بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مرتبط با سطح رضایتمندی شهروندان از محله ی مسکونی

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 3، شماره 9، اسفند 1392، صفحه 125-154   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه گلابی¹؛ توکل آقایاری هیر¹؛ رضا ابراهیمی²

¹استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

²کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی برخی از عوامل مرتبط با رضایتمندی شهروندان از محله­ی مسکونی­شان بوده است. این مطالعه از نوع پیمایش بوده و به صورت مقطعی در سطح یکی از شهرستان­های استان آذربایجان شرقی و در بین محلات مختلف آن به اجرا درآمده است. ابزار تحقیق از نوع پرسشنامه محقق­ساخته و حجم نمونه 382 نفر از شهروندان بالای 18 سال بوده است. عواملی مانند مشارکت اجتماعی محلی، پیوندهای محلی، امنیت اجتماعی و میزان دسترسی به امکانات محلی به عنوان متغیر مستقل و متغیر میزان رضایتمندی از محله­ی مسکونی به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته­اند. نتایج تحلیـل رگـرسیون چندگانه نشـان می­دهد که این عوامل در مجموع، می­توانند 34 درصد از تغییرات رضایتمندی از محله­ی مسکونی را مورد تبیین قرار دهند. از بین متغیرهای مستقل، پیوندهای اجتماعی بیشترین تأثیر مثبت را بر میزان رضایتمندی از محله­ی مسکونی داشته است. همچنین، مدت اقامت در محل، از طریق پیوندهای اجتماعی و احساس امنیت، از طریق افزایش مشارکت و پیوندهای اجتماعی بر رضایتمندی ساکنان تأثیر می­گذارد.

کلیدواژه‌ها

رضایت؛ شهروندان؛ محله ی مسکونی؛ امنیت اجتماعی؛ پیوندهای اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی

اصل مقاله

.

مراجع

افروغ، عماد. (1376). فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعه­ی جدایی‌گزینی فضایی و تمرکز فقر در محله‌های مسکونی تهران، پایان‌نامه­ی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

- امیرکافی، مهدی و فتحی، شکوفه. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر دلبستگی به محله­ی مسکونی، مطالعه­ی موردی: شهر کرمان، تهران، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره­ی پنجم، شماره 1.

- ایمان، محمد تقی، کاوه، مهدی. (1391). سنجش میزان رضایت از زندگی در میان ساکنان مسکن مهر فولاد شهر اصفهان، فصلنامه­ی مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دوم، شماره­ی 5، زمستان.

- پرتوی، پروین. (1382). مکان و بی­مکانی، رویکردی پدیدار شناسانه، فصلنامه­ی هنرهای زیبا، دوره­ی 14، شماره­ی اول.

- پل، ریک ون. (1390). رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، ترجمه­ی رفیعیان، مجتبی و مولودی، جمشید؛ نشر آذرخش.  

- توسلی، غلامعباس. (1382). امنیت اجتماعی با نگرش محلی، نامه­ی پژوهش فرهنگی، سال هشتم، شماره­ی 9.

- ـــــــــــــــ . (1382). جامعه‌شناسی شهری، تهران: پیام نور.

- چلبی، مسعود. (۱۳۷۵). جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.

- ـــــــــــــ . (1385). تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نشر نی.

- حبیبی، سید محسن، اهری، زهرا. (1387). لاله زار عرصه تفرج، از باغ تا خیابان، فصلنامه­ی هنرهای زیبا، دوره­ی 34، شماره­ی اول.

- حجازی، الهه. (1376). بررسی میزان همبستگی در شبکه­های همسایگی در شهر مشهد، پایان­نامه کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

- خاکساری، علی و همکاران. (1388). محله­های شهری در ایران، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- خدایی، زهرا و پورخیری، علی. (1388). کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان، مدیریت و برنامه‌ریزی شهری 3، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، پژوهشنامه­ی 36، تهران.

- دیکنز، پیتر. (1377). جامعه‌شناسی شهری (جامعه، اجتماع محلی و طبیعت انسانی)، ترجمه­ی حسین بهروان، به نشر.

- ربانی، رسول. (1382). جامعه‌شناسی شهری، دانشگاه اصفهان.

- رفیعیان مجتبی و همکاران. (1388). رضایتمندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری، فصلنامه­ی علوم محیطی، سال هفتم، شماره اول.

- ـــــــــــــــــــــــــ . (1389). «سنجش کیفیت محیط سکونت در شهرک اکباتان تهران»، فصلنامه­ی مدرس علوم انسانی، دوره­ی 14، شماره­ی 4.

- رفیعیان، مجتبی؛ خدائی، زهرا. (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، فصلنامه­ی راهبرد، شماره 53.

- رهنورد، فرج‌الله. (1382). توانمندسازی کارکنان، گامی به سوی مشتری­مداری؛ فرایند مدیریت و توسعه، سال 17، شماره­ی 59.

- سرمست، بهرام، متوسلی، محمد مهدی. (1389). بررسی و تحلیل نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان، دو فصلنامه­ی مدیریت شهری، شماره­ی 26، پاییز و زمستان.

- شکویی، حسین. (1365). جغرافیای اجتماعی شهرها، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

- شماعی، علی و پوراحمد، احمد. (1384). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران.

