اثربخشی آموزش مهارت جرات ورزی بر کاهش پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی در دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر سراب

زن و مطالعات خانواده

مقاله 7، دوره 11، شماره 41، آذر 1397، صفحه 107-120   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رعنا ساکن آذری^{* 1}؛ پرویز عبدالتاجدینی²

¹. استادیار گروه روان شناسی ، واحد سراب . دانشگاه آزاد اسلامی . سراب ایران (نویسنده مسئول). [e-mail]

²استادیار گروه روان شناسی. واحد سراب ، دانشگاه آزاد اسلامی . سراب ایران. [e-mail]

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت جرات ورزی بر کاهش پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر سراب بود.روش پژوهش، شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود.  جامعه این پژوهش متشکل از کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر سراب  بوده است.روش نمونه گیری به صورت در دسترس و داوطلبانه بود. آزمودنیهای هر دو گروه آزمایشی و کنترل  در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون به پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992)و مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی فریستون و همکاران(1994) پاسخ دادند. گروه آزمایشی بعد از مرحله پیش آزمون در طی 8 جلسه آموزشی در کلاس های برنامه آموزش جرات ورزی شرکت کردند وگروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. بر اساس نتایج به دست آمده از اجرای آزمون آماری مانکوآ ،  مداخله آموزشی مبتنی بر جرات ورزی باعث کاهش معنی دار نمرات پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی شد. اندازه اثر بدست آمده برای این مداخله در متغیر پرخاشگری برابر 06/0 و برای متغیر عدم تحمل بلاتکلیفی برابر 02/0 بود. بر این اساس آموزش مهارت جرات ورزی می تواند به عنوان یک روش مداخله ای موثر برای کاهش پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی به کار رود.

کلیدواژه‌ها

آموزش جرات ورزی؛ پرخاشگری؛ عدم تحمل بلاتکلیفی

اصل مقاله

سال های نوجوانی مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می رود. در این مقطع سنی نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی، خودآگاهی، برقراری روابط سالم با دیگران، کسب مهارت های اجتماعی لازم در دوست یابی، از مهمترین نیازهای نوجوانان است.کانللی و همکاران[1] (۲۰۱۰) پرخاشگری را به عنوان یک مشکل جهانی در میان همه نوجوانان اعلام کرده اند؛ و آن را مختص فرهنگ و جامعه خاصی نمی دانند. آنچه باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است، آثار نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین، آثار ناخوشایند آن بر حالات درونی افراد است. در بین مراحل رشد انسان از کودکی تا سالمندی بیشترین رفتار پرخاشگرانه در مرحله نوجوانی دیده می شود(والکر[2]، روبرتس[3]، 2001؛ جینگ، رونالد، جرمی[4]، 2012) پرخاشگری اختلالی است که در کودکان ونوجوانان به صورت های مختلف بروز می کند ویک مشکل در حال رشد در نوجوانان است (لاندکویست[5]،2013). در واقع، امروزه خشونت و پرخاشگری به عنوان یک معضل جهانی در نظر گرفته شده است و آثار مخرب روانی و جسمانی آن در سطوح فردی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است . با توجه به اینکه ریشه ی بسیاری از جرائم، نابسامانی ها و انحرافات و حتی جنگ ها را باید در پرخاشگری و خشونت جستجو کرد متخصصان بر ضرورت مطالعه ی علمی پرخاشگری به منظور شناسایی عوامل ایجاد کننده ی آن و ارائه ی راهکارهای پیشگیرانه تآکید کرده اند. کمک به درک صحیح علل و آثار پرخاشگری بر عهده متخصصان روانشناسی بالینی، تربیتی، رشد، روانپزشکی، انسان شناسی و غیره است (مک مانوس و همکاران² ،2016).بر اساس پژوهش سیبی و سیبی³ (2011) دختران اغلب از رفتار اجتنابی به هنگام مواجهه با موقعیت های استرس زا استفاده می کنند که این امر موجب تنش هیجانی در آنها می شود. تدریجا، این تنش باید به نحوی کاهش پیدا کند، برای مثال این تنش در جهت پرخاشگری نسبت به همسالان بروز می کند. آگاهی مشاوران و مربیان از دلایل عمده پرخاشگری و شیوه برخورد با این مساله برای تعامل مناسب با پرخاشگری دختران از اهمیت وافری برخوردار است.

