علوم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخستین اسلامی

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 8، دوره 24، شماره 64، دی 1397، صفحه 157-174   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی حاجیان¹؛ مهرناز بهروزی^{* 2}؛ محمد سپهری³

¹دانشجوی دکتری رشتۀ الٰهیات و معارف اسلامی ـ تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

³استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این مطالعه بررسی وضعیت علم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخست اسلامی است؛ گوشه‌ای از قلمرو اسلامی که با برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط ایده‌آل زیست محیطی، محل گرد آمدن تعداد زیادی از فقها، عالمان و بزرگان حدیث و حوزۀ شکل‌گیری بخشی از فعالیت‌های بزرگ حدیثی در سده‌های نخستین اسلامی بود. می‌خواهیم نشان دهیم اعتبار و رونق علم حدیث در نیشابور مرهون عنایت بزرگان دین، نظیر علی بن موسی الرضا (ع) و تصحیح مجموعه‌های حدیثی و روایت‌های معتبر و مستند از جمله حدیث سلسلة الذهب، به همراه فعالیت محدّثان بزرگ و نام آور شیعه و عامی‌مذهب بوده است. چنان که خواهیم دید، در پی تلاش‌های حدیثی محدّثان حوزۀ حدیث نیشابور در گردآوری روایات و یادگیری و آموزش آن‌ها، آثار فراوانی توسط محدّثان بزرگی چون مسلم بن حجاج، فضل بن شاذان و حاکم نیشابوری تدوین گردید. نیز، خواهیم دید اشتهار آثاری مثل صحیح مسلم سبب شد این آثار در نیشابور نیز محوری برای تصنیفات حدیثی جدیدی نظیر کتب مستخرج و مسانید شوند.

کلیدواژه‌ها

ربع نیشابور؛ علم الحدیث؛ محدّثان؛ حدیث شیعه؛ دارالسّنّة

مراجع