پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 10,003 |
| تعداد مقالات | 83,617 |
| تعداد مشاهده مقاله | 78,291,259 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 55,346,203 |
مقایسه مسؤولیت پذیری و انگیزه پیشرفت تحصیلی در نوجوانان با مادران شاغل و خانه دار (پسر و دختر) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زن و مطالعات خانواده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 2، دوره 11، شماره 40، مرداد 1397، صفحه 29-50 اصل مقاله (1.22 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اکرم السادات حسینی1؛ مجید ضرغام حاجبی* 2؛ عباس حبیب زاده3؛ مریم احمدی فقیه4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی واحد قم ، دانشگاه آزاداسلامی، قم، ایران tabassom.moshavere@gmail.com | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2استادیار گروه روانشناسی واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم ، ایران (نویسنده مسئول) zarghamhajebi@gmail.com | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه قم ، ایران habibzade2008@yahoo.com | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی واحد قم ،دانشگاه آزاداسلامی، قم، ایران m.ahmadi.f@gmail.com | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| خانواده به عنوان اساسی‌ترین نهاد اجتماعی، در طول تاریخ بشری بر اثر عوامل گوناگون دست‌خوش تغییر شده است که یکی از این عوامل اشتغال زنان و تاثیر آن در تربیت فرزندان است. هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌ای مسؤولیت‌پذیری و انگیزه پیشرفت در نوجوانان(پسر و دختر) با مادران شاغل و خانهدار بود. روش تحقیق علی ـ مقایسه‌ای و جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پایه نهم شهرستان قم، در سال تحصیلی95ـ 94 بود که تعداد 372 نفر از آنها (186 دانش‌آموز با مادر شاغل و 186 دانش آموز با مادر خانهدار،186 دختر و 186 پسر) با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرداوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه مسؤولیت‌پذیری نوجوانان کرمی و نعمتی و انگیزه پیشرفت هرمنس بود. برای تحلیل داده‌ها از روش توصیفی(میانگین و انحراف معیار)وآزمون مانوا و آزمون تی مستقل استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند که میانگین نمره کلی مسؤولیت پذیری در نوجوانان با مادران خانه دار بیشتر از شاغل است و این تفاوت معنادار است(P<0.05). اما در مقایسه انگیزش پیشرفت، این تفاوت معنی دار نیست. ضمنا در مقایسه مسؤولیت پذیری دختران و پسران، تفاوت در خرده مقیاس امانتداری معنادار بود(( P<0.001 که حاکی از بالاتر بودن میانگین امانتداری در پسران نسبت به دختران است. از لحاظ انگیزش پیشرفت تحصیلی نیز، این تفاوت معنادار بود(P<0.01) و میانگین نمره انگیزش پیشرفت تحصیلی در دختران بیشتر از پسران بود. بنابراین اشتغال مادران بر محیط خانواده خصوصا بر مسؤولیت‌پذیری و انگیزه پیشرفت فرزندانشان تاثیرگذار است و با توجه به جنسیت نیز در مورد این متغیرها تفاوت وجود دارد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تازه های تحقیق | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مسؤولیت پذیری؛ انگیزه پیشرفت؛ نوجوانان؛ مادران شاغل؛ مادران خانه دار | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه خانواده نهادی است که به عنوان ارزشی ضروری، موردقبول ومشترک درجوامع تلقی می شود. نسل در خانواده تداوم مییابد و فرایند اجتماعی شدن افراد در آن تکمیل می شود(کلیک وهمکاران ،2012)[1]. در میان اعضای خانواده بیشترین سهم تاثیرگذاری برفرزندان از سوی مادر است زیرا که مادر نقش بسزایی در رشد شخصیت و آینده آنان دارد و با توجه به تحولات اقتصادی و اجتماعی در این سالها و نیاز روز افزون جامعه به نیروی انسانی، با افزایش تعداد مادران شاغل در بیرون از منزل مواجه شده است. از جمله مهمترین علل اشتغال مادران، مسائل اقتصادی و اجتماعی است (فورنهام و مونسن، 2014 )[2] از یک سو تمایل به حفظ و بهبود سطح زندگی خانوادگی و از سوی دیگر افزایش هزینه‌های زندگی موجب گردیده است که مادر و پدر، هر دو برای افزایش سطح در آمد خانواده مشغول به کار شوند و عوامل موثر دیگر شامل بالا رفتن سطح تحصیلات زنان و گرایش آنها به استقلال مالی، مشارکت اجتماعی، رشد اجتماعی و فرهنگی است (کلارک ـ استوارت ،1989)[3] و شرایط شغلی مادر برنگرش و باورهای او بر محیط خانواده و نحوه فرزندپروری وی تاثیر می‌گذارد (چامرو و همکاران،20013).[4] طبق نظریه نظام‌های بوم شناختی، استخدام مادر یک عامل بوم شناختی است که بر خانواده، رفتار فرزندان و سبک تربیتی تاثیر مهمی دارد. تقاضای مداوم و مکرر خانوادگی و شغلی برای زنان شاغل پدیده‌ای به نام نقش (مسؤولیت بیش از حد) را ایجاد می‌کند. هنگامی که تقاضاهای یک نقش بیش از حدی است که فرد بتواند به آسانی با آنها مقابله کند و یا هنگامی که از فرد واحدی تقاضای اجرای نقشهای چند‌گانه می‌شود، نقش (مسؤولیت بیش از حد) به وجود می‌آید. در حالی که این پدیده مهم دارای پیامدهای فراوان برای مادران شاغل و فرزندان آنها می‌باشد، اما زنان خانهدار با این شرایط خیلی کمتر مواجه هستند. مقایسه مسؤولیت‌ها و وظایف مادران شاغل و خانهدار به خوبی احتمال وجود تفاوت در سبک‌های فرزندپروری و وضعیت تحول عاطفی و رفتاری مادران شاغل و خانهدار را روشن می‌سازد. زنان شاغل بعد از ساعت‌های طولانی اشتغال در بیرون ازخانه وقتی به خانه باز می‌گردند، باید وظایف مربوط به نقش همسری و نقش مادری