اثربخشی روان‌درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی، احساس گناه جنسی، کم‌رویی جنسی وجرات‌ورزی جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 7، دوره 11، شماره 39، فروردین 1398، صفحه 87-105   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پیام سرابی^{* 1}؛ فردین پرویزی¹؛ کیوان کاکابرایی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، گروه روان شناسی بالینی، کرمانشاه، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، گروه روان شناسی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین  میزان اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی، احساس گناه جنسی، کم‌رویی جنسی و جرات‌ورزی جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی شهرستان سنقر بود. نمونه پژوهش شامل 30 زن بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند . روش پژوهش، نیمه آزمایشی و از طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و مرحله پیگیری  بود. ابتدا همه آزمودنی‌ها به پرسشنامه‌های عملکرد جنسی (روزن و همکاران، 2000)، احساس گناه جنسی (موشر، 1998)، کم‌رویی جنسی (ون لانکواند و همکاران، 2008) و جرات‌ورزی جنسی (هالبرت، 1991) پاسخ دادند و سپس درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای گروه آزمایش در 10 جلسه  45 دقیقه ای اجرا شد، اما برای گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله درمانی به‌کار گرفته نشد وپس از سه ماه مرحله پیگیری انجام شد. برای تحلیل داده‌ها از روش‌ تحلیل کوواریانس چند متغیره وتحلیل کواریانس تک متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود عملکرد جنسی، احساس گناه جنسی، کم‌رویی جنسی و جرات‌ورزی جنسی زنان مؤثر بودواین نتیجه در مرحله پیگیری نیز تداوم داشت.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد؛ عملکرد جنسی؛ احساس گناه جنسی؛ کم‌رویی جنسی؛ جرات‌ورزی جنسی

مراجع

- اوحدی، بهنام. (1385). تمایلات و رفتار جنسی انسان. اصفهان: صادق هدایت.

- اکبری ترکستانی، نعیمه.، رمضان‌نژاد، پلینوس.، عابدی، محمدرضا.، عشرتی، بابک.، نکوبهر، عباس.، و رمضان‌نژاد، پانته‌آ. (1395). تأثیر مشاوره قبل از ازدواج بارویکرد مبتنی­بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی زوجین.  مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 19(12): 42-34.

- اکبری ترکستانی، نعیمه.، رمضان‌نژاد، پلینوس.، عابدی، محمدرضا.، عشرتی، بابک.، و نکوبهر، عباس. (1396). تأثیرمشاوره قبل از ازدواج با رویکرد مبتنی­بر پذیرش و تعهد بر رضایت جنسی زوجین. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 15(14): 251-244.

- امان‌الهی، عباس.، حیدریان‌فر، نرگس.، خسته‌مهر، رضا.، و ایمانی، مهدی. (1393). اثربخشی درمان مبتنی­بر پذیرش و تعهد در درمان پریشانی زوج‌ها. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 4(1): 120-104.

- ایزدی، راضیه.، و عابدی، محمدرضا. (1395). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. تهران: جنگل.

- بای، فاطمه؛ بهرامی، فاطمه.، فاتحی‌زاده، مریم­السادات.، احمدی، سید احمد.، و اعتمادی، عذرا. (1391). بررسی نقش جرات‌ورزی و خودآگاهی در پیش‌بینی عملکرد جنسی زنان. فصلنامه اندیشه و رفتار، 7(26): 16-7.

- بهرامی، نصرت.، علیزاده، سیما.،و بهرامی، سمیه. (1390). بررسی شیوع اختلالات جنسی زنان در سنین باروری و عوامل مرتبط با آن. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه شهید بهشتی، 21(75): 13-8.

- بهرامی، هادی.، افتخار، مهرداد.، کیامنش، علی‌رضا.، و سخندانی، فیروزه. (1392). عملکرد و خود ابرازی جنسی در زوج‌های با ازدواج به‌وصال نرسیده. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 19(2): 155-149.

- تیمورپور، نگار.، مشتاق بیدختی، نهاله.، و پورشهباز، عباس. (1389). رابطه سبک‌های دلبستگی، رضایت‌مندی زناشویی و احساس گناه جنسی با میل جنسی در زنان دانشجو. مجله روانشناسی بالینی، 3(پیاپی 7)" 14-1.

- تیمورپور، نگار.، مشتاق بیدختی، نهاله.، و پورشهباز، عباس. (1390). رابطه سبک‌های دلبستگی و سن با احساس گناه جنسی در زنان دانشجو. فصلنامه افق دانش، 17(4): 69-60.

- جاندا، لوئیس. (2001). آزمون‌های شخصیت. ترجمه محمدعلی بشارت و محمد حبیب‌نژاد. (1388). تهران: آییژ.

- خانجانی وشکی، سحر.، شفیع‌آبادی، عبداله.، فرزاد، ولی‌اله.، و فاتحی‌زاده، مریم. (1395). مقایسه اثربخشی زوج درمانی شناختی – رفتاری و زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زناشویی زوجین متعارض شهر اصفهان. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 14(4): 471-464.

