بررسی عوامل سیاسی- اجتماعی مؤثر در همگرایی های‌ قومی (مطالعه ی موردی: قومیت های شهرستان ارومیه )

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 9، شماره 30، خرداد 1398، صفحه 125-150   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی قاصد¹؛ حبیب الله زنجانی^{* 2}؛ علیرضا کلدی³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

²استاد علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات (نویسنده مسؤول)

³استاد علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

گروه­های قومی هر جامعه، جایگاه مهمی در اتحاد ملی دارند  و اگر به چالش کشیده شوند، امنیت ملی را به خطر می­اندازند. در عصر حاضر نیز  موضوع قومیت­ها یکی از الزامات توسعه در جمهوری اسلامی ایران است و خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی، همگرایی قومیت­ها در راستای اتحاد ملی حرکت کرده است. برای روشن­شدن همگرایی قومیت­ها در این پژوهش عوامل سیاسی و اجتماعی مؤثر در همگرایی‌های قومی، با تکیه بر تأثیرگذاری عوامل سیاسی اجتماعی بررسی شده­ است. مطالعه­ی موردی، قومیت­های مختلف شهرستان ارومیه در مقایسه با کل کشور هستند، روش‌شناسی تحقیق، کیفی بوده و از نظریه‌­ی زمینه‌ای به­ عنوان روش اجرای عملیات پژوهش استفاده شده است. داده‌های کیفی پژوهش با استفاده از تکنیک مصاحبه‌­ی عمیق گردآوری شد و برای ارائه‌­ی نظریه‌­ی نهایی از استراتژی نظریه‌­ی زمینه‌ای استفاده گردید. بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند و نیز با در نظر گرفتن معیار اشباع نظری، با تعداد 15 نفر از جامعه‌­ی مورد مطالعه، مصاحبه­ی عمیق انجام شد. یافته‌های به ‌دست‌ آمده در 63 مفهوم دسته‌بندی گردید و از میان این مفاهیم، 5 مقوله‌­ی اصلی: ناسیونالیسم و تاریخ مشترک، دین مشترک، امنیت و امیدواری به دست آمد. مقوله‌­ی هسته‌ای این پژوهش مفهوم «امنیت» است که سایر مقولات اصلی را دربر می‌گیرد. نتایج تحقیق نشان داد، قومیت­های شهرستان ارومیه در سایه­ی امنیت اجتماعی- سیاسی، همگرایی را بر واگرایی ترجیح داده­اند.  

کلیدواژه‌ها

همگرایی‌های قومی؛ نظریه‌ ی زمینه‌ای؛ شهرستان ارومیه؛ امنیت

مراجع

ـ احمدی، حمید.(1391). قومیت و قوم­گرایی در ایران. تهران: نی.

ـ اخوان مفرد، حمید رضا؛ هندیانی، عبدالله؛ زینال نژاد، حسن.(1387). بررسی راه­های همگرایی قومیتی با تأکید بر اقوام ترک و کرد در شهرستان ماکو» مجله مطالعات مدیریت انتظامی، ش4: 399 ـ 415

ـ ازکیا، مصطفی، ایمانی، حسین.(1390). روش‌های کاربردی تحقیق، کاربرد نظریه بنیانی. تهران: کیهان.

ـ استراوس، آنسلم و کربین، جولیت.(1385). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه‌ی مبنایی؛ رویه‌ها و شیوه‌ها. ترجمه‌ی بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ـ استراوس، آنسلم و کربین، جولیت.(1393). مبنای پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه‌ی ابراهیم افشار. تهران: نی.

ـ آشوری، داریوش.(1389). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.

ـ بار سلطان، سیده رؤیا.(1394). «بررسی عوامل موثر بر همگرایی قومیت ها با تاکید بر ساختار امنیت کشور ایران»، مجله علوم و فنون مرزی، شماره 13،صص 153 ـ 174

ـ بشریه، حسین.(1390). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم: اندیشه‌های مارکسیستی. تهران: نی.

ـ بیات، کاوه.(1387). پان ترکسیم و ایران. تهران: انتشارات تاریخ معاصر ایران.

ـ بیانلو، یوسف.(1387). بررسی جامعه‌شناختی نگرش شهروندان زنجانی به قومیت‌گرایی (مطالعه موردی پان‌ترکیسم. مجله‌ مطالعات امنیت اجتماعی. شماره‌ 16: زمستان 1387. صص 73 تا 92.