یکی از متغیرهایی که ممکن است بر روابط نوجوانان تاثیر معنی داری داشته باشد، تحمل بلاتکلیفی است. در واقع، وقتی فرد یا گروهی با مجموعهای از روشهای ناآشنا، پیچیده و نامفهوم مواجه میشود، دچار بلاتکلیفی میشود.تحمل بلاتکلیفی متغیر شخصیتی است و میزانی است که فرد می تواند با موقعیتی که پایان آن نامشخص است، مقابله ای موفقیت آمیز داشته باشد.افراد دارای تحمل بلاتکلیفی کمتر معمولاً استرس بیشتری تجربه میکنند و در تکالیف مبهم، شکست میخورند.در حالی که افراد دارای تحمل بلاتکلیفی بیشتر در تکالیف مبهم به خوبی عمل میکنند و از آن لذت میبرند. به طور کلی عدم تحمل بلاتکلیفی2، نقش خیلی مهمی در نگرانی واضطراب دارد (علیمردانی و همکاران ،1395)..دورهایم وفوستر³ (1998) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که تحمل بلاتکلیفی صفت شخصیتی تعمیم داده شده ای نیست، بلکه نوعی محتوای ویژه است. کراین و گوتمایر⁴ (2007) بر این باورند که عدم تحمل بلاتکلیفی صفتی است که مشخصه اساسی اختلالات روانشناختی در نوجوانان است. دوگاس و ساوارد⁵(2007) عدم تحمل بلاتکلیفی را باورهایی در مورد نگرانی، جهت گیری مسئله منفی و سبک مقابلهای اجتنابی تعریف میکنند و بر این عقیده اند که این سه عامل با شدت مشکل فرد رابطه دارند. همچنین سوگایرا^[6](2007) در تحقیقی نشان داد که عدم تحمل بلاتکلیفی با جهت گیری حل مسئله ضعیف، سبک مقابله ای اجتنابی و باورهای شناختی منفی، رابطه مثبت دارد(رنجبری و همکاران ،1397)..

از برنامه های موثر در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و عدم تحمل بلاتکلیفی، آموزش جرات ورزی⁴ است به این علت که دانش، باورها، عزت نفس، خودکارامدی و جرات ورزی قربانی ها را می تواند بهبود ببخشد و آنها قادر می شوند تا نگرش های منفی خود را تغییر داده و روابط بین فردی ارزشمندی را شکل دهند (بوکت، بهرامی، کولیایی، و حسینی، 2016). برنامه آموزشی جرات ورزی فن مداخله ساختار یافته است که برای کمک به افراد در تغییر خود پنداره خود بکار می رود تا از این طریق نیازها، افکار و اندیشه های خود را به شکل متناسب بیان کنند (گوندوغدو^[7]، 2012؛ شرودر و مسینا، شرودر، گود، بارتو، سایلور، و همکاران، 2012؛ توکلی، ستوده، دشت بزرگی، ثانی، و پاک سرشت، 2014). افراد جرات مند روابط نزدیکی با دیگران دارند، به دیگران اجازه نمی دهند که از آنها سو استفاده کنند، و بدون احساس گناه، استرس، اضطراب، یا تخطی حقوق دیگران افکارهای منفی و مثبت مختلفی را می توانند بیان کنند (مضلومین و همکاران ،1396).

آموزش جرات ورزی آگاهی نوجوانان را افزایش داده و به آنها کمک می کند که حق دفاع از خود را در برابر رفتارهای پرخاشگرانه دارند. (کلیات، تولیو، دالیما، و اراواتی[8]، 2015). با توجه به ارتباط نزدیک رفتارهای پرخاشگرانه و عدم تحمل بلاتکلیفی نیاز به مداخلاتی وجود دارد که بتواند همزمان موجب کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و  افزایش ظرفیت تحمل بلاتکلیفی شود. با توجه به اینکه در سطح نظری می توان پیشنهاد کرد که مداخلاتی نظیر آموزش جرات ورزی می تواند نوجوانان را در تصمیم گیری مفید برای کنار آمدن با استرس هایشان یاری رساند، با این حال تاکنون هیچ پژوهشی در زمینه اثربخشی آموزش جرات ورزی در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و به تبع آن عدم تحمل بلاتکلیفی صورت نگرفته است. بنابراین به نظر می رسد تحقیقاتی لازم هستند که اثربخشی مداخلات و آموزش هایی نظیر مهارت های جرات ورزی را بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و عدم تحمل بلاتکلیفی مورد آزمون قرار دهند. در واقع، سوال اساسی تحقیق به قرار زیر می باشد:

