زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی نظام نوآوری و خلاقیت

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 3، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 32، خرداد 1398، صفحه 63-96   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

سید حاتم مهدوی نور^{* 1}؛ محمد حسین قربانی²؛ داود ثمری³

¹استادیار گروه معارف اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه شیمی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه مدیریت کشاورزی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران ‏

چکیده

زمینه: مهم‌ترین رکن توسعه هر کشوری پژوهش است و از‌این‌رو کشورهای توسعه یافته مقدار قابل توجهی از درآمد ناخالص خود را صرف پژوهش می‌کنند و در نتیجه شغل بعضی از افراد پژوهشگری شده است. وجه متمایز پژوهش از سایر فعالیت‌ها مانند مطالعه و خلاقیت و نوآوری سیستمانیک در مقیاس دانش است که باعث رقابت‌پذیری شرکت‌های اقتصادی و حتی کشورها شده است. هر چه نوآوری و خلاقیت در کشوری بیشتر باشد از لحاظ اقندار بر دیگر کشورها برتری دارد. نوآوری و خلاقیت زیرساخت‌های خاصی می‌طلبد که یکی از آن‌ها زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی است.
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی زیرساخت‌های حقوقی و اخلاقی بروز خلاقیت در جامعه است.
روش: روش پژوهش شبه‌تجربی است. نخست با بررسی متون و مصاحبه با خبرگان عوامل اخلاقی و حقوقی مؤثر بر خلاقیت استخراج و سپس با استفاده از فن دیماتل روابط بین آن‌ها بررسی شد. جامعه آماری تمام متخصصان حوزه اخلاق، حقوق، خلاقیت و نوآوری است و نمونه آماری ۳۰ نفر است که به شیوه گلوله برفی انتخاب شده‌اند.
یافته‌ها: تحلیل نتایج نشان می‌دهد کمبودها، امکانات بیش از حد، دسترسی آسان به محاکم قضایی، شناخت اثرات فردی و اجتماعی انجام فضایل، قوانین مناسب و وجود شفافیت از مهم‌ترین عوامل اخلاقی و حقوقی برای خلاقیت و نوآوری است. محیط اجتماعی، تربیت، پایبندی الگوها به اخلاق، شناخت فضایل و رذایل، اجرای بدون ملاحظه قانون، شناخت پاداش‌های انجام فضایل و شناخت مجازات‌های انجام رذایل معلول‌ها هستند.
نتیجه‌گیری: برای ایجاد فضای مناسب برای خلاقیت و نوآوری در کشور نخست باید آموزش‌های حقوقی و اخلاقی داده شود. الگوها علی‌الخصوص حاکمیت به رعایت حقوق مالکیت فکری پایبند باشد. همچنین دسترسی به محاکم قضایی برای رسیدگی به تخلفات سهل باشد.

کلیدواژه‌ها

اخلاق؛ حقوق؛ خلاقیت؛ نوآوری

مراجع

قرآن مجید

نهج‌البلاغه

اسلامی اردکانی، سید حسن. (1390).منزلت اخلاق پژوهش در کتاب‌های روش تحقیق به زبان فارسی: بررسی انتقادی .روش‌شناسی علوم انسانی، شماره ۶۹: ۸۹-۱۲۵.

پاداش زیوه، حمید و بهمن خداپناه.(1394). برآورد تاثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر اقتصاد دانش بنیان در کشورهای منتخب. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، شماره ۱۳۰: ۱۶۵-۱۸۷.

خبرگزاری ایرنا. رتبه 108 ایران در شاخص تامین حقوق مالکیت فکری.( ۱۸ آذر ۱۳۹۴). به نشانی:  http://www.irna.ir/fa/News/81872461 (دستیابی در خرداد ۲۰، ۱۳۹۶).

دیده بان علم ایران. لغو تشویق و ارتقای ۳۵ عضو هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی در پی تقلبات علمی/لایحه اخیر مصوب مجلس بازدارنده نیست. ۵ دی ۱۳۹۵. https://www.isw.ir/13119/ (دستیابی در خرداد ۲۰، ۱۳۹۶).

رفیعی، محمدرضا، احمد مرکز مالمیری، و سید شهاب‌الدین موسوی‌زاده. راه‌کارهای کاهش دعاوی. (1393). گزارش طرح پژوهشی، تهران: پژوهشگاه قوه قضاییه.

ریچلز، جیمز. فلسفه اخلاق. (1389). با ترجمه آرش اخگری. تهران: حکمت.

سرنی زاده، مجید، و مسعود ملایی. (1394). بررسی ظرفیتهای اقتصاد دانش بنیان برای رفع چالشهای اقتصاد خلاق در ایران. پژوهش هنر، شماره ۹: ۲۷-۳۲.

