عادی شدن تنش در روابط ایران و آمریکا از منظر امنیت هستی‌شناسی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 6، دوره 6، شماره 20، شهریور 1398، صفحه 135-162   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2019.667451

نویسندگان

فریده امانی^{* 1}؛ عباس مکرمی²؛ محمد ستوده³

¹کارشناسی ارشد، روابط بین‌الملل، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

²کارشناسی ارشد، علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

³دانشیار، علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

چکیده

روابط ایران و ایالات متحده بعد از وقوع انقلاب اسلامی دچار تنش­ها و واگرایی­هایی شد؛ به گونه­ای که دیدگاه هر یک از دو کشور در خصوص مسائل بین­المللی در تعارض با یک­دیگر قرار گرفت. اگرچه هر یک از دو کشور در برهه­هایی تلاش کردند که پیرامون برخی مسائل که امنیت و منافع دوجانبه آن­ها را تضمین می­نمود، به گفت­وگو بپردازند، اما عوامل متعددی دست به دست هم داده و مانع تنش­زدایی در روابط دوجانبه شده است. بر این اساس، سؤالی که مطرح می­شود، این است که چرا به‌رغم تماس­ها و مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم، دو کشور ایران و آمریکا کماکان روابط رسمی دوجانبه خود را برقرار نکرده­اند؟بر اساس نظریه امنیت هستی‌شناختی، این فرضیه مطرح می­شود که دشمنی ایران و آمریکا به دلیل تعارضات مبنایی برای طرفین به امری عادی تبدیل شده است و هیچ یک از این دو کشور نمی­خواهند با برقراری روابط رسمی این روند عادی را بر هم زده و امنیت هستی‌شناختی خود را به مخاطره اندازند.یافته­های پژوهش حاضر حاکی از آن است که با توجه به تداوم فقدان روابط رسمی و چند دهه خصومت پایدار میان ایران و امریکا و هویتی شدن منازعات مبنایی، امنیت هستی­شناختیِ مبتنی بر منازعه، برای این دو کشور اهمیت فراوانی پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