را نیز انجام دهند. آنها در مقایسه با مردان بیشتر مسؤول کارهای مراقبتی و خانه‌داری هستند. از سوی دیگر برنامه‌های کاری غیرمنعطف در اکثر کشورهای جهان، فرصت و زمان اندکی برای رسیدگی به امور روزمره زندگی و فرزندان و یا خانواده به طور کلی باقی می‌گذارد (فوگل،1997)[5]. بنابراین چنین وظایفی موجب تنیدگی‌های روانشناختی و جسمانی، احساس خستگی، تنهایی و انزوا، احساس تعارض و درگیری دائمی برای ایجاد تعامل بین نقش مادری، همسری و اشتغال بیرون از خانه می‌شود و مهم‌تر آنکه موجب احساس گناه و نگرانی درباره ترک فرزند و چگونگی مراقبت‌های غیر مادرانه از کودک در غیاب او می‌شود و در حالی که زنان خانهدار کمتر با این نوع تعارضات و احساس گناه درباره فرزندان خود مواجه‌اند (کلارک ـ استوارت،1989) زیرا به دلیل نداشتن مسؤولیت‌های متعدد ساعات زیادی حضور فیزیکی برای فرزندان خود دارند و اغلب احساس می‌کنند که تمام وقت خود را در اختیار خانواده و فرزندان خود هستند. برخی از مادران شاغل دلبستگی ناایمن را در کودکان خود تسریع می‌کنند زیرا غیرقابل دسترس هستند، نه تنها به دلیل آن که تمام روز دور از فرزندان به سر می برند بلکه به این دلیل که حتی در مواقعی که در کنار آنها قرار دارند مجبور به انجام وظایفی هستند که در رقابت با وظایف مربوط به فرزندان است. برخی از مادران شاغل بیش از حد کار می‌کنند و خسته هستند و دائم زیر فشار زمان قرار دارند. زمان، یک مفهوم مهم در ارتباط بین مادر ـ فرزند است. در نظریه‌های تحولی، زمان به عنوان یک منبع یا وسیله ارزشمندی است که والدین آن را در فرزندانشان سرمایه گذاری می‌کنند. بنابراین غیر منطقی نیست اگر این مادران از لحاظ روانی و عاطفی برای فرزندان خود غیرقابل دسترس باشند. در واقع نه تنها کمیت زمان بلکه کیفیت ارتباط فرزند ـ مادر مهم است. زمانی را که مادر با فرزند می‌گذارد باید همراه با توجه و مسؤولیت‌پذیری برای رشد همه جانبه آنها باشد (فورنهام و مونسن،2012چنین وضعیتی در مورد زنان خانهدار صادق نیست. زیرا ساعات طولانی بدون آن که در معرض فشار زمان باشند در کنار فرزند خود قرار دارند و زمانی را که می‌توانند صرف در آمد‌زایی کنند، به امور تربیت فرزندان خود اختصاص میدهند. در نتیجه احتمال وجود سبک‌های فرزند پروری مثبت‌تر در مادران خانهدار بیشتر است. در این نوع خانواده‌ها پدران، اصلی‌ترین نقش را در سبک درآمد خانواده دارند. به این ترتیب کودکان به نسبت سودمندی والدین خود، هم زمان (از مادر) و هم منابع مالی مورد نیاز را (از پدر) به دست می‌آورند. حال اگر این تناسب نقشها به هم بخورد بیشتر احتمال دارد با سبک‌های تربیتی منفی‌تر مواجه شوند (کلارک ـ استوارت،1989). سبک زندگی به شیوه زندگی طبقات و گروه‌های اجتماعی گوناگون جامعه تعبیر می شود. در فرمول‌‌بندی نخست، سبک زندگی معرف ثروت و موقعیت افراد و اغلب به عنوان شاخصی برای طبقه اجتماعی به کار می‌‌رفته است. در فرمول بندی دوم، سبک زندگی راهی برای تعریف ارزشها، نگرشها، رفتارها یا هویت افراد است که در تحلیل‌های اجتماعی روز به روز افزایش می یابد. سبک زندگی از دیدگاه(زیمل،1971)[6] یکی از شیوه‌هایی است که افراد برای تعریف هویتشان در ارتباط با جامعه توده ای جستجو می کنند وسبک‌های زندگی، استراتژی‌هایی برای تحقق یافتن تسلط فرهنگ عینی برای زندگی روزمره در جامعه مدرن هستند.از نظر (وبلن،2004)[7] مشاغل متفاوت، الگوهای زندگی و سبک اندیشیدن و انتظار طبقاتی متفاوت دارند. از دیدگاه (وبر،1978)[8] ، سبک زندگی،تفاوت بین گروهی را ایجاد می کند و به برتری‌های منزلتی و طبقاتی مشروعیت می بخشد. گروه‌های منزلت از راه سبک‌های زندگی به گروه مرجع تبدیل می شوند و معیار قضاوت اجتماعی قرار می گیرند. بدین ترتیب از نظر وبر سبک زندگی پیوستگی بسیار نزدیکی با نوع اشتغال فرد دارد(به نقل از کردی و‌هادیزاده،1391).در بین دیدگاه‌های سبک زندگی، نظریه خانواده دوگانه شغلی هم زن و هم شوهر به شغل‌هایی اشتغال دارند که مستلزم درجه عالی تخصص و در کنار آن ،پذیرش مسؤولیت در سطوحی مشابه اند وبه تحلیلی ساختاری از فشارهایی مبادرت ورزیده اند که این نوع خانواده‌ها هنگام انطباق با دگرگونی اجتماعی تجربه می کنند(ابراهیمی و صالحی،1393).گرایش زن به سوی اشتغال بیش از همه بر خانواده اثر می نهد و روابط زن و شوهر و فرزندان را دگرگون می سازد و این امر همواره مورد توجه صاحب نظرانی که اشتغال زن را از دیدگاه جامعه شناسی بررسی نموده اند،قرار گرفته است. از نظر جامعه شناسان کارکردگرا،تنها نقش اساسی زنان در جامعه برآوردن نیازهای جنسی مردان و فرزند زایی است و نباید تغییری در این نقشها ایجاد گردد و زنان نباید در زندگی شغلی از الگوی مردانه پیروی کنند و در رقابت مستقیم با مردان طبقه خویش برایند.زیرا تغییر در فرصتهای شغلی و ایجاد برابری موجب از هم گسیختگی ساخت خانواده خواهد شد(همان).ابعاد اشتغال زن و یا مادر از عواملی منشا می گیرد که خود در هر جامعه و با توجه به ارزشهای حاکم برآن،شبکه ای متمایز تشکیل می دهد.بررسیهایی که در جوامع صنعتی در این مورد صورت گرفته است،حکایت از تنوع عوامل و مخصوصا پیدایی عوامل روانی و خواستی در برابر نیاز مادی می نماید.یکی از انگیزه‌های زنان شوهردار برای قبول شغل که از همه شایع تر است،میل شخصی زنان به گریختن از محیط به اصطلاح خسته کننده و کسالت آور خانه است(ساروخانی،1382).در همین راستا،هومنز تبیین کارکرد گرایانه و تبیین‌هایی را که با استفاده از مفاهیمی چون واقعیت اجتماعی،هنجارها،ارزشها و فرهنگ به تبیین رفتار انسانی می پرداختند، کنار می گذارد و تبیین درست را تبیین روانشناختی می داند(ابراهیمی و صالحی،1393).