آیا آموزش مهارت های جرات ورزی موجب کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و عدم تحمل بلاتکلیفی در دختران دوره دوم متوسطه شهر سراب می شود؟

مواد و روش تحقیق

 روش پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت جزو پژوهش های کاربردی و از لحاظ روش شناسی جزو روش شبه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است.

جامعه آماری

جامعه پژوهش فعلی را کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر سراب  تشکیل می داد.

نمونه و روش نمونه گیری

   نمونه تحقیق حاضر 30 نفر بود که به روش نمونه گیری  در دسترس و داوطلبانه انتخاب گردیدند. به این صورت که ابتدا به صورت نمونه گیری در دسترس تعداد 300 نفر از دانش آموزان مدارس دخترانه دوره دوم متوسطه شهر سراب انتخاب و سپس آزمون های پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی اجرا شد. پس از آن از بین کسانی که نمره بالایی در این آزمون ها بدست آوردند (2 انحراف معیار بالای میانگین) تعداد 30 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب شدند  و به طور تصادفی در دو گروه 15 نفری (آزمایش و کنترل) جای گرفتند.

ابزارهای  پژوهش

پرسشنامه پرخاشگری باس و پری: این پرسشنامه ۲۹ سؤالی چهار جنبه پرخاشگری؛ فیزیکی، کالامی، خشم و خصومت را می سنجد و میزان پرخاشگری کلی را نیز اندازه گیری می کند. این پرسشنامه برای گروههای سنی نوجوانان و جوانان ۱۸ تا ۲۲ ساله ساخته شده است (باس و پری، ۱۹۹۲). از ۲۹ سؤال، 5 پرسش پرخاشگری کلامی، ۹ پرسش فیزیکی، ۷ پرسش خشم و ۸ پرسش خصومت را مورد سنجش قرار میدهد. پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (۱۹۹۲) از همسانی درونی بسیار بالایی برخوردار است.خصوصیات روان‌سنجی این پرسشنامه از طریق تحلیل عوامل بدست آمده است. همچنین در مقیاس (AGQ) ضرایب آلفای کرونباخ (همسانی درونی) برای کل آزمودنی‌ها (87/0) بوده است. ضرایب همبستگی توسط زاهدی فر بین نمره خرده مقیاس (Pd) انحراف اجتماعی (یکی از خرده مقیاس‌های MMPI) و مقیاسAGQ)) برای کل آزمودنی‌ها (105N=)، (58/0 ,r= 001/0=p) وضریب همبستگی میان خصوصت باس ودورکی و مقیاس AGQ)) برای کل آزمودنی­ها (215N=)، (56/0r=) و(001/0P<) گزارش شده است (سیار پور و همکاران، 1390).

آزمودنی ها به هر یک از عبارات در یک طیف 5 درجه ای از کاملا شبیه من است(5)، تا حدودی شبیه من است(4)، نه شبیه من است نه شبیه من نیست(3)، تا حدودی شبیه من نیست(2)، تا به شدت به من شبیه نیست(1)پاسخ می دهند. دو عبارت 9 و 16 به طور معکوس نمره گذاری می شود. نمره کل برای پرخاشگری با مجموع نمرات زیرمقیاس ها به دست می آید.

مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی:  این مقیاس توسط فریستون و همکاران در سال 1994طراحی شده است. این آزمون 27 سوال دارد که مربوط به غیرقابل قبول بودن بلاتکلیفی و بلاتکلیفی است و معمولاً منجر به ناکامی، استرس و ناتوانی برای انجام عمل میشوند. این آزمون با یک مقیاس لیکرتی پنج درجه ای (هرگز، بندرت، گاهی اوقات،اغلب اوقات و همیشه) پاسخ داده میشود و هر یک ازگزینه ها به ترتیب 4 ،3 ،2 ،1و 5نمره میگیرند. اعتبار این آزمون را فریستون و همکاران (1994) رضایت بخش گزارش کرده اند(هایاسی ،2016). . بوهر و دوگاس (2006) نسخه انگلیسی آن را تهیه و اعتباریابی کرده اند. ضریب همبستگی این مقیاس با پرسشنامه نگرانی (0.60= r) مقیاس افسردگی بک (0.59= r) و مقیاس اضطراب بک (0.55=r) در سطح 0.001 معنی دار بدست آمده است بوهر و داگاس (2002) ضریب پایایی بازآزمایی آن را در فاصله 5 هفته ای 0.74 گزارش کرده اند.اعتبار صوری این مقیاس توسط ابراهیم زاده (2006) مطلوب گزارش شد. در پژوهش حمیدپور، اندوز و اکبری  پایایی بازآزمایی (در فاصله 3 هفته) برابر 0.76 برای این مقیاس بدست آمد (به نقل از محمود علیلو و همکاران، 1389). پایایی مقیاس به روش باز آزمایی 79.0 گزارش شده است (ارفعی و همکاران، 1390).

پروتکل برنامه آموزش جرات ورزی:  این برنامه شامل مهارت هایی است که برای افزایش ابراز وجود، رفتار جرات مندانه و اظهار وجود در افراد کم جرات که به صورت جلسات آموزشی و در طی 8 جلسه آموزشی صورت می پذیرد. این برنامه شامل چند مقوله از جمله رد کردن تقاضا، بیان کردن محدودیت های خود، تقاضا کردن، پیشقدم شدن در آغاز یک برخورد اجتماعی، بیان احساسات مثبته کنار آمدن و قبول انتقاد، قبول تفاوت داشتن با دیگران، ابراز وجود در موقعیت هایی که باید کمک کرد و پسخوراند منفی می باشد. بسته آموزشی توسط معتمدین (1387) تهیه و تنظمیم گردیده است (خدابخشی کولایی، مهر آرا، نویدیان، مصلی نژاد، 1392). این بسته مداخله ای توسط سایر محققین به دفعات مورد استفاده قرار گرفته است.

یافته ها

نتایج توصیفی مربوط به متغیرهای پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیقی در جدول 1 نشان داده شده است.

جدول 1. میانگین و انحراف معیار نمرات متغیر عدم تحمل بلاتکلیفی در

 دو مرحله زمانی به تفکیک گروه

	گروه	میانگین	انحراف معیار	تعداد
پیش آزمون عدم تحمل بلاتکلیفی	آزمایش	98.2667	7.43031	15
	کنترل	99.6000	6.84314	15
	کل	98.9333	7.05121	30
پس آزمون عدم تحمل بلاتکلیفی	آزمایش	75.5333	5.06905	15
	کنترل	98.5333	6.53416	15
	کل	87.0333	13.03175	30

میانگین و انحراف معیار نمره  پرخاشگری در جدول 2گزارش شده است.

جدول 2. میانگین و انحراف معیار نمره پرخاشگری

	گروه	میانگین	انحراف معیار	تعداد
پیش آزمون پرخاشگری	آزمایش	94.9333	7.18597	15
	کنترل	95.9333	6.61672	15
	کل	95.4333	6.80610	30
پس آزمون پرخاشگری	آزمایش	72.1333	8.24506	15
	کنترل	93.8000	6.46087	15
	کل	82.9667	13.20523	30

 

 با توجه به اینکه در این تحقیق محقق قصد داشت اثربخشی آموزش مهارت جرات ورزی را بر رفتارهای پرخاشگرانه و عدم تحمل بلاتکلیفی مورد سنجش قرار دهد از روش آماری تحلیل کواریانس چند متغیره یا مانکوآ استفاده نمود.

تحلیل کواریانس چند متغیره مستلزم برقراری چندین پیش فرض آماری است که باید مورد بررسی قرار بگیرند.

پیش فرض اول: نرمال بودن توزیع پراکندگی متغیرهای وابسته

 به منظور بررسی این پیش فرض آماری از روش آماری شاپیرو- ویلک استفاده شد. دلیل استفاده از این آزمون به جای آزمون کولموگراف- اسمیرنوف به خاطر حجم پایین تعداد نمونه است.

