بررسی میزان سرمایه ی اجتماعی بین حاشیه نشینان شهر ایلام

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 3، شماره 9، اسفند 1392، صفحه 97-124   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

غلامرضا تاج بخش

استادیار علوم اجتماعی دانشگاه آیت ا...العظمی بروجردی(ره)

چکیده

هدف تحقیق حاضر بررسی میزان سرمایه­ی اجتماعی بین حاشیه­نشینان شهر ایلام است. برای توصیف و تبیین سرمایه­ی اجتماعی نیز سعی شده که از چند منبع به صورت تلفیقی استفاده شود، یعنی آرای صاحب­نظران سرمایه­ی اجتماعی مانند گیدنز، بوردیو، کلمن، پوتنام، پوتنام مورد استفاده قرار گرفت.
روش تحقیق: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش، پیمایش و جامعه­ی آماری افراد 18 به بالای ساکن در مناطق حاشیه­نشین شهرستان ایلام (اعم از زن و مرد) است. حجم نمونه با توجه فرمول کوکران 285 نفر محاسبه شد. روش نمونه­گیری از نوع نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای است. برای گرد­آوری اطلاعات این پژوهش از پرسشنامه­ی محقق­ساخته استفاده شده­است که روایی آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی از طریق محاسبه­ی ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد و سپس اطلاعات گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد.
یافته­ها: یافته­های تحقیق نشان می­­دهد که بیشترین میانگین میزان سرمایه­ی اجتماعی مربوط به شاخص مشارکت اجتماعی (62/33=M) و کمترین مقدار آن مربوط به شاخص روابط اجتماعی (39/18=M) است. بین زنان و مردان از نظر میانگین سرمایه­ی اجتماعی تفاوت معناداری نیست. همچنین، افراد شاغل و بیکار از میزان سرمایه­ی اجتماعی یکسانی برخوردارند. افراد مجرد نسبت به افراد متأهل از سرمایه­ی اجتماعی بالاتری برخوردارند. همچنین، بین سرمایه­ی اجتماعی بر حسب تحصیلات و نیز بر حسب نوع منزل مسکونی، و قومیت تفاوت معناداری وجود دارد.
نتایج: چنین به نظر می­رسد یافته­های اخیر با نظریات مطرح شده توسط پوتنام و فوکویاما قابل تبیین است و کمک به مشارکت افراد در امور شهری به منظور گسترش اعتماد اجتماعی و رشد و گسترش و تقویت مشارکت رسمی می­تواند به ارتقای سرمایه­ی اجتماعی در مجموع، در مناطق حاشیه­نشین منتهی گردد.
 

کلیدواژه‌ها

سرمایه ی اجتماعی؛ حاشیه نشین؛ اعتماد اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی؛ انسجام اجتماعی؛ کنترل اجتماعی

اصل مقاله

.

مراجع

-        امیرکافی، مهدی. (1380). «اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن»، مجله­ی نمایه پژوهش، شماره­ی 18، سال پنجم.

-        برغمدی، هادی و خزاعی، منصور. (1387). «سرمایه­ی اجتماعی در محلات حاشیه­نشین»، مجموعه مقالات همایش بررسی وضعیت فرهنگی شهر تهران، بهار 1387، صص: 107-95.

-        برغمدی، هادی. (1387). «تأثیر تخریب محله­ی غربت بر سرمایه­ی اجتماعی اهالی محله­ی خاک سفید»، فصلنامه­ی علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره­ی 28، صص: 283-263.

-        بیرو، آلن. (1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه­ی باقر ساروخانی، تهران: سازمان انتشارات کیهان.

-        جمشیدی­ها، غلامرضا، عنبری، موسی. (1383). «تعلقات اجتماعی و اثرات آن بر بازگشت مهاجران افغانی»، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی 23.

-چلبی، مسعود، مظفری زوارکی، کوروش. (1384). مقبولیت اجتماعی قانون در بین شهروندان شهر قزوین، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد پژوهشگری اجتماعی، استاد راهنما: مسعود چلبی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده­ی علوم اجتماعی.

-        زارع شاه آبادی، اکبر و ترکان، رحمت اله. (1391). «بررسی رابطه­ی سرمایه­ی اجتماعی و قانون­گریزی در بین شهروندان شهر یزد»، فصلنامه­ی مطالعـات فرهنگی و ارتباطات، شماره­ی 27، صص: 114-83.

-        عبداللهی، م و میرطاهری، م. (1386). «سرمایه­ی اجتماعی در ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان­شناسی‌گذار»، فصلنامه­ی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 25، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

-        فوکویاما، فرانسیس. (1379). پایان نظم بررسی سرمایه­ی اجتماعی و حفظ آن، ترجمه­ی غلامحسین توسلی، تهران : انتشارات جامعه ایرانیان.

-قاسمی، وحید و دیگران. (1385). «سطح­بندی سرمایه­ی اجتماعی در شهرستان­های استان اصفهان»، فصلنامه­ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 23: صص 248-225.

-        کلمن ، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه­ی اجتماعی، ترجمه­ی: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-        لهسایی زاده، عبدالعلی. (1368). نظریات مهاجرت، شیراز، انتشارات نوید.

-        محمودی، امیر و نیکخواه، زهرا. (1391). «بررسی مقایسه­ای سرمایه­ی اجتماعی در مناطق حاشیه­نشین و غیر حاشیه­نشین شهر شیراز»، چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، 20 و 21 اردیبهشت ماه، مشهد مقدس، صص 1- 16.

-        نیرومند، مصطفی و مجید احسن. (1352). حاشیه­نشینان بندرعباس، تهران: دانشگاه تهران .

-        هاشمیان فر، سید علی و عجمی، شهرزاد. (1391). «بررسی فرهنگ شهروندی ساکنان بافت حاشیه­ای شهر اصفهان»، مطالعات شهری، سال دوم، شماره­ی سوم، صص 230-209.

-        نقدی، اسداله و زارع، صادق. (1391). «فرسایش سرمایه­ی اجتماعی و مدیریت بحران در مناطق حاشیه­نشین (مورد مطالعه: زنان حاشیه­نشین شهرک سعدی شیراز)»، ارائه شده در دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران.

-        Bourdien, P. (1986). The forms of capital in hand book of theory and research sociology of education, green wood press, New York.

-        Field. John, (2005). Social Capital. London & New York. Rutledge Pub.

-        Putnam. R (2000) " Bowling alone: American's De clining social capital, jornal of Democracy, Vol6.