یکی از رویکردهای مدافع اشتغال زنان،رویکرد فمنیسم است که بر پایه نظریات افرادی چون( تراویس[9] ،گرگن[10] و براون[11]،به نقل ازصمدپور1392) استوار است.این نظریه،شکلها و علل نابرابری زنان با مردان را تجزیه و تحلیل می کند و تدابیری را برای دگر گون ساختن وضع پیشنهاد می کند.هدف این نظر ،بازشناسی و معتبرسازی واقعیت زن،تفسیرهای زنان و سهم آنان در زمینه‌های مختلف است.اجتماعی کردن نقش جنسیتی زنان یکی از هدفهای مهم این دیدگاه است(آستین[12]،ترجمه خطیبی،1387).بر طبق تئوری مبادله،هر رابطه هم پاداش و هم هزینه در بر دارد و رفتار عقلانی ،بیشینه کردن پاداشها و کمینه کردن هزینه‌ها،استانداردها و ارزشهای مردم،نوع انتخابها و پاداشها و هزینه‌های آن را تعیین می کند(زیمرمان،2008). امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی والدین برای فرزندان خود، پیشرفت تحصیلی و انگیزه پیشرفت[13] آنهاست. واضعان نظریه انگیزه پیشرفت مک کلند ،اتکینسون ،کلارک هستند.از نظر اتکینسون، انگیزه پیشرفت میل برای کسب موفقیت وشرکت درفعالیتهایی که موفقیت درآنهابه کوشش وتوانایی شخصی ارتباط دارد،، انگیزه پیشرفت شامل چهار مولفه رفتار پیشرفت، انگیزه موفقیت، احتمال ذهنی موفقیت و ارزش تشویقی موفقیت است (اتکینسون[14]1986به نقل از ساده،1390). انگیزه پیشرفت تحصیلی نیز بر عملکرد تحصیلی تاثیرگذار است و با سلامت روان در ارتباط است (میر کمالی و همکاران،1394) و نیز رابطه معنادار بین این دو متغیر وجود دارد (چتری[15]، 2014). در شکل‌گیری این رابطه عوامل گوناگونی دخیل هستند. به عنوان نمونه، یافته‌های پژوهشی نشان داد دخترانی که مادران شاغل[16] دارند نسبت به دخترانی که مادران غیرشاغل دارند از پیشرفت تحصیلی، سازگاری اجتماعی و استقلال بیشتری برخوردارند. پس وضعیت شغلی مادران عامل مهمی در پیشرفت فرزندان محسوب می شود. از طرفی دیگر، انگیزه پیشرفت نشانه منحصر به فرد بودن انسان بوده و این احساس منحصر به فرد بودن، مسؤولیت عمیقی را به همراه دارد (ساده،1390). ضمن اینکه حمایت از استقلال و خود مختاری نوجوانان، پیش‌بینی کننده دیدگاه‌های مرتبط با پیشرفت در دانش‌آموزان است (کنی[17] و همکاران،2010). برای رسیدن به استقلال در دانش‌آموزان نیز مسئولیت‌پذیری نقش بسیار مهمی دارد و در این میان انگیزش پیشرفت هم در شکل‌گیری مسؤولیت‌پذیری تاثیر زیادی دارد و برخی پژوهشها نیز نشان داده‌اند که بین مسؤولیت پذیری و انگیزش پیشرفت در نوجوانان[18] رابطه مثبت وجود دارد (زیمرمان[19]، 2008؛ کازان[20]، 2012،کاترین[21] 1991). واژه مسؤولیت در رشته‌های فلسفه، جامعه‌شناسی و حقوق به کار رفته است. جان استوارت میل در مقاله خود باعنوان "در مورد آزادی" از این واژه استفاده کرد و در ادامه ماکس و بر با مطرح کردن اخلاق مسؤولیت، زمینه ورود این واژه را به جامعه شناسی فراهم نمود و آدلر با عنوان علاقه اجتماعی از واژه مسؤولیت‌پذیری در روانشناسی استفاده کرد و به اهمیت مادر به عنوان اولین کسی که کودک با او ارتباط برقرار می‌کند، اشاره کرده است. مادر از طریق رفتار با کودک می تواند علاقه اجتماعی را پرورش دهد یا از آن جلوگیری کند (شولتز [22]،2005؛ ترجمه سید محمدی 1396). مسؤولیت‌پذیری به تنهایی اشاره به حس وظیفه شناسی، پاسخگو بودن و تعهد دارد(آلن[23]، 2010). مسؤولیت‌پذیری فرایندی است که فرد باید از اولین سالهای کودکی، آن را آموخته باشد تا با وظایف متعددی که در دورانهای مختلف زندگی روبه‌رو می‌شود مسؤولانه برخورد کند. فرزندان احساس مسؤولیت را از والدین، مدرسه، دوستان و اجتماع می آموزند و با آموختن آن، این مهارت با ارزش را تا آخر عمر حفظ کرده و این امر باعث موفقیت بیشتر آنها در امور زندگی می‌شود و در این بین، مادر، نخستین عامل موثر در ایجاد مسئولیت در افراد است. (اندر و گالی، 2009). [24] مؤلفههای مسؤولیت پذیری[25]: خود مدیریتی[26]: اداره هیجانات و احساسات، به طوری که به جای مانع شدن از ادارة موقعیت‌ها، عاملی کمک کننده باشد، مسؤول بودن و خویشتن داری برای دست یابی به هدف‌ها و پافشاری در جبران شکست‌ها و ناکامی‌ها. نظم پذیری [27]: دقت و مراقبت در استفاده از وسایل و جایگزینی صحیح آنها، داشتن آمادگی لازم قبل از انجام کار، تمیز و مرتب بودن درامور و رعایت بهداشت. قانونمندی [28]: تبعیت از قواعد و معیار‌های اجتماعی و درک قوانین گروهی، احساس التزام عمل در موقعیتهای گوناگون، تقید نسبت به دیگران و رعایت حقوق آنها. امانت داری[29]: تعهد نسبت به نگهداری حفاظت از جان و مال و حقوق دیگران و وفاداری نسبت به عهد و پیمان وظیفه شناسی[30]: انجام اعمال و تکالیف محلوله به طور شایسته حتی بدون تذکر دیگران، دیگر خواهی و جامعه دوستی، کمک کننده و یاری دهند سازمان یافتگی[31] :مورد بررسی قراردادن امور امکان سنجی و برنامه ریزی در انجام کارها، بودجه بندی و پس انداز منظم. پیشرفت گرایی[32]: آگاهی و میل به بهتر شدن، انگیزه ای درونی است برای به پایان رساندن موفقیت آمیز یک تکلیف، رسیدن به یک هدف یا دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار.) ریو[33]،2005) پیشرفت گرایی را میل به انجام خوب کارها در مقایسه با محرک معیار (خود،تکلیف، قضاوت دیگران) تعریف می کند. در خانواده‌هایی که مادر شاغل است نوع تعامل کم با فرزندان در رشد روانی ـ اجتماعی آنها اثرگذار است. اگر چه مادران شاغل وقت کمتری را با فرزندان مدرسه‌ای خود صرف می کنند ولی رابطه قابل قبولی با آنها دارند (تانگ[34] و همکاران ،2009).