مطالعۀ رابطۀ بین میزان و نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی تبریز

زن و مطالعات خانواده

مقاله 6، دوره 11، شماره 42، دی 1397، صفحه 105-124   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مهران صمدی^{* 1}؛ شهلا امیرداور²

¹استادیار گروه علوم اجتماعی واحد تبریز . دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. تبریز ایران ( نویسنده مسئول) [e-mail]

²کارشناسی ارشد ،علوم ارتباطات واحد تبریز. دانشگاه آزاد اسلامی ،تبریز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین میزان و نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد تبریز در سال تحصیلی 94-95 می باشد. روش پژوهش، پیمایشی از نوع تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش شامل؛ دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال تحصیلی 94-95 می باشند. طبق آمار به دست آمده، حجم جامعۀ آماری جمعاٌ 3500 نفر می‌باشد. حجم نمونه در این پژوهش ، براساس فرمول کوکران با در نظر گرفتن فاصله اطمینان 95 درصد، 347 نفر محاسبه شده است و350 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی بین دانشجویان دختر عضو در شبکه های اجتماعی مجازی توزیع گردید. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است که بر اساس چهارچوب نظری توسط محقق طراحی شده است. داده ها از طریق نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده اند. چارچوب نظری تحقیق بر مبنای نظریات "پارادایم دوجهانی شدن" ، "، نظریۀ "استفاده - تاثیر بلامر وکاتز" استوار است. یافته های پژوهش نشان داد، میزان پرخاشگری اکثریت پاسخگویان (9/42 درصد) در حد متوسط بوده است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که بین میزان و نوع عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری دختران دانشجوی مقطع کارشناسی رابطه معناداری وجود دارد.
 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: شبکه های اجتماعی مجازی؛ پرخاشگری؛ دختران دانشجوی مقطع کارشناسی تبریز

اصل مقاله

مقولۀ پرخاشگری جوانان دانشجو در جامعۀ امروز امری مهم و حائز اهمیت می باشد که نیاز به پژوهش و شناخت روزافزون دارد؛

بحث پرخاشگری ، مقوله ایست پراهمیت؛ چنانچه میزان ابتلاء جوامع بشری به یک موضوع خاص را یکی از معیارهای اهمیت آن موضوع بدانیم به جرات می توان ادعا کرد که پرخاشگری از جمله مسائل عمده و با اهمیتی است که انسان ها از گذشته های دور تاکنون به صورت گسترده ای با آن سر و کار داشته و دارند. به موازات پیشرفت صنایع و علوم و متحول شدن زندگی بشری، روابط انسانی نیز نسبت به قبل پیچیده تر شده است. در این راستا، مشکلات و معضلات روحی و روانی فراوانی در جوامع انسانی به وقوع پیوسته که این امر ضرورت بررسی گسترده و دقیق موضوعات روان شناختی نظیر پرخاشگری را ایجاب نموده است (محی الدین بناب، 1374 :55). می توان گفت در پیش‌گرفتن رفتار عقلانی در برابر دشواری‌ها آموختنی است. همه می‌توانند با آموختن و تمرین‌کردن، مهارت رفتار و تصمیم‌گیری عقلانی و منطقی در موقعیت‌های حساس را فراگیرند. وقتی می‌کوشیم برای مساله‌ پیش‌آمده، راه‌حلی بیابیم و بر اساس آن راه‌حل منطقی مشکل را حل کنیم یا از تبعات منفی‌اش بکاهیم، دیگر نیازی به خشم و پرخاشگری نخواهد بود. پس مساله مهم آن است که جوانان بیشتر و بیشتر مهارت‌های تفکر عقلانی و منطقی در موقعیت‌های مختلف زندگی روزمره را بیاموزند. لهسایی‌زاده و مرادی در پژوهش خود با عنوان "نگاهی به علل پرخاشگری و راه‌های مقابله با آن در میان جوانان"، بر این موضوع به عنوان یکی از راهکارهای اصلی و اساسی کاهش هر نوع خشونت و پرخاشگری تأکید می‌کنند: «اولین راهکار، افزایش آگاهی جوانان در جهت مساله‌گشایی و حل مسائل و مشکلات زندگی بر اساس راهبردهای عقلایی است. با توجه به این‌که خیلی از افراد قدرت رویارویی منطقی و عقلانی یا به عبارتی قدرت مساله‌یابی و حل مساله را در جهت رفع مسائل ندارند، لذا وارد راهبردهای احساسی و عاطفی شده و متناسب با آن، به خشونت دست می‌زنند.

 آن چه که باعث توجه پژوهشگران به پرخاشگری شده است، پی آمدهای این گونه رفتارها مانند: ایجاد تصویر منفی در میان هم سالان و معلمان و اساتید، طرد از سوی هم سالان، افت تحصیلی، مصرف مواد مخدر و به طور کلی بزهکاری می باشد. جوانان پرخاشگر معمولاً توان مهار رفتار خود را ندارند و معیارها و ارزش های جامعه ای را که در آن زندگی می کنند به راحتی زیر پا می گذارند. همچنین پرخاشگری ممکن است موجب ایجاد خطر برای شخص پرخاشگر و دیگران شود و او را به آثار و عوارضی چون، وجود حالت نگران کننده، تنفس سریع و نبض تند، کند که بسیار خطرناک است، اختلال در دستگاه گوارشی، فشار وجدان پس از عمل خشونت بار، فرسودگی بیش از حد بدن، ‌کتک خوردن، سرزنش شدن، ‌مورد تحقیر و استهزاء قرار گرفتن وگاهی نقص عضو دچار سازد، تمام موارد ذکر شده نشان دهنده اهمیت پرداختن به این موضوع و مسئله بودن بحث پرخاشگری بین جوانان می باشد که عوامل مختلفی بر میزان پرخاشگری افراد تاثیرگذارند در یک دسته بندی کلی علل پرخاشگری به دو گروه عوامل خانوادگی و عوامل محیطی تقسیم می شود که نقش رسانه های جمعی که شبکه های اجتماعی مجازی جزئی از آنهاست در گروه عوامل محیطی قرار دارد. اینترنت و خاصه شبکه‌های اجتماعی تأثیری مستقیم بر سبک زندگی افراد دارد. زنان نیز به عنوان بخشی از کاربران شبکه‌های اجتماعی که روز به روز بر تعدادشان اضافه می‌شود از این تأثیر، دور نیستند و ناخودآگاه تحت تأثیر اجتماعات مربوط به این شبکه‌ها قرار می‌گیرند. نتایج آخرین پژوهش انجام شده در کشور بیانگر آن است که میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی، منش، رفتار و خلق و خوی جوانان ارتباط مستقیمی وجود دارد (ضیایی پور، 1389 :24). بدین ترتیب رسانه‌های اجتماعی مبتنی بر گزاره های لیبرالیسم، جهانی تازه را پیش روی انسان قرار داده اند، جهانی که بودن در آن گاهی نبودن در جهان واقعی را به دنبال خواهد داشت و گاهی به علت تسریع در انجام کارها زمان بیشتری برای واقعی بودن در اختیار انسان خواهد گذاشت؛ فاصله گرفتن از دنیای واقعی ساعت‌ها وقت گذراندن در پشت کامپیوترهای شخصی و گشت ‌وگذار در فضای مجازی و گپ ‌وگفت و تعامل با دوستان اینترنتی و گم شدن میان انبوهی از اخبار و اطلاعات، باعث فاصله گرفتن از دنیای واقعی شده، و گاه حس می‌شود که قسمت ‌هایی جدی از زندگی شخصی افراد، فدای زندگی مجازی‌شان می‌شود. به‌خصوص در مورد زنان که نقش‌های جدی و حساس در خانواده به عهده دارند(سلیمانی پور، 1389  : 14).

