بررسی سرکشی وزیران و موبدان در شاهنامه با استفاده از داده‌کاوی

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 6، دوره 15، شماره 18، تیر 1398، صفحه 100-131   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

لیلا قربانی قره تپه

دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدمشهد؛

چکیده

یکی از ویژگی های مشترک بسیاری از شخصیّت های شاهنامه «سرکشی ونافرمانی» است. دلایل و انگیزه‌های این سرکشی‌ها و نیز فرجام‌ کار سرکشان با یکدیگر تفاوت دارد .در این میان نافرمانی وزیران و موبدان از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که این دو گروه همواره به عنوان عناصر « قدرتمند و قدرت آفرین» جامعه  نقش تعییین‌کننده‌ای در امور کشور داشته‌اند. هم چنین با توجّه به اعتقاد تاریخی ایرانیان باستان مبنی بر «فریضه‌بودن اطاعت» و «اهریمنی‌بودن نافرمانی» از شاه، این سرکشی‌‌ها در برابر شاه قابل تأمّل می‌نماید. در این مقاله با استفاده از روش داده‌کاوی و استفاده  از نرم‌افزار وکا به بررسی آماری جامعة وزیران و موبدان و تحلیل نتایج حاصل از آن پرداخته‌‌ایم.  براین‌‌اساس دریافتیم که سرکشی در میان موبدان بیشتر از وزیران وجود داشته و نیز موبدان متمرد خوش‌فرجام‌تر از وزیران نافرمان بوده‌اند. در مقابل اختلاف آماری اندکی میان «وزیرانِ مطیع ِخوش‌فرجام» و «وزیرانِ مطیعِ بدفرجام» وجود دارد. و این حاکی از قدرت بالای پیشوایان مذهبی و هم چنین نوعی  وزیرستیزی در میان شاهان ایران باستان است

کلیدواژه‌ها

شاهنامه؛ سرکشی؛ وزیران؛ موبدان؛ داده‌کاوی؛ نرم‌افزار وکا؛ تحلیل جامعه آماری