جدول 3: آزمون شاپیرو- ویلک برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای پژوهش

متغیر	مقدار z	سطح معنی داری
عدم تحمل بلاتکلیفی	963/0	728/0
پرخاشگری	938/0	383/0

 در جدول 3 نتیجه آزمون شاپیرو- ویلک گزارش شده است. با توجه به بافته های گزارش شده در این جدول مشخص است که هر دو متغیر در هر دو مرحله و در هر دو گروه از توزیع پراکندگی نرمال برخوردار است؛ چرا که هیچ یک از مقادیر آزمون Z از نظر آماری معنی  دار نیست.

پیش فرض دوم: همسانی کواریانس های خطا

 برای بررسی این پیش فرض از آزمون ام باکس استفاده شد.

جدول 4. آزمون ام باکس بررسی ماتریس‌های واریانس -کوواریانس

نام آزمون	مقدار	F	درجه آزادی 1	درجه آزادی 2	سطح معناداری
آزمون ام باکس	2.616	0.805	3	1411.20	0.437

یافته های گزارش شده در جدول 4 گویای این است که مقدار آزمون از نظر آماری معنی دار نیست. این یافته دال بر این است که ماتریس کواریانس های خطا دارای توزیع همگن است.

پیش فرض سوم: همگنی واریانس های خطا

 برای بررسی این پیش فرض آماری از آزمون لوین استفاده شد. نتیجه آزمون لوین در جدول 5 گزارش شده است.

 

جدول 5: آزمون لوین برای بررسی همسانی واریانس های خطا

	F	df1	df2	سطحمعنی داری
عدم تحمل بلاتکلیفی	1.962	1	28	0/172
پرخاشگری	0.002	1	28	0.967

 با توجه به یافته های جدول 5 مشخص است که اندازه آزمون F برای هیچ یک از متغیرها معنی دار نیست. این نتیجه دال بر برقراری سومین پیش فرض آماری یعنی آزمون لوین (همسانی واریانس های خطا) دارد.

با توجه به برقراری هر سه پیش فرض آماری در ادامه به تحلیل نتایج حاصل از آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره پرداخته می شود.

  در جدول 6آزمون های چند متغیره برای بررسی تاثیر مداخله بر ترکیب خطی متغیرهای وابسته گزارش شده است.

جدول 6: آزمون تحلیل کواریانس چند متغیره

اثر	آزمون	مقدار	F	درجه آزادی فرضیه	درجه آزادی خطا	سطح معنی داری	مجذور ایتا
عامل گروهی	پیلایی	0.54	35.430	2	25	0.000	0.11

بر اساس یافته های گزارش شده در این جدول مشخص است که تاثیر مداخله بر ترکیب خطی متغیرهای وابسته به لحاظ آماری معنی دار است.بنابر این با توجه به اینکه نتیجه تحلیل چند متغیره آماری برای عامل گروهی معنی دار است، می توان نتیجه گرفت که تاثیر مداخله بکار رفته بر ترکیب خطی نمرات پس آزمون پرخاشگری و عدم تحمل بلاتکلیفی معنی دار است. با این حال برای پاسخ دقیق تر و جرئی تر باید نتایج یافته های آزمون های یک متغیره بررسی شود.در جدول 7 نتیجه آزمون های یک متغیره گزارش شده است.

 

 

جدول 7 نتایج تحلیل کوواریانس چند راهه در متغیرهای عدم نحمل بلاتکلیفی و

پزخاشگری در گروه کنترل و آزمایش

متغیر	منبع تغییرات	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	سطح معناداری	مجذور اتا
عدم تحمل بلاتکلیفی	پیش‌آزمون	1628.8	1	1628.8	52.339	0.000	0.319
	گروه	163.23	1	163.23	5.247	0.000	0.023
	خطا	2936.19	25	31.106
پرخاشگری	پیش‌آزمون	2163.762	1	2163.762	74.180	0.000	0.385
	گروه	298.13	1	298.13	10.22	0.000	0.062
	خطا	2765549	25	29.169

 

 با توجه به یافته های گزارش شده در جدول 7 مشخص است که پس آزمون هر دو متغیر عدم تحمل بلاتکلیفی و پرخاشگری در عامل گروهی به لحاظ آماری در سطح P