از آنجا که پرخاشگری نقش مهمی را در سلامت روانی افراد داراست واثرات مثبت آن بر تمام جنبه های فردی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی بر کسی پوشیده نیست، الزامیست که به موضوع بهداشت و سلامت روانی جوانان دانشجو و عوامل موثر بر آن که یکی از این عوامل می تواند شیوه های ارتباطی باشد توجه خاصی مبذول گردد. با توجه به نتایج پژوهش هایی که در سالیان گذشته انجام گرفته است و در پیشینه پژوهش به برخی از آنها اشاره گردیده جوانان جامعه ایران از لحاظ خشونت و پرخاشگری در حد متوسط قرار دارند(اخوان ملایری، نوغانی، مظلوم خراسانی، 1393) برای داشتن جامعه ای سالم و شاد نیاز است سطح خشونت در آنان کاهش یابد برای مهیا شدن این امر بایستی زمینۀ لازم فراهم آید و عوامل مختلف تاثیرگذار بر آن مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. در چند دهه اخیر، موضوع پرخاشگری و شادکامی توجه بسیاری از دانشمندان و متخصصان را به خود معطوف کرده است، به گونه ای که ده ها کتاب و صدها مقاله در خصوص این موضوع به چاپ رسیده است، اثر حاضر نیز با استعانت از آثار و تحقیقات ارزشمند محققان این علم، تاثیر ارتباطات مجازی بر پرخاشگری و شادکامی را مورد بررسی قرار خواهد داد. شبکه های اجتماعی مجازی مثل همه پدیده های مدرن به عنوان یک ابزار ارتباطی هم کاربرد منفی و هم کاربرد مثبت دارند به شرط آنکه استفاده کننده روش های استفاده صحیح از آن را بداند. عده ای در مواجهه با این پدیده آن را به کلی رد می کنند و تاکید فراوانی بر نقاط منفی و عوارض آن دارند. اما عده ای ضمن آنکه اشاره ای به عوارض آن دارند از نقاط مثبت و کارکرد های مفید آن غافل نیستند. لازم است به صورت یک واقعیت اجتماعی به پدیده شبکه‌های اجتماعی مجازی نگاه شود. و سعی شود علاوه بر بیان نکات منفی آن نکات مثبت آن را بازبینی نموده و علل گرایش و میزان رضایتمندی کاربران را ریشه یابی نمود. نتایج این تحقیق می تواند از سویی باعث آشنایی خانواده ها و کاربران با وجوه مثبت شبکه های اجتماعی که به نوعی موجب کاهش تعارض بین کاربران میشود و از سویی دیگر آشنایی با نکات منفی و مخرب شبکه های اجتماعی مجازی که می تواند باعت اختلالات رفتاری و پرخاشگری در کاربران گردد، باشد. بنا بر موارد ذکر شده پرداختن به مسئلۀ فضای مجازی و تاثیرات مختلف و متفاوتی که بر زندگی بشر گذاشته و می گذارد امری ضروریست که روز به روز بر اهمیت این ضرورت افزوده می شود با توجه به شتاب اعجاب آور و رشد تصاعدی و همه گیری و همه جایی شبکه های مجازی و  لزوم تحقیق در آثار و پیامدهای اجتماعی آن،این تحقیق در صدد است تا رابطۀ بین میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دختران دانشجو و میزان پرخاشگری آنان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و به این سوال اصلی پاسخ دهد که آیا بین عضویت در شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری دختران دانشجوی مقطع کارشناسی رابطه وجود دارد؟

هدف اصلی

تعیین رابطه بین میزان و نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در سال تحصیلی 94-95

اهداف جزئی

ü   تعیین رابطه بین میزان فعالیت کاربران دختر در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری آنان

ü    تعیین رابطه بین نوع فعالیت کاربران دختر در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری آنان

  فرضیه‏های تحقیق

ü   بین میزان پرخاشگری دختران با میزان فعالیت مختلف در شبکه های اجتماعی مجازی تفاوت وجود دارد.

ü   بین نوع فعالیت کاربران دختر در شبکه های اجتماعی مجازی با میزان پرخاشگری آنان رابطه وجود دارد.

 

تعریف شبکه های اجتماعی

شبکه های اجتماعی به دلیل کارکردها و تعاملات گسترده خود مورد توجه شمار زیادی از افراد قرار گرفته است و از همان روزهای شروع کار خود کاربران زیادی را به خود جذب کرده اند، که شمار زیادی از آنها به طور منظم و روزانه در این شبکه ها به فعالیت میپردازند و دارای امکانات و ویژگیهای متفاوتی نظیر امکان ایجاد وبلاگ، آپلود ویدئو، تصاویر و محتواهای گوناگون هستند (بوید و الیسون^[1]، 2007 : 11). شبکه های اجتماعی با سایتهای معمولی که تنها تأمین کننده محتوا هستند، تفاوتهای عمده ای دارند. این شبکه ها نوعی از اجتماعات مجازی هستتند که افراد دوستان خود را به طور مجازی دیده و همچنین میتوانند دوستان جدیدی را که علاقمندیهای مشابهی با آنها دارند را پیدا نمایند . با استفاده از شبکه های اجتماعی هر کسی میتواند یک گروه یا اجتماعی را تشکیل دهد یا در هر اجتماع دیگری با توجه به علاقمندی هایش وارد شود ).ربیعی، 1387: 149 )

تعریف پرخاشگری

برخی از روانشناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که موجب آسیب دیگران شود یا بالقوه بتواند به دیگران آسیب بزند. این آسیب می تواند بدنی مانند کتک زدن، لگد زدن و گاز گرفتن، یا لفظی مانند ناسزاگویی و فریاد زدن و یا حقوقی، مانند به زور گرفتن چیزی باشد(پاول ماسن، 1377 : 425). ایراد تعریف فوق این است که نسبت به برخی رفتارها که پرخاشگرانه به حساب نمی آیند مانعیت ندارد. مثلا اگر کودکی هنگام بازی، اسباب بازی خود را پرتاب کند اما ناخواسته به فرد دیگری برخورد کند، رفتار وی بر اساس تعریف مزبور، رفتار پرخاشگرانه به حساب خواهد آمد. تعریف دیگری که برای پرخاشگری ارائه شده است بر نیت فرد پرخاشگر تکیه دارد و پرخاشگری رفتاری دانسته شده که به قصد آسیب یا آزار رساندن از کودک سر بزند. برخی این تعریف را مورد نقد قرارداده و گفته اند: نیت امری عینی و ملموس نیست و می تواند مورد تفسیرهای گوناگون قرار گیرد. بسیاری از محققان ترکیبی از این تعاریف را پذیرفته اند و رفتاری را که موجب آسیب دیگران گردد، پرخاشگرانه می دانند، به ویژه اگر فرد بداند عمل او آسیب و آزار دیگران رابه دنبال دارد. در مقام قضاوت نسبت به تعاریف ارائه شده برای پرخاشگری، به نظر می رسد قصد و نیت در پرخاشگری دخالت دارد و هر کس با علم حضوری از نیت خود آگاه است و می توان از راه آثار مشابه، آن را در دیگران نیز شناسایی کرد و از این جهت، وسیله قابل تفکیک از سایر نیت ها و حالات درونی می باشد. بدین ترتیب، اگر فرد رفتار خشنی را برای هدفی از روی عمد انجام دهد، رفتار وی پرخاشگرانه تلقی می شود، چه از عواقب آن آگاه باشد و چه نباشد (محی الدین بناب، 1374 : 55) . با توجه به جمیع تعاریف مربوط به پرخاشگری مهمترین مفاهیم مستتر در این تعاریف عبارتند از:

- نیتمندی: رفتار پرخاشگرانه همراه با قصد و نیت صورت می گیرد.

