بررسی تطبیقی بن‌مایه‌های مشترک پایداری در اشعار احمد مطر و نصرالله مردانی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 8، دوره 13، شماره 49، خرداد 1398، صفحه 173-194   

نویسنده

عیسی زارع درنیانی

استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور، گروه زبان‌های خارجه

چکیده

ادبیات پایداری در دنیا در اغلب موضوع‌ها و زبان‌ها، جهت‌گیری واحدی را دنبال می‌کند و شاعران و نویسندگان این ادبیات هم تحت تأثیر اغراض مشترک، تلاش می‌کنند تا مهم‌ترین بن‌مایه‌های پایداری را در آثار خود منعکس کنند و به این طریق مردم را در راه مبارزه با اهداف عالی زندگی خود تشویق نمایند و بسا بررسی این بن‌مایه‌ها در دو زبان مختلف، مفهوم پایداری را تقویت می‌کند و بر میزان تأثیرگذاری آن بر اندیشه‌ها می‌افزاید لذا در این پژوهش با روش تحلیلی- مقایسه‌ای مبتنی بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، سعی شده است بن‌مایه‌های مشترک پایداری در دو زبان مختلف- تازی و پارسی- با محوریت شعر دو شاعر، احمد مطر و نصرالله مردانی بررسی شود و مفاهیم مشترک پایداری- ستایش آزادی و آزادگی، عشق به وطن، دعوت به مبارزه و قیام و بهره گیری از نمادهای ملی، مذهبی و قومی- در اشعار هر دو مقایسه شود و بیش از پیش زوایای پنهان و ناگشوده ادبیات پایداری را در عراق و ایران بنمایاند و از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش آن است که احمد مطر، زبانی طنزآمیز و مأیوسانه و نصرالله مردانی زبانی حماسی، آرمانی و امیدوار کننده تحت تأثیر روزگاران و ادبیات خویش در بیان بن‌مایه‌های مشترک ادبیات پایداری دارند، و هر دو در بیان نمادهای ملی و مذهبی سرآمد هستند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ مفاهیم پایداری؛ نمادهای ملی؛ مذهبی و قومی

مراجع

قرآن کریم.

امیری خراسانی، احمد. 1388ش، نامه پایداری، تهران: بنیاد آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

امین مقدسی، ابوالحسن. 1386ش، ادبیات تطبیقی، چاپ اول، تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

حسینی، حسن و موسی بیدج. 1380ش، نگاهی به خویشتن، چاپ اول، تهران: انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

داد، سیما. 1375ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: انتشارات مروارید.

سنگری، محمدرضا. 1380ش، نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، تهران: پالیزان.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ اول، تهران: سخن.

غنیمی هلال، محمد. 1373ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه سیدمرتضی شیرازی، تهران: امیرکبیر.

کاکایی، عبدالجبار. 1380ش، بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان، تهران: پالیزان.

مردانی، نصرالله. 1370ش، خون‌نامه خاک، چاپ دوم، تهران: انتشارات کیهان.

مردانی، نصرالله. 1387ش، آن یار دلنواز، تهران: انتشارات سوره مهر.

مطر، احمد. 1992م، دیوان، لندن، بی نا.

میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. 1377ش، واژه‌نامه هنر داستان نویسی، تهران: کتاب مهناز.

واحددوست، مهوش. 1381ش، رویکرد علمی به اسطوره شناسی، تهران: نشر سروش.

یا حقّی، محمدجعفر. 1382ش، جویبار لحظه‌ها، چاپ پنجم، تهران: جامی.

کتب عربی

جبر شعث، احمد. 2002م، الاسطورة فی الشعر الفلسطینی المعاصر، فلسطین: مکتبة القادسیة للنشر والتوزیع.

عشری، زاید. 2006م، استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی، القاهرة: دار الغریب.

محفوظ، محمد. 2003م، الواقع العربی وتحدیات المرحلة الراهنة، بیروت: دار الشرق الثقافة.

مطر، احمد. 2008م، الأعمال الشعریة الکاملة، لندن: دار المحبین.

 

مقالات

حاجتی، سمیه و علی صفایی سنگری. 1392ش، «تحلیل اجتماعی شناختی اشعار احمد مطر و سیاوش کسرایی»، مجله زبان و ادبیات عربی، ش 92، صص 79-45.

حاجی زاده، مهین. 1429ق، «أحمد مطر وقضایا شعره السیاسی»، آفاق الحضارة الاسلامیة، العدد22، صص533-477.

حیدریان شهری، احمدرضا. 1393ش، «پژوهشی در اندیشه‌های سیاسی احمد مطر»، لسان مبین، ش15، صص 23-1.

رجبی، فرهاد. 1391ش، «رسالت طنز در شعر میرزاده عشقی و احمد مطر»، مجله زبان و ادبیات عربی، ش7، صص 102-73.

رسول نژاد، عبدالله و شایسته زارعی. 1391ش، «بررسی تطبیقی زبان و بیان اندیشه و عاطفه در شعر مقاومت نصرالله مردانی و محمود درویش»، نشریه ادبیات تطبیقی، ش7، صص 76-55.

سعدون زاده، جواد. 1388ش، «مظاهر أدب المقاومة فی شعر أحمد مطر»، مجله ادبیات پایداری، ش 3، صص 218-206.

سلیمی، علی و پیمان صالحی. 1389ش، «بررسی بازتاب عشق به وطن در شعر بهار و ابراهیم طوقان»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال چهارم، شماره 15، صص 122-97.

صدقی، حسین و امیر علی عظیم زاده. 1392ش، «بررسی موسیقی و صور خیال در شعر جنگ نصرالله مردانی»، ش 9، صص212-187.

عظیمی، کاظم و فاطمه سپهوند. 1396ش، «مقایسه تطبیقی طنزسیاسی- اجتماعی در اشعار نسیم شمالواحمد مطر»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال یازدهم، شماره 24، صص 31-9.

غنیم، کمال أحمد. 1995م، «لقاء مع أحمد مطر»، غزة، مجلة الرابطة، العدد الثانی.

مجیدی، حسن. 1389ش، «مفهوم الحریة فی شعر أحمد مطر»، ش 3، صص 218-206.

محمد هاشم، هاشم و مریم جلائی. 1393ش، «دور ظاهرة التکرار فی تشکیل صورة الحرب فی الشعر الفارسی والعربی فی الربع الأخیر من القرن العشرین»، مجلة دراسات فی اللغة العربیة وآدابها، العدد20، صص 120-97.

مطر، احمد. 1993م، «الحریة فی الحاضنة الطبیعیة للإبداع»، الجزیرة العربیة، العدد 30.

میرزایی، فرامرز و ماشاءالله واحدی. 1388ش، «روابط بینامتنی قرآن با اشعار أحمد مطر»، مجله نشر پژوهشی ادب فارسی، ش 22، صص 322- 299.

میرقادری، سیدفضل الله و حسین کیانی. 1390ش، «کرامت نفس در آینه شعر شهید علی فوده، شاعر پایداری فلسطین»، نشر ادبیات پایداری، سال دوم، ش 4، صص 643-611.