ارائه مدل ساختاری به‌منظور بررسی روابط بین مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در خیابان‌های پیاده مدار (مطالعه موردی: خیابان خیام و خیابان سپه قزوین)

آمایش محیط

مقاله 6، دوره 12، شماره 44، خرداد 1398، صفحه 105-126   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ابوالفضل کربلایی حسینی غیاثوند^{* 1}؛ محمد بهزادپور²

¹(دانشجوی دکتری تخصصی معماری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی،قزوین،ایران)

²(دانشجوی دکتری تخصصی معماری، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشتگرد، هشتگرد، البرز، ایران)

چکیده

با شروع انقلاب صنعتی، اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به‌تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضای پیاده محصور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیات فضایی عرصه‌های عمومی شهر، فضاهای باز شهری و پیاده راه‌ها کاسته شد. امروزه اغلب فضاهای عمومی شهری و خیابان‌ها به دلیل افزایش بی‌رویه وسایل نقلیه و وابستگی الگوی زندگی شهرها به آن‌ها، به‌شدت تحت سلطه ماشین درآمده است. با توجه به شکل‌گیری گام‌های نخست در طراحی خیابان‌های پیاده مدار در ایران و توجه به تأثیر بسیار زیادی که این خیابان‌ها بر شکل‌گیری کمی و کیفی انواع تعاملات اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندی دارند، در این مقاله به معرفی و بررسی روابط بین مؤلفه‌های اصلی ارتقاء تعاملات اجتماعی در خیابان‌های پیاده مدار پرداخته‌شده است. در این راستا تأثیر خوانایی که یکی از مؤلفه‌های اساسی ارتقاء تعاملات اجتماعی است بر روی مؤلفه‌های دیگر آن یعنی سرزندگی و ایمنی و امنیت موردبررسی قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش، پیمایشی محسوب می‌شود. جامعه آماری این پژوهش شهروندان شهر قزوین می‌باشند که ازاین‌بین 200 نفر از عابران خیابان‌های خیام و سپه به‌عنوان جامعه نمونه بصورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. شاخص KMO در این تحقیق برابر 853/0 به دست آمد که نشا ن دهنده کفایت نمونه و مناسب بودن تحلیل عاملی برای عوامل است که پس از اطمینان از پایایی و روایی آن، در جامعه نمونه توزیع گردید. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده‌شده است. نتایج تحلیل داده‌ها مدل مفهومی ارائه‌شده را تائید می‌نماید. همچنین نتایج پژوهش نشان‌دهنده تأثیر مثبت و معنادار خوانایی بر سرزندگی و ایمنی و امنیت و تأثیر مثبت و معنادار سرزندگی بر ایمنی و امنیت در جامعه موردمطالعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

خیابان‌های پیاده مدار؛ تعاملات اجتماعی؛ مدل ساختاری؛ خیابان خیام قزوین؛ خیابان سپه قزوین

مراجع

 

1-     امینی،ا، حبیب،ف، مجتهدزاده،غ .1386. برنامه ریزی کاربری زمین و چگونگی تأثیر آن در کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله.مجله علوم  و تکنولوژی محیط زیست. دوره یازدهم، شماره 3 پاییز:163.

2-     بهزاد فر،م. 1386. هویت شهر(نگاهی به هویت شهر تهران). انتشارات موسسه نشر شهر، چاپ سوم، تهران،325 صفحه.

3-     ترکجزی، م، تقوی،ح ر.1392. بررسی تأثیر هویت اسلامی در شکل گیری معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی (نمونه مورد مطالعه: شهر ری)، همایش معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان، 26 اردیبهشت.6.

4-     ترکمان،م، عبدی آب بخشایی،ز، لیلیان، م، بقایی، پ. 1392. ارزیابی زمینه‌های تحقق پذیری شاخصه­ها در شهرسازی اسلامی. دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی،دانشگاه هنر اسلامی تبریز.7-6 آذر.

5-     حسینی، س .1391. آنچه ما از دست داده‌ایم(هویت در شهر اسلامی). مجموعه مقالات دومین همایش ملی شهر اسلامی. جلد اول، معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان، 10-9 اسفند .8 -7.