روابط خارجی؛ ایران؛ آمریکا؛ نظام بین‌الملل؛ امنیت هستی‌شناختی

مراجع

1. آصفی، حمیدرضا (1385). امنیتی کردن جهان.همشهری دیپلماتیک،1(7):36-31.
2. ابوالحسن شیرازی، حبیب­‌الله (1394). کالبدشناسی مذاکرات هسته­ای ایران و آمریکا تا حصول برجام و تصویب قطعنامه 2231. پژوهشنامه روابط بین­الملل، 8(30): 94-30.
3. احمدیان، قدرت؛ احمدی، سعیده (1393). مناقشه هسته­ای ایران: لیبرالیسم نهادگرا در مقابل نئورئالیسم. پژوهشنامه علوم سیاسی، 9(3): 73-37.
4. استیل، برنت جی (1392). امنیت هستی­شناختی در روابط بین­الملل. ترجمه جلال دهقانی فیروزآبادی، فرزاد رستمی و محمدعلی قاسمی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
5. اسدی، علی اکبر (1393). ایران و آمریکا در عراق: تنوع کنش­ها.روابط خارجی، 6(4): 155-127.
6. اسلام یاری شگفتی، محمد؛ عسکری، سید احمد (1389). جنگ نرم آمریکا در حوادث پس از یازده سپتامبر با تأکید بر جنگ افغانستان، عراق و تنش با ایران. عملیات روانی، 121: 190-207.
7. افضلی، توحید؛ موسوی، سید محمدعلی (1395). تحلیل سازه­انگارانه مبانی هویتی سیاست خارجی آمریکا در قبال پرونده هسته­ای جمهوری اسلامی ایران. علوم سیاسی، 19(75):172-151.
8. انتصار، ناصر؛ افراسیابی، کاوه (1395). ماراتن مذاکرات هسته­ای (از سعدآباد تا لوکزامبورگ). ترجمه سعید جعفری، روح­الله فقیهی. تهران: قومس.
9. باقری دولت آبادی، علی؛شفیعی، محسن (1393). از هاشمی تا روحانی (بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه­انگاری). تهران: تیسا.
10. برزگر، کیهان (1389). برنامه هسته­ای و امکان گفت­وگوی استراتژیک میان ایران و آمریکا.آفاق امنیت،3(6): 50-30.
11. جانسیز، احمد (1391). هویت­گرایی در سیاست خارجی آمریکا و تأثیرات آن بر برنامه هسته­ای ایران (1-2008). سیاست جهانی، 1(2): 197-232.
12. جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ طلوعی، هادی (1393). تهاجم نظامی آمریکا به عراق بر قدرت هوشمند ایران در این کشور.سیاست، حقوق و علوم سیاسی، 44(4): 792-777.
13. حسینی متین، سیدمهدی (1391). رویارویی آمریکا با ایران پس از جنگ سرد. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
14. خواجه سروی، غلامرضا؛ رحمانی، مریم (1391). انقلاب اسلامی ایران و گفتمان سیاسی شیعه در عراق. پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، 1(3) :29-58.
15. درویشی، فرهاد؛ حاتم­زاده، عزیزالله (1391). روند مواجهه آمریکا و اتحادیه اروپا با تروریسم از ادراکات متفاوت تا همکاری­های مشترک. ژئوپلتیک، 9(2):160-136.
16. دریایی، محمدحسن (1394). مجموعه اسناد مذاکرات هسته­ای جمهوری اسلامی ایران با کشورهای1+5. تهران: وزارت امورخارجه.
17. دهقانی فیروزآبادی، جلال (1388). امنیت هستی­شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.روابط خارجی،1(1): 76-41.
18. دهقانی فیروزآبادی، جلال؛ عطائی، مهدی (1394). تحلیل گفتمانی سیاست هسته­ای دولت احمدی‌نژاد از هژمونی تا افول. پژوهشنامه ایرانی سیاست بین­الملل،4(1):58-22.
19. دهقانی فیروزآبادی، جلال؛ نوری، وحید (1390). سیاست خارجی ایران در دوران اصول­گرایی. تهران: دانشگاه امام صادق.
20. دهقانی فیروزآبادی، جلال؛ وهاب‌پور، پیمان (1391). امنیت هستی­شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
21. رستمی، فرزاد؛ غلامی حسن‌آبادی، مسلم (1394). امنیت هستی­شناختی و الگوی پیشرفت در جمهوری اسلامی ایران.مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی،6: 71.
22. سلطانی­نژاد، محمد؛ کولایی، الهه (1393). مذاکرات هسته­ای و منازعه ایران و آمریکا: کنکاشی در نظریه بلوغ منازعه.روابط خارجی،6(4): 125-97.
23. طالعی حور، رهبر؛ علی امیدی ؛ بصیری، محمدعلی (1395). عوامل هویتی تعارض در روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا. مطالعات انقلاب اسلامی،13(45):90-71.
24. عرشیان، ابوذر (1388). جنگ سلطه: تحلیلی بر جهت­گیری آمریکا در اشغال عراق و تشکیل دولت وحدت ملی. قم: اعتدال.
25. غریب آبادی، کاظم (1386). پرونده هسته­ای ایران به روایت اسناد. تهران: وزارت امور خارجه.
26. غیور، رامین، جعفری، هانیه (1395). قدرت نرم و توافق هسته­ای ایران با کشورهای 1+5. پژوهشنامه ایرانی سیاست بین­الملل،4(2):118-86.
27. قادری کنگاوری، روح­الله (1392). نظریه مقاومت در روابط بین­الملل؛ رویکرد ایرانی- اسلامی نفی سبیل و برخورد با سلطه.سیاست دفاعی، 21(82):191-248.
28. قریشی، سیدیوسف (1393).. امنیتی شدن و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
29. قنبرلو، عبدالله (1387). آمریکا و بحران هسته­ای ایران.مطالعات راهبردی، 11(4):827-852.
30. قهرمانپور، رحمان (1387). رویکرد قدرت­های بزرگ به موضوع هسته­ای ایران. با همکاری مرکز تحقیقات استراتژیک (مجمع تشخیص مصلحت نظام). تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
31. گلشن پژوه، محمدرضا (1384). پرونده هسته­ای ایران روندها و نظرها. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
32. گیدنز، آنتونی (1387). تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
33. مطلبی، مهدی (1394). راز آنچه مرقوم داشته­اند... نقد و بررسی توافق ژنو و سوئیس (به همراه بررسی تاریخچه مذاکرات هسته­ای از سال 1382 تا 1394). تهران: مجد اسلام.
34. مکرمی، عباس (1392). تحولات اخیر خاورمیانه و فرصت‌های محیط امنیتی ایران.فرهنگ پژوهش، 6(16):171-205.
35. موسویان، سیدحسین (1394). روایت بحران هسته­ای ایران (ناگفته­های یک دیپلمات). ترجمه رحمن قهرمانپور. تهران: تیسا.
36. میتزن، جنیفر (1388). امنیت هستی‌شناختی. در: امنیت بین­الملل. مایکل شیهان.ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
37. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری (12/8/1395). مشکلات کشور با روحیه و تفکر انقلابی حل خواهد شد. قابل دسترسی در:  http://www.leader.ir/fa/content/16617/leader.ir
    1. Giddens, A. (1991). Modernity and self-Identity: Self and Society in the Modern Age. Cambridge: pohity.
    2. Zarakol, A. (2017). States and ontological security: A historical rethinking. Cooperation and Conflict, 52(1): 48–68.DOI: 10.1177/0010836716653158.
    3. Kinnvall, C.& Mitzen, J. (2017).  An introduction to the special issue: Ontological securities in world politics. Cooperation and Conflict, 52(1): 3–11.DOI:10.1177/0010836716653162.
    4. Browning, C. S. & Joenniemi, P. (2017). Ontological security, self-articulation and the securitization of identity. Cooperation and Conflict,52(1): 31–47. DOI:10.1177/0010836716653161.
    5. Croft, S. & Williams, N. V. (2017). Fit for purpose? Fitting ontological security studies ‘into’ the discipline of International Relations: Towards a vernacular turn. Cooperation and Conflict, 52(1) 12–30.DOI:10.1177/0010836716653159.