از طرفی ،روانشناسان بیشتر علاقه‌مندند که پژوهشهای خود را بر چگونگی روابط بین والدین و کودکان و تاثیری که شغل مادر بر زندگی خانوادگی می‌گذارد متمرکز کنند. رفتار فرزندان به محیط خانوادگی بستگی دارد، بنابراین والدین در برابر کودک مسؤول هستند و برای انجام مسؤولیت‌ها باید آمادگی داشته باشند. همچنین مسؤولیت‌پذیری و انگیزش فرزندان نیز از عوامل بسیار مهمی است که بر خلاقیت، موفقیت و احساس کفایت و لیاقت آنان تاثیر مستقیم دارد (بلاسکوا[35]،2014) فرزندان والدین قاطع گرایش بیشتری به خود اتکایی و خویشتن داری داشته و خواستار کشف و جستجو هستند و پذیرش بیشتری نسبت به مقررات اجتماعی دارند، دختران نسبت به پسران مستقل‌تر و پسران از لحاظ اجتماعی مسئولیت‌پذیرتر هستند (هاورو[36] همکاران، 2009). مادران خانه دار[37] شیوه تربیتی مقتدرانه‌تری از مادران شاغل دارند (خانجانی و محمود زاده،1392). و این می‌تواند حس مسئولیت بیشتری را در فرزندان ایجاد نماید (هلکر و وسنیتزا[38]، 2016). برخی مطالعات از آثار منفی اشتغال مادر بر وضعیت روانشناختی فراتر رفته‌اند و نشان داده اند که مادران شاغل زمان کمتری برای نظارت بر فعالیت‌های روزانه فرزندان خود دارند و چون در خانه نیستند فرزندان آنها بیش از مادران خانهدار از تلویزیون استفاده می‌کنند و مشکلات ارتباطی بیشتری دارند و از عزت نفس پایین‌تری برخوردارند(کاسلین[39] و همکاران،2013) . حس مسئولیت‌پذیری مادران شاغل در قبال فرزندانشان باعث می‌شود روش‌های صحیح مسئولیت پذیری در کودکان با مشکل روبه‌رو شود. به عبارت دیگر در مادران شاغل با نوعی معضل اجتماعی به نام فرزندسالاری روبه رو هستیم. یعنی با فراهم کردن تمامی خواسته‌های فرزندانشان شرایط قبول مسئولیت را از فرزند خود دریغ می‌کنند. بنابراین از مسئولیت پذیری پایین‌تری برخوردارند (تران[40] و همکاران ،2011؛ پارک[41]،2010؛ عابدینی 1379؛ فرهادی،1383 و شامخ، 1386). چنین تناقضات آشکاری باعث شد تا به منظوریافتن پاسخی روشنتر در رابطه باتاثیر اشتغال مادر بر رشد فرزندان پژوهشی انجام گیرد. چرا که امروزه در ایران نیز روز به روز بر تعداد مادران شاغل تمام وقت افزوده می‌شود و انجام پژوهش‌هایی در این زمینه برای جامعه در حال رشد ما از اهمیت فراوانی برخوردار است.با توجه به دیدگاه‌های متفاوت در زمینه اشتغال زنان ،پژوهش حاضر در صدد است با یک رویکرد کاملا علمی و جانبداری از رویکرد خاصی ،دو متغیر مسئولیت پذیری و انگیزه پیشرفت تحصیلی را در نوجوانان با مادران شاغل و خانه دار مورد مقایسه قرار دهد. تعریف مفهومی متغیرها بر اساس استاندارد سازمان بین‌المللی کار (ILO) «تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در طول هفته حداقل یک ساعت کار کرده باشند فرد شاغل محسوب می‌شوند»؛ در ایران نیز نرخ بیکاری و شاغلان هم با همین معیار محاسبه می‌شود. انگیزه پیشرفت، میل برای کسب موفقیت وشرکت درفعالیتهایی که موفقیت درآنهابه کوشش وتوانایی شخصی ارتباط دارد (اتکینسون1986به نقل از ساده،1390). مسؤولیت‌پذیری به تنهایی اشاره به حس وظیفه شناسی، پاسخگو بودن و تعهد دارد(آلن، 2010). ).
تعریف عملیاتی متغیرها مسؤولیت پذیری؛ در این پژوهش، نمره ای است که افراد از پرسشنامه مسؤولیت پذیری (کرمی و نعمتی) کسب می کنند. انگیزه پیشرفت؛ در این پژوهش، نمره ای است که افراد از آزمون انگیزش پیشرفت( هرمنس) دریافت می کنند. شاغل؛ در این پژوهش مادرانی که در اداره‌های دولتی، در سال تحصیلی 95-1394 در شهر قم مشغول به کار هستند. متغیرهای پژوهش در این پژوهش متغیر مستقل ،وضعیت شغلی مادر است و متغیرهای وابسته، مسؤولیت پذیری وانگیزش پیشرفت و متغیرکنترل کننده پایه تحصیلی ومتغیرتعدیل کننده جنسیت می باشد. پرسش‌های پژوهش پرسش اول: آیا بین مسؤولیت پذیری وابعاد آن در نوجوانان با مادران شاغل و غیر شاغل تفاوت معنادار وجود دارد؟ پرسش دوم: آیا بین مسؤولیت پذیری و ابعاد آن در نوجوانان پسر با دختر تفاوت معنادار وجود دارد؟ پرسش سوم: آیا بین انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان با مادران شاغل و خانهدار تفاوت معنادار وجود دارد؟ پرسش چهارم: آیا بین انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان پسر با دختر تفاوت معنادار وجود دارد؟ منظور از خانه داردر این پژوهش، مادرانی که به خانه داری و رسیدگی به امورهمسروفرزندان مشغول هستند. روش وابزار پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی ـ مقایسه‌ای است که با هدف بررسی مقایسه‌ای مسؤولیت پذیری و انگیزه پیشرفت در نوجوانان با مادر شاغل و مادر خانهدار انجام شده است. جامعه آماری وحجم نمونه جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان پایه نهم شهر قم، ورودی سال تحصیلی95ـ 94 بودند که آمار آنها براساس آمار وزارت آموزش و پرورش 15346 نفر اعلام شد ،از نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر قم، به روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند و در گروه نمونه قرار گرفتند. با توجه به حجم جامعه( نفر15346)،نمونه مورد نیاز بر حسب جدول مورگان،372 نفر برآورد شد؛که از این تعداد،186 دانش آموزان با مادر شاغل و 186 دانش‌آموز با مادر خانهدار مورد آزمون قرار گرفتند. نمونه آماری به تفکیک جنسیت نیز 186 دانش آموز دختر و 186 دانش آموز پسر را شامل شدند.حجم نمونه به تفکیک جنسیت در جدول شماره 1 نشان داده شده است. جدول1:توزیع فراوانی-درصدی انتخاب دانش آموزان بر حسب جنسیت
