نقش‌مندیِ تصویر در غنایِ شعر معاصر با بررسی شعرمهدی اخوان ثالث و نادر نادرپور

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 6، دوره 14، شماره 15، مهر 1397، صفحه 109-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی روحبخش مبصری^{* 1}؛ سهراب رضازاده²

¹دانشجوی دکترای زبان و ادبیّات فارسی-غنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

²کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران .

چکیده

تصویر یکی از مهمترین مشخّصه‌های شعر است. بی‌تردید انسان‌ها را می‌توان از تصاویر مهم ذهنی آنها شناخت. امروزه دو ساختار از کارکرد تصویر را می‌توان معرفی کرد: ساختاری که تصویر را برای تزیینِ شعر می‌خواهد و ساختاری که تصویر را، نقش‌مندِ معنی و عواطف انسانی معرفی می‌کند.
تقابل تصویر در شعر اخوان ثالث با تصاویر شعری نادرپور، نکتة مهمی را دربارة سبک‌شناسیِ شعرِ معاصر مشخّص می‌کند و آن نیز مشخّصة شعری اخوانِ واقع‌گرا و خراسانی است در برابر نادرپورِ رمزگرا. در این پژوهش، تصویر در پنج بخش، اعم از وضوح تصویر، تصویرنامه، تعلیق تصویر، هارمونیِ تصویر و نقشِ تصویر در معنا بررسی و تحلیل شده است. نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که رنگِ تصویر در شعرِ اخوان و نادرپور بسیار جان‌دار و غنایی است و در نقشِ تصویر، این دو شاعر به یک اندازه از تصویرها بهره گرفته‌اند که خود مُهر تأییدی بر نقش‌ْمند بودن تصویر در شعر معاصر است. 

کلیدواژه‌ها

تصویر؛ مهدی اخوان ثالث؛ نادر نادرپور؛ نقش‌ْمندی؛ ساختارشناسی

مراجع

 

1 - اخوان ثالث، مهدی (1371)، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، تهران، نشر مروارید، چاپ چهارم.

2 - ـــــــــ ، ـــــ (1382)، آخر شاهنامه، تهران، نشر زمستان و مروارید، چاپ شانزدهم.

3 - ـــــــــ ، ـــــ (1383 الف)، زمستان، تهران، نشر مروارید و زمستان، چاپ بیستم.

4 - ـــــــــ ، ـــــ (1383 ب)، سه کتاب، تهران، نشر زمستان، چاپ دهم.

5 - ـــــــــ ، ـــــ (1385)، سواحلی و خوزیّات، تهران، نشر زمستان، چاپ دوم.

6 - ـــــــــ ، ـــــ (1391)، از این اوستا، تهران، نشر زمستان، چاپ نوزدهم

7 - اخوان ثالث، مهدی (1393)، سال دیگر، ای دوست، ای همسایه، تهران، نشر زمستان، چاپ نخست.

8 - ارسطو (1337)، هنر شاعری، بوطیقا، ترجمه و حواشی از فتح الله مجتبایی، تهران، بنگاه نشر اندیشه

9 – ساجدی، علی، محتاجی، میثم (1393)، هم‌سانی تصویرنامه (دکوپاژ) سینمایی با تصویرسازی شعر، فصل‌نامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شماره 38، ص 140.

10- سجودی، فرزان (1384)، نشانه‌شناسی و ادبیّات، مجموعه مقالات، تهران، نشر فرهنگ کاوش، چاپ نخست.

11 - شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، صور خیال، تهران، نشر آگاه، چاپ چهارم.

12 - ـــــــــــــ ، ــــــــ (1391)، رستاخیز کلمات، تهران، نشر سخن، چاپ نخست.

13 - کالر، جاناتان (1390)، فردنیان دو سوسور، ترجمۀ کورش صفوی، تهران، نشر هرمس، چاپ سوم.

14- ــــ ، ـــــ (1388)، بوطیقای ساختگرا، ترجمة کورش صفوی،تهران،نشر مینوی خرد،چاپ نخست.

15 - نادرپور، نادر (1382)، مجموعۀ اشعار، تهران، نشر نگاه، چاپ دوم.