- رمضانی تهرانی، سمیه.، فرهمند، مریم.، محرابی، یداله.، افضلی، حسین.، و عابدینی، مهراندوخت. (1391). اختلالات جنسی و عوامل مؤثر بر آن: مطالعه مبتنی بر جمعیت در بین زنان ساکن مناطق شهری چهار استان کشور. فصلنامه پایش، 11(4): 875-869.

- رنجبران، مهدی.، چیذری، مینا.، و مطوری‌پور، پگاه. (1394). بررسی شیوع اختلالات جنسی عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز. مجله علوم پزشکی سبزوار، 22(7): 1125-1117.

- رئیسی، فیروزه.، قاسم­زاده، حبیب­الله.، میثمی، علی­پاشا.، فیروزی خجسته­فر، ریحانه.، کرمقدیری، نرگس.، سرایانی، مریم.، ناصحی، عباسعلی.، فلاح، جلیل.، و ابراهیم­خانی، نرگس. (1394). شیوع اختلال‌های عملکرد جنسی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری – عملی. مجله دانشکده پزشکی- دانشگاه علوم پزشکی تهران، 73(2): 109-101.

- سادوک، بنیامین جیمز.، و سادوک، ویرجینیا آلکوت. (2015). خلاصهروانپزشکی: علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی. (جلد دوم). ترجمه فرزین رضاعی. (1394). تهران: ارجمند.

- سبوحی، راحله.، فاتحی‌زاده، مریم السادات.، احمدی، سید احمد.، و اعتمادی، عذرا. (1394). تأثیر مشاوره مبتنی­بر رویکرد پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی زنان مراجعه‌کننده به فرهنگ‌سراهای شهر اصفهان. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت. 2(1): 53-42.

- صفری‌نژاد، محمدرضا. (1384). اختلال عملکرد جنسی زنان در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت در ایران: شیوع و عوامل مرتبط با آن. مجله بین المللی تحقیقات ناتوانی جنسی، 18: 382-95.

- طباطبایی، آمینه سادات.، سجادیان، ایلناز.، و معتمدی، مسعود. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی، کم‌رویی جنسی و جرات‌ورزی جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 15(1): 92-84.

- عشقی، روناک. (1391). تدوین مدل معادله ساختاری اختلالات جنسی زنان در شهر اصفهان. پایان‌نامه دکتری، رشته مشاوره خانواده، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان.

- قاسمی، بهزاد.، رنجبر سودجانی، یوسف.، و شریفی، کبیر. (1396). نقش عملکرد جنسی و تجربه شکست عاطفی در گرایش زوجین به روابط فرازناشویی.  فصلنامه رویش روانشناسی، 1(18): 68-46.

- کاوسیان، جواد.، حریفی، حسنیه.، و کریمی، کامبیز. (1396). اثربخشی درمان مبتنی­بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی زوج‌ها. مجله سلامت و مراقبت، 18(14): 87-75.

- کراسکیان موجمباری، آدیس.، وکیب‌الهی، طلوع. (1393). تدوین و هنجاریابی پرسشنامه عملکرد جنسی زنان متأهل شهر تهران. فصلنامه مراقبت‌های نوین، 11(1): 54-44.

- کلال قوچان عتیق، یاسر.، و سرایی، فاطمه. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان. ویژه‌نامه سومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم تربیتی، 18: 533-527.

- گشتاسبی، آزیتا.،وحدانی‌نیا، سادات.، رحیمی فروشانی، عباس.، و محمدی، علی. (1386). اختلالات عملکرد جنسی و ارتباط آنها با متغیرهای باروری در استان کهگیلویه و بویراحمد. فصلنامه پایش، 7(1): 73-67.

- مجتبایی، مینا.، صابری، هایده.، و علیزاده، عزیزه. (1393). کارکرد جنسی زنان: نقش طرحواره‌های جنسی و تصویر بدنی. روانشناسی سلامت، 3(1): 64-52.

- محمدی، خدیجه.، حیدری، معصومه.، و فقیه‌زاده، سقراط. (1387). اعتبار نسخه فارسی شاخص عملکرد جنسی زنان. فصلنامه پایش، 7(2): 278-269.

- مزینانی، ربابه.،اکبری‌مهر، ماندانا.، کراسکیان، آدیس.، و کاشانیان، مریم. (1391). بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی در زنان و عوامل مرتبط با آن. مجله علوم پزشکی رازی، 19(105): 68-61.

- مهرابی، فریدون.، و دادفر، محبوبه (1382). نقش عوامل روان‌شناختی در اختلال‌های کنشی جنسی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 9(1): 11-4.

- نریمانی، محمد.، علمداری، اله.، و ابولقاسمی، عباس. (1393). بررسی اثربخشی درمان مبتنی­بر پذیرش و تعهد برکیفیت زندگی زنان نابارور. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 4(3): 404- 387.