- صدیق سروستانی، رحمت اله، نیمروزی، نوروز. (1389). بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات شهر مشهد، فصلنامه­ی دانش انتظامی، سال دوازدهم، شماره­ی دوم.

- فتحی پیش­ایستا، شکوفه. (1389). بررسی احساس تعلق به محله مسکونی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه­ی موردی شهر کرمان)، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

-گیدنز،آنتونی. (1373). جامعه­شناسی، ترجمه­ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

- معصومی، سلمان. (1390). توسعه­ی محله‌ای در راستای پایداری کلان‌شهر تهران، جامعه و فرهنگ، چاپ اول.

- ملاحسنی، حسین. (1383). سرمایه­ی اجتماعی در سطح محله، چکیده­ی مقالات همایش توسعه محله‌ای، شهرداری تهران.

- ورث، لوئیس. (1358). شهرگرائی به‌عنوان شیوه‌ای از زندگی، مجموعه‌ مقالات مفهوم شهر، گروه مطالعات شهری و منطقه‌ای.

- هزار جریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1388). بررسی رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن (مطالعه در بین شهروندان تهرانی)،‌ فصلنامه­یانتظاماجتماعی، سال اول، شماره­ی سوم.

- Aiello, A., Ardone, R., & Scopelliti, M. (2010), Neighborhood planning improvement: Physical attributes, cognitive and affective evaluation and activities in two neighborhoods in Rome. Evaluation and Program Planning, 33(3), 264-275.

- Amerigo, M., & Aragones, J. (1997), A theoretical and methodological approach to the study of residential satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 17(1), 47-57.

- Amérigo, Maria; Aragonés, Juan Ignacio (1990), Residential Satisfaction in Council Housing. Journal of Environmental Psychology, 10, 313-325.

- Austin M & Yoko Baba, (1990), Social determinants of neighborhood attachment, Sociological Spectrum, 10, 59-78.

- Avery M. Guest, Jane K. Cover, Ross L. Matsueda and Charis E. Kubrin, (2006), "Neighborhood Context and Neighboring Ties", City & Community, 5, 359–463.

- Baba, Y. and D. M. Austin, (1989), Neighborhood Environmental Satisfaction, Victimization, and Social Porticipation as Determinants of Perceived Neighborhood Safety”. Environment and Behavior, 21 (6), 763-780..

- Chapman, D., & Lombard, D. (2006), Determinants of neighborhood satisfaction in feebased gated and nongated communities. Urban Affairs Review, 41(6), 769-799.

- Chaskin, R. J. (1997). Perspectives on neighborhood and community: A review of the literature. Social Service Review, 71, 521-547

- Filkins, R., Allen, J. C., & Cordes, S. (2000), predicting community satisfaction among rural residents: An integrative model. Rural Sociology, 65, 72-86.

- Forrest, R., & Keans, A. (2001), Social cohesion, social capital and neighborhood, Urban Studies, 38(12), 2125- 2143.

- Grillo, M., Teixeira, M., & Wilson, D. (2010). Residential satisfaction and civic engagement: Understanding the causes of community participation. Social Indicators Research, 97(3), 451-466.

- Head, D. (2009), Determining Correlates of Neighborhood Satisfaction, PhD dissertation, the Wayne State University, Detroit, Michigan.

- Hur, M. Hazel Morrow-Jones (2008), Factors That Influence Residents’ Satisfaction with Neighborhoods, Environment and Behavior, 5, 619-635.

- Hur, Misun. (2008), neighborhood satisfaction physical and perceived characteristics, PhD dissertation, the ohio state university.

- James, R., III, Carswell, A., & Sweaney, A. (2009). Sources of discontent: Residential satisfaction of tenants from an internet ratings site. Environment and Behavior, 41(1), 43-59.

- Jorgensen, B., Jamieson, R., & Martin, J. (2010). Income, sense of community and subjective well-being: Combining economic and psychological variables, Journal of Economic Psychology, 31(4), 612–623.

- Kasarda, J. D., and Janowitz, M. 1974. “Community Attachment in Mass Society,” American Sociological Review 39, 328–339.

- Kearney, Anne R. (2006), Residential Development Patterns and Neighborhood Satisfaction: Impacts of Density and Nearby Nature. Journal of Environment and Behavior, 38, 112-139.

- Lu, M. (1999). Determinants of residential satisfaction: Ordered logit vs. regression models. Growth and Change, 30(2), 264-277.

- Mendoza, M.G, V. Napoli, (1995), System of society, mami-dadc community colley, sixth edition.

- Nancy C. Higgitt And Jean A. Memken, (2001), Understanding Neighborhoods, Housing And Society, 28(1&2), 29-46.

- Perez, F., Fernandez-Mayoralas, G., Rivera, F., & Abuin, J. (2001), aging in Place: Predictors of the residential satisfaction of elderly, Social Indicators Research, 54(2), 173-208.

- Potter, J., & Cantarero, R. (2006). How does increasing population and diversity affect resident satisfaction? A Small Community Case Study, Environment and Behavior, 38(5), 605-625.

- Sirgy, M. J. & Cornwell, T. (2002), How Neighborhood Features affect Quality of Life. Social Indicators Research, 59 (1), 79-114.

-Van poll, R., 1997, the Perceived Quality of Urban Environment: a Multi-attribute Evaluation, University of Groningen.