بحث و نتیجه گیری

مطالعات متعددی علت رفتارهای پرخاشگرانه را عدم آموزش دختران، ارتباطات نارساو ترس از اقدامات تلافی جویانه اعلام کرده اند. از طرفی استفاده از سبک های ناموثر از قبیل اجتناب، باعث حل نشدن تعارضات در محیط مدرسه میشود و در صورت اجتناب ظاهری، فشارهای روحی و جسمی زیادی برافراد وارد میشود. در مقابل افرادی که تمایل به برخورد با تعارضات به شیوه ی همکارانه دارند، ضمن در نظر گرفتن حقوق خود، نگرانی های تمام افراد درگیر تعارض را در نظر میگیرند و سعی در رفع این نگرانیها ونیازها دارند. محققان معتقد هستند که جهت مواجهه با موقعیت هایی که دختران در آن دچار تعارض میشوند، به سبک همکارانه و ارتباطات باز و صادقانه نیاز است. استفاده از سبک همکارانه نیاز به سطح قاطعیت یا جرأت ورزی بالایی در افراد دارد. در واقع افرادی که به شیوه همکارانه با تعارضات برخورد میکنند جرأت ورزی بالایی دارند و تمایلی به رقابت با طرف دیگر تعارض ندارند. آموزش این مهارت باعث بهبود مهارتهای ارتباطی، تصمیم گیری و اعتماد بنفس میشود. هدف از آموزش مهارت جرأت ورزی به عنوان جزئی از مهارتهای ارتباطی بهبود روابط بین فردی در موقعیتهای مشکل است. مطالعات اخیر نشان داده اند، افرادی که مهارت جرأت ورزی کمی داشته اند و سطح قاطعیت آنها پایین است، افرادی که فاقد مهارت جرأت ورزی هستند اغلب احساس سلطه پذیری دارند و رفتارهای سازش نیافته از خود نشان میدهندو این مسئله احتمالا باعث افزایش سطح تعارضات می شود(جان وحسین،2015).

  بر اساس نتایج تحقیق برنامه آموزش جرات ورزی بر کاهش پرخاشگری و عدو تحمل بلاتکلیفی دانش آموزان موثر بوده است. در تبیین یافته های تحقیق می توان گفت آموزش جرات ورزی، به افراد کمک می کند تا بدون آسیب به دیگران، مهارت هایی در زمینه ابراز حقوقشان کسب کنند. به افراد آموزش می دهند تا باور کنند که می توانند به اهداف خود برسند و می توانند احساسات درونی خود را بدون ترس از دست دادن محبت و احترام ابراز کنند. آموزش جرات ورزی به افراد پرخاشگری که دائما در حال فحاشی، شکستن اشیا، انتقاد و دعوا با دیگرانند و نمی توانند خشم و عصبانیت خویش را کنترل کنند، آموزش می دهد که چگونه ابراز وجود نمایند تا جنبه مثبت و خلاق داشته باشند و متناسب با معیارهای اجتماعی رفتار کنند.در واقع، ابراز وجود باعث ابراز خویشتن به صورت سریع، مستقیم و مناسب، ارج نهادن به احساس و فکر خود و شناخت نقاط قوت و ضعف خویشتن می شود. ابراز وجود موجب احترام به خود و دیگران می شود. به این معنا که فرد نه تنها به عقاید، باورها، افکار و احساسات دیگران اهمیت می دهد بلکه برای عقاید، باورها، افکار و احساسات خود نیز ارزش قائل می شود(شه بخش شریفی، 1396). در زمینه تاثیر آموزش جرات ورزی بر عدم تحمل بلاتکلیفی می توان گفت که افراد دارای نمره بالا در عدم تحمل بلاتکلیفی به دلیل اجتناب اجتماعی و نگرانی از برخوردهای اجتماعی دچار کمرویی و خجالت می شود و گوشه گیری و عزلت را بر می گزیند و در نهایت در موقعیت های اجتماعی، مضطرب و پریشان می شود و جرات اظهار نظر و ابراز عقیده را از دست می دهند. بنابراین با توجه به نکات مذکور می توان ادعا کرد که آموزش جرات ورزی بر مهارت های اجتماعی و عدم تحمل بلاتکلیفی تاثیر می گذارد(علی محمدی و همکاران،1396).