-  جلوه رفتاری : عامل پرخاشگری به نوعی (کلامی یا جسمانی) قصد و نیت خود را آشکار می سازد.

- قربانی : پرخاشگری همواره معطوف به شخصی یا چیزی می باشد (ارونسون، 1387: 275).

چارچوب نظری  

در حوزه علوم ارتباطات از جمله تئوری هایی که می توان در ارتباط با موضوع شبکه های اجتماعی و تاثیر آن بر متغیر وابستۀ پژوهش پرخاشگری بیان داشت شامل پارادایم دو جهانی شدن ها ، تئوری حوزه عمومی هابرماس، نظریه استفاده- تاثیر  بلامروکاتز، نظریۀ سرمایۀ اجتماعی کلمن ، کاستلز  و پاتنام  و همچنین نظریۀ یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا می باشد.

پارادایم دوجهانی شدن ها

پارادایم دوجهانی‌شدن‌ها، نگاهی است که در درجة اول به تبیین و متمایز نمودن دو جهان موازی و در عین حال مرتبط و درهم‌ آمیخته در یکدیگر می‌پردازد و در درجة بعدی جهانی‌شدن‌های متکثری را در درون این دو جهان مورد‌ توجه قرار می‌دهد. اساساً مهمترین تغییر جهان معاصر که بنیان تغییرات آیندة جهان را می‌سازد، رقابتی شدن جهان واقعی و جهان مجازی است. ظهور جهان جدید یعنی "جهان مجازی" بسیاری از روندها، نگرش و ظرفیت‌های آینده جهان را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. این جهان در واقع به موازات و گاه مسلط بر "جهان واقعی"  ترسیم می‌شود و عینیت واقعی پیدا می‌کند. این دو جهان از یک رابطه "انعکاسی هندسی" برخوردار هستند.

جهان اول با خصیصه جغرافیا داشتن، از نظام سیاسی مبتنی بر دولت‌ ـ‌ ملت برخوردار بودن، طبیعی ـ صنعتی بودن، محسوس بودن و معطوف به احساس قدیمی‌تر بودن از جهان دوم قابل متمایز است. جهان دوم نیز با خصیصه‌هایی مثل بی‌مکانی، فرازمان بودن، صنعتی بودن محض، عدم محدودیت به قوانین مدنی متکی بر دولت ـ ملت‌ها، از معرفت‌شناسی تغییر شکل یافته‌ پسا مدرن برخوردار بودن، قابل دسترسی بودن همزمان، روی فضا بودن و برخورداری از فضاهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و سیاسی جدید از جهان اول بصورت نسبی جدا می‌شود. این دو جهان در بسیار از موارد تبدیل به دوقلوهای به هم چسبیده خواهند شد که تعامل فردی و اجتماعی در قلمروهای بسیار، بستگی به «تعامل‌های دوجهانی» دارد و ما مواجه هستیم با «دوجهانی‌شدن‌های به هم چسبیده" . آموزش پرورش آینده، نظام‌های تجاری و بانکی در حال و آینده، نظام‌های کنترل شهری و شهرسازی، حتی پزشکی جهان آینده برایند تعامل پیوند خورده این دو جهان است (عاملی ، 1382 : 15).

با توجه به پارادیم دوجهانی‌شدن‌ها، می‌توان گفت هویت‌های ثابت پیشینی که ساخته‌شده جهان اول (جهان واقعی) بودند در مواجهه تعاملی با جهان دوم (جهان مجازی)، پایة هویت‌های جدیدی را می‌گذارند که ظرفیت تضادهای گسترده بین زندگی، فرهنگ و هویت در جهان واقعی و جهان مجازی را خواهد گذاشت. دوران انتقال فرد از زندگی در جهان واقعی به زندگی در «فضای دوجهانی»، دوران چالش‌ها، ناهنجاری‌های گسترده و بحران هویت‌هاست. ولی به نظر می‌رسد با استقرار و هنجاری‌شدن جهان دوم در کنار جهان اول، در سه دهة آینده، شاهد شکل‌گیری جغرافیا و نهادهای شناخته‌شدة جهان مجازی در کنار جهان واقعی باشیم، که فرد در آن فضا احساس آشنایی، تسلط و هویت مشخص داشته باشد. به عبارتی می‌توان گفت، جهان آینده، جهان مسلط شدن انسان بر روندهای دوجهانی‌شدن است، این روند منجر به نوعی «بازگشت به سادگی» در اوج پیچیدگی تکنولوژیک جهان آینده خواهد شد. روندهای بازگشت، که منشاء آن خستگی‌های انسان در جهان تکنولوژی و «ضعیف شدن لایة معنا و معنویت» است، انسان را به سمت تعریف طبیعی‌تر و ساده‌تر از خود منتهی خواهد شد (جکینز، 1381 : 83).

- نظریه استفاده- تاثیر  بلامروکاتز

نظریه استفاده- تاثیر به توصیف فرایندهای شناختی می‌پردازد که با استفاده محتوای ارایه شده فرد را به سمت انتخابهای رفتاری هدایت می‌کند؛ در نتیجه، کاربرد آنها در رویکرد استفاده و رضایتمندی به طور کلی بر انتخابهای فرد در مورد قراردادن خود در معرض رسانه‌ها یا پیام‌های خاص آن تأکید دارد. (نیکو و دیگران، 1380:  80)

مدل استفاده- تاثیر بین انتظارات (خرسندی‌های خواسته شده) و ارضاها (خرسندی‌های به دست آمده) تفاوت می‌گذارد و از این رو، نوعی بهره‌مندی فزاینده از کاربرد رسانه‌ای در طول زمان را شناسایی می‌کند. بنابراین آنگاه که خرسندی‌های خواسته شده بیشتر باشد، این احتمال نیز افزایش می‌یابد که میزان ارضای مخاطبان بالاتر و میزان توجه و تاثیر آنها بیشتری می‌شود. عکس چنین رابطه‌ای هم می‌تواند اتفاق بیفتد. در واقع کاربر وسایل ارتباطی با استفاده از این وسایل درصدد به کارگیری اثرات و نتایج آنها در برنامه های زندگی خویش است. این تاثیرات می تواند بر شغل و حرفه، برنامه های تفریحی روزانه، و حتی برنامه هایی که به منظور پر کردن اوقات فراغت و ارتباط با دیگران طراحی و ترسیم می نماید به کار گیرد. (مک‌کوئیل، 1385:  111)

با بهره گیری از اصول این نظریه می توان گفت حضور کاربران در شبکه های اجتماعی زمانی دارای اهمیت و ارزش است که استفاده از این شبکه ها در راستای تاثیر بر فرآیند فعالیتها و کنشهای روزمره او و در جهت تعالی بخشیدن به این بخش از برنامه های زندگی او باشد. بنابراین مدل استفاده- تاثیر می تواند بر وجه عملیاتی و کاربردی استفاده از شبکه ها مورد تاکید واقع گردد.

