ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر تقویت سرزندگی در مسیرهای پیاده شهری (مطالعه موردی: پیاده راه علم الهدی شهر رشت)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 42، خرداد 1397، صفحه 105-123   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم قربان پور^{* 1}؛ نادر زالی²؛ مختار یوردخانی³؛ سیدرضا آزاده⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

⁴دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در دهه­های اخیر به دنبال گسترش بی­رویه شهرها و اهمیت روزافزون اتومبیل، نقش عابر پیاده در فضاهای شهری کمتر شده که این امر سبب ایجاد محیط­های کسل­کننده­ در شهرها و کاهش سرزندگی فضاهای شهری شده است. از این رو سر زندگی فضاهای شهری یکی از مهم­ترین دغدغه­های دانش شهرسازی است. در این تحقیق باهدف سنجش وضعیت سرزندگی پیاده راه­های شهری و با روش توصیفی- تحلیلی، پیاده­راه علم­الهدی شهر رشت بررسی شده است. در این راستا، مدل مفهومی پژوهش با چهار معیار (کاربری و فعالیت، کالبدی، دسترسی و ارتباطات، اقلیمی و زیست­محیطی) و 16 شاخص تدوین شد. سپس این معیارها به شیوه پرسش­نامه در چارچوب طیف لیکرت توسط 380 نفر از استفاده­کنندگان پیاده­راه علم­الهدی ارزیابی گردید. در معیار کاربری و فعالیت، تنوع فعالیت­های مردم در پیاده­ راه، در معیار کالبدی، مبلمان شهری، در معیار دسترسی و ارتباطات، سهولت حرکت در معابر اطراف پیاده­راه و در معیار اقلیمی و زیست­محیطی، آسایش اقلیمی پایین­ترین میانگین­ هر معیار را کسب کردند. سپس راهبردهای مستخرج از SWOTبا تکنیک AHPو نظرخواهی از 20 کارشناس رتبه­بندی شدند. نتایج پژوهش نشان می­دهد که راهبرد تجهیز محیط بر اساس اقلیم رشت در راستای افزایش حضور افراد در فضا رتبه‌ی اول و راهبرد افزایش پیوستگی حرکت پیاده رتبه آخر را به دست آورد. در نهایت بر اساس راهبردها، سیاست­های اجرایی در زمینه تقویت سرزندگی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

شهر سرزنده؛ سرزندگی؛ پیاده‌راه؛ فضای شهری؛ علم‌الهدی رشت

مراجع

Akbarzade Moghaddam, A., Ahmadi, H., & Azade, R. (2016). Evaluating the Utility of Urban Walkways Based on Qualitative Components; Case Study: Alam-al-hodaWalkway in Rasht.Research and Urban Planning Journal, 7 (25), 125-140. (In Persian)

Aminzade, B., & Daeenejad, F. (2002). Environmental considerations in the design and improvement of urban streets. Fine arts Journal, 11 (11), 50-61. (In Persian)

Ashouri, A. (2010). Study of the role of walkway in city life. Landscape Journal, 2 (8), 44-47. (In Persian)

Aultman-Hall, L., Roorda, M., & Baetz, B.W. (2006(. Using GIS for evaluation of Neighborhood pedestrian accessibility. Journal of Urban Planning and Development, 123 (1), 10-17.

Azade, R., Zare, M. (2013). Sustainable Environment and Challenge of the Urban Thermal Island, Emphasizing Sustainable Urban Approaches, First National Conference of Architecture and Sustainable Urban Spaces, Mashhad. (In Persian)

Carmona, M., Heath, T., Oc, T. & Tiesdell, S. (2007). Public Places-Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design, Architectural Press.

Chapman, D. (2007). Creation of neighborhoods and places in the human environment. Translated by Shahrzad Faryadi & Manouchehr Tabibian, (2^nd Ed.). Tehran: Tehran University Publication. (In Persian)

Cowan, R. (2010). The Dictionary of Urbanism, translated by Yalda Belarak, (1^th Ed). Tehran: Parham Naghsh Publication. (In Persian)

Cremona, M., & Tisdale, S. (2011).  Reading urban design concepts. Translated by Kamran Zekavat & Farnaz Farshad, (1^th Ed). Tehran: Azarakhsh Publication, first edition. (In Persian)

Cullen, G. (2008). Selection of urban landscape. Translated by Manouchehr Tabibian, Tehran: Tehran University Publication. (In Persian)

Dadpour, S. (2012). Criteria for the vitality of urban spaces: Case Study: Part of Valiasr Street in Tehran. Search in Urban Planning Journal, 37 & 38, 34-40. (In Persian)

