اولویت بندی شاخص های حکمروایی خوب شهری از دیدگاه شهروندان در شهر بیستون

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 7، دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1398، صفحه 81-92   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید شمس¹؛ محمودرضا هاشمی بیستونی^{* 2}

¹استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی،‌واحد ملایر‌،‌ ملایر، ایران

²دانشجوی جغرافیا و برنامه ریزی شهری - دانشگاه آزاد ملایر دبیر آموزش و پرورش بیستون

چکیده

حکمروایی در واقع فرایندی بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک سو و سازمانهای غیردولتی و تشکلهای جامعه مدنی، از طرف دیگر است. سیستم حکمروایی شهری مطلوب مبتنی بر هفت اصل است که عبارتند از: «مشارکت، قانونمندی، پاسخ‌گویی، اجماع سازی، کارایی و اثربخشی، شفافیت و عدالت».
در این پژوهش به بررسی و اولویت بندی شاخص های حکمروایی خوب شهری از دیدگاه شهروندان در شهر بیستون پرداخته شده است. این پژوهش از نوع «پیمایشی» و با رویکردی توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی تنظیم واطلاعات بصورت میدانی و با استفاده از ابزار «پرسشنامه» محقق ساخته بدست آمده است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان شهر بیستون بوده که 365 نفر با روش تعیین حجم نمونه با فرمول«کوکران» مشخص و با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک، پرسشنامه ها توزیع گردیده است پس از جمع آوری اطلاعات به تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری پرداخته و برای ارزش گذاری متغیرها نیز از طیف لیکرت بهره گرفته شده است. همچنین جهت بررسی و رتبه بندی شاخص ها ازآزمون فریدمن وآزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است نتایج تحقیق نشان می دهدکه از بین هفت متغیر، شاخص شفافیت رتبه نخست، عدالت رتبه دوم، پاسخگویی رتبه سوم، مشارکت رتبه چهارم، اجماع سازی رتبه پنجم، اثر بخشی و کارایی رتبه ششم و قانونمندی رتبه هفتم را ازحیث اهمیت بدست آورده اند. همچنین براساس آزمون تی تک نمونه ای، پاسخ دهندگان، سطح حکمروایی خوب را در شهر بیستون کمتر از حد متوسط طیف لیکرت ارزیابی نموده اند.

کلیدواژه‌ها

مدیریت شهری؛ حکمروایی خوب شهری؛ شهروندان؛ شهر بیستون

مراجع

1-آدینه وند، علی اصغر، حاجی‌زاده، مریم قدمی، مصطفی (1392): «بررسی عملکرد شهرداری در چهارچوب حکمرانی خوب شهری(نمونه موردمطالعه:شهربابلسر)»، مدیریت شهری،شماره31،صص 64-41.

2-عباس‌زاده، محسن، سوری، فرزاد (1392):«کثرت گرایی سیاسی:میان نظریه و واقعیت»، پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره 13، صص71-53.

3- ابراهیم زاده،عیسی، اسدیان مرتضی (1392) «تحلیل و ارزیابی میزان تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری درایران موردشناسی: کاشمر»، جغرافیا و آمایش شهری، شماره 6، صص 30-17.

4- اسماعیل‌زاده، حسن، صرافی، مظفر (1385): جایگاه حکمروایی خوب برنامه‌ریزی شهری، طرح مترو تهران، ویژه نامه جغرافیا، تهران.

5-افروغ، عماد (1377): فضا و نابرابری اجتماعی، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

6- اکبری، غضنفر(1385): سرمایه ­اجتماعی ­و حکمرانی ­شهری، تحقیقات جغرافیایی، چاپ اول، تهران.

7- ایران،(1375):وزارت کشور، معاونت سیاسی و اجتماعی، دفتر تقسیمات کشوری، سازمان تقسیمات کشوری جمهوری

اسلامی ایران، تهران، ص359.

8- باستین، علی ­و همکاران (1397) : «سنجش ­و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب شهری بر زیست پذیری شهرها، مطالعه موردی: شهر بوشهر»، فصلنامه علمی، پژوهشی برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد مرودشت، دوره 9، شماره 34، صص238-1.

9- برک پور، ناصر، اسدی، ایرج (1388): «مدیریت وحکمرانی

شهری»، شهرداری‌ها، چاپ سوم، تهران.

10- پاداش، حمید، جهانشاهی، بابک و صادقین، علی (1386): «مؤلفه‌هاوشاخص حکمرانی شهری»، جستارهای شهرسازی.

11- تابعی، نادر، کریمی، آرام، مرادی، ثروت‌اله (1396): توسعه پایدار محله‌ای در چارچوب حکمروایی خوب شهری (مورد مطالعه: محلات

شش شهرداری تهران)»، فصلنامه علمی، پژوهشی جغرافیا و مطالعات محیطی، دانشگاه آزاد نجف آباد، دوره 6، شماره 22، صص36 -21.

12-ترابی، علیرضا (1383): مدیریت پایدار شهری در گرو حکمرانی خوب، نشریه شهرداریها، شماره 69، ص 10.

13-توکلی‌نیا، جمیله، اسکندرپور، مجید، برغمندی، مجتبی (1391): «درآمدی بر حکمروایی خوب شهری، فصلنامه­نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی»، ش. اول، صص 152-135.