ابزار پژوهش به منظور جمع آوری داده‌ها از دو ابزار اندازه گیری استفاده شد که عبارتند از: پرسشنامه مسؤولیت‌پذیری این پرسشنامه توسط کرمی و نعمتی در سال 1378 ساخته شد و شامل مولفه‌های خود مدیریتی، نظم‌پذیری، قانونمندی، امانت داری، وظیفه شناسی، سازمان یافتگی، پیشرفت گرایی که دارای بعد شخصی و بعد اجتماعی هستند می شود. برای هر سوال یا عبارت پنج گزینه پاسخدهی وجود دارد که برخی از سوالات مستقیم نمره گذاری می شوند شامل سوالات ... و برخی به طور معکوس نمره گذاری می شوند شامل سوالات ...روش نمره گذاری: هر عبارت شامل 5 گزینه است: «کاملاً موافق (نمره 5)، موافق (نمره 4)، بی نظر (نمره 3)، مخالف (نمره 2)، کاملاً مخالف (نمره 1)، نمره‌گذاری از سیستم 1 تا 5 پیروی می‌کند. نمره گذاری سؤالات 6، 8، 10، 12، 16، 18، 20، 22، 24، 26، 28، 30، 32، 34، 36، 40، 42، 44، 46 معکوس می‌شود. پایایی این پرسشنامه (ضریب آلفای کرونباخ) 91/0 گزارش شده است و در این پژوهش نیز، 88 /0 به دست آمد. مقیاس انگیزش پیشرفت هرمنس (1970) براساس روش‌های تجربی و نظریات موجود درباره انگیزه پیشرفت پرسشنامه ای تهیه کرد که ابتدا شامل 92 سوال بود، ولی براساس پژوهشهای موجود 10 ویژگی متمایز کننده افراد دارای انگیزه پیشرفت بالا از افراد دارای انگیزه پیشرفت پایین را برای ساخت پرسشنامه مدنظر قرار داد و در نهایت یک پرسشنامه 40 سوالی به عنوان ابزار پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. نمره گذاری سوالات 1، 4، 9، 10، 14، 15، 16، 23 و 25 و 28 و 29 به صورت الف 1نمره، ب 2 نمره و ج 3 نمره و د 4 نمره و سوالات 2، 3، 5، 6، 7، 8، 11، 12، 13، 17، 18، 19، 20، 21، 22، 24، 25، 26، 27. الف 4 نمره، ب 3 نمره، ج 2 نمره، د 1 نمره محاسبه می‌شدند. پایایی این پرسشنامه (ضریب آلفای کرونباخ) 82/0 گزارش شده است و در این پژوهش نیز، 79 /0 به دست آمد. یافته‌ها برای بررسی نرمال بودن متغیرهااز (ضریب آلفای کرونباخ)استفاده شدو پایایی پرسشنامه مسؤولیت پذیری ، 88 /0 به دست آمدو پایایی پرسشنامه انگیزش پیشرفت ، 79 /0 به دست آمدوباتوجه به سطوحمعنی داری به دست آمده نتیچه می گیریم توزیعپراکندگی نمرات متغیرهانرمال می باشد.برای تحلیل داده‌ها از روش توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد)برای کل نمونه (به تفکیک وضعیت شغلی مادر) در جدول شماره2 ارائه شده است وازآزمون مانوا و آزمون تی مستقل استفاده شد.
جدول 2:یافته‌های توصیفی متغیرهای پژوهش
آزمون سؤالات پژوهش پرسش اول: آیا بین مسؤولیت پذیری وابعاد آن در نوجوانان با مادران شاغل و خانه دارتفاوت معنادار وجود دارد؟ در بررسی اولین پرسش پژوهش ،یافته‌ها به شرح زیر گزارش شده است.
جدول 3: نتایج آزمون‌های معناداری تحلیل واریانس چند متغیره بر روی میانگین نمرات مسؤولیت پذیری
همان طور که در جدول فوق مشاهده می شود سطوح معناداری همه آزمون‌ها بیانگر آن است که بین نوجوانان با مادران شاغل و مادران خانه داردر یکی از متغیرهای وابسته تفاوت معنی داری وجود دارد.برای پی بردن به تفاوت از آزمون تحلیل واریانس تک عاملی استفاده شد. جدول 4: میانگین،انحراف استاندارد و تحلیل واریانس تک عاملی برای تفاوت گروه‌ها(از لحاظ اشتغال)
*p<0.05 بر اساس نتایج گزارش شده در جدول فوق،یافته‌ها حاکی از این است که در نمره کلی مسؤولیت پذیری،وظیفه شناسی،خودمدیریتی،امانتداری،نظم و قانونمندی میانگین نمرات دانش آموزان با مادران خانه دار بالاتر میانگین نمرات دانش آموزان با مادران شاغل است.بررسی این تفاوت با استفاده از آزمون تک عاملی بیانگر آن است که تفاوت معناداری بین این دو گروه در میانگین نمره کلی مسئولیت پذیری(F=4/52,P<0.05) و درمیانگین خرده مقیاسهای امانتداری (F=5/25,P<0.05 ) و قانونمندی (F=3/85,P<0.05) وجود دارد.
پرسش دوم: آیا بین مسئولیت پذیری و ابعاد آن در نوجوانان پسر با دختر تفاوت معنادار وجود دارد؟ در بررسی دومین پرسش پژوهش ،یافته‌ها به شرح زیر گزارش شده است. جدول 5: نتایج آزمون‌های معناداری تحلیل واریانس چند متغیره بر روی میانگین نمرات مسئولیت پذیری
همان طور که در جدول فوق مشاهده می شود سطوح معناداری همه آزمون‌ها بیانگر آن است که بین نوجوانان پسر با دختر در یکی از متغیرهای وابسته تفاوت معنی داری وجود دارد.برای پی بردن به تفاوت از آزمون تحلیل واریانس تک عاملی استفاده شد. جدول 6: میانگین،انحراف استاندارد و تحلیل واریانس تک عاملی برای تفاوت گروه‌ها(از لحاظ جنسیت)
***P<0.001 بر اساس نتایج گزارش شده در جدول فوق،یافته‌ها حاکی از این است که درنمره کلی مسئولیت پذیری و در خرده مقیاسهای خود مدیریتی، وظیفه شناسی ،سازمان یافتگی و قانونمندی ،میانگین نمره دختران بیشتر از پسران ودر خرده مقیاسهای پیشرفت گرایی، امانتداری و نظم،میانگین نمره پسران بیشتر از دختران است. بررسی این تفاوت با استفاده از آزمون تک عاملی بیانگر آن است که تفاوت معناداری بین این دو گروه فقط در میانگین نمره خرده مقیاس امانتداری(F=17/58,P<0.001) وجود دارد. پرسش سوم: آیا بین انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان با مادران شاغل و مادران خانه دارتفاوت معنادار وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش از آزمون تی مستقل استفاده شده است.نتایج آن در جدول زیر گزارش شده است. جدول 7:آزمون تفاوت انگیزش پیشرفت تحصیلی بر اساس وضعیت اشتغال مادران
بر اساس یافته‌ه;ای جدول فوق ،میانگین نمره انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان با مادران خانه دار بیشتر است.در بررسی تفاوت مشاهده شده بین دو میانگین بر اساس آزمونT مستقل و سطح معنی داری(075/0)بیانگر آن است که این تفاوت معنی دار نیست. پرسش چهارم: آیا بین انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان پسر با دختر تفاوت معنادار وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش از آزمون تی مستقل استفاده شده است.نتایج آن در جدول زیر گزارش شده است.