 در کل می توان نتیجه گرفت که آموزش جرات ورزی آگاهی نوجوانان را افزایش داده و به آنها کمک می کند که حق دفاع از خود را در برابر رفتارهای قلدرانه دارند. همچنین، مداخلات انجام شده بر روی رفتاهای قلدرانه می تواند شامل ساخت مهارت های اجتماعی برای کودکان و نوجوانان در مورد مهارت های بین فردی، راهبردهای مقابله جرات مندانه، همدلی، و حل تعارض شود.

 

---

[1]. Connolly,J,Nocentini,A,Menesini,E,Pepler,D,Craig,w,Williams,T.S.

[2] . Walker

[3]. Roberts

[4] .Jing W, Ronald, G G, Jereemy, W I.

[5] . Lundqvist, LO

1 . Keliat, B. A., Tololiu, T. A., Daulima, N. H. C., & Erawati, E.

2.Intolerance Of Uncertainty

3. Durheim. K and Foster. D,

4.Krain. A & Gotimer. K,

5.Dugas. M & Savard. P,

6.Sugiura. Y,

1 . Gündoğdu, R.

2. Keliat, B. A., Tololiu, T. A., Daulima, N. H. C., & Erawati, E.

مراجع

Refrences

- Ali mardani,S.S, Narimani, M.(2016). Comparison of uncertainty in intolerance and emotion ragulation in deaf and hearing impaired mothers. Journal of Pre-school and Primary Studies. 1 (1), 120-140

- Ali mohammadi,SH ,Rahnamayenamin.(2017). Determination of the relationship between assertiveness and aggression among students of the second elementary school (Islamic Azad University of Takestan), The first conference of social sciences, psychology and education, Jiroft, Conferences

- Arfaei,A, Besharati,R, Golizade,H , & Hekmati,E.(2011). Incompatibility of Uncertainty: Comparison of Essential Depressed Patients with Compulsive Poorness, Medical Journal of Tabriz University of Medical Sciences, 23 (5): 17-22

- Boket, E.G., Bahrami, M., Kolyaie, L., Hosseini, S.A. (2016). The effect of assertiveness skill training on reduction of verbal victimization of high school students. International Journal of Humanities and Cultural Studies, ISSN 2356- 5926, 691-699

- Buhr K, Dugas MJ.(2006). Investigating the construct validity of intolerance of uncertainty and its unique relationship with worry. J Anxiety Disord, 20(2): 222-36.

- Connolly,J,Nocentini,A,Menesini,E,Pepler,D,Craig,w,Williams,T.S.(2010) .Adolescent dating aggression in Canada and Italy:A cross-national comparison, International Journal of Behavioral Development, 34 (2): 98-105.

- Csibi, S., & Csibi, M. (2011). Study of aggression related to coping, self-appreciation, and social support among adolescents, Nordic Psychology, 63(4), 35-55.

- Dugas. M & Savard. P, (2007).Can the components of a cognitive model predict the severity of disorders.Journal of  Anxiety Disord,  ,38(2),169-178.

- Durheim. K and Foster. D, (1998).Tolerance of ambiguity as a content specificconstruct, Personality and Individual Differences,22(5):741- 750

- Ebrahimzadeh Z. (2006). The study of cognitive beliefs, perfec onism and social problem solving ability according to uncertainty levels among OCD and MDD. Disserta on inMA. ArdabilUniversity. (Persian).

- Gündoğdu, R. (2012). Effect of the creative drama-based assertiveness program on the assertiveness skill of psychological counsellor candidates. Educational Sciences: Theory and Practice, 12, 677–693.

- Hayase,kohji.(2016). Why do people worry? Personality and Individual Differences .journal of  Psychology, Vol.7 No.4,.

- Jan, A., & Husain, S. (2015). Bullying in elementary schools: Its causes and effects on students. Journal of Education and Practice, 6, 43–56.

- Jing W, Ronald, G G, Jereemy, W I. (2012).adolescent bullying behaviors: physical, verbal, exclusion, rumor, and cyber.journal of school psychology . ,0(4):21–34.

