واکاوی مبانی قرآن کریم پیرامون بهره‌گیری از تفاوت‌های مذهبی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 11، دوره 10، شماره 38، شهریور 1398، صفحه 235-250   

نویسندگان

عباس بخشنده بالی¹؛ محمدابراهیم بخشنده²

¹استادیار دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر

چکیده

قرن‌ها است که دشمنان و دولت‌های استکباری، تفرقه میان مذاهب و اقوام اسلامی را به عنوان راهبرد اصلی خود در تقابل با خاورمیانه قرار داده، و متأسفانه با غفلت و عدم بصیرت بعضی از ملت‌ها و دولت‌های اسلامی، خبر جنگ و کشتار مسلمان‌ها به دست یکدیگر به خبر اول رسانه‌ها در سرتاسر جهان تبدیل شده است. از منظر قرآن کریم وجود تفاوت و اختلاف امری طبیعی بوده و فوائد فراوانی از این تفاوت حاصل می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به تحقق علم و معرفت، امکانپذیر بودن آزمایش و امتحان، عملی شدن آزادی و اختیار، بی فایده نبودن ارسال انبیاء، ثواب و عقاب، بهشت وجهنم و امثال این‌ها اشاره نمود. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، در پی واکاوی مبانی قرآن کریم در مسأله پرهیز از تفرقه در اقوام و مذاهب اسلامی است که به این نتیجه می‌رسد که این اختلاف‌ها، وسیله و مقدمه است و هرگز نباید به عنوان هدف و غایت تلقی شود و وظیفه انسان‌ها این است که به اندازه توان خود فاصله‌ها و اختلاف‌ها را نسبت به مذاهب دیگر اسلامی کاهش داده و با گفت‌و‌گویی احسن تفرقه را از خود دور نمایند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ مذاهب اسلامی؛ تمایزها؛ بصیرت؛ وحدت

مراجع

کتابنامه

قرآن کریم.

نهج البلاغه امیرالمؤمنین(ع). ترجمه محمد دشتی.

آلوسی، محمود. 1415ق، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عبد الباری، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ترمذی، محمد بن عیسی. 1043ق، سنن الترمذی، تحقیق عبد الرحمن محمد عثمان، بیروت: دار الفکر.

توفیقی، حسین. 1384ش، آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ هفتم، قم: سمت.

جوادی آملی، عبد الله. 1378ش، تسنیم، قم: اسراء.

خمینی، روح الله. 1386ش، وحدت از دیدگاه امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره).

سبحانی، جعفر. 1375ش، مدخل مسائل جدید در علم کلام، قم: مؤسسه امام صادق(ع).

راشدی، حسن.1380ش، نمازشناسی، چاپ دوم، تهران: ستاد اقامه نماز.

زمانی، کریم. 1382ش، میناگر عشق، تهران: نشر نی.

سعدی شیرازی، ابو محمّد مُشرف ‌الدین. 1368ش، گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: گوته.

سید قطب، بن ابراهیم. ۱۴۱۲ق، فى ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت: دار الشروق.

صادقی، هادی. 1382ش، درآمدی بر کلام جدید، قم: نشر معارف.

طباطبایی، محمدحسین. 1363ش، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی و همکاران، بی‌جا: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.

طبرسی، فضل بن حسن. بی‌تا، مجمع البیان، قم: دار المعرفه.

طبری، محمد بن جریر. 1408ق، جامع البیان فی تأویل القرآن، 15مجلد، بیروت: دار الفکر.

فیض کاشانی، ملا محسن. 1415ق، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات صدرا.

کلینی، محمد بن یعقوب. بی‌‌تا، اصول کافی‌، ترجمه و شرح جواد مصطفوی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اهل ‌بیت.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1378ش، معارف قرآن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

مطهری، مرتضی. 1387ش، خدمات متقابل اسلام و ایران، چاپ سی و ششم، تهران: صدرا.

مطهری، مرتضی. 1372ش، مجموعه آثار، جلد 1 و 4، قم: صدرا.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. بی‌تا، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مهر، فرهنگ. 1381ش، فلسفه زرتشت، چاپ چهارم، تهران: نشر جامی.

هیوم، رابرت. 1374ش، ادیان زنده جهان، ترجمه عبد الرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.