نقش مزیت نسبی واحدهای تولیدی کشاورزی در توسعه منطقه‌ای استان خراسان شمالی

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 4، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، اسفند 1391، صفحه 45-61   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

محمد اجزاء شکوهی¹؛ رمضانعلی نادری مایوان^{* 2}

¹استادیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد واحد بین‌الملل

چکیده

چکیده
    مزیت نسبی یکی از ابزارهای کارآمد برای تصمیم‌گیری در تولید و تجارت محصولات می‌باشد که از دو بعد جایگزینی واردات و توسعه صادرات حائز اهمیت است. در این مطالعه به بررسی اهمیت اقتصادی غلات با استفاده از شاخص‌های هزینه منابع داخلی (DRC)، سود آوری خالص اجتماعی (NSP) و هزینه به منفعت اجتماعی (SCB) پرداخته شده است. اطلاعات لازم با استفاده از آمار منتشرشده توسط سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی، پایگاه‌های اینترنتی و تکمیل پرسشنامه به طور تصادفی برای هر یک از غلات در هر شهرستان برای محاسبه هزینه تولید بدست آمده است. بر اساس نتایج حاصل از شاخص‌های مزیت نسبی، مشاهده شد محصول گندم آبی در تمامی‌شهرستان‌های استان، گندم دیم در شهرستان بجنورد و مانه و سملقان، جو آبی در کلیه شهرستان‌ها بجز شهرستان بجنورد، جو دیم در شهرستان‌های مانه و سملقان، شیروان و بجنورد، شلتوک و ذرت دانه ای در دو شهرستان مانه و سملقان و بجنورد مزیت نسبی دارند. همچنین در کل استان خراسان شمالی غلات چهار گانه دارای مزیت نسبی هستند و اولویت اول تولید مربوط به گندم آبی است. با توجه به نتایج بدست آمده، لزوم اتخاذ تصمیمات مناسب در جهت پیشبرد صادرات محصولات دارای مزیت نسبی و اقدامات لازم در جهت افزایش عملکرد، تولید، کارایی و کاهش هزینه‌های تولید برای محصولات فاقد مزیت نسبی احساس می‌شود.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: مزیت نسبی؛ غلات؛ هزینه‌های تولید؛ خراسان شمالی

مراجع

منابع

اردستانی، م و م، طوسی(1389). بررسی نسبی محصولات زراعی منتخب در ایران، فصلنامه علمی، پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 69.

جولایی، ر و ع، جیرانی(1387). مزیت نسبی یا خودکفایی؟ مطالعه ای راهبردی در تعیین راهبرد تولید گندم در کشور.فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره 62.

حاجی رحیمی، محمد(1376). مزیت نسبی و انگیزه اقتصادی در محصولات زراعی استان فارس، زیبایی، منصور پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، گروه اقتصاد کشاورزی.

خلیلیان، ص و م، یوسفی(1381). تحلیل اقتصادی مزیت نسبی تولید در مراتع طبیعی، مراتع دست کاشت و کشت گندم و جو دیم در اراضی شمال خراسان مطالعه موردی، شهرستان بجنورد،مجله پژوهش و سازندگی، شماره15.

دانشورکاخکی، م. س، دهقانیان. ح، هاتف و ع، سروری(1386). بررسی مزیت نسبی گندم آبی و دیم در دشت مشهد، مجلهعلوموصنایع کشاورزی، جلد 21، شماره 1.

سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، (واحد‌های تحقیقات،برنامه‌ریزی و GIS)1390.

سلطانی، غلامرضا، نجفی، بهاء الدین(1385). اقتصاد کشاورزی،

سلیمی فرو میرزایی خلیل آبادی(1388). تحلیل قیمت سایه ای نهاده‌های وارداتی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی شماره 28.

شاددل، محمدرضا(1390). جغرافیای استان خراسان شمالی، سازمان آموزش و پرورش استان خراسان، انتشارات چاپ و نشر کتاب‌های درسی،

شاهنوشی، ن.س، دهقانیان. م، قربانی و ی، آذرین فر(1386). تحلیل مزیت نسبی غلات و حبوبات در استان خراسان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد چهاردهم شماره چهارم.

صدرالاشرافی، م و نوذری(1386). بررسی مزیت نسبی تولید گندم در ایران. مجله علوم کشاورزی، شماره 13.

کرباسی، ع و ف، رستگارپور(1388). تحلیل حساسیت مزیت نسبی تولید گندم در سیستان. فصلنامه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 23، شماره 1.

محمدی(1387). هزینه تولید غلات. موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی،

مهرابی بشرآ بادی، ح(1386). بررسی آثار سیاستی و مزیت نسبی محصولات زراعی در استان کرمان. فصلنامهاقتصادکشاورزیوتوسعه، شماره3.

نجفی، ب و ا، میرزایی(1382). بررسی و تعیین مزیت نسبی محصولات زراعی در استان فارس. پژوهشنامهبازرگانی، شماره 26.

نوری، ک و ف، جهان نما(1387). بررسی مزیت نسبی تولید سویای بهاره در ایران. مجله پژوهش و سازندگی در زراعت وباغبانی، شماره 79.

Funing, Z., Zhigang, Z., and Longbo, F. (2001). An alternative approach to measure regional comparative advantage in China’s grain sector. 45th Annual Conference of the Australian Agriculturaland Resource Economics Society,South Australia,24p. http://www.adelaide.edu.au/cies/papers/gmp10.pdf Accessed: 08 March 2006.

Zhong, f. zhlagang, xu. And Longbo, Fu.(2002). Regioral comparative advantage in china main grin crops.

Hook. J.P. (1992). The comparative advantage of agricultural economics, American Journal of Agricultural Economics. P: 1059 – 1065.

Makosholo, M.L and Jooste, A. (2006). The comparative advantage of selected long-term crops in Lesotho. Agrekon, vol. 45, issue 2

Shahabudddin, Q. and p. Dorosh. (2002). Comparative advantage in Bangladesh crop production No 47, International Food Policy Research Institute ,No. 47, Washington D.C.