- Kann, L., McManus, T., Harris, W. A., Shanklin, S. L., Flint, K. H., Hawkins, J., et al. (2016). Youth risk behavior surveillance-United States, 2015. Morbidity and Mortality Weekly Report. Surveillance Summaries, 65, 1–174.

- Keliat BA, Tololiu TA, Daulima NHC, Erawati E.(2015). Effectiveness assertive training of bullying prevention among adolescents in West Java Indonesia. International Journal of Nursing, 2(1): 128-134.

- Krain. A & Gotimer. K, (2007). Afunctional magnetic resonance imaging investigation of uncertainty in adolescents.Biological psychiatry article in press,38(6),347-356

- Lundqvist, L.O.(2013). Prevalence and risk markers of behavior problems among adults with intellectual disabilities: a total population study in orebro County, Sweden. Research Developmental Disabilities, 34(4), 1346-56.

- Mahmod alilo,M, Shahjoyi,N, Bakhshipor,A. (2010). Comparison of anxiety and intolerance of uncertainty in panic, general anxiety disorder and normal people, Journal of Research in Psychology, Tabriz University. Year 5, No 21, Spring 2010, 141 - 122

- Mazlomin,M , Nami,H.(2017). The Effectiveness of Teaching Skills Training on Aggression among Workers in the Sales Sectors of Fruit and Vegetables Barthahn, The First International Conference on Culture, Psychological Pathology and Education, Tehran, Al-Zahra University

- Ranjbar,T,Hafezi,A, Mohammadi,A,Ranjbar shirazi,F& gaffari,F.(2018). Comparison of anxiety, anxiety and intolerance in patients with obsessive-compulsive disorder and substance abuse disorder. Journal of Research in Psychological Health, Volume 2, No. 1. 65-55.

- Sayarpoor,s.M, Hezavei,M, Ahmad panah,M & Moeini,B.(2011). Study of the relationship between aggression and perceived self-efficacy in high school students in Hamedan. Nursing and midwifery faculty of Hamadan, 19 (2), 26-16

- Schroeder, B. A., Messina, A., Schroeder, D., Good, K., Barto, S., Saylor, J., et al. (2012). The implementation of a statewide bullying prevention program: Preliminary findings from the field and the importance of coalitions. Health Promotion Practice, 13, 489–495.

- SHahbakhsh,SH.(2017). The Study of the Relationship between Aggression with assertiveness  and Coping with Stress among Students in Educational Sciences and Psychology of Payame Noor University, The First International Conference on the Promotion and Promotion of Humanities in Society, Tehran, Association for the Promotion of Basic Sciences and Techniques

- Tavakoli1, p., Setoodeh ,G., Dashtbozorgi , B., Sani ,H., Pakseresht,S. (2014). The influence of assertiveness training on self-esteem in female students of government high schools of Shiraz, Iran: A randomized controlled trial. Nursing Practice Today. 1,(1), 17-23.

- Walker, CD. Roberts, MC. (2001). Handbook of clinical child psychology. 3 rded. London: Wiley. Pp: 393 .

- ctiveness assertive training of bullying prevention among adolescents in West Java Indonesia. International Journal of Nursing, 2(1): 128-134.

- Krain. A & Gotimer. K, (2007). Afunctional magnetic resonance imaging investigation of uncertainty in adolescents.Biological psychiatry article in press,38(6),347-356

- Lundqvist, L.O.(2013). Prevalence and risk markers of behavior problems among adults with intellectual disabilities: a total population study in orebro County, Sweden. Research Developmental Disabilities, 34(4), 1346-56.

- Schroeder, B. A., Messina, A., Schroeder, D., Good, K., Barto, S., Saylor, J., et al. (2012). The implementation of a statewide bullying prevention program: Preliminary findings from the field and the importance of coalitions. Health Promotion Practice, 13, 489–495.

- Tavakoli1, p., Setoodeh ,G., Dashtbozorgi , B., Sani ,H., Pakseresht,S. (2014). The influence of assertiveness training on self-esteem in female students of government high schools of Shiraz, Iran: A randomized controlled trial. Nursing Practice Today. 1,(1), 17-23.

- Walker, CD. Roberts, MC. (2001). Handbook of clinical child psychology. 3 rded. London: Wiley. Pp: 393.