مبانی شفقت در اسلام و سایر ادیان

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 17، دوره 10، شماره 38، شهریور 1398، صفحه 365-388   

نویسندگان

فرشته نعیمی¹؛ ابوالفضل محمودی²

¹دانش آموخته دکتری تخصصی گروه ادیان و عرفان، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

²دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

محبت، رحمت، شفقت و مهرورزی یکی از عالی‌ترین و مهم‌ترین احوال عرفان است و از مهم‌ترین مبانی اصول تصوف عشق به همه موجودات که در واقع عشق به خداست. در عرفان اسلامی متعلق عشق واحد است و عموماً متعلق عشق حضرت حق است. در آیین بودا نیز موضوع کرونه(شفقت) یکی از آموزه‌هایی است که جایگاه بسیار مهمّی دارد و در تمامی سطوح زندگی موضوع کلیدی است. البته در بین فرقه‌های بودایی اهمیت و ماهیت این مفهوم متفاوت است؛ در فرقه هینه‌یا‌نه( تهرواده) کرونه یکی از چهار برهمه‌ویهاره است، تحقق کرونه منجر به پایان سمساره می‌شود؛ در فرقه مهایانه تأکید خاصی بر کرونه می‌شود. منبع نهایی شفقت، چیزی غیر از حالت روشن‌بینی نیست که از ماهیت نیروانا یا شونیه جریان می‌گیرد. شونیه و نیروانا همان دهرمه‌کایه است که بدهیستوه تجلّی و تجسّم و مصداق کامل دهرمه‌کایه است. بدهیستوه با قلب مشفق عظیم، پیوستن به نیروانا را به منظور نجات همه‌ موجودات به تعلیق می‌اندازد. فلسفه اصلی این اعتقاد درک حقیقت(tatoam asi) است. بدهیستوه برای آنکه به آرامش دست یازد و از مقام دهر‌مه‌کایه عبور کرده و سرشار از شفقت و همدردی به همه آفریدگان باشد بایستی از مسیری عبور کند و به کمالات(پارمیتاها) در کنار راه هشت‌گانه عمل نماید. در تمام پارمیتاهایی که کسب می‌کند عنصر کرونه مکمّل لازم تمام پارمیتاها است، که در این راه با بیداری بُدهی‌چیتّه آغاز می‌شود. در این مقاله سعی شده به مبانی شفقت در آئین بودایی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

کرونه؛ دهرمه‌کایه؛ برهمه‌‌ویهاره؛ بدهیستوه

مراجع

کتابنامه

ارسطو. اخلاق نیکو ماخس، ترجمه محمد حسین لطفی، کتاب هفتم و هشتم و نهم، بی‌جا: بی‌نا.

استیس، والتر ترنس. 1384ش، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، چاپ ششم، تهران: سروش.

اشوه گوشه. 1381ش، بیداری ایمان در مهایانه، ترجمه و تحقیق ع.‌ پاشایی، تهران‌: نگاه معاصر.

پاشایی، عسگری. 1395ش، فراسوی فرزانگی(پرگیا پارمیتا)، چاپ دوم‌، تهران‌: نگاه معاصر.

چاترجی، ساتیش چاندرا، داتا، درنیدرا موهان. 1384ش، معرفی مکتب‌های فلسفی هند، ترجمه‌ فرناز ناظم زاده کرمانی، چاپ اول، قم‌: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

نینان، اسمارت. 1390ش، تجربه دینی بشر، ترجمه مرتضی گودرزی، چاپ چهارم، تهران: سمت.

نیوانیو، نیکیو. 1389ش، آئین بودا در سوره نیلوفر، ترجمه ع. پاشایی، چاپ اول، قم‌: نشر ادیان.

ولفگانگ، شومان. 1362ش، آئین بودا: طرح تعلیمات و مکتب‌های بودایی، ترجمه ع. پاشایی، چاپ اول، تهران: مروارید.