نظریۀ یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا

بر اساس این نظریه همان گونه که کودکان مهارت های شناختی و اجتماعی را از طریق مشاهده عملکرد اطرافیان می آموزند ، با تماشای اعمال پرخاشگرانه و خشونت آمیز  یاد می گیرند که پرخاشگرانه رفتار کنند(حسینی انجدانی، 1387: 84). آلبرت بندورا نظریه پرداز اصلی این دیدگاه معتقد است از آنجا که بخش اعظم یادگیری مردم از طریق مشاهده در محیط پیرامونشان صورت می گیرد می توان نتیجه گرفت که فرایندهای مشابهی مانند رسانه های گروهی نیز همین تاثیر را بر مخاطبان دارند. مطالعات نشان داده که کودکان و نوجوانان آنچه را که از رسانه می بینند تقلید می کنند یا به ذخیره رفتاری خویش می افزایند. شاخه دیگری از این نظریه به نقش فرایندهای شناختی توجه می کند. اگر رفتارهای خشونت آمیز نشان داده شده در رسانه ها موفقیت به دنبال داشته باشد به کارگیری آن در زندگی واقعی نیز می تواند موفقیت به دنبال داشته باشد در نتیجه مصرف رسانه ای قالب بندی نگرش ها و رفتار افراد را در پی دارد (جوادی و همکاران، 1387: 8). با توجه به دیدگاههای مطرح شده در نظریه یادگیری اجتماعی افرادی که در معرض تماشای برنامه های پرخاشگرانه و خشونت آمیز تلویزیونی و ماهواره ای، اینترنت و یا حتی بازیهای ویدیویی هستند نسبت به سایر افراد از میزان بالاتری از پرخاشگری برخوردارند.

پیشینه تحقیق

شبکه های اجتماعی اینترنت و سبک زندگی جوانان" عنوان پژوهشی است که توسط بشیر و افراسیابی در سال 1390 با مطالعه موردی بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان صورت پذیرفته،در این تحقیق از روش پیمایش اینترنتی و ارسال پرسشنامه به صورت آنلاین برای کاربران کلوب استفاده شده است . بر اساس نتایج تحقیق افراد با اهداف متنوعی عضو این شبکه ها می شوند،که مهمترین آن را سرگرمی دانسته اند. میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و نحوه اختصاص وقت به سایر فعالیتهای اجتماعی ارتباط وجود داشته و بیشتر پاسخ دهندگان اذعان کرده اند که به دلیل استفاده بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی مورد اعتراض اعضای خانواده واقع شده اند.همچنین میان عضویت در شبکه های اجتماعی با مقوله هایی نظیر نحوۀ ارتباط با جنس مخالف و شیوه محاورات اعضا در محیط بیرونی رابطه معنی داری وجود دارد؛ همچنین نتیجه تحقیق حاکی از وجود رابطه معنی داری بین عضویت در شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان است.

"ظهور شبکه های اجتماعی مجازی و تاثیر آن برتغییرات رفتاری درزندگی انسان" عنوان مقالۀ یونس و حامد فروزان می باشد که در سال 1392 منتشر گشته، در چکیدۀ این پژوهش آمده است: با انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات شبکه های اجتماعی مجازی ورسانه تاثیر بسیارجدی و غیرقابل اغماضی درزندگی انسان گذاشته و فناوریهای ارتباطاتی و اطلاعاتی از راه های مختلف به ویژه پدید آوردن فضایی مجازی و دیجیتال ابعاد و وجوه گوناگون زندگی فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرارمیدهد گرچه این تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از جامعه ای به جامعه دیگر و ازحوزه ای به حوزه دیگرتفاوت می کند میتوان گفت هیچ جامعه و یا حوزه ای از تاثیر فناوریهای نامبرده برکنار نیست رشد روزافزون وگسترده شبکه های اجتماعی مجازی تحولات بسیارشگرفی درزمینه ارتباطات و رفتارانسانی درجوامع مختلف و حتی درسطح جهانی ایجادکرده است و درحال حاضرجمعیت عظیمی دردنیا روزانه از این فناوری استفاده می نمایند ازاین رو باتوجه به تاثیر فزاینده شبکه های اجتماعی مجازی برتغییر رفتار انسانی بررسی این موضوع ضرورت دارد دراین مقاله که با استفاده ازروش توصیفی تحلیلی و تطبیقی انجام شده است سعی شده است تا به تبیین تاثیرشبکه های اجتماعی مجازی برتغییرات رفتاری درزندگی انسان پرداخته شود.

" بررسی اضطراب اجتماعی در دانشجویان استفاده کننده از اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی " عنوان پژوهشی است که توسط پورمودت، کجباف  در سال 1395 به انجام رسیده است. در این مطالعه ی مقایسه‏ای، نمونۀ پژوهش شامل 80 نفر دانشجوی دختر و 99 نفر دانشجوی پسر به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس اعتیاد به اینترنت یانگ و پرسش نامه ی هراس اجتماعی کانور (200) استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و استفاده از شبکه های اجتماعی موبایلی رابطه ی معناداری وجود دارد علاوه بر این نتایج تحلیل واریانس چند متغیره حاکی از آن بود که بین سه گروه کاربر عادی، در معرض خطر و معتاد به اینترنت در متغیرهای ترس، اجتناب، نشانه های فیزیولوژیکی و مقیاس کل اضطراب اجتماعی تفاوت معناداری وجود دارد.این یافته ها نشان می دهند که کسانی که به شدت از شبکه های اجتماعی موبایلی استفاده می کنند، با احتمال بیشتری دچار اعتیاد به اینترنت و اضطراب اجتماعی شوند.

روش پژوهش

تحقیق حاضر به روش پیمایشی می باشد، زیرا با اجرای پرسشنامه بر روی نمونه ای از پاسخگویان که از میان جمعیت دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال تحصیلی 94-95 انتخاب شده اند، به توصیف و تبیین این جمعیت می پردازد، از نظر زمانی مقطعی و با توجه به حجم نمونه از نوع مطالعات پهنانگر و کاربردی محسوب می شود.

جامعه آماری

جامعۀ آماری پژوهش حاضر، دختران دانشجوی مقطع کارشناسی ساکن در خوابگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال تحصیلی 94-95 است که طبق آمار به دست آمده، حجم جامعۀ آماری جمعاٌ 3500 نفر می‌باشد. حجم نمونه براساس فرمول کوکران با در نظر گرفتن فاصله اطمینان 95 درصد، 347 نفر محاسبه شده است و 350 پرسشنامه بین دانشجویان دختر عضو در شبکه های اجتماعی مجازی توزیع گردید. روش نمونه گیری در این پژوهش، تصادفی سیستماتیک است، بدین صورت که بعد از مشخص شدن حجم نمونه پرسش نامه ها به طور تصادفی بین دختران دانشجوی ساکن در خوابگاه که در شبکه های اجتماعی مجازی عضو می باشند توزیع گردید.

