ارزیابی مطلوبیت فضاهای عمومی شهری از دیدگاه جوانان (مطالعه موردی: شهر قائم‌شهر)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 48، آذر 1398، صفحه 605-621   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمود شارع پور¹؛ نوین تولایی²؛ اصلی اسلامی^{* 3}

¹استاد علوم اجتماعی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

²دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر و معماری مازندران، بابلسر، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

نخستین معیاری که شهرها از روی آن مورد قضاوت قرار می‌گیرند، چگونگی فضای عمومی آن‌ها است؛ بنابراین ادراک و تصور استفاده‌کنندگان از فضا موردتوجه است. فضاهای عمومی مهم‌ترین بخش شهرها هستند چراکه بیشترین برخوردها و کنش‌های متقابل میان افراد در آن‌ها به وقوع می‌پیوندد و شامل تمامی بخش‌هایی هستند که مردم به آن‌ها دسترسی فیزیکی و بصری دارند. شاخص‌های زیادی در سنجش کیفیت فضاهای عمومی شهری وجود دارد. پروژه فضاهای عمومی (PPS) سازمانی غیرانتفاعی است که هدفش طراحی و برنامه‌ریزی برای ایجاد و حفظ فضاهای عمومی و ساخت شهرهایی با ساختار مناسب است. بر این اساس می‌توان مکانی را برحسب چهار معیار: اجتماع‌پذیری، دسترسی و به‌هم‌پیوستگی، کاربری و فعالیت‌ها و درنهایت آسایش و منظر ارزیابی نمود. پژوهش حاضر درصدد سنجش مطلوبیت فضاهای عمومی شهری از دیدگاه جوانان نسبت به فضاهای عمومی شهری است. روش تحقیق از نوع پیمایشی است. اطلاعات موردنظر با تکنیک پرسشنامه گردآوری شد. روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای است و حجم نمونه تعداد 376 نفر از جوانان در سنین بین 29- 15 سال تعیین شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد جوانان؛ اجتماع‌پذیری، دسترسی و به‌هم‌پیوستگی، کاربری و فعالیت‌ها و آسایش و منظر فضاهای عمومی در شهر قائم‌شهر را در حد متوسط ارزیابی کردند. بین دختران و پسران در ارزیابی مطلوبیت فضاهای عمومی شهری تفاوت معناداری وجود داشت و درواقع دختران دید منفی‌تری به لحاظ مطلوبیت فضاهای عمومی شهری داشتند.

کلیدواژه‌ها

فضای عمومی شهری؛ دسترسی و به‌هم‌پیوستگی؛ آسایش و منظر؛ کاربری و فعالیت‌ها؛ اجتماع‌پذیری

مراجع

Al-Azhari, W, Haddad, L, Al Absi, M. (2014). Large Interactive Media Display and Its Influence on Transformation Urban Spaces from Neglecting to Action: The Case of Al-Thaqafa Street in Amman City, Journal of Software Engineering and Applications, 7, 817-827.

Bonakdar, A., & Gharai, F. (2011). Paradigm Shift in Urban Design Principles; From Physical, Social and Perceptual Components towards a Place-Making Approach. Journal of Architecture and urban planning, 3(6), 51-70.

Borumand, M., & Rezaee, S. (2016). The Evaluation of the Functionof Women Gardens in the Elevation of Gender Justice in Islamic Cities: A Case Study of Mother Garden in Azadegan District 15. Bulletin of Women, 7(16), 45-61.

Bratina Jurkovic, Natasa. (2014). Perception, experience and the use of public urban spaces by residents of urban neighbourhoods, Urbani izziv, 25(1).

Donyavirad, M., & khajavi, M. (2014). Evaluation affecting factors presence women in urban areas parks, Mashhad mission, Sixth International Conference on Islamic town planning and urban managementwith emphasis on components(pp,1- 15).Mashhad City Counci.

Garcia Herrera, L., Diaz Rodrigouz, M.C., & Arma Diaz, A. (2013). Social practice and gender in a historic public space: The Alameda in Santa Cruz de Tenerife, Urban Research & Practice, 6 (2), 158-173.

Guascha, Carme, M., Martínez Meloa, M., & Marqueta, O. (2015) .A gender analysis of everyday mobility in urban and rural territories: from challenges to sustainability,a Geography Department and the Institute of Environmenta,Science and Technology at the Autonomous University of,Barcelona, Cerdanyola del Vallès, Barcelona, Spain.

Habibi, H., nastarn, M., & Mohamadi, M. (2016). Measurement and evaluation of the vitality of urban public spaces and its role in improving the quality of life of youths. The East of East of Esfahan. Journal Geography and priming Urban – Regional, 6(19), 161-180.           