جدول 8:آزمون تفاوت انگیزش پیشرفت تحصیلی بر اساس جنسیت نوجوانان
بر اساس یافته‌های جدول فوق ،میانگین نمره انگیزش پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر بیشتر از پسر است.در بررسی تفاوت مشاهده شده بین دو میانگین بر اساس آزمونT مستقل و سطح معنی داری(003/0)بیانگر آن است که این تفاوت معنی دار است. بحث و نتیجه گیری ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ انگیزش پیشرفت و مسؤولیت پذیری دانش آموزان (دختر و پسر) با مادران شاغل و خانه دار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ . ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻮال ﭘﮋوﻫﺸﯽ اول از آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ . نتایج نشان داد که درنمره کلی مسئولیت پذیری،وظیفه شناسی،خودمدیریتی،امانتداری،نظم و قانونمندی میانگین نمرات دانش آموزان با مادران خانه دار بالاتراز میانگین نمرات دانش آموزان با مادران شاغل است و تفاوت معناداری بین این دو گروه در میانگین نمره کلی مسئولیت پذیری(F=4/52,P<0.05) و درمیانگین خرده مقیاسهای امانتداری (F=5/25,P<0.05 ) و قانونمندی (F=3/85,P<0.05) وجود دارد. نتایج ﺑه ﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ یافته‌های پژوهش تران و همکاران (2011)و پارک (2010) همسو است. به طور کلی و از لحاظ مبانی نظری،یافته‌ها ی پژوهش در مورد تفاوت مسئولیت پذیری نوجوانان در مادران شاغل و خانه دار،می تواند تاییدی بر دیدگاه جامعه شناسان کارکردگرا باشد که معتقدند هیچ گونه تغییری در نقشهای اساسی زنان(شوهر داری و فرزند زایی) نباید ایجاد کرد.ولی از دیدگاه هومنز ،تبیین روانشناختی در زمینه اشتغال زنان مهم است؛و در همین راستا، تبیین احتمالی این یافته این است که مادران شاغل با توجه به شرایط شغلی خود نگرشها و باورهای متفاوتی را نسبت به فرزندان و تفکر آنان دارند. در مادران شاغل حس مسئولیت‌پذیری آنها در قبال فرزندانشان باعث می‌شود روش‌های صحیح مسئولیت‌پذیری در کودکان با مشکل روبه‌رو می‌شود. به عبارت دیگر مادران شاغل با نوعی معضل اجتماعی به نام فرزندسالاری روبه رو هستند. یعنی با فراهم کردن تمامی خواسته‌های فرزندانشان شرایط قبول مسئولیت را از فرزند خود دریغ می‌کنند. بنابراین از مسئولیت پذیری پایین‌تری برخوردارند (تران و همکاران ،2011؛ پارک،2010؛ عابدینی 1379؛ فرهادی،1383 و شامخ، 1386). از طرفی برخی پژوهشها نشان داده اند که مادران خانه دار شیوه تربیتی مقتدرانه‌تری از مادران شاغل دارند (خانجانی و محمود زاده،1392) و این می‌تواند حس مسئولیت بیشتری را در فرزندان ایجاد نماید. البته این یافته با یافته‌های پژوهش هلکرووسنیتزا (2016) که نقش اثر متقابل مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان و والدین بر یادگیری، انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را بررسی کردند متفاوت است. زیرا در این پژوهش، مسئولیت‌پذیری والدین با مسئولیت‌پذیری فرزندان آنها و در نهایت پیشرفت تحصیلی و انگیزش آنها ارتباط مستقیم داشت. چون می‌توان گفت که مسئولیت‌پذیری (قبول مسئولیتهای مختلف) در زنان شاغل بیشتر از زنان خانهدار است. در خانواده‌هایی که مادر شاغل است نوع تعامل کم با فرزندان در رشد روانی ـ اجتماعی آنها اثرگذار است. اگر چه مادران شاغل وقت کمتری را با فرزندان مدرسه‌ای خود صرف می کنند ولی رابطه قابل قبولی با آنها دارند (تانگو همکاران 2009)؛ فرزندان والدین قاطع گرایش بیشتری به خود اتکایی و خویشتن داری داشته و خواستار کشف و جستجو هستند و پذیرش بیشتری نسبت به مقررات اجتماعی دارند(هاور و همکاران 2009). برخی مطالعات از آثار منفی اشتغال مادر بر وضعیت روانشناختی فراتر رفته‌اند و نشان داده اند که مادران شاغل زمان کمتری برای نظارت بر فعالیت‌های روزانه فرزندان خود دارند و چون در خانه نیستند فرزندان آنها بیش از مادران خانهدار از تلویزیون استفاده می‌کنند و مشکلات ارتباطی بیشتری دارند و از عزت نفس پایین‌تری برخوردارند(کاسلین و همکاران،2013) .در واقع حس مسئولیت‌پذیری مادران شاغل در قبال فرزندانشان باعث می‌شود روش‌های صحیح مسئولیت پذیری در کودکان با مشکل روبه‌رو شود. برای بررسی پرسش دوم از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. یافته‌ها حاکی از این بود که درنمره کلی مسئولیت پذیری و در خرده مقیاسهای خود مدیریتی، وظیفه شناسی ،سازمان یافتگی و قانونمندی ،میانگین نمره دختران بیشتر از پسران ودر خرده مقیاسهای پیشرفت گرایی، امانتداری و نظم،میانگین نمره پسران بیشتر از دختران است و تفاوت معنادار بین این دو گروه فقط در میانگین نمره خرده مقیاس امانتداری (F=17/58,P<0.001) وجود دارد. این یافته با یافته‌های شامخ، (1386) وعابدینی( 1383)،_به غیر از خرده مقیاس امانتداری _همسو است.زیرا هردو پژوهش به این یافته رسیدند که بین مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجو د ندارد. اما با پژوهش کرمی و نعمتی، (1378)، که میزان مسئولیت پذیری در دختران و پسران را مقایسه کردند متفاوت است زیرا نتایج آن نشان داد که به جز در عوامل نظم پذیری و امانت داری، در هیچ یک از عوامل تفاوت معناداری وجود ندارد (میانگین نظم پذیری در پسران و میانگین امانت داری در دختران بالاتربود). از طرفی برخی پژوهشها نشان داده اند که دختران نسبت به پسران مستقل‌تر و پسران از لحاظ اجتماعی مسئولیت‌پذیرتر هستند (هاورو همکاران 2009).این یافته به صورت کلی مسئولیت پذیری را سنجیده است ولی در پژوهش حاضر این تفاوت به طور کلی معنادار نبود اما فقط در خرده مقیاس امانتداری ،تفاوت معنادار بود.به عبارتی امانتداری در پسران از دختران قویتر بود. همچنین بر اساس پژوهشهای صمدپور (1392)، بیابانگرد (1388) و‌هاوین (2008)، پسران بیشتر دوست دارند مسئولیت همه کارهای خود را خودشان به عهده بگیرند؛ولی دختران در صورت رسیدگی مادران به تحصیلات دخترانشان و وقت کافی گذاشتن برای آنها می‌توانند باعث پیشرفت تحصیلی آنان شوند.اما به طور کلی، تحلیل این یافته نیازمند بررسی بیشتر در پژوهشهای آینده است. برای پاسخ به پرسش سوم از آزمون تی مستقل استفاده شد و مقایسه میانگین‌های دو گروه نشانگر آن است که تفاوت میانگین انگیزش پیشرفت در نوجوانان با مادر خانهدار و مادر شاغل معنادار نیست. این یافته با نتایج پژوهش صمدپور (1392)، بیابانگرد (1388) و‌هاوین (2008) همسو نیست.