سلیمی، علی، و محمد داوری.(1386). جامعه‌شناسی کجروی: مجموعه مطالعات کجروی و کنترل اجتماعی- کتاب اول. ویراست دوم. چاپ سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

ضمیری، عبدالحسین، و رضا نصیری حامد.(1389). حکمرانی مطلوب و نقش شفافیت در تحقق آن. پژوهشنامه، شماره ۵۲: ۱۷۳-۲۲۴.

قاضی نعمان، نعمان بن محمد مغربی.(1383). دعائم الإسلام. تحقیق: آصف بن علی أصغر فیضی، چاپ دوم، قاهره: دار المعارف.

قیوم زاده، محمود، و روح الله جهانگیری مقدم.(1393). اخلاق مداری مبنای ارتقاء حقوق شهروندی.پژوهش‌های اخلاقی، شماره ۱۳: ۸۷-۹۷.

کوچکی، علیرضا، مهدی نصیری محلاتی، رضا قربانی، و سرور خرم دل.(1392). ۳۰ سال پژوهش‌های زراعی ایران- بررسی وضعیت اخلاق پژوهش. نشریه بوم شناسی کشاورزی، شماره ۴: ۳۹۵-۴۰۵.

معماری، رزا. “تاثیر حقوق و اخلاق بر رفتار بشری.(1396). مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه ۳، شماره ۱/۴: ۱۸۵-۱۹۰.

ملکیان، مصطفی.(بی تا). جزوه پیش‌فرض‌های بازسازی علوم انسانی در پرتو دیدگاه‌های اسلام. بی‌جا.

مهدوی نور، سید حاتم.(1393). آیین زندگی در عصر مدرن. علی آباد کتول: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول.

موحدی محب، عبدالله، و مهری جهانگیری. (1395). سیستم نظارت بر مدیران در مدیریت علوی با تأکید بر نهج‌البلاغه. پژوهش‌های نهج‌البلاغه، شماره ۴۸ (۱۳۹۵): ۴۳-۵۷.

موسوی زاده مرکیه، سید شهاب الدین. (1396). در انتظار قانون‌گرایی: تحلیل متنی نظریه حاکمیت قانون در ایران. فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۹۲: ۱۷۵-۲۰۳.

نوربها، رضا. زمینه.(1391). حقوق جزای عمومی. چاپ سی و چهارم، تهران: گنج دانش.

نیکخواه، رضا، و ابراهیم علی عسگری.(1394). نقش پنهان اخلاق در حقوق. فصلنامه اخلاق زیستی، شماره ۱۵: ۱۱-۴۰.

هجویری، ابو الحسن علی بن عثمان الجلابی الهجویری. (1387). کشف‌المحجوب. تصحیح: و. ژوکوفسکی، مقدمه: قاسم انصاری، چاپ دهم، تهران: طهوری.

یونسکو. راهنمای آمار تحقیقات علمی و توسعه.(1382). تجربی: تعریف‌ها و طبقه‌بندی‌های یونسکو. با ترجمه فریبا نیک سیر، طاهره ژیان احمدی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.

 

Barbosa، B.، and P. Brito.(2017). "Ethical challenges in researching with children: An application adopting a mixed method approach." 2nd International Symposium on Qualitative Research، ISQR 2017; Code 193579. Salamanca; Spain; 91-100.

Dragos، Dacian C.، Polonca Kovač، and Albert T. Marseil.(2019). The Laws of Transparency in Action: A European Perspective. IIAS Series: Governance and Public Management.

Hoffman، M.L.(2002). Empathy and Moral Development. Cambrige University Press.

Hu، H.، Y. Lee، and T. Yen.(2010). "Service quality gaps analysis based on Fuzzy linguistic SERVQUAL with ‎a case study in hospital out-patient services‎." The TQM Journal 22، no. 5: 499-515.

Pozen، David E.، and Michael Schudson.(2018). Troubling Transparency: The History and Future of Freedom of Information. New York: Columbia University Press.

Rensik، David B.(1998). the ethics of science; an introduction. London: Routledge.

Sadeh، E.(2017). "Interrelationships among quality enablers، service quality، patients’ satisfaction and loyalty ‎in hospitals‎." The TQM Journal 29، no. 1: 101-111.

Santrock، J.W.(2001). Child development. 6th Edition. Toronto: McGraw Hill.

Shih، K.، Y. Liu، C. Jones، and B. Lin.(2010). "The indicators of human capital for financial institutions‎." Expert Systems with Applications 37، no. 2: 1503-1520.

Tzeng، G.H.،C.H. Chiang، and C.W. Li.(2017). "Evaluating intertwined effects in e-learning programs: a novel ‎hybrid MCDM model based on factor analysis and DEMATEL approach." Expert Systems with Applications 32، no. 4: 1028-1044.

Waldron، Jeremy.(2016). "The Rule of Law." The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edited by Zalta Edward N. Fall 2016. https://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/rule-of-la