بررسی و ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) (نمونه موردی: خیابان طالقانی شهر اهواز)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 1، دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1398، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید امانپور¹؛ بنیامین براتی مشهدی^{* 2}؛ یوسف محلی²

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

²کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

مسیر پیاده تجلی‌گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می‌باشد. طراحی درست و گسترش آن نه تنها باعث غنی‌تر شدن زندگی اجتماعی می‌شود؛ بلکه با توجه به پیچیدگی‌ها و مسائل حمل و نقل شهری در شهرهای معاصر، گامی در جهت حل معضلات ترافیکی بر می‌دارد و شهرها را به سوی حمل ونقل انسان محور سوق می‌دهد. بر همین اساس این مقاله به ارزیابی شاخص‌های پیاده‌پذیری در خیابان طالقانی شهر اهواز پرداخته است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی به این سوال پاسخ دهد که کدام یک از شاخص‌های پیاده‌پذیری (کالبدی، کارکردی و عملکردی) برای افزایش کیفیت پیاده راه خیابان طالقانی از اولویت بالاتری برخوردار هست در این راستا بر مبنای مدل FAHP (تحلیل سلسله مراتبی فازی) و با استفاده از نظرات عابرین پیاده, هر یک از معیارها و شاخص‌های موثر در ارتقای کیفیت پیاده راه طالقانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شاخص کالبدی با امتیاز 570/0 بیشترین سهم را در پیاده­پذیری دارد و در رتبه بعدی شاخص ادراکی با امتیاز 289/0 در رتبه دوم قرار دارد و نهایتا شاخص کارکردی با میزان 141/0 کم‌ترین امتیاز را به خود اختصاص داد.. با استفاده از بررسی‌ها و تحلیل‌های انجام گرفته شده به این نتیجه رسیدیم که شاخص­های کالبدی از اهمیت بالاتری نسبت به سایر شاخص­ها برخوردار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

"پیاده مداری"؛ " حمل ونقل شهری"؛ "شهرهای پایدار"؛ "فضاهای شهری"؛ "مدل FAHP"

مراجع

1. اسداللهی، شیوا (1383): «ضرورت توجه به حرکت پیاده در مراکز شهری»، مجله شهرداری‌ها، سال ششم، شماره 66، تهران، صص 68.

2. اکبری، پرویز و البرز داوودی(1394): «نقش پیاده مداری بر بهبود هویت رفتاری شهروندان در فضای شهر اسلامی مطالعه موردی: خیابان فردوسی سنندج»، فصلنامه علمی و پژوهشی شهر ایرانی و اسلامی،شماره بیستم، تهران، صص49-60.

3. بحرینــی، ســید حســین (1375): تحلیل فضاهای شــهری؛ در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده‌کنندگان و ضوابطی برای طراحی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.

4. پاکزاد، جهان شاه (1386): راهنمایی طراحی فضاهای شهری در ایران، انتشارات شهیدی، تهران.

5. تیبالدز، فرانسیس(1383): شهرسازی شهروندگرا، ترجمه احمدی نژاد محمد، اصفهان، خا ک.

6. جام کسری، محمد؛ قربانی، رسـول (1389): «جنبش پیاده گستری، رویـکـردی نـو در احـیـاء مـرا کـز شـهـری مــورد مطالعه پـیـاده راه تربیت تبریز»، مطالعات و پـژوهـشهـای شهری و منطقه‌ای، دوره 2، شماره 6، صص 55-72.

7. جیکوبز، جین(1388): مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

8. حسینیون، سولماز (1383): «مقدمه‌ای بر طراحی پیاده راه‌ها»، مجله شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشورتهران، سال ششم، شماره 61، تهران، صص 48.

9. خستو، مریم؛ طاهر خانی، مسعود و بهی نوش آبادی، یوسف (1393): «ساماندهی مراکز شهری با رویکرد پیاده مداری مطالعه موردی شهر اصفهان»، همایش ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.

10. صرافی، مظفر(1391): «امکان‌سنجی پیاده‌راه سازی خیابان‌های مرکز شهر همدان»، آمایش محیط، دوره 6، شماره 21، ملایر، ص.28

11. قریب، فریدون (1383): امکان سنجی مسیرهای پیاده و دوچرخه در محدوده تهران قدیم، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 19، تهران، صص17-28.

12. کاشانی جو، خشایار (1389): پیاده راه‌ها از مبانی طراحی تا ویژگیهای کارکردی، تهران، آذرخش.

13. گل، یان (1387): زندگی در فضای میان ساختمانها، ترجمه شصتی شیما، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

14. لنگ، جان (1386): طراحی شهری گونه شناسی رویه‌ها و طرح‌ها، ترجمه سید حسین بحرینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

15. مهدی‌زاده، جواد (1387): «مفاهیم و مبانی پیاده راه سازی»، ماهنامه شهرداری­ها،سال دوم، شماره 19، تهران، صص 12.

16. محمدی، حمید؛ خوشی، سمانه و امامی فریبا (1392): «امکان سنجی پیاده‌راه سازی در محورهای شهری مطالعه موردی محور مسجد جامع واقع در بافت تاریخی یزد»، همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار، موسسه آموزش عالی خاوران مشهد.

17. معینی، سید محمد مهدی (1385): «افزایش قابلیت پیاده مداری، گامی بسوی شهری انسانی‌تـر»، نشـریه هنرهـای­زیبـا، شـماره 27، تهران، صص 5-16.

18. میرزایی، خلیل و محمد زکی احمد(1394): «ارزیابی آثار اجتماعی پیاده راه سازی خیابان 15 خرداد واقع در منطقه 12 شهرداری تهران»، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 7، شماره 24، مرودشت، صص 121-142.

19. –عباس‌زادگان، مصطفی و آذری عباس(1391): «سنجش معیارهای موثر بر ایجاد محورهای پیاده مدار با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و چیدمان فضا»، نشریه علمی و پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 4، تهران،  صص 55-68.

20. Chen, S., and C. Hwang, (1992): Fuzzy multiple attribute decision marking: method and application, Springer-Verilog.

21. Cowan, R (2005), The Dictionary of Urbanism, streetwise press Wiltshire, London

22. Fruin, john. (2004). Planning and design for pedestrians, time-saver standards for Urban design, Donald Watson, Alan Plattus.

23. Southworth, M. (2005), Designing the Walkable City, J. Urban Planing and Developmen

24. Victoria Transportation Policy Institute, (2010), on line TDM Encyclopedia, from: http://www.vtpi.org (accessed Aug 10.2009)