زیرا این تفاوت در این پژوهشها معنادار بوده است و انگیزش پیشرفت در دانش آموزان با مادر خانه دار بالاتر بوده است. براساس تحلیل‌های پژوهشهای فوق، این احتمال مطرح می‌شود که مادرانی که شاغل هستند به دلیل وقت کمی که در خانه هستند از اوضاع و احوال فرزندان خود غافل می‌شوند و در این صورت شرایطی برای تسهیل پیشرفت فرزندانشان ایجاد نمی‌کنند. برمبنای مطالعاتی که برروی عوامل مرتبط صورت گرفت می‌توان گفت اشتغال مادران به خودی خود تاثیر نامطلوب چندانی بر کودک ندارد و حتی کودکان مادران شاغل و غیرشاغل نیز از نظر مشکلات رفتاری تفاوت معناداری با هم ندارند (خانجانی و محمودزاده،1392). بلکه بر اساس دیدگاه‌های موجود در مورد تاثیر شغل بر سبک زندگی(وبر،2005؛وبلن،2004؛به نقل از کردی و‌هادیزاده،1391 ) اشتغال مادران بر محیط خانواده و نحوه فرزند پروری تاثیر می‌گذارد و نگرش والدین، ساختار خانواده و متغیرهای دیگر می توانند تاثیر آن را تعدیل کنند. از طرفی مطابق با نظریه خانواده دوگانه شغلی،در کنار آثار مثبت اشتغال مثل استقلال مالی،اعتماد به نفس ،کاهش افسردگی و.....به آثار منفی مثل فشار روحی و جسمی ناشی از کار مضاعف و احساس تقصیر در رسیدگی به امور منزل،استرس و.....می توان اشاره کرد(ابراهیمی و صالحی،1393).در مقابل و بدون توجه به وضعیت شغلی مادر، برخی پژوهشها نیز نشان داده اند که حمایت از استقلال و خود مختاری نوجوانان، پیش‌بینی کننده دیدگاه‌های مرتبط با پیشرفت در دانش آموزان است (کنی و همکاران،2010). بنابراین اگر مادران(چه مادران شاغل و چه غیر شاغل) در جهت رسیدگی به وظایف فرزندان خود و رفتار آنها به صورت قانونمند و حمایت‌کننده پیش بروند تفاوت معنی‌داری از لحاظ مشکلات رفتاری و پیشرفت تحصیلی بین فرزندان مادران شاغل و غیرشاغل وجود نخواهد داشت. برای پاسخ به پرسش چهارم نیز از آزمون تی مستقل استفاده شد و مقایسه میانگین‌های دو گروه نشانگر آن است که تفاوت میانگین انگیزش پیشرفت در نوجوانان دختر بیشتر از نوجوانان پسر است و این تفاوت معنادار است. این یافته بایافته‌های (احمدی،1384 و نوابی،1387) که درنتیجه آن ،انگیزش پیشرفت پسران بیشتر از دختران بود ،همسونیست.برای تبیین نقش انگیزش پیشرفت ،برخی پژوهشها نشان داده اند که،مسئولیت پذیری و انگیزش پیشرفت با هم در ارتباطند .از جمله کاترین (1991) دریافت که مسئولیت پذیری اجتماعی موجب انگیزش پیشرفت می شود و بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و مسئولیت پذیری آنها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به این معنی که دانش آموزان با انگیزه پیشرفت تحصیلی بالا ، تمایل بیشتری به قبول مسئولیتهای اجتماعی نشان می دهند. در پایان در پاسخ به این سؤال اساسی که آیا واقعا اشتغال زنان برای خانواده مفید است یاخیر؟ نظرات مخالف و موافق در خصوص اشتغال زنان از اندیشمندان جامعه شناس و روانشناس ارائه شده است. هورنای(1934) به عنوان نخستین فمنیست، مقاله ای نوشت که تعارض‌های روانی را در تعریف نقش زنان توصیف می کرد و آرمان‌های سنتی مادری را با دیدگاه جدید مقایسه نمود، در طرح سنتی که اغلب مردان طرفدار آن بودند، نقش زن عشق ورزیدن به همسرش و تحسین و خدمت کردن به او بود . ولی هورنای توصیه کرد که زنان باید با پرورش دادن توانایی‌ها و دنبال کردن مشاغل، هویت خود را جستجو کنند.این نقشهای سنتی و مدرن تعارض‌هایی را به وجود آورد که تا به امروز خیلی از زنان نتوانستند آنها را حل کنند. زنان امروزی بین میل به خوشایند بودن برای مردان و دنبال کردن هدفهای خود گیر کرده اند، این هدفهای متضاد، رفتار‌های تعارض انگیز را بوجود می آورد؛ اغوا گری در مقابل پرخاشگری، تمکین کردن در برابر جاه طلبی، زنان امروزی بین عشق و کار گیر کرده و در نتیجه در هر دو ناخشنود هستند.برای زنان قرن 21 ترکیب کردن زندگی زناشویی، مادری و کار هنوز مشکل آفرین است . از طرفی خانم روزن باوم به عنوان یکی از موافقین اشتغال زنان می گوید: تنها زنان شاغل قادرند برای فرزندان خود تربیتی متناسب با زندگی شغلی شان به ارمغان آورند(به نقل از شولتز،2005،ترجمه سید محمدی، 1389).همچنین به عقیده آندره میشل خانواده ای که در آن زن ،نقش نان آور را به عهده دارد وظیفه جامعه پذیر کردن دختر را بهتر به انجام می رساند تا خانواده زن و شوهری کامل که مرد نقش نان آوری را ایفا می کند. از نظر او،بهره هوش فرزندان زنان فعال (دارای شغل) نسبت به فرزندانی که مادرانشان شاغل نیستند در سطح بالاتری قرار دارد(ساروخانی،1382). دیدگاه فمنیسم نیز معتقد است که در اثر اختیاراتی که به زن داده می شود؛ممکن است هنگام تجربه موقعیتهای جدید (مثل موقعیتهای شغلی)،محیط کنونی خود را به اندازه ای مختل سازد که به روابط مهم و نظام‌های پشتیبانی دیرین خود مثل خانواده آسیب برساند و درون نظام خانواده نیز ،نیروی زن بیش از آنچه هست برآورد شود و ناخواسته از زن انتظارات زیادی داشته باشند(آستین،1387).بنابراین اشتغال زن ،صورت تیغ دولبه را دارد که استقلال بیشتر زن بعد مطلوب آن است و تعدد وظایف وی به صورتی بسیار سنگین بعد مکمل آن است. اما به نظر می رسد بابرگزاری کارگاه‌هاو برنامه‌های آموزشی ونیز فرهنگ سازی در بعد فرزندپروری برای مادران شاغل بتوان زمینه تربیت صحیح و شکوفایی استعدادهای فرزندان آنها را فراهم کرد. در خاتمه می توان گفت که هنوز مسیر پژوهش در این زمینه بسیار گسترده است و در متغیرهای مختلف قابل بررسی است. [1]. Celik, & Saricam [2]. Furnhum& Monsen [3]. Clarc& Stewart [4]. Chamorro [5]. Fogel [6]. Simmel [7]. Veblen [8]. Weber [9]. Travis [10]. Gregen [11]. Brown [12]. Austin [13]. achievement motivation [14]. Atkinson [15]. Chetri [16]. working mothers [17] .Kenny [18]. young [19]. Zimmerman [20]. Cazan [21]. Kathryn [22]. Schultz [23]. Alan [24]. Onder& Gulay [25]. responsibility [26]. self management [27] .Orderliness [28]. Lawfulness [29]. Bailment [30] .Duty [31]. Organization [32] .Progression [33] .Rio [34] .Tong [35] .Blascova [36]. Huver [37] .Working mothers [38] .Helker & Wosnitza [39]. Caseline [40]. Tran [41]. Park | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ahmadi, F. (2005), A Study on the Relationship Between the Students' Participation in School Decisions or their Achievement motivation in the Middle School of Tehran, A Master's Thesis, Islamic Azad University, Central Tehran. [In Persian]
Austin, Leonard. (2008).The counseling primer. (Translation by Amir Khatibi). Beginning. Tehran: Growth.86,89. [In Persian]
Abedini, A. (2003). Children and Social and Political Responsibility, Tehran: Abed. [In Persian]
Alan J (2010) Adolescents' ideas about individual and social responsibility in relation to children's household. Journal of vocational Behavior,77, 194-205.