 

 

ابزار گردآوری اطلاعات

ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته و شامل 50 سوال اصلی و پنج سوال زمینه ای می باشد که بر اساس اهداف و سوالات تحقیق تهیه شده و برخی از سوالات در قالب طیف لیکرت، برخی به صورت باز و برخی چند گزینه ای طرح گردیده است . برای سنجش متغیر " شادکامی " چهارده معرف مورد استفاده قرار می گیرد . برای سنجش متغیر " پرخاشگری " هفده معرف مورد استفاده قرار می گیرد، برای تعیین گویه های این متغیر از پرسشنامه استاندارد (AGQ) Aggression Questionnaire استفاده شده است، این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است که شامل چهار زیر مقیاس پرخاشگری بدنی، کلامی، خشم و خصومت می باشد. همچنین برای سنجش متغیر " نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی " نوزده معرف مورد استفاده قرار می گیرد،گویه های سنجش این متغیر نیز توسط محقق طراحی گشته است.

پایایی ابزار سنجش

جهت بررسی پایایی پرسشنامه از آماره آلفای کرونباخ استفاده شد. میزان آلفا برابر 821/0 بدست آمد .

تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها

متغیر وابسته (پرخاشگری)

روان شناسانی که اعتقادات نظری متفاوتی دارند در مورد چگونگی تعریف پرخاشگری اساساً با هم توافق ندارند. موضوع اصلی این است که آیا باید پرخاشگری را براساس پیامدهای قابل دیدن آن تعریف کنیم یا براساس مقاصد شخصی که آن را نشان می دهد. گروهی پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند. پرخاشگری ممکن است بدنی باشد ( زدن – لگد زدن – گاززدن) یا لفظی ( فریاد زدن، رنجاندن) یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران ( چیزی را به زور گرفتن)، نقطه قوت این تعریف عینی بودن آن است به رفتار قابل مشاهده اطلاق می شود. نقطه ضعف آن این است که شامل بسیاری از رفتارهایی است که ممکن است به طور معمول پرخاشگری تلقی نشود.

تعریف عملیاتی

در تحقیق حاضر برای سنجش متغیر " پرخاشگری " هفده معرف جدول زیر مورد استفاده قرار می گیرد، برای تعیین گویه های این متغیر از پرسشنامه استاندارد (AGQ) Aggression Questionnaire استفاده شده است، این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است که شامل چهار زیر مقیاس پرخاشگری بدنی، کلامی، خشم و خصومت می باشد. هرکدام از این معرفها یک مقیاس پنج درجه ای (کاملاٌ مخالفم، مخالفم، تا حدودی، موافقم و کاملاٌ موافقم) را شامل می شود.

متغیر مستقل (شبکه های اجتماعی مجازی)

شبکۀ اجتماعی ساختاری اجتماعی است که از گره‌هایی (که عموماً فردی یا سازمانی هستند) تشکیل شده‌است که توسط یک یا چند نوع خاص از وابستگی مانند ایده‌ها و تبادلات مالی، دوست‌ها، خویشاوندی، لینک‌های وب، سرایت بیماری‌ها (اپیدمولوژی)  به هم متصل اند.طبق نظرات ونچرلی شبکه های اجتماعی مجازی، شبکه‌ها و سازمان‌های رسمی هستند که به سامان بخشیدن به روابط و مقررات ارتباطاتی در فضای مجازی اشتغال دارند.شبکه‌های اجتماعی برپایه اینترنت از قبیل فیس‌بوک در بین جوانان آمریکایی محبوبیت به سزایی کسب کرده‌اند. این شبکه‌های اجتماعی درعین حال که فضاهایی هستند که درآنها افراد دوستان جدیدی پیدا می‌کنند و یا دوستان قدیمی خود را در جریان تغییرات زندگی شان قرار می‌دهند، مکان‌هایی برای تبادل نظر هستند که در آنها جوانان عقاید و نظرات خود را با هم به اشتراک می‌گذارند.

تعریف عملیاتی "نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی"

در تحقیق حاضر برای سنجش متغیر " نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی " نوزده معرف جدول زیر مورد استفاده قرار می گیرد،گویه های سنجش این متغیر توسط محقق طراحی گشته است، هرکدام از این معرفها یک مقیاس پنج درجه ای (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) را شامل می شود.

تعریف عملیاتی "میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی"

در این پژوهش برای سنجش متغیر میزان استفاده از شبکه های مجازی از گویۀ ، در طول هفته به طور میانگین چند ساعت زمان خود را در دنیای مجازی می گذرانید؛ استفاده خواهد شد که دارای پنج رنج زمانی؛ کمتر از 5 ساعت ، بین 5 تا 10 ساعت، بین 11 تا 15 ساعت،  بین 16 تا 20 ساعت و بالای 20 ساعت می باشد.

توصیف گویۀ عضو کدام یک از شبکه های مجازی هستید (به ترتیب اولویت) :

"یافته ها نشان می دهد شبکه اجتماعی تلگرام با فراوانی196 برای 56 درصد از پاسخگویان در اولویت اول عضویت قرار دارد، در اولویت دوم نیز بیشترین فراوانی(1/59 درصد) مربوط به شبکۀ اجتماعی اینستاگرام بوده  و در اولویت سوم نیز بیشترین فراوانی مربوط به گزینۀ بی پاسخ می باشد یعنی 3/44 درصد از پاسخگویان اولویت سوم خود را مشخص نکرده اند.

 

توصیف گویه های مربوط به متغیر وابسته " میزان پرخاشگری پاسخگویان " میزان پرخاشگری پاسخگویان

این متغیر حاصل جمع 17 گویۀ مربوط به مولفه های پرخاشگری می باشد .یافته های حاصل از بررسی متغیر میزان پرخاشگری دانشجویان پاسخگوی عضو در شبکه های مجازی حاکی از آن است که به طور کل میزان پرخاشگری هیچ یک از پاسخگویان در حد خیلی زیاد نمی باشد، میزان پرخاشگری 6/26 درصد در حد خیلی کم بوده، میزان پرخاشگری 9/22 درصد در حد کم می باشد، پرخاشگری 9/42 درصد از پاسخگویان در حد متوسط می باشد و میزان پرخاشگری 7/7 درصد در حد زیاد ارزیابی شده است. طبق نتایج بیشترین فراوانی بر روی گزینۀ متوسط می باشد.