6-      حکمت نیا،ح، نوکار، ب.1393. تحلیل آسیب پذیری کالبدی- فضایی محلات بافت فرسوده در بحران ناشی از زلزله، نمونه موردی: محله حنا از بافت فرسوده منطقه 2 شهر یزد،اولین کنگره ملی آمایش سرزمین در هزاره سوم با تاکبد بر جنوب شرق ایران، زاهدان، 7-8آبان . 5.

7-     حیدری سورشجانی، ر.1392. بررسی مقایسه‌ای بافت کالبدی شهرهای اسلامی با مفهوم فراکتال. مجموعه مقالات دومین همایش ملی شهر اسلامی، جلد اول، معاونت فرهنگی، اجتماعی شهرداری اصفهان، زمستان.386-385.

8-     سالنامه آماری استان یزد.1390. استانداری یزد. معاونت برنامه ریزی. دفتر آمار و اطلاعات، انتشار  سال 1391.

9-     عبدی، ک، کرکه آبادی، ز، سید علیان، ا، اللهیاری،ش.1394. ارزیابی اثرات مکتب مدرنیسم بر هویت شهرهای ایرانی- اسلامی، پژوهش‌های کاربردی در علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان .7.

10- کرکه آبادی،ز ،نوکار، ب.1394. تعیین مؤلفه‌های مؤثر کاربری‌های شهری در تبیین هویت شهر اسلامی. اولین همایش پژوهش‌های کاربردی در علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان. 2.

11- کلانتری،م ، بخشی، ا .1393 .ارزیابی راهکارهای احیا و باززنده سازی بافت قدیم شهر یزد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) (مورد مطالعه: برزن شش بادگیر). فصل نامه آمایش محیط. شماره 31: 28-1.

12- محمدی،ج،بخشی، ا ،آقایی،ل.1392. شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها( مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد). اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، 28 شهریور. 4.

13- محمدی،ک، حبیبی،ک، بمانیان، م.1394. دلایل تغییر کاربری‌ها در طرح‌های تفصیلی شهری و تبعات آن در کاربری‌های عمومی (مطالعه موردی: منطقه یک شهر همدان). فصل نامه آمایش محیط. شماره 33: 69-45.

14- محیط آرا،م، ملک حسینی، ع، شمس، م.196.کیفیت زندگی در محله‌های شهراسلامی- ایرانی با نگرش پایداری فضایی– اجتماعی(نمونه موردی: شهر قم).فصل نامه آمایش محیط.شماره 38: 118-95.

15- موحد،ع، شماعی،ع، زنگانه، ا . 1391. بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی (مطالعه موردی: شهر ری). فصلنامه علمی – تخصصی برنامه ریزی منطقه ای، شماره5، سال دوم .2.

16-  مومنی،م،.1374. نظری بر شهرشناسی جغرافیایی شهرهای ایرانی- اسلامی. نمایه پژوهش، شماره،10- 9 ،وزارت فرهنگ و آموزش عالی،تهران .14.

17- 17-مهندسین مشاور مهندسین مشاور آرمانشهر.1390، طرح تفصیلی شهر یزد، شهرداری یزد.

18- میرزانیان خمسه، پ، هرندی، ع. 1393. تبیین نقش برند شهری در تأثیر زیبائی شناسی شهر بر احساس تعلق خاطر شهروند ایرانی، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، مرکز همایشهای توسعه ایران ،2-1 خرداد.7-6.

19- نگارستان،ف ،تیموری،م ،آتشین بار،م.1389. تئوری منظر رویکردی بر تداوم هویت در روند نوسازی شهری. مجله باغ نظر،شماره 14،سال هفتم .67.

20-  Dudley. W. 1998, Guest Editional Lim Cities, Volum15, Nu3, March

21-  Garsivaz–Gazi .H .. Salwa. M .. Estamboli . M.J 2012. The position of Mosques in Islamic cities and its location design in new cities, Damascus University Journal Vol. (28) - No. (1)

22-  Madahi.SM .Fadavi .N .Sayadi .S  E .2011. City With Resoect  To Iranian Culture  And Identity”,5th Symposium on Advances In Sience & Technology,Mashhad

www.yazdcity.ir