Biabangard, I. (2009). Drop in education or wasting in education. Quarterly Journal of Education) 223-231 (2) [In Persian]
Blascova,M.(2014).InfluencingAcademic Motivation ,Responsibility and Creativity.Social and Behavioral Sciences.159.415-425.
Cazan, A.M. (2012). Self-regulated learning strategies–predictors ofacademic adjustment. Social and Behavioral Sciences, 33 ,104 –108.
Chamorro-Premuzic, T., Quiroga, M. A. & Colom, R. (2013). Intellectual competence and academicperformance: A Spanish study. Learning and Individual Differences. Vol: 19, PP. 486–491.
Chetri,Sita.(2014). Achievement Motivation of Adolescents and Its Relationship with Academic Achievement. International Journal of Humanities and Social Science Invention.Vol:3.No.16.PP.8-15.
Clarc-Stewart ,K.A .(1989). Infant daycare, malignedar malignant? American Psychologist, Vol:99.No.2.PP.266-273.
Celik, I, Halmatov, S; Halmatov, M & Saricam, H. (2012), Research
on views about male university students' marriage and future
family role expectation, Social and Behavioral Science, 46(0), 3275-3278.
Ebrahimi, J, Salehi, F. (2013). A comparative study on the degree of satisfaction of working women and housewives' life. Sociology studies. (4) (13) .47-60. [In Persian]
Fogel , A .(1997). Infancy : Infant , Family, and Society. West publishing
company. Minneapolisst. Paul Newyork. Losangeles.Sanfrancisco.
Farhadi, S. (2003). The effect of activity in the student council on self-esteem and responsibility of students of secondary schools in Karaj, (master's thesis). [In Persian]
Furnham, A. &Monsen, J (2012). Personality traits and intelligence predict academic schoolgrades. Learning and Individual Differences. Vol: 19, PP. 28–33.
Heaven, P.C.L., Ciarrochi,J., &Vialle, W.(2008).Self-nominated peer crowds, school achievement, and psychological adjustment in adolescents:Longitudinal analysis. Personality and Individual Differences,
44 ,977–988.
Helker,Kerstin and Wosnitza,Marold.(2016).The interplay of students and parents responsibility judgments in the school context and their associations with student motivation and achievement.Educational Research.76.34-49.
Http://www.amar.org.ir /Default.aspx?tabid=521. [In Persian]2007)
Huver, R.M.A., otten, R., WERIEF, H., ENGELSE, R. C.M.E (2009), Personality, and parenting style, in parentsof adolescents Tornal of adolosc E, in Parentsof. Tornal of adoloscehce. 1-8.
Javaheri F, Daryapur Z (2008). Occupational problems of women faculty members. Journal of Women's Studis; 6(2): 79-106 [In Persian]
Khanjani, Z & Mahmoud Zadeh, R. (2012).The Comparison of parenting and behavioral disorders in working and non-employed mothers. Journal of Women and Culture. 4 (16) .52- [In Persian]
Kurdi, H&, Hadizadeh, S. (2011). Lifestyle analysis of employed and non-employed women. Journal of Women and Society Journal, 3 (4) .21-41. [In Persian]
Karami, A & Nemati, P. (1399). Making and normalization the responsibility questionnaire[In Persian]
Kathryn R. Wentzel. (1991). Social Competence at school: Relation Between social Responsibility and Academic Achievement- 1-24.
Kathleen M.Zilo-Guest.et al.(2013).Parental employment and children`s body weight:mothers,others,and mechanisms.Social Science and Medicine.95.52-59.
Kenny,Maureen.E.et al.(2010).Achievement motivation among urban adolescents :Work hope,autonomy support and achievement-related beliefs.Journal of vocational Behavior,77,206-212.
Mirkamali, M et al. (2014). The Role of Mental Health on Academic Achievement of Students by Mediating Educational Achievement Motivation. Journal of Knowledge and Research in Applied Psychology. 16 (2). 109-101. [In Persian]
Navabi, M. (2008), Relationship of High School Teachers' Professional Motivation on the Developmental Motivation of Male and Female Students in Third base of Sabzevar, Master's Thesis, Roodehen Azad University. [In Persian].
Onder,A&Gulay, H .(2009) .Reliability and validity of parenting style &dimensions questionnaire.World conference on Educational Sciences
Park, A. B. K. S. (2010). Relationship between creative attitudes and locus of control amongfifth-grade children. A dissertation for thedegree of doctor of philosophy in psychology.San Francisco, California.
Schultz, Devon, Schultz, Sydney Allen. (2005). Theories of Personality. (Translated by Seyyed Mohammadi). (2009). Sixteenth edit. Tehran:Virayesh. [In Persian]
Saroukhani, B. (2003). An Introduction to Family Sociology. Early in Tehran: Soroush.169,170,172 [In Persian]
Shamekh, F (2007), Student Responsibility Assessment, High School at Home and School, Tehran, MSc Thesis [In Persian]
Samadpur, N. (2012). The effect of household social economic status on emotional intelligence and student's educational activities. Master's Degree in Management Education. Faculty of Educational Sciences, Rudehen University [In Persian]
Sadeh,A.Tikotzky , L. Scher,A. (2010). Parenting and infant sleep, Sleep med rev,14(20, 89-96.
Schultz, Devon, Schultz (2005), Sidney Ellen, Personality Theories, Translated by Seyyed Mohammadi (2017 ), Sixth Edition, Tehran, edited.
Tong,L, Shinohara,R, Sugisawa,Y, (2009) Relationship of working mothers parenting style and consistency to early childhood development.
Tran, Henry. Wrinraub, Marsha .( 2011). Child Care Effects in Context: Quality, Stability, andMultiplicity in Nonmaternal Child Care Arrangements During the First 15 Months of Life. Developmental Psychology. Volume 42. 566-582.
Zimmerman,B.J.(2008).Investigatingself-regulationandmotivation: Historical background methodologicaldevelopments and future propects.American Educational ResearchJournal, 45, 166-183.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,575 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,058 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||