در گویۀ اگر برای دفاع از حقوقم لازم باشد به زور متوسل می شوم بیشترین فراوانی (7/35 درصد) بر روی گزینۀ نظری ندارم می باشد، در گویۀ وقتی خیلی عصبانی شوم، وسیله می شکنم، بیشترین فراوانی (6/68 درصد) بر روی گزینۀ کاملاٌ مخالفم می باشد، در گویۀ اگر شدیدا خشمگین شوم، ممکن است به دیگران صدمه بزنم، بیشترین فراوانی (1/59درصد) بر روی گزینۀ کاملاٌ مخالفم می باشد، در گویۀ اگر کسی مرا بزند، من هم او را می زنم، بیشترین فراوانی (9/28 درصد) بر روی حدوداٌ کاملا مخالفم بوده، در گویۀ اهل نزاع و زدوخورد با دیگران هستم، نیز بیشترین فراوانی (9/44 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، در گویۀ اغلب خودم را مخالف با دیگران می بینم بیشترین فراوانی (3/44 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، در گویۀ دوستانم می گویند کمتر منطقی هستم، بیشترین فراوانی (9/47 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، در گویۀ وقتی مردم مرا آزار می دهند، فحش و ناسزا می گویم، بیشترین فراوانی (7/41درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، در گویۀ وقتی با دوستانم مخالف باشم، آزادانه به آن ها می گویم، بیشترین فراوانی (46 درصد) بر روی موافقم بوده، در گویۀ بعضی از دوستانم فکر می کنند عجول و تندخو هستم، نیز بیشترین فراوانی (9/38 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، همچنین در گویۀ سریع عصبانی شده ولی به سرعت آرام می شوم، نیز بیشترین فراوانی (1/25 درصد) بر روی گزینۀ کاملا موافقم بوده، در گویۀ به سختی خشمم را کنترل می کنم ، بیشترین فراوانی (9/32 درصد) بر روی موافقم بوده، در گویۀ گاهی بدون هیچ دلیلی کنترلم را از دست می دهم، نیز بیشترین فراوانی (9/44 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد، در گویۀ در ابراز دوستی با اشخاص غریبه، بدگمان و مشکوک هستم، نیز بیشترین فراوانی (48 درصد) بر روی گزینۀ موافقم بوده، در گویۀ گاهی حسادت می کنم، بیشترین فراوانی (4/41 درصد) بر روی گزینۀ موافقم می باشد، در گویۀ گاهی حس می کنم دیگران پشت سرم به من می خندند، بیشترین فراوانی (3/32 درصد) بر روی گزینۀ نظری ندارم می باشد و در گویۀ گاهی احساس می کنم روش ظالمانه ای را در زندگی پیش گرفته ام، نیز بیشترین فراوانی (9/48 درصد) بر روی گزینۀ کاملا مخالفم می باشد. طبق جدول بیشترین میانگین مربوط به گویۀ  به سختی خشمم را کنترل می کنم ، می باشد. میزان پرخاشگری هیچ یک از پاسخگویان در حد خیلی زیاد نمی باشد، میزان پرخاشگری 6/26 درصد در حد خیلی کم بوده، میزان پرخاشگری 9/22 درصد در حد کم می باشد، پرخاشگری 9/42 درصد از پاسخگویان در حد متوسط می باشد و میزان پرخاشگری 7/7 درصد در حد زیاد ارزیابی شده است. طبق جدول بیشترین فراوانی بر روی گزینۀ متوسط می باشد.

توصیف گویه های مربوط به متغیر مستقل" نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی ":

در گویۀ برای پر کردن اوقات فراغتم وارد شبکه مجازی میشوم بیشترین فراوانی (7/51 درصد) بر روی گزینۀ خیلی زیاد می باشد، در گویۀ با ایجاد صفحۀ شخصی در شبکه مجازی احساس قدرت و فرصت بروز افکار خود را می یابم، بیشترین فراوانی (4/51 درصد) بر روی گزینۀ متوسط می باشد، در گویۀ برای امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف به شبکه های مجازی رجوع میکنم، بیشترین فراوانی (3/38درصد) بر روی گزینۀ متوسط می باشد، در گویۀ به منظور دوست یابی و گسترش ارتباطات اجتماعی خود عضو شبکه های مجازی می شوم، بیشترین فراوانی (4/31 درصد) بر روی کم بوده، در گویۀ به منظور یافتن دوستان قدیمی (اشخاص خاص)  وارد فضای مجازی می شوم، بیشترین فراوانی (54 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ برای ارسال پیام نوشتاری، صوتی و تصویری به دیگران از شبکه مجازی استفاده میکنم، بیشترین فراوانی (3/58 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ برای به اشتراک گذاری ویدئو و تصاویراز شبکه های مجازی استفاده میکنم، بیشترین فراوانی (9/60 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ برای پیگیری خبرهای داخلی و خارجی به شبکه های مجازی رجوع میکنم، بیشترین فراوانی (54درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ علاقه مند به استفاده از برنامه های طنز در شبکه های مجازی هستم، بیشترین فراوانی (1/51 درصد) بر روی متوسط می باشد، در گویۀ علاقه مند به استفاده از برنامه های علمی پژوهشی در شبکه های مجازی هستم، نیز بیشترین فراوانی (88 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، همچنین در گویۀ علاقه مند به استفاده از برنامه های خبری در شبکه های مجازی هستم، نیز بیشترین فراوانی (4/65 درصد) بر روی گزینۀ زیاد بوده، در گویۀ علاقه مند به تماشای فیلم و عکس در شبکه های مجازی هستم، بیشترین فراوانی (7/43 درصد) بر روی گزینۀ زیاد بوده، در گویۀ علاقه مند به استفاده از موسیقی های شبکه های مجازی هستم، نیز بیشترین فراوانی (9/54 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ علاقه مند به انجام بازی های مختلف در شبکه های مجازی هستم، نیز بیشترین فراوانی (1/35 درصد) بر روی گزینۀ متوسط بوده و در گویۀ به نظرم شبکه های مجازی در ایجاد ارتباط شبانه روزی بین استاد و شاگرد و دانشجویان کارایی دارد، نیز بیشترین فراوانی (4/33 درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ برای انجام تحقیقات کلاسی، ارائۀ مقالات یا تبادل اطلاعات از شبکه های مجازی مختلف استفاده میکنم، بیشترین فراوانی (3/54درصد) بر روی گزینۀ زیاد می باشد، در گویۀ من از بابت مطالبی که در فضای شبکه اجتماعی مجاز ی به اشتراک می گذارم هیچ گونه دقدقه خاطری ندارم، بیشترین فراوانی (4/53 درصد) بر روی زیاد می باشد، در گویۀ به افرادی که در شبکه های اجتماعی حضور دارند و با آنان دوستم اطمینان خاطر دارم، نیز بیشترین فراوانی (7/45 درصد) بر روی گزینۀ متوسط می باشد، همچنین در گویۀ هرگونه اطلاعات شخصی خود را با آسودگی خاطر در اختیار دوستانم قرار می دهم، نیز بیشترین فراوانی (3/42 درصد) بر روی گزینۀ کم می باشد. طبق جدول بیشترین میانگین مربوط به گویۀ  برای پر کردن اوقات فراغتم وارد شبکه مجازی میشوم، می باشد. به طور کل میزان مشارکت در انواع فعالیتهای شبکه های اجتماعی مجازی هیچ یک از پاسخگویان در حد خیلی کم و کم نمی باشد، میزان مشارکت 3/20 درصد از دانشجویان پاسخگو در حد متوسط بوده، میزان مشارکت 66 درصد در حد زیاد بوده و میزان مشارکت در انواع فعالیتهای شبکه های اجتماعی مجازی 7/13 درصد از پاسخگویان نیز در حد خیلی زیاد می باشد

