ادراک، معیار تبیین رابطه نفس و بدن در فلسفه برگسون

 پژوهشهای معرفت شناختی

مقاله 2، دوره 8، شماره 17، خرداد 1398، صفحه 25-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی اسلامی¹؛ محمد اکوان^{* 2}

¹دانشجوی ارشد/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²عضو هیات علمی گروه فلسفه/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

ساختمان فلسفه برگسون به دو بخش مجزای حقیقت و مجاز یا روح و ماده منقسم می گردد که در واقع با توسل به قوه شهود هر دو یکی هستند اما با رجوع به هوش، شبح این دوگانگی بصورت سوبژکتیو بر ذهن ما متبادر می گردد. به عقیده برگسون ماهیت ذاتی تمام اشیاء عالم هستی همان دیرند است که تنها با توسل به معرفت شهودی بصورت ابژکتیو قابل ادراک است. اما هوش از درک آن عاجز بوده و لذا دوگانگی روح و ماده را بر ذهن تحمیل می نماید. با توسل به شهود، دیرند در عالم هستی در سیر صعودی، روح را و در سیر نزولی، ماده را می سازد. یعنی هر دوی روح و ماده از یک جوهر واحد به نام دیرند انتشاء می یابند اما در عین حال دو واقعیت ابژکتیو مجزا می باشند. برگسون رابطه نفس و بدن را بصورت تجربی با توسل به نظریه ادراک خویش تبیین می نماید. بدین نحو که ادراک را شامل دو جریان ادراک محض و یادناب می انگارد که بدلیل عدم سنخیت این دو جریان با یکدیگر نقطه ای دو رویه را در این معادله به نام یادمانده-نمود مفروض می گیرد که بدلیل داشتن خصوصیت حسی-نفسانی قادر است میان ادراک محض و یادناب پیوند برقرار سازد. در هر صورت از آنجا که برگسون دغدغه هستی شناختی دارد، لذا تبیین وی از رابطه نفس و بدن به کمک یادمانده-نمودها، از این منظر، نتوانست در حل این معمای پیچیده به توفیقی فراتر از دستاورد دکارت نائل آید.

کلیدواژه‌ها

هانری برگسون؛ دیرند؛ شهود؛ هوش؛ یادمانده-نمود

مراجع

برگسن، هانری.(1371). تحول خلاق، ترجمه علی قلی بیانی، چاپ اول، انتشارات دفتر نشر فرهنگاسلامی، تهران.            

همو.(1375). ماده و یاد، ترجمه علی قلی بیانی، چاپ اول، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامیشرکت سهامی انتشار، تهران.

همو(1368). پژوهش در نهاد زمان و اثبات اختیار، ترجمه علی قلی بیانی، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، تهران.

بوخنسکی، اینوسنتیوس.(1379). فلسفه معاصر اروپایی، ترجمه دکتر شرف الدین خراسانی، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.

پیرسون، کیت آنسل و مولرکی، جان.(1389). فلسفه برگسون، ترجمه محمد جواد پیرمرادی، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

راسل، برتراند.(1373). تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نَجَف دریا بندری، چاپ ششم، جلد دوم، نشر پرواز، تهران.

سارتر، ژان پل.(1349). هستی و نیستی، ترجمه عنایت الله شکیباپور، چاپخانه موسوی، شیراز.

کاپلستون، فردریک چارلز.(1388). تاریخ فلسفه از مِن دوبیران تا سارتر، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف ثانی، چاپ چهارم، جلد نهم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.

کامپانی، کریستیان دولا.(1382). تاریخ فلسفه در قرن بیستم، ترجمه باقر پرهام، نشر آگه، تهران.

ماتیوز، اریک.(1378). فلسفه فرانسه در قرن بیستم، ترجمه باقر پرهام، نشر آگه، تهران.

مجتهدی، کریم.(1385). صدرا و برگسون، ملاصدرا و دیگر فلاسفه، مجموعه مقالات دومین همایش جهانی بزرگداشت حکیم ملاصدرا، جلد دوم، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران.

وال، ژان(1380). بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، چاپ دوم، انتشارات خوارزمی، تهران.

هنری، توماس.(1348). بزرگان فلسفه، ترجمه فریدون بدره ای، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.

 

An, Yanming.(1997). Liang Shuming and Henri Bergson on Intuition, Philosophy East and West, London,routledge.                                                                                                                                                     

Blackburn, Simon.(2005). Dictionary of Philosophy, California, Oxford Press.

Bergson, Henri.(1992/2000), Duration and Simultaneity, Translated by L. Jacobson and M. Lewis, Manchester, Clinaman Press.                                                                                    

Cunningham, G. Watts.(1924). Bergson’s Doctrine of Intuition, The Philosophical Review 33, pp: 604-606.                                                                                                                         

Edwards, Paul.(1996). Encyclopedia of Philosophy: Bergson, Henri, New York: Simon and Schuster Macmillan, Broadway.                                                                                                    

Foster, Steven.(1964). Bergson’s Intuition and Whitman’s “Song of Myself”, Texas Studies in Literature and Language 6, pp: 376-387.                                                                     

Graig, Edward.(1998). Encyclopedia of Philosophy, London, Routledge.                           

Gunn, Alexander.(1920). Bergson and his Philosophy, London, Methuen.                         

Isaack, Thomas S.(1978). “Intuition: An Ignored Dimension of Management”, the Academy of Management Review (Academy of Management), pp: 917-922.                       

Kolakowski, Leszek.(2001/1985). Bergson, South Bend, Indiana, St Augustine’s Press.                                                                                                                                                             

Lawlor, Leonard.(2003). The Challenge of Bergsonism, Phenomenology, Ontology, Ethics, London, Continuum.                                                                                                                     

Mille, Charlotte de.(2011). “Sudden Gleams of Light: Intuition as Method”, Art History 34, pp: 370-386.                                                                                                                                         

Mullarkey, John.(2000). Bergson and Philosophy, Edinburgh, Edinburgh University Press .                                                                                                                                                            

Radhakrishnan, S.(1919). “Bergson and Absolute Idealism”, Mind 28, pp: 275-296.    

Scharfstein, Ben-Ami.(1943). Roots of Bergson’s Philosophy, New York, Columbia University Press.                                                                                                                                        

Stephen, Karin.(2001). Measure and Mind: A Study of Bergson’s Attack on Intellectualism, London, Routledge, Second Published.