14-رفیعیان، مجتبی، حسین­پور، علی (1390): حکمروایی خوب شهری ازمنظریات شهرسازی، طحان،چ اول، تهران.

15-رهنما، محمد رحیم، مافی، عزت اله، اسدی، روح اله(1389)، تحلیل جایگاه حکمروایی خوب­شهری در مشهد با الگوی SWOT، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره15، صص224-197.

16-زندیه، الناز(1395): «بررسی ­عملکرد شهرداری ­ها در چارچوب رویکرد حکمروایی خوب شهری، (نمونه موردی: شهرداری­ملایر)»، فصلنامه آمایش محیط دانشگاه آزاد ملایر، دوره10، شماره39، صص76-60.

17-شریفیان­ثانی،مریم(1380):مشارکت شهروندی حکمرانی شهری و مدیریت شهری، چاپ اول، تهران.

18- صرافی، مظفر، عبدالهی، مجید(1387)، تحلیل مفهوم شهروندی و ارزیابی جایگاه آن در قوانین، مقررات و مدیریت شهری، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 63.

19-صدیقی سروستانی، رحمت اله و همکاران (1386):«حکمروایی خوب: تحلیل مدل­های حمکرانی شهری در انتخاب سومین دوره­ی شورای اسلامی شهر تهران، فصلنامه علمی– پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26، صص 33-9.

20- غلامی، محمد و همکاران (1396):«اولویت­بندی مؤلفه‌های حکمروایی شایسته شهری ازدیدگاه فعالان بخش مدیریت شهری، (مورد مطالعه:شهر بوکان)»، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه­ای)، دوره 28،شماره 1،

21-لاله­پور، منیژه (1386): «حکمرانی شهری مدیریت شهری در کشورهای درحال توسعه، جستارهای شهرسازی.

22- لطفی، حیدر و همکاران (1388): «مدیریت شهری و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان»، فصلنامه علمی­پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره اول.

23-مقیمی، محمد (1382): اداره امورحکومتهای محلی، انتشارات  سمت. تهران.  

24- ملک حسینی، عباس(1397):«بررسی نقش حکمروایی خوب شهری در مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری شهرسمنان،فصلنامه علمی پژوهشی نگرش‌های نودرجغرافیای انسانی»، سال نهم، شماره سوم.

25- موحد، علی‌سجاد، قاسمی کفرودی، موسی، کمندرودی، ساسان پورفرزانه، (1393): «بررسی توسعه محله‌های شهری با تأکید بر الگوی شهری، (مورد مطالعه:شهر بوکان)»، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه­ای)، دوره 28،شماره 1،

26- موحد، علی سجاد، قاسمی کفرودی، موسی، کمندرودی، ساسان پورفرزانه، (1393): «بررسی توسعه محله‌های شهری با تأکید بر الگوی حکمروایی خوب شهری (موردمطالعه:‌ منطقه 19 شهرداری تهران)»، مدرس علوم انسانی، دوره نوزدهم، شماره1: صص180-147.

27- مهندسین مشاورتدبیر شهر(1394): طرح جامع ویژه فرهنگی – تاریخی شهر بیستون، اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه،  مرحله اول، ج1.

28- مهندسین مشاورتدبیر شهر(1394): طرح جامع ویژه فرهنگی – تاریخی شهر بیستون، اداره کل راه و شهرسازی استان کرمانشاه،  مرحله اول، ج1.

29-میدری، احمد، خیرخواهان، جعفر (1383): حکمرانی خوب؛ بنیان­توسعه،دفتربررسیهای اقتصادی مرکزپژوهشهای مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، تهران.

30-نادری چکنی،زهرا(1393):«تحلیل وارزیابی میزان تحقق پذیری حکمرانی خوب شهری درشهرخرم آباد»، پایان نامه ارشد، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ص124.

31-ه. لوشای(1344):«حفریات بیستون»،نشریه­انجمن فرهنگ ایران باستان، ترجمه کیکاوس جهانداری، دور دوم، شماره اول.

32-­Brenener , Nile, (2003) ,metropolitan

institutional reform and reclosing of state space in contemporary Western Europe, European urban and regional studies.  

33-Kioe sheng.(2010): yap Good Urban

 Governancein Southeast Asia ،SAGE Publications ،Environment and Urbanization

34- Mc Gill, R.(2016): Integrated Urban planning and governance: Is there a Barcelona model. International Planning Studies , 11(1), 35-42

35- Meethen, Dijk. (2017): Managing Cities in Developing Countries: the Theory and Practice of Urban Management. Edward Elgar Publishing.

36- Rotmans, J., & Van Asslt, M.). Policies and innovations in developing countries. Westport: Greenwood Praeger Press. (NIUA). 2015.

37- Taylor P. (2000): "UNCHS (Habitat) - the Global Campaign for Good Urban Governance", Environment and Urbanization, Vol. 12., No. 1. April. [9]

38-UN-HABITAT.(2009): Urban governance index (UGI) a tool to measure progress in achieving good urban governance, Available in www.unhabitat.org.

39- UN- HABITAT. (2000): Campaign on urban governance. Campaign on urban governance. www.un habitat.org

40-UNDP, Human development report­(2002& 2009) United Nations Development Programme