معشوق تعالی بخش در گنبد سبز هفت پیکر

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 6، دوره 9، شماره 30، اردیبهشت 1398، صفحه 83-93   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پیمان نیکنامی¹؛ پوران یوسفی پور کرمانی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران

²استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران.

چکیده

عشق برجسته‌ترین و نامکررترین مفهومی است که در هنر و ادبیّات بازتاب گسترده داشته است. عشق به مرد، زن، پدر، مادر، فرزند، طبیعت، دین و اندیشه، وطن، آزادی و... در جای جای ادبیّات فارسی قابل لمس است. آن چه همۀ عشق‌ها را در سایۀ خود می‌گیرد، عشق به خدای یکتاست که موجب تکامل و خویشتن شناسی انسان می‌شود. سراسر ادبیّات عرفانی، بیان عشق به خالق یکتاست.
ادبیّات غنایی نیز یکی از عرصه‌هایی است که عشق ورزیدن به انسانی دیگر، می‌تواند راهی برای رسیدن به رشد و کمال و شناخت خود باشد. هفت پیکر نظامی گنجوی، یکی از آثار غنایی است که در ظاهر، داستان عشق زمینی و دون است اما با تأمل در این داستان‌ها و با تحلیل کهن الگویی و روانشناسی، مشاهده می‌شود معشوق زمینی می‌تواند قهرمان داستان را به کمال و تعالی برساند. در این جستار با معرفی اجمالی هفت پیکر و موضوع آن، داستان گنبد سبز با تأکید بر معشوق تعالی بخش، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کلمات کلیدی: هفت پیکر، نظامی گنجوی، معشوق، آنیما، سایه.

کلیدواژه‌ها

هفت پیکر؛ نظامی گنجوی؛ معشوق؛ آنیما؛ سایه

مراجع

1. ابن عربی (بی­تا)، الفتوحات المکیه، ج1، بیروت: دارالصادر.
2. پالمر، مایکل (1388)، فروید، یونگ و دین، ترجمة محمد دهگانپور و غلامرضا محمدی، تهران: رشد.
3. ساورسفلی،سارا (1387)، خانۀ دوست کجاست؟ تهران: سخن، چاپ دوم.
4. شمیسا، سیروس (1383)، داستان یک روح، تهران: فردوسی. چاپ ششم.
5. سرلو، خوان ادواردو (1389)، فرهنگ نمادها، ترجمه مهرانگیز اوحدی، تهران: دستان، چاپ اول.
6. شوالیه، ژان (1388)، فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون،چاپ اول.
7. شولتز، دوآن، سیدنی آلن شولتز (1390)، ترجمة یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
8. زرّین­کوب، عبدالحسین (1380)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
9. دوبوکور، مونیک (1376)، رمزهای زنده جان، ترجمة جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
10. کمپبل جوزف (1392)، قهرمان هزار چهره، ترجمۀ شادی خسرو پناه، مشهد: گل آفتاب.
11. کوپر، جی­سی (1379)، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
12. محمد بن منور (1366)، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی‌سعید، چاپ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.
13. مورنو آنتونیو، یونگ (1384)، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، تهران: مرکز، چاپ اوّل.
14. نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1315)، هفت پیکر، به تصحیح وحید دستگردی، تهران: ارمغان، چاپ اوّل.
15.  هاوکینز بردلی (1380)، آیین بودا، ترجمة محمدرضا بدیعی، تهران: امیرکبیر.
16. هال، جیمز (1380)، فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ اول.
17. یونگ، کارل گوستاو (1352)، انسان و سمبول­هایش، ترجمة ابوطالب صارمی، تهران: امیرکبیر، چاپ اول.

مقالات:

1. چلکوفسکی، پیتر (1370)، "آیا اپرای توراندوت پوچینی بر اساس کوشک سرخ هفت پیکر نظامی است؟"، مجله :ایران شناسی، شماره 12، صص 714- 722.

2. کروتکف، جورج (1384)، "رنگ و عدد در هفت‌پیکر"، ترجمة هاشم بناپور، فصلنامة فرهنگستان هنر، زمستان.

3. مؤذّنی، محمدعلی(1388)، "تحلیل داستان گنبد فیروزه­ای از هفت پیکر و افسونگری نفس اماره"، فصلنامة تخصصی زبان و ادبیّات فارسی، شماره 1، صص139-115.

4. ناصری، ناصر، شهریار حسن زاده (1394)، "مضامین تعلیمی و تربیتی در هفت پیکر"، شماره 25، صص184-147.