کتب انگلیسی

Aronson, Harvey B,2008, Love and Sympathy in Theravada Buddhism, Delhi, Motial, Banarsidass.

Boriharnwanaket, Sujin. 2007. The Perfections Leading to Enlightenment, 1 st ed. tr. Nina vanGorkom, London: Zolag.

Bowker, john(ed), 1997, The Oxford Dictionary of Religions, New York, Oxford University Press.

Chitkara, M.G, “bodhisattva  philasaphy” Encyclopedia  of  Buddhism : A world  faith  main  currents  in   Buddhism , New  Delhi , A .P. H , publishing  corporation.

Chitkara, M.G,, 1999 , “ loving kindness” : compassion : Impetus  for social  service  new delhi  , APH  . publishing  corporation  , Vol . XV , chapter : 10

Dhammapada the way of the Truth, translated : from the Pali by sangharakshita, published by wind horse publications ISBN.

Flower Adornment Sutra(AvatamsakaSura) The Pure Conduct. 1982. Chap. 11, tr, from Chin. Buddhist text translation Society, eds. Bhikshuni Heng Ch`ih, Upasika Kua Tsai, Dharma Real Buddhist University, Buddhist text Translation Society.

Gethin , Rupert , 1998 , “ the  Foundation  of Buddhist” , London , oxford  university  press

Gilbert, Paul, 2009, The compassionare Mind, london, Robinson.

Kung, ching, 2001, Buddhism : The Awakening of compassion and wisdom  ,Btranslated by : silent vaices, pdf file created by Amitabha Buddhist Retreat center . http :// www . abrc. Org. au.

Makaransky, john, 2012, compassion in Buddhist psychology, ed:by christaphek, Germer and Ronald D , Sigel, Guillford Press.

Nakamura, Hajime, 1987, “Bodhisattra path”, in The Encyclapedia of Religion, ed‌: Mircea Eliade, New york – London : Macmillan Publishing Company, a adivision of Macmillan, Inc, Electronic edition produced by Ifobases, Inc. Provo, Utah.

Prophet , Elizabeth Carle. 2009. The Buddhic Essence: Ten Stages to Becoming Buddha, Gardiner, Montana: Summit University Press.

Satya sai Baba, “ universal love “ , Encyclopedia of Buddhism : A world Faith Boddhisattva and self lessness, vol, xlv.

Shah‌Kazemi, Reza, 2010, Common Ground between Islam and Buddhism, Canada, Fonsvitare.

Suzuki, Daisetz Teitaro, 1907, Outline of  Mahayana Buddhism, London : Luzac and company.

Suzuki, Daisetz Teitaro. 2000, Outline of  Mahayana Buddhism, London : Luzac and company.

Suzuki, Daisetz Teitaro 1998. Studies in the Lankavatara Sutra: One of the most important texts of Mahayana Buddhism, in which almost all its principal tenets are presented including the teaching of Zen, New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers.

The Large Sutra on Perfect Wisdom, translated: by Edward comze, London, university of California press Los Angeles.

The Sutta-Nipata, a Collecction of Verses Being One of the Canonical Books of the Buddhists. 1881. tr. V. Fausboll, in The Sacred Books of the East, Volume 10 part 2, ed. F. Max. Muller, Oxford: Clarendon Prees.

The Ten Stages: Book Twenty Six of Avatamsaka Sutra, Pdf downloaded from: http: //www. scribd. Com/doc/79020490/Avatamsaka-Sutra-Flower-Garland-Sutra-3-4.

Werblowsky,R.j.zwi ,1987”Karun” the Encyclopedia of religion mircea eliade (ed) , newyork,mecmillan, vol 8

williams. paul, 2002, Buddist Thought,  London and Newyork, Routledge

Yun, Hsing. “ Travelling to the Other Shore: Buddha`s Stories on Sex Perfection”, tr. FoGuang Shan International Translation Center, eds. Tom Manzo and ShujanCheng, USA: Buddha`s Light Publishing .