نقد ترجمه اسماء خداوند

مطالعات نقد ادبی

مقاله 3، دوره 14، شماره 49، شهریور 1398، صفحه 55-69   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فرزانه تاج آبادی^*

استادیار زبان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده اعجاز قرآن

چکیده

فرآیند انتقال پیام از زبان مبدأ به زبان مقصد همواره امری دشوار بوده که میزان این دشواری در برگردان متون مقدسی از جمله قرآن دو چندان می­شود. با لحاظ کردن ماهیت امر ترجمه، از هیچ مترجم قرآنی نمی­توان انتظار داشت که بازآفرینی دقیقی از معنا و پیام اصلی قرآن به زبان­های دیگر ارائه کند و درست به همین دلیل از متخصصین حوزه­های مختلف به­ویژه ترجمه­­پژوهان و زبان­شناسان انتظار می­رود که این ایرادها و لغزش­ها را شناسایی، بررسی و واکاوی کرده و راه­های برون رفت از این اشتباهات را ارائه دهند. یکی از ایراداتی که در ترجمه­های فارسی معاصر قرآن به چشم می­خورد، انتخاب برابرنهادهای اسماء و صفات الهی است که به کرات در متن قرآن به کار رفته­اند. هدف پژوهش حاضر نیز شناسایی این لغزشگاه­ها است. به منظور انجام تحقیق حاضر، 10 مورد از ترجمه­های معاصر قرآن کریم به صورت غیرگزینشی از نرم­افزار نور انتخاب گردید و ترجمه 15 مورد از اسماء و صفات الهی در آنها از منظر زبان­شناختی مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذکر است به منظور افزایش میزان اعتبار نتایج، صفاتی برای این تحقیق برگزیده شد که از بسامد تکرار بالایی برخوردار باشند. نتایج این جستار نشان می­دهد که بارزترین خطاهای صورت گرفته در ترجمه اسماء و صفات الهی به زبان فارسی عبارت­اند از: عدم رعایت یکسانی و پیوستگی در ترجمه اسماء، عدم رعایت همگونی در ترجمه اسماء به­کار رفته در آیاتی با ساختارهای نحوی و موضوعی مشابه، استفاده از معادل­های دشوار و نامأنوس، نادیده انگاشتن بار عاطفی آیه در انتخاب معادل واژه، حذف و ترجمه­نکردن واژه، عدم توجه به صورت­های صرفی (ساختار واژگانی) و نحوی واژه در زبان عربی و نظایر آن.

کلیدواژه‌ها

لغزش‌های زبان‌شناختی ترجمه؛ ترجمه‌های معاصرقرآن؛ اسماء الهی؛ زبان فارسی

مراجع

الهی قمشه­ای، مهدی.(1377). القرآن الکریم، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.

امیری­فر، محمد، روشنفکر، کبری، پروینی، خلیل و کرد زعفرانلوکامبوزیا، عالیه.(1396). "خطاهای ترجمه در باهم­آیی­های قرآنی با تکیه بر دیدگاه­های نیومارک، بیکر و لارسون". پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال 7، شماره 16، صص 85-61.

پاینده، ابوالقاسم.(1336). قرآن مجید، تهران: جاویدان.

حاجی اسماعیلی، محمدرضا، شکرانی، رضا، و کیانی، زهره.(195).  "بررسی ساخت­های گوناگون "کان"ی ناقصه در قرآن و نقد دیدگاه مترجمان در برابریابی فارسی آن". ادب عربی، سال 8، شماره 1، صص76-59.

خرم­دل، مصطفی. (1371). ترجمه قرآن، تهران: احسان.

رضایی اصفهانی، محمدعلی.(1386). منطق ترجمه قرآن، قم: مرکز جهانی علوم انسانی.

رهنما، زین­العابدین. (1354). قرآن مجید با ترجمه و تفسیر، تهران: کیهان.

زرکوب، منصوره و صدیقی، عاطفه.(1392). "تعدیل و تغییر در ترجمه: چالش­ها و راهکارها با تکیه بر ترجمه کتاب الترجمه و ادواتهاگ. پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال3، شماره 8، صص 54-35.

غزالی، ابوحامد محمد.(1986). المقصد الاسنی فی شرح اسماء الله الحسنی، بیروت: دارالمشرق.

فولادوند، مهدی.(1373). قرآن مجید، تهران: دارالقران الکریم.

قرشی بنایی، سیدعلی­اکبر.(1371). ترجمه و تفسیر احسن الحدیث،تهران: بنیاد بعثت.

کاویان­پور، احمد.(1372). ترجمه قرآن کریم، تهران: اقبال.

کریمی­نیا، مرتضی.(1389). یکسانی و هماهنگی ترجمه قرآن، ساخت­های زبان فارسی و مسئله ترجمه قرآن، تهران: هرمس.

مروتی، سهراب.(1371). بررسی ترجمه قرآن کریم، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.

مکارم شیرازی، ناصر. (1376). القرآن الکریم، قم: دارالقرآن الکریم.

مهدی‌پور، فاطمه. (1390). "ژان رنه لادمیرال؛ قضایایی برای رویارویی با مشکلات ترجمه، "کتاب ماه ادبیّات، شمارة 51 (پیاپی 165)، صص 52ـ48.

نجار، علی.(1384). اصول و مبانی ترجمه قرآن، رشت: کتاب مبین.

نوبری، عبدالحمید.(1339). کشف الحقایق، تهران: موسوی.

یزدی، محمد.(1386). ترجمه قرآن کریم، تهران: اسوه.

Nida, E. and Taber, C. (1969). The Theory and Practice of Translation, Leiden: E.J.Brill.