Holland, C., Clark, A., Katz, J., Peace, Sh. (2007). Social interactions in urban public spaces, Bristol, UK: Policy Press.

Khani, H., & Nafar, N. (2014). Investigate the operations, urban spaces in the social life of citizens the streets of Tehran Case Study between Revolution to Revolution Square and the street intersection between the Municipality and Rehabilitation field to field sanctuary. Tehran: Tissa.

Knorr, L. (2014).Youth and Cities Planning with Low-Income Youth and Urban Youth Cultures in New York City and Paris, Massachusetts Institute Of Technology.

Madanipour, A. (2009). Design of urban space: an inquiry into a socio-spatial process (F.Mortezaey, Tehran, Trans.) processing and urban planning, 3^rd publication.

Madanipour, A. (2010). Public and private spaces of the city (F. Nourian, Trans.). ICT Publications Organization of Tehran Municipality.

Mazandaran map. (2015). www.post.ir.

Municipality in Ghaemshar, (2015).

Norani, S., & pourmohammadi, M.R. (2012). Women Friendly Cities: Ardabil city center, journal environment planning, 5(19), 181- 165.

Pourjafar, M.R., & mahmoudinejhad, H. (2009). Urban design and social capital in urban spaces: Tahan -Hele.

Project for public space. (2014). http://www.pps.org.

Rafatjah, M. (2014). Urban and leisure spaces design. Investigate the operations, urban spaces in the social life of citizens the streets of Tehran Case Study Between Revolution to Revolution Square and the street intersection between the Municipality and Rehabilitation field to field sanctuary .Tehran: Tissa.

Rafieian, M., Rezazadeh, R., Seifaee, M., & Ahmadvand, Y. (2008). Examining the Utility and Usability of Urban Public Spaces for Special Social Groups (Females): A Participatory Planning Approach (A Case Study: Nabovvat Square, Tehran), journal Architecture and urban planning. 1(1), 7-54.

Rafieian, M., & Sifaei, M. (2005). Urban Public Spaces: Qality Review and Evalution, Journal of Fine Arts. (23), 35-42.

Rastbin, S., Jafary, Y., Daram, Y., & Moazezi mehrtehran, A. (2012). Research on Relationship between Environmental Qualities and Continuation of Urban Life in Public Realm. Journal of Bagh-E-Nazar, 9(21), 35- 44.

References (in English)

Rezvani, A.(2016).City spirit, city, space, urban space and the definition of spiritual attributes, Journal of Green Architecture,2(4),55- 79.

Shabout, N. (2014). Whose Space Is It? International Journal of Middle East Studies, 46(1'), 163- 165.

Sharepour, M. (2014). Analysis of public spaces trends in the city. Tehran: Tissa.

Sharepour,M., Adeghi,A., Ahmadi, F., Ghafarisarvestani, N., Rafieian,M. (2012). Recognized of Dominated Aspects of Woman Presence in Urban Public Realms (Case study of Shiraz City) motaleate shahri, 1(2), 71-85.

SheikhAlhokamaei, M.A., & Mirshahzadeh, Sh. (2014). The Effect of shaping the aesthetics of everyday urban spaces space, urban, everyday life .Tehran: Tissa.

Shoujaei, D., & Partouvi, P. (2015). Analysis of Factors Affecting the Creation and Promotion of Sociability in Public Spaces in Different Scales of Tehran City (Case studies: Two Neighborhoods and an Area in District 7 Tehran.Journal Baghnazar.12) 34 (, 93-108.

Sifaee, M. (2005). Desirability assessment urban public spaces for particular social groups (women) in the model of participatory planning, field study of prophecy (Haft hoz), Tarbiat Modarres University of Tehran Faculty of Arts.M.A.

Tabari kocheksaraei, S., leghaei, H., & Hosseini, S.M. (2012). Assessment of urban parks Ghaemshahr and optimization the usability for citizens, quarterly journal enviomental terrritorial planning, (19), 75-98.

Tabarikocheksaraei,saeid.leghaei,hasanali.hosseini,seyedMohsen.Tabarikocheksaraei,masoud.(2012). Quantitative measurement qualitative urban parks Ghaemshahr and locating green spaces for sustainable development, Journal of natural ecosystems of Iran. 3(3), 27-39.

Zahedani, Z. (2012). the Effect of City's Social Sphere on Youth Leisure Exercise with Emphasis on Social Activities: Case Study: Shiraz Municipal Youth. Urban Sociological Studies (Urban Studies), 2(30), 83-107.

ZanabriaRuiz, L. (2015). Qualitative Studies of Young People’s Quality of Life in Urban and Rural Areas, Qualitative Studies in Quality of Life, Social Indicators Research Series, 55, 149-178.