ـ جول، جیمز .(1388). گرامشی. ترجمه‌ی محمدرضا زمردی. تهران: ثالث.

ـ حافظ‌نیا، محمدرضا .(1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: سمت.

ـ درایسدل، آلاسدایر و بلیک، جرالد .(1369). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا. ترجمه‌ی دُرّه میرحیدر. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

ـ ریتزر، جورج .(1389). نظریه‌‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. تهران: علمی.

ـ شعبانی، رضا .(1394). مبانی تاریخ اجتماعی ایران. تهران: قومس.

ـ ضرغامی، برزین .(1391). تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای ژئوپلیتیکی قوم بلوچ از دیدگاه نظریه‌ی شکاف‌های سیاسی- اجتماعی. مجله‌ پژوهش‌های جغرافیای انسانی.شماره‌ 81: پاییز 1391. صص 95 تا 110.

ـ غلامحسینی، اسماعیل  و همکاران. (1390)، بررسی نقش هویت قومی بر امنیت مرزهای جمهوری اسلامی ایران، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 61، صص. 135-166

ـ مجتهدزاده، پیروز .(1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی. تهران: سمت.

ـ مرکز آمار ایران.(1385). نتایج سرشماری ملی نفوس و مسکن سال 1385.

ـ مهری کارنامی، محمد .(1388). آسیب­شناسی تأثیر قومیت‌گرایی بر امنیت ملی. مجله‌ حصون، شماره‌ 19، صص 166 تا 182.

ـ میرحیدر، دره .(1382). مبانی جغرافیای سیاسی. تهران: سمت.

ـ نش، کیت .(1390). جامعه­شناسی سیاسی معاصر، جهانی شدن، سیاست، قدرت. ترجمه محمد تقی دلفرو. تهران: کویر.

ـ نقدی، اسداله، احمدی، امید علی .(1394). « بررسی جامعه شناختی میزان همگرایی قومیت های (فارس، ترک، لر) استان همدان»، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 68، صص 131 ـ 154

ـ نقیب‌زاده، احمد .(1386). مطالعه‌ی تطبیقی حکومت مدرن در غرب و ایران. قم: دانشگاه علوم انسانی مفید.

ـ هال، استوارت .(1393). فهم جامعه‌ی مدرن. ترجمه‌ی محمود متحد و دیگران. تهران: آگه.

-          Charmaz, K. R. (2003) Grounded Theory: The SAGE Encyclopedia of Social Science Research Methods.

-          Glaser, Barney G.)2003), The Grounded Theory Perspective II: Description's Remodeling of Grounded Theory, Sociology Press.

-          Cox, O. (1948) Race and caste: a Distinction; American Journal of Sociology, 50: 360-8.

-          Cox. O (1945) (Caste, Class and Race. New York: Monthly Review.

-          Dibyesh Anand, Dibyesh (2017), Ethnic Conflict and Protest in Tibet and Xinjiang: Unrest in China's West. New York: Columbia University Press.

-          Ford, Chandra and Harawa, Nina (2011) ‘A New Conceptualization of Ethnicity for Social Epidemiologic and Health Equity Research’ Social Science & Medicine, 71: 251-258.

-          Hall, S. (1986) ‘Gramsci’s relevance for the study of race and ethnicity’, Journal of Communication Inquiry, 10: 5-27.

-          Marshall, T. H. (1950). "Citizenship and social class and other essays." Cambridge: CUP.

-          Parsons, T. (1975) “Some Theoritical Considerations in the Nature and Trends of Ethnicity”, Harvard University Press

-          Snyder, Lewis L. (1983)“Nationalism and the Flawed Concept of Ethinicity”, Canadian Review of Studies in Nationalism, 10 no.2

-          Stodolska, Monika (2018) ‘Research on Race, Ethnicity, Immigration, and Leisure: Have We Missed the Boat?’ Leisure Sciences, 40: 43-53

-          Strauss, A. and Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research, Techniques and procedures for developing grounded theory. Second Edition, ed. Thousand Oaks, CA, sage.

-          Wade, peter, et al (2014), Race Mixture, Nation, and Science in Latin America, Durham, NC: Duke University Press.