Farazmand, R., & Sohizade, M. (2013). Study and analyzing the components affecting vitality from the point of view of social interaction in evaluating the performance of urban public spaces (case study: Parking Area of Kermanshah Municipality). Haft Shahr: Journal of Environmental Studies, 2 (6), 29-42. (In Persian)

Golkar, K. (2006). Peace and vitality in the city with the help of urban design, Shahrnegar Journal, 7 (39), 24-28. (In Persian)

Golkar, K. (2007). The concept of quality of vitality in urban design. Soffe Journal, 44, 66-75. (In Persian)

Hung, W. T., Manandhar, A., & Ranasinghege, S. A. (2010). A Walkability Survey in Hong Kong. In Conference paper delivered at The 12th International Conference on Mobility and Transport for Elderly and Disabled Persons (TRANSED) held in Hong Kong.

Jalaladdini, S., & Oktay, D. (2012). “Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns. Journal of Social and Behavioral Sciences, 35, 664-674.

Karimi Moshaver, M., & Negintaji, S. (2012). Walkway Design in Tehran (with emphasis on social needs), Knowledge of the city Journal, 123. (In Persian)

Kashanijo, K. (2010). Walkways, from design basics to functional features, (1^th Ed). Tehran: Azarakhsh Publication. (In Persian)

Khastu, M., Saeedi Rezvani, N. (2010). Effective factors on the Vitality of Urban Spaces, Creating a lively urban space based on the concept of the pedestrian shopping mall. City Identity Journal, 4 (6), 63-74. (In Persian)

Lynch, K. (2005). A Theory of Good City Form. Translated by Hossein Bahraini, (3^rd Ed). Tehran: Tehran University Publication. (In Persian)

Mahmoudi, M., Ahmad, F., & Abbasi, B. (2015). Livable streets: The effects of physical problems on the quality and livability of Kuala Lumpur streets, cities, 43, 104-114.

Moeini, M. (2006). Increasing walking capability, a step towards a more humane city, Fine arts Journal, 27 (27), 5-16. (In Persian)

Pakzad, J. (2003).Qualitative criteria for place evaluation. Abadi Journal, 39, Tehran. (In Persian)

Pakzad, J. (2012). Design Guide for Urban Spaces in Iran, (6^th Ed). Tehran: Shahidi Publication, Department of Housing and Urban Development, Department of Urbanism and Architecture. (In Persian)

Pourahmad, A., Zangane Shahraki, S., & Safaee Rine, M. (2016). Analysis of the role of urban walkways in promoting the vitality of urban spaces: Case Study: walkway of 17 Shahrivar in Tehran. Geographical Research of Urban Planning Journal, 4 (2), 175-195. (In Persian)

Rafiean, M., & Seyfaee, M. (2005). Urban public space; review and qualitative assessment. Fine Arts Journal, 23 (23), 35-42. (In Persian)

Salzano, E. (1997). Seven Aims for the Livable City. In Lennard, S. H., S von Ungern- Sternberg, H. L. Lennard, eds. Making Cities Livable. International Making Cities Livable Conferences. California, USA: Gondolier Press.

Samvati, S., Nikookhooy, M., & Izadi, M. S. (2013). The role of vitality and viability of urban streets in enhancement the quality of pedestrian–oriented urban venues. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3 (7), 554-561.‏

Sci, I.J. (2014). Factors affecting the vitality of streets in Downtown Johor Bahru City. Indian Journal of Scientific Research, 7 (1), 361–374.

Shamsuddin, S., Hassan, N. R. A., & Bilyamin, S. F. I. (2012). Walkable environment in increasing the livability of a city. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 167-178.

Southworth, M. (2005). Reinventing Main Street: From Mall to Townscape Mall. Journal of Urban Design, 10 (2), 151-170.

Timmer, V., & Seymoat, N. (2005). The Livable City-The World Urban Forum 2006.Vancouver Working Group Discussion Paper.

Tybalzr, F. (2008). Human-centered cities: Improving the public environment in big and small cities. Translated by HassanAliLaghaee &Firooze Jadali, (2^nd Ed). Tehran: Tehran University Publication. (In Persian)

Wolch, J., Wilson, J.P., & Fehrenbach, J. (2005). Parks and park funding in Los Angeles: an equity-mapping analysis. Urban Geography, 26 (1), 4-35.

Zarin, S. Z., Niroomand, M., & Heidari, A. A. (2015). Physical and Social Aspects of Vitality Case Study: Traditional Street and Modern Street in Tehran. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 170, 659-668.‏