- Balon, R. (2008). Introduction: New developments in the area of sexual dysfunction(s). Adv Psychosom Med Basel, 29: 1-6.

- Baruch, D. E., Kanter, J. W., Busch, A. M., & Juskiewicz, K. L. (2009). Enhancing the therapy relationship in acceptance and commitment therapy for psychotic symptoms. Clin Case Stud, 8(3): 241-57.

- Berman, J. B., Berman, L. A., & Kanaly, K. A. (2003). Female sexual dysfunction: New perspectives on Anatomy, physiology, evaluation & treatment. EAU Update series, 1:166-77.

- Burpee, L. C., & Langer, E. J. (2005). Mindfulness and marital satisfaction. J Adult Dev, 12(1): 43-51.

- Buss, A. H. (2001). Psychological dimensions of the self. New York, NY: Sage Publications.

- Carson, J. W., Carson, K. M., Gil, K. M., & Baucom, D. H. (2004). Mindfulness-based relationship enhancement. Behav Ther, 35(3): 471-94.

- Forman, E. M., Herbert, J. D. (2009). New directions in cognitive behavior therapy: Acceptance based therapies. In: O'Donohue WT, Fisher JE, Hayes SC, Editors. Cognitive behavior therapy: Applying empirically supported techniques in your practice. New York, NY: John Wiley & Sons, p. 263-5.

- Gibbs, R. S., Karlan, B. Y., Haney, A. F., & Nygaard, I. E. (2008). Danforth's Obstetrics and Gynecology.10^th edition. Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins.

- Gregg, J. A., Callaghan, G. M., Hayes, S. C., & Glenn-Lawson, J. L. (2007). Improving diabetes self-management through acceptance, mindfulness, and values: a randomized controlled trial. J Consult Clin Psychol, 75(2): 336-43.

- Higgins, J. A., Mullinax, M., Trussell, J., Davidson, J. K., & Moore, N. B. (2011). Sexual satisfaction and sexual health among university students in the United States. Am J Public Health, 101(9): 1643-54.

- Hisasue, S., Kumamoto, Y., & Sato, Y. (2005). Prevalence of female sexual dysfunction symptoms & its relationship to quality of life: A Japanese female cohort study. Urology, 65:143-8.

- Hurlbert, D. F. (1991). The role of assertiveness in female sexuality: A comparative study between sexually assertive and sexually nonassertive women. J Sex Marital Ther, 17(3): 183-90.

- Laumann, E. O., Paik A., & Rosen, R. C. (2009). Sexual dysfunction in the United States: Prevalence and predictors. JAMA, 281:537-44.

- Mccarthy, B. W. (2002). Sexual Dysfunction. In: Hersen M, (editor). Clinicl behavioral therapy:Adult and children.New York: John Wiley, p. 198-199.

- Meston, C. M. (2006). The effects of state and trait self-focused attention on sexual arousal in sexually functional and dysfunctional women. Behav Res Ther, 44(4): 515-32.

- Mosher, D. L. (1998). Revised Mosher Guilt Inventory. In: Davis CM, Yarber WL, Bauserman R, Schreer G, Davis SL (editors). Handbook of Sexuality Related Measures. Thousand Oaks: p. 245-250.

- Nobre, P. J., Gouveia, J. P., & Gomes, F. A. (2006). Prevalence and Comorbidity of Sexual Dysfunctions in a Portuguese Clinical Sample. Journal of Sex & Marital Therapy, 32:173–182.

- Palacios, S., Castano, R., & Grazziotin, A. (2009). Epidemiology of female sexual dysfunction. Maturities, 63:119-23.

- Peterson, B. D., Eifert, G. H., Feingold, T., & Davidson, S. (2009). Using acceptance and commitment therapy to treat distressed couples: A case study with two couples. Cogn Behav Pract, 16(4): 430-42.

- Ponholzer, A., Roehlich, M., & Racz, U. (2005). Female sexual dysfunction in a healthy Austrian cohort: Prevalence & risk factors. EAU Update series, 47:366-75.

- Rellini, A. H., & Meston, C. M. (2011). Implicit and explicit cognitive sexual processes in survivors of childhood sexual abuse. J Sex Med, 8(11): 3098-107.

- Rosen, R., Brown, C., Heiman, J., Leiblum, S., Meston, C., Shabsigh, R., & et al. (2000). The Female Sexual Function Index (FSFI): A multidimensional self-report instrument for the assessment of female sexual function. J Sex Marital Ther, 26(2): 191-208.

- Van Lankveld, J., & Bergh, S. (2008). The interaction of state and trait aspects of self-focused attention affects genital, but not subjective, sexual arousal in sexually functional women. Behav Res Ther, 46(4): 514-28.

- Van Lankveld, J. J., Geijen, W. E., & Sykora, H. (2008). The sexual self-consciousness scale: Psychometric properties. Arch Sex Behav, 37(6): 925-33.

- Walkley, G. (2005). Sexual Dysfunction. Journal of Current Obstetrics & Gynaecology, 15: 38–45.