی کشاورزی. 6 (3): 645 -655.

صمدانی، ب. و ح. رحیمیان مشهدی. 1386. مقایسه اثرات تک کشتی و مخلوط گیاهان پوششی بر کنترل علف‌های‌هرز و عملکرد گوجه فرنگی. آفات و بیماریهای گیاهی. 75 (2): 127-143.

صمدانی، ب. و م منتظری. 1388. استفاده از گیاهان پوششی در کشاورزی پایدار. انتشارات مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور. 186.

عرب‌عامری، ر.، ا. سلطانی، ب. کامکار، ا. زینلی و ف. خاوری. 1389. تعیین پارامترهای مدل سازی عملکرد براساس شاخص برداشت در گیاه گندم. مجله پژوهش های تولید گیاهی. 17 (2): 137-150.

علی‌اصغرزاده، ن. 1389. میکروبیولوژی و بیوشیمی خاک. انتشارات دانشگاه تبریز. 450.

عنافچه، ز.، ق. فتحی، ف. ابراهیم‌پور، ا. زند و ع. چعب. 1387. مطالعه توان رقابتی یولاف وحشی ( Avena fatua L.) با گندم (Triticum aesativum L.) رقم چمران. دانش علف‌های‌هرز‌های‌هرز. 4: 35-46.

فلاحی، ج.، ع.ر. کوچکی و پ. رضوانی مقدم. 1388. بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla). پژوهشهای زراعی ایران. 7 (1): 127-135.

گرامی، ف. ا. آینه‌بند و ا. فاتح.1392. اثر کودهای سبز و کود شیمیایی نیتروژنی بر رشد اولیه، عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.). دانش کشاورزی و تولید پایدار. 23 (1): 1-17.

منتظری، م.، ا. زند و م.ع. باغستانی. 1384. علف‌های‌هرز و کنترل آنها در کشتزارهای گندم ایران. انتشارات مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی. 85 ص.

Belachew, T. and Y. Abera. 2011. Effect of green manuring in combination with nitrogen on soil fertility and yield of bread wheat (Triticum aestivum) under double cropping system of Sainana- disho, Southeast Ethiopia. JBES. 1 (1): 1-11.

Campiglia, E., R. Paolini, G. Colla and R. Mancinelli. 2009. The effects of cover cropping on yield and weed control of potato in a transitional system. Field Crops Res. 112:16–23.

Dhima KV, IB. Vasilakoglou IG .Eleftherohorinos and AS. Lithourgidis. 2006. Allelopathic potential of winter cereals and their cover crop mulch effect on grass weed suppression and corn development. Crop Sci. 46:345-352.

Eusuf Zai, A.Kh., T. Horiuchi and T. Matsui. 2008. Effects of compost and green manure of pea and their combinations with chicken manure and rapeseed oil residue on soil fertility and nutrient uptake in wheat-rice cropping system. African J. of Agric. Res. 3(9):633-639.

Fisk, J.W., O.B. Hesterman, A. Shrestha, J.J. Kells, R.R. Harwood, J.M. Squire and C.C. Sheaffer, 2001. Weed suppression by annual legume cover crops in no-tillage corn. Agron. J. 93: 319-325.

Hill, E.C. and M. Ngouajio, 2004. Effect of hairy vetch (Vicia villosa) residue on weed species composition in pickling cucumber (Cucumis sativus). NCWSS proceedings. 59: 92-97.

Jain, R.C. and R. Srivastava. 2007. Factorial experiments – some variations. I.A.S.A.I. Library Avenue, New Delhi- 110012. pp: 389- 392.

Kruidhof, H., M.L. Bastiaans and M.J. Kropff. 2008. Ecological weed management by cover cropping: effects on weed science growth in autumn and weed establishment in spring. Weed Res. 48: 492–502.

Kumar, K. and K.M. Goh. 2002. Management practices of antecedent leguminous and non–leguminous crop residues in relation to winter wheat yields, nitrogen uptake, soil nitrogen mineralization and simple nitrogen balance. Euro. J. of Agron. 16:295–308.

Mischler, R., S.W. Duiker, S. Curran and D. Wilson. 2010. Hairy vetch management for no-till organic corn production. Am. Soc. Agro., 102: 355-362.

Mohler, C.L. and J.R. Teasdale. 1993. Response of weed emergence to rate of Vicia villosa Roth and Secale cereale L. residue. Weed Res. 33: 487–499.

Mosavi, SB., A.A. Jafarzadeh, M.R. Neishabouri, S. Ostan and V. Feiziasl. 2009. Rye green manure along with nitrogen fertilizer application increases wheat (Triticum aestivum L.) production under dryland condition. IJAR. 4 (6): 204-212.

Ngouajio, M.M.E., Jr. Mcgiffen and C.M. Hutchinson. 2003. Effect of cover crop and management system on weed populations in lettuce. Crop Prod. 22: 57-64.

Singh, B. and S.S. Malhi, 2006. Response of soil physical properties to tillage and residue management on two soils in a cool temperate environment. Soil Till. Res. 85: 143-153.

Teasdale, J.R. and C.S.T. Daughtry. 1993. Weed suppression by live and desiccated hairy vetch. Weed Sci. 41:207-212.

Turc, M.A. and A.M. Tawaha. 2002. Inhibitory effects of aqueous extracts of black mustard on germination and growth of lentil. Pak. J. Agr. Sci. 1: 28-30.

Usman, K., E. Ahmad Khan, N. Khan, A. Rashid, F. Yazdan and S. Ud Din. 2014. Response of wheat to tillage plus rice residue and nitrogen management in rice-wheat system. JIA. 13(11): 2389-2398.

Yenish, J.P., A.D. Worsham and W.S. Chilton. 1995. Disappearance of DiBoAglucoside, DiBoA and BOA from rye cover crop residue. Weed Sci. 43: 18- 21.