نتایج مربوط به بررسی اطلاعات شخصی پاسخگویان

نتایج حاصل از  بررسی اطلاعات شخصی پاسخگویان نشان دهنده آن است 56 درصد از پاسخگویان در رده سنی بین 18 تا 22 سال قرار داشته، 3/38 درصد در رده سنی بین 22 تا 26 سال و 7/5 درصد نیز در رده سنی 30 تا 34 سال  قرار دارند.به لحاظ وضعیت تاًهل 3/12 درصد از پاسخگویان متاهل و 7/87 درصد نیز مجرد می باشد. به لحاظ متوسط درآمد ماهیانه، میزان درآمد ماهیانه اکثریت دانشجویان پاسخگو کمتر از 500 هزار تومن، درآمد 3/24 درصد از پاسخگویان بین 500 تا یک میلیون تومن، 7/5 درصد بین یک میلیون تا یک ونیم میلیون تومن بوده و 4/29 درصد از دانشجویان پاسخگو نیز به گزینۀ درآمد ماهیانه ندارم پاسخ داده اند. در مورد گویۀ در طول روز به طور میانگین چند ساعت زمان خود را در دنیای مجازی می گذرانید نیز اطلاعات حاکی از آن است که 1/7 درصد از پاسخگویان در طول شبانه روز کمتر از یک ساعت زمان خود را در شبکه های اجتماعی مجازی سپری می کنند، 6/26 درصدشان بین یک تا دو ساعت، 9/22 درصد بین دو تا سه ساعت، 7/9 درصد بین سه تا چهار ساعت و اکثریت پاسخگویان( 7/33 درصد) نیز بیشتر از چهار ساعت وقت خود را در طول روز در شبکه های مجازی سپری می کنند. در مورد اولویت شبکه های اجتماعی مجازی نزد پاسخگویان نیز طبق یافته ها می توان گفت: شبکه اجتماعی تلگرام با فراوانی196 برای 56 درصد از پاسخگویان در اولویت اول عضویت قرار دارد، در اولویت دوم نیز بیشترین فراوانی(1/59 درصد) مربوط به شبکۀ اجتماعی اینستاگرام بوده  و در اولویت سوم نیز بیشترین فراوانی مربوط به گزینۀ بی پاسخ می باشد یعنی 3/44 درصد از پاسخگویان اولویت سوم خود را مشخص نکرده اند.

آزمون فرضیه ها

آزمون فرضیه اول" ،  بین میزان پرخاشگری دختران با میزان فعالیت مختلف در شبکه های اجتماعی مجازی تفاوت وجود دارد"

جدول  1. آزمون تحلیل واریانس"میزان فعالیت در

شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری" ANOVA

میزان خطا	F	میانگین مربعات	درجه آزادی	جمع مربعات
000/0	16/64	02/5829	4	11/23316	میانگین بین گروهی
---	---	843/90	345	88/31340	میانگین درون گروهی
---	---	-----	349	99/54656	کل

نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس نشان می دهد میزان خطای آزمون  F  کمتر از 05/0 و برابر (000/0= sig ) می باشد یعنی میانگین میزان پرخاشگری در بین کاربرانی که به میزان متفاوت زمان خود را در فضای مجازی سپری می کنند با یکدیگر برابر نبوده و متفاوت است، بنابراین می توان گفت بین میزان فعالیت (میزان سپری کردن ساعات در شبانه روز) کاربران دختر در شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری آنان رابطۀ معناداری وجود دارد و جهت رابطه نیز مثبت می باشد.

جدول  2 . آزمون تعقیبی (LSD) بین دو متغیر میزان فعالیت در

 شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری

روزانه چند ساعت از زمان خود را در دنیای مجازی می گذرانید (I)	روزانه چند ساعت از زمان خود را در دنیای مجازی می گذرانید (J)	تفاوت میانگین (I-J)	احتمال انحراف	میزان خطا	ضریب فاصلۀ اطمینان در سطح 95%
					کمترین	بیشترین
کمتر از یک ساعت	بین 1 تا 2 ساعت	64/22	14/2	000/0	42/18	86/26
	بین 2 تا3 ساعت	38/9	18/2	000/0	09/5	68/13
	بین 3 تا 4 ساعت	41/27	51/2	000/0	47/22	35/32
	بیشتر از 4 ساعت	25/27	09/2	000/0	12/20	38/28
بین 1 تا 2 ساعت	کمتر از یک ساعت	64/22-	14/2	000/0	86/26-	42/18-
	بین 2 تا3 ساعت	25/13-	45/1	000/0	11/16-	39/10-
	بین 3 تا 4 ساعت	76/4	91/1	013/0	009/1	52/8
	بیشتر از 4 ساعت	60/1	32/1	224/0	99/0-	20/4
بین 2 تا3 ساعت	کمتر از یک ساعت	38/9-	18/2	000/0	68/13-	09/5-
	بین 1 تا 2 ساعت	25/13	45/1	000/0	39/10	11/16
	بین 3 تا 4 ساعت	02/18	95/1	000/0	18/14	86/21
	بیشتر از 4 ساعت	86/14	38/1	000/0	15/12	58/17
بین 3 تا 4 ساعت	کمتر از یک ساعت	41/27-	51/2	000/0	35/32-	47/22-
	بین 1 تا 2 ساعت	76/4-	91/1	013/0	52/8-	009/1-
	بین 2 تا3 ساعت	02/18-	95/1	000/0	86/21-	18/14-
	بیشتر از 4 ساعت	15/3-	85/1	090/0	80/6-	49/0
بیشتر از 4 ساعت	کمتر از یک ساعت	25/24-	09/2	000/0	38/28-	12/20-
	بین 1 تا 2 ساعت	60/1-	32/1	224/0	20/4-	99/0
	بین 2 تا3 ساعت	86/14-	38/1	000/0	58/4-	15/12-
	بین 3 تا 4 ساعت	15/3	85/1	090/0	49/0	80/6

 

بررسی حاصل از فرضیه دوم پژوهش، مبنی بر وجود رابطه بین نوع فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی و میزان پرخاشگری کاربران، را مورد آزمون قرار می دهد که جهت آزمون این فرضیه از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد، شدت همبستگی بین این دو متغیر، برابر 108/0- بوده و جهت رابطه نیز معکوس می باشد یعنی هرچه انواع فعالیت در شبکه های مجازی بیشتر میزان پرخاشگری کمتر ؛ و با توجه به اینکه سطح معناداری آزمون (044/0= sig) می باشد با اطمینان 95 درصد می توان گفت نتیجه به دست آمده قابل تعمیم به جامعه آماری بوده و فرضیه محقق تایید می شود.  نتیجه حاصل از آزمون فرضیه با نظریات پارادایم دوجهانی شدن، نظریه استفاده و تاثیر بلامر و کاتز، نظریۀ یادگیری‌ اجتماعی یا مشاهده ای همخوانی دارد. همچنین نتایج حاصل از پژوهش های انجام شده توسط شهابی و بیات (1391)، فروزان (1392)، غفوری (1391)، بشیر و افراسیابی (1390) با نتیجه حاصل از آزمون این فرضیه هماهنگی دارد.

پیشنهادهای کاربردی

ü   فیلترینگ و قطع دسترسی و کلاَ اعمال محدودیت های اجتماعی به هیچ عنوان راهکار مناسبی برای کنترل بازتابهای منفی این پدیده نیست و بعضا نتایج عکس را در پی دارد . در واقع بهتر است با افزایش سطح آگاهی ها و آموزش های لازم افراد جامعه را به سمت استفاده مطلوب و درست از این شبکه ها سوق داد و در مقابل مخاطرات آن واکسینه نمود . دولتمردان باید بستر لازم را فراهم آورند تا افراد جامعه خود به این بلوغ فکری دست یابند که کدام بخش از این پدیده یک تهدید و کدام ابزار آن یک فرصت در جهت اعتلای سطوح فردی اجتماعی اشان است.

ü   از آنجا که احساس شادی و بلعکس غمگینی و پرخاشگری نقش مهمی را در سلامت روانی افراد داراست واثرات مثبت آن بر تمام جنبه های فردی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی بر کسی پوشیده نیست، پیشنهاد می گردد که به موضوع بهداشت روانی جوانان توجه خاصی مبذول گردد.

ü   برگزاری جلسات آموزشی از سوی مصادر امور فرهنگی به منظور آشنا نمودن و اطلاع رسانی به والدین در مورد فناوری های جدید به ویژه اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی.

