بررسی اثربخشی تربیت بر سازندگی فرد و اجتماع از منظر قرآن مجید با نگاهی به عرفان اسلامی

عرفان اسلامی

مقاله 12، دوره 16، شماره 60، شهریور 1398، صفحه 210-231   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهین سیمیاری¹؛ علی قائمی امیری^{* 2}؛ محمد آرمند³

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد دانشکده علوم انسانی واجتماعی،واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.

³استادیار دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

سازندگی فردی یا خودسازی اخلاقی و استکمال نفس، غایت رسالت نبی اکرم(ص) بوده است آنجا که می‌فرماید انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. از سوی دیگر خداوند در قرآن مجید هدف از خلقت را عبودیت دانسته است. رابطه عبودیت با استکمال نفس و خودسازی اخلاقی با توجه به اثربخشی تربیت اسلامی برآن در قرآن مجید هدف اصلی این تحقیق بوده و در این بین نگاهی نیز به عرفان شیعه در مبحث انسان‌شناسی داشته‌ایم.
نتیجه حاصل تحقیق نشان می‌دهد جهان‌بینی و معرفت‌شناسی عرفانی که خود یک قالب و روش و شاید ابزار شناخت روش در تربیت ­اسلامی است همواره در تلاش برای ایجاد فضایی دو طرفه برای شناخت موجودیت انسان و لوازم انسان بودن و طی مراتب کمال او بوده است. عرفان اسلامی در واقع در صدد جهت بخشی به تعاملات معرفتی، انسان­شناسی و جامعه‌شناسی بوده و در این بستر به رشد و تعالی انسان اندیشیده است و برای آن برنامه دارد. بنابه دیدگاه عرفان اسلامی، هدف نهایی از کوشش انسان، رسیدن به شناخت و معرفت است. این نوع معرفت احتیاج به‌‌ بسترسازی‌ دارد‌، یعنی قلب انسان که مکان روح الهی وی‌ می‌باشد‌، باید از زشتی‌ها، پلیدی‌ها و کلا هر نوع آلودگی کاملا پاک و منزه شده باشد تا نور حقیقت بتواند بر آن‌ بتابد‌. میان مفاهیم عرفانی و تعلیم و تربیت از جنبة هدفی اشتراک بسیاری دیده‌ می‌شود‌. در تعلیم و تربیت نیز‌، هدف‌ به نوعی‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایطی است که متربی‌ به آگاهی و شناخت‌ دست یابد.

کلیدواژه‌ها

خودسازی؛ تربیت؛ انسان؛ اجتماع؛ قرآن؛ عرفان اسلامی

مراجع