بررسی روابط شهر- روستا مورد مطالعه: دهستان سررود جنوبی، بخش مرکزی شهرستان بویراحمد و شهر یاسوج

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 4، دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1398، صفحه 47-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرشاد رکنی^{* 1}؛ حسین سلیمانی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، اصفهان، ایران.

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، اصفهان، ایران.

چکیده

ارتباطات روستایی و شهری می‌تواند به عنوان روابط ساختاری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین افراد و گروه‌ها در محیط روستایی و شهری تعریف شود. این ارتباط به طور غیر مستقیم بر شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأثیر می‌گذارد. این پژوهش، از نظر نوع کاربردی می‌باشد و با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش، شامل روستاهای دارای جمعیت بیش از 500 نفر در دهستان سررود جنوبی، بخش مرکزی شهرستان بویراحمد می‌باشد. در این پژوهش اطلاعات مورد نیاز از داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نظرات نخبگان استخراج شد و با بهره‌گیری از مدل AHP مورد سنجش قرار گرفت که یکی از نقاط قوت این روش، استفاده از مقیاس دوگانه مقایسه جهت اولویت‌بندی دقیق می‌باشد.‌ هدف این پژوهش، بررسی دقیق روابط شهر-روستا، مورد مطالعه دهستان سررود جنوبی و شهر یاسوج می‌باشد، تا برنامه‌ریزان و مدیران دولتی بتوانند یافته‌های این پژوهش را در جهت اقدامات توسعه‌ای بکار برند. با توجه به نتایج بدست آمده، نحوه مصرف و خرید دارای بالاترین و همکاری در مراسم و فعالیت مذهبی دارای کمترین میزان اثرپذیری از روابط شهر- روستا می‌باشد. همچنین مطابق نتایج بدست آمده شاخص زیست محیطی نسبت به شاخص اقتصادی- اجتماعی به میزان کمتری از روابط شهر- روستا تأثیر پذیرفته است. جمع‌بندی نتایج حاصل از مدل AHP نشان داد که از نظر شاخص‌های اقتصادی- اجتماعی در روستای سرابتاوه دارای بیشترین اثرپذیری از روابط متقابل شهر و روستا است. در حالی‌که از نظر شاخص زیست‌محیطی روستای تل‌خسرو دارای بیشترین اثرپذیری می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

روابط شهر- روستا؛ دهستان سررود جنوبی؛ شهرستان بویراحمد؛ تحلیل سلسله مراتبی

مراجع

1. احمدی، بهمن.، دادگر، محمد. و ربیعی، سجاد. (1393). سطح­بندی میزان اثرپذیری از روابط شهر- روستا استان‌های کشور بر مبنای شاخص‌های حمل و نقل جاده­ای با استفاده از تلفیق تکنیک­های AHP و TOPSIS. آمایش محیط، 8(29): 97-75.

2. افراخته، ح. (۱۳۸۰). روابط متقابل شهر و روستا (مطالعه موردی: ایرانشهر)، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، ۱۶(۳۲): ۴۹-۷۳.

3. بختیاری، صادق.، دهقانی­زاده، مجید.، رعیتی، علی­رضا. (1391). سنجش وضعیت توسعه­یافتگى شهرستان­هاى استان یزد با بهره­گیرى از رویکردهاى تصمیم­گیرى با معیارهاى چندگانه و تحلیل عاملی. برنامه­ریزی و بودجه، 17(3): 134-131.

4. رضوانی، علی­اصغر. (1389). "اهمیت بررسی و مطالعه شهر و روستا در توسعه پایدار مناطق جغرافیایی کشور". فصلنامه جغرافیا، 4(14): 215-185.

5. رضوانی، محمدرضا. (1381). تحلیل الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران. پژوهش­های جغرافیایی، 0(474): 94-81.

6. سلطانی، ناصر. (1392). ارزیابی موانع فراروی طرح­های آمایش سرزمین در ایران با رویکرد تلفیقی. مدرس علوم انسانی- برنامه­ریزی و آمایش فضا، 17(3): 84-63.

7. شمس­الدینی، علی.، شکور، علی.، رضایی، محمدرضا.، پناهی، لیلا. (1390). تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی-شهری مطالعه موردی: مرودشت و روستاهای پیرامونی. آمایش محیط، 4(12): 99-79.

8. صالحی، اسماعیل.، پوراصغر سنگاچین، فرزام. (1388). تحلیلی بر موانع فراروی آمایش سرزمین در ایران. راهبرد، 52(18): 181-149.

9. علی­یاری، ویدا.، شریف­زاده، مریم. (1396). سنجش نابرابری خدمات در روستاهای هدف گردشگری شهرستان فیروزآباد، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم، ویژه نامه گردشگری روستایی: 44-23.

10. عنابستانی، علی­اکبر.، روستا، مجتبی.، آوریده، اصغر.، و صیادی­آبگلی، محمد. (1392). مقایسۀ تطبیقی سطح برخورداری سکونتگاه های روستایی با استفاده از مدل ضریب ویژگی و موریس (مطالعه موردی: بخش میمند- شهرستان فیروزآباد). جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، 6(19): 119-99.

11. فرجی­راد، خدر، کاظمیان، غلامرضا (1396).تحلیل فضایی عوامل اجتماعی و فرهنگی پیشران و مانع آمایش و توسعة منطقه­ای در استان خراسان شمالی. جامعه­شناسی کاربردی، 28(67): 172-155.

12. منصوری­مرادیان، سمیه. (1394). سنجش شاخص­های کیفیت زندگی از نظر شهروندان مناطق 22گانه شهر تهران با استفاده از مدل موریس، AHP و TOPSIS، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی: 13-1.

13. مهدوی، مسعود. و افسانه برنج­کار. (1392). سطح­بندی دهستان­های شهرستان بندرانزلی بر اساس تغییرات کاربری اراضی روستایی (با استفاده از مدل فرآیند سلسله مراتبی AHP). فصلنامه­ی برنامه­ریزی منطقه­ای، 3(12): 57-49.

14. معیدفر، سعید.، اکبری، صادق. (1386). مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعه­ای آن، مطالعه موردی: شهرستان ساوجبلاغ. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 6(9): 96-75.

15. میرزایی قلعه، فرزاد.، کلانتری، بهرنگ.، مولایی قلیچی، محمد.، عزمی، آئیژ. (1392). تحلیل روابط متقابل شهر و روستا در میزان توسعه یافتگی روستاهای دهستان حومه، شهرستان هرسین. مسکن و محیط روستا، 32(143): 100-89.

16. نعمتی، مرتضی.، عبدالرحمان، نوذری. و زهرا، عباسی. (1393). تحلیلی بر وضعیت اثرپذیری از روابط شهر- روستا کالبدی مناطق سه­گانه شهر شوشتر با استفاده از مدل ترکیبیTOPSIS-AHP. فصل­نامه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری چشم­انداز زاگرس، 6(20): ص 66.

17. Baresky, F. (2009) urban planning in small towns and Rural Area, Routledge, London.

18. Mudzengerere, Fungai. Hamilton. (2015). An analysis of the Changing rural-urban linkages and how it is affecting urbanization in the city of Bulawayo in Zimbawe. International Journal of Politics and Good Governance, 6(6.3): 1-23.

19. Tacoli, Cecilia. (1998). Rural-urban interactions: a guide to the literature, Environment and Urbanization. 10(1): 147-166.

20. Zhoo- lin, Wang. (2011). Assessment Research on Balancing Rural-urban Development Based on Analytical Hierarchy Process. Journal of Nanning polytechnic.