ü   برگزاری کلاس های آموزشی در مدارس و دانشگاهها جهت آگاهی دادن به نوجوانان و جوانان در مورد مزایا و معایب فناوری های جدید و نحوۀ استفادۀ صحیح از آنها که در نهایت باعث بالا بردن سواد رسانه ای کاربران شود.

ü   وضع قوانین سختگیرانه تر جهت برخورد با مجرمان جرایم اینترنتی و اجرایی نمودن این قوانین؛ چرا که کاهش جرایم اینترنتی منجر به کاهش بروز پرخاشگری و مشکلات روانی کاربران خواهد شد.

ü   آگاهی و هوشیاری بیشتر پلیس سایبری در مورد انواع جدید جرایم رایانه ای و اقدام در جهت ناکارآمد کردن دسیسه های دشمنان در این زمینه.

ü   پخش آگهی های آموزنده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رادیو و تلویزیون در جهت افزایش آگاهی کاربران و خانواده ها در خصوص خطرات ناشی از اینترنت. همچنین پخش برنامه های کوتاه آموزشی دربارۀ مزایا و معایب اینترنت از زبان ورزشکاران و هنرمندان محبوبی که عموما جوانان آنها را الگوی خود قرار می دهند.

ü   کاربر بایستی این اصل را نیز در ذهن خود داشته باشد که همواره زمان مشخصی از وقتش را به انجام کارهای آنلاین خود اختصاص دهد . این امر به او کمک می‌کند که از انجام جستجوهای بی‌مورد و چت‌های چندین ساعته در شبکه‌های اجتماعی پرهیز کند.

---

[1] .Boyd and Ellison

مراجع

Refrences

-  Aronson, Elliot (1999) Social Psychology, Translated by: Hossein Shekarshekan, Roshd Publication: Tehran, Iran [In Frasi]

-  Javadi, Fatemeh; Sohrabi, Faramarz; Mohamadreza Falsafinegad & Borjali, Ahmad (2008) Survey on Effect of Intervention’s Style in Watching TV Violence on 9-11 years old Boy’s Aggression, QUARTERLY JOURNAL OF COMMUNICATION RESEARCH (PAZHOOHESH VA SANJESH), 15 [In Frasi]

-  Jenkins, R (2002) Social Identity, Translated by: Turaj Yarahmadi, Sirazeh publication: Tehran, Iran [In Frasi] 

-  Hoseini Anjadani, Maryam (1999) Survey on effect of watching of Violent cartoons on the degree of adolescent aggression, QUARTERLY JOURNAL OF COMMUNICATION RESEARCH (PAZHOOHESH VA SANJESH), 15 [In Frasi]

-  Ziaieepour, Hamid & Aghili, Vahid (2010) Survey on infiltrate of virtual social networks among Iranian users, Rahavard Journal, No 4, p: 24-42 [In Frasi]

-  Ameli, Saeedreza (1999)  Globalization Studies: Two Spaceships of culture and dual Globalizations, Jahad Daneshgahi publication: Tehran, Iran [In Frasi]

-  Ameli, Saeedreza (2003) Virtual Scientific Networks, Research Center for Cultural Studies: Tehran, Iran [In Frasi]

-  Ameli, Saeedreza (2003) Dual globalization and Future of the world, Ketabemahe olume ejtemaiee ( Journal of monthly book of social Science), No 69-70, p: 15-28 [In Frasi]

-  Mahdi, Mohialdin Bonab (1995) Psychology of motivation and excitement ,Dana Publication: Tehran, p55

-  Nikoo, Mina; Sheikh Saadat; Serkisian Vazgen (2001) Knowing of audience throw the Usage and Satisfaction Approach  ,IRIB: Teharn, Iran

-  Henri Masen, Paul (1998) Growth and child's personality, Translated by: Mahshid Babaiee,Markaz publication, p: 425-426

-  Anderson, C. (2006). The Long Tail: How Endless Choice is Creating Unlimited Demand, Random House Business Books: London, UK.

-  Blanchflower, D.G. (1991). Fear. Unemployment and pay Flexibility. Economic Journal, 101(406), 483-469.

-  Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007), “Social network sites: definition, history, and scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1: 210-230.

-  Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007) “Social Networks Sites: Definition, History, and Scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication”, 13(1), Article 11.

-  Bell, D. (2007). Cyber Culture Theorists, Manuel Castels and Dona Harway, Newyork: Routtledge.

-  Castells, Manuel (2002). End of Millennium, The Information Age: Economy, Society and Culture Vol. III, Cambridge, MA; Oxford, UK: Blackwell.

-  Diener, E. & Diener, M. (1997). Factors predicting the subjective well –being of nations. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 851– 864.

-  Diener, E., Suh, E.M., Lucas, R. E., & smith, H. L. (1999). Subjective well – being three decades of well – being. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.

-  Francis, L. J., Lester, D., & Philipckalk, R. (1998). Hppiness as table extraversion: A cross examination of the reliability and validity of the Oxford happiness inventory among students in the UK, USA, Australia and Canada. Personality and Individual Differences, 24(2),164-171.

-  Fujita,. F., Diener, E., & Sandvic, E. (1991). Gender differences in negative affect and well being: The case for emotional intensity. Journal of Personality & Social Psychology,61(3),427-434.

-  Hall,s(2003).Representation:cultural representation and signifying practices.London : Sage

-  Helliwell, J.; and R. Putnam (2004). The Social Context of Well-Being, The Royal Society.

-  Joinson. (2007). A.N.: Looking at, looking up or keeping up with people? Motives and use of Facebook. Proceedings of CHI ’08. ACM, New York, pp. 1027–1036

-  Kurtosi, Z. (2004). “Aspects of Gender in Social Network”, Social Identity, Information and Markets, Proceeding of Faculty of Economics and Business Administration.

-  Myers, D. G. (2000). The Friends and Faith of Happy people American Psychologist, 55(1),56-57.

-  Putnam, R. (2000). “Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, Simon and Schuster, New York.

-  Pressman, S. D., & Cohen, S. (2005) Does Positive Affect Influence Health? Psychological bulletin, 131(6), 925-971.

-  Prapro tnik  , T. (2004), “How to Understand Identity in Anonymous, Communication?” Available in: www.hsd.hr/revija/pdf/1-2-2004/01 praprotnik.pdf

-  Putnam, R. (2000). “Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, Simon and Schuster, New York.

-  Pelling, E. and K. White (2009). "The Theory of Planned Behavior Applied  to Young People's Use of Social Networking Web Sites ", Cyber Psychology and Behavior 12 (6).

-  Rose, R. (2000). How much does social capital add to individual health? A survey study of Russians. Social Sciences & Medicine, 51 (9),1421-1435.

-  Steptoe, A., & Boiton, J. (1988). The short-term influence of high and low intensity physical exercise on mood. Health and Psychology, 2, 91-106.

-  Stafford, Gil and Roy(2003), THE MEDIA STUDENT 'S BOOK, Branston press.

-  Sullivan, J. L.; and J. E. Transue (1999). “The Psychological Underpinnings of Democracy: A   Selective Review of Research on Political Tolerance, Interpersonal Trust, and Social Capital”, Annual Review of Psychology, 50.

-  Wart, P. J. (2001) What determines happiness http: // Vanderbilt owc. Well source. Com Idh/ content – print. Asp? ID=290.

-  Web, J(2009). Understanding Representation. London  Sage.