سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان شهر اصفهان

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 3، شماره 8، آذر 1392، صفحه 79-108   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدعلی زکی¹؛ مریم السادات خشوعی²

¹دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه امام حسین(ع)

²کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان (نویسنده مسؤول)

چکیده

هدف این تحقیق بررسی نقش عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی شهروندان شهر اصفهان بود. بر این اساس تأثیر متغیرهای اجتماعی چهارگانه: اعتماد اجتماعی، تعهد اجتماعی، مسؤولیت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی بر سلامت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تعییـن ارتباط متغیرهای زمینه­ای نه­گانه (جنسیت، سن، وضعیت تأهل، وضعیت شغلی، تحصیلات، مهاجرت، درآمد، حوزه­ی اجتماعی شهری و طبقه­ی اجتماعی) با سلامت اجتماعی از دیگر اهداف این پژوهش بود. جامعه­ی آماری این پژوهش شهروندان 59-19 سال شهر اصفهان و حجم نمونه 384 نفر بوده که به روش تصادفی ساده­ی چند مرحله­ای انتخاب شدند. روشهای آماری شامل ضریب همبستگی، آزمون t، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیـون و تحلیل مسیر بوده­اند. یافته­ها نشان داد بین سلامت اجتماعی و متغیرهای مسؤولیت­پذیری اجتماعی، تعهد اجتماعی، اعتماد اجتماعی رابطه­ی مستقیم و معناداری وجود دارد. بین سلامت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی نیز رابطه­ی معنادار و معکوسی وجود دارد. هرکدام از متغیرهای هفت­گانه­ی تحقیق به طور جداگانه (سن، تحصیلات، وضعیت شغلی، مهاجرت، طبقه­ی اجتماعی، درآمد و حوزه­ی اجتماعی شهری) با سلامت اجتماعی رابطه­ی معناداری داشتند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین عوامل مؤثر برای پیش‌بینی سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان به ترتیب عبارتند از شش متغیر بیگانگی اجتماعی (42/0-)، اعتماد اجتماعی (36/0)، ساختار طبقاتی اجتماعی (15/0)‌، مسؤولیت‌پذیری اجتماعی (13/0)‌، تعهد اجتماعی (10/0) و مهاجرت (07/0)، که شش متغیر مذکور توانسته‌اند 63 درصد تغییرات سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان را تبیین کنند.

کلیدواژه‌ها

سلامت اجتماعی؛ تعهد اجتماعی؛ مسؤولیت‌پذیری اجتماعی؛ اعتماد اجتماعی؛ بیگانگی اجتماعی

اصل مقاله

.

مراجع

-         ایمان، محمدتقی و مرادی، گلمراد. (1388). «بررسی رابطه­ی بین رضایت اجتماعی و هویت ملی با تعهد اجتماعی جوانان شهر شیراز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 34: صص155-174 .

-         ایمان، محمدتقی، مرادی‌، گل مراد، جلاییان بخشنده، وجیهه‌. (1389). «بررسی ارتباط بین مسؤولیت اجتماعی جوانان و احساس امنیت اجتماعی(مورد مطالعه شهر مشهد)» مطالعات امنیت اجتماعی، زمستان 1389؛ صص117-139.

-         ایمان‌، محمدتقی، جلائیان بخشنده، وجیهه. (1389). «بررسی و تبیین رابطه­ی بین مسؤولیت اجتماعی و سرمایه­ی اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 37: صص19- 42.

-         زکی، محمدعلی. (1388). «بیگانگی اجتماعی جوانان (مورد مطالعه: دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان)»، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره­ی 3 : صص25-51.

-         سام آرام، عزت الله. (1388). «بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تأکید بر رهیافت پلیس محور»، فصلنامه­ی علمی-پژوهشی انتظام اجتماعی، شماره­ی اول: صص9- 29.

-         سجادی، حمیرا، صدرالسادات، سیدجلال. (1384). «شاخص‌های سلامت اجتماعی»، مجله­ی سیاسی – اقتصادی، دوره­ی 19، شماره­ی 304: صص244-253.

-         شربتیان، محمد حسن. (1391). «تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه‌های سرمایه­ی اجتماعی و میزان بهره­مندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجـویان دانشگاه پیام نور مشهد»، فصلنامه­ی جامعه­شناسی مطالعات جوانان، شماره­ی 5.

-         صبوری، سعید. (1390). بررسی میزان سلامت اجتماعی در بین کارمندان آموزش و پرورش شهر تهران، پایان­نامه­ی کارشناسی«علوم اجتماعی» دانشگاه پیام نور تهران.

-         عبدالله تبار، ‌هادی، کلدی، علیرضا، محققی، سیدحسین، فروزان، آمنه، صالحی، مسعود. (1387). «بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان»، فصلنامه­ی علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره­ی 30و31: صص171-189.

-         فروم، اریک. (1360). جامعه­ی سالم، ترجمه­ی اکبر تبریزی، تهران: انتشارات کتابخانه بهجت.

-         قریشی، فخرالسادات، صداقت، کامران. (1388). «بررسی نقش عوامل فرهنگی، اجتماعی مرتبط بر شکل‌گیری اعتماد اجتماعی شهروندان تبریز»، جامعه­شناسی کاربردی، شماره­ی 36: صص75-102

-         کوزر، لوییس. (1387). زندگی و ‌اندیشه­ی بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         مرادی، گلمراد، بوستانی، داریوش، همتی‌فر، محمدرضا. (1391). «بررسی رابطه‌ی بین مسؤولیت‌ اجتماعی و سلامت ‌روانی مهاجران (مورد مطالعه: شهر طبس)»، جامعه­شناسی کاربردی، جلد 23، شماره­ی 1: صص149-170.

-         نوریان نجف آبادی‌، محمد و جهانگیر، نرجس. (1390). «رابطه­ی بین میزان اعتماد اجتماعی و سلامت روانی (مطالعه موردی: معلمان شهرستان تیران و کرون)»، فصلنامه­ی جامعه­شناسی تاریخی، سال سوم، شماره­ی 2، پاییز و زمستان 1390: صص35-59.

-         نیک ورز، طیبه. (1389). «بررسی رابطه­ی سرمایه­ی اجتماعی با میزان سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

-         نیازی، محسن و فرشادفر، یاسمن. (1390). «بررسی رابطه­ی بین اعتماد اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال و مناطق جنوب شهر تهران»، فصلنامه­ی مطالعات شهری دانشگاه آزاد دهاقان، سال اول، شماره­ی اول، زمستان 1390: صص147-178.

-         هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1390). «رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن مطالعه­ی موردی شهر تهران»، فصلنامه­ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره­ی 5، تابستان 1390.

-          Blanco ,Amalio & Diaz. Dario, (2007),social  order and  mental health: a social well-being  approach, Autonomy university of Madrid ,psychology in Spain,vol.11(5).

-          Cicognani, Elvira. Pirini, cloudia. Keyes, cory. (2008). Social   Participation, Sense of Community and social well-being: A Study on American,Italian and Iranian University Students. 89:97-112

-          Keyes, Corey Lee. M, (1998),social well-being, social Psychology, Quarterly vol. 61,N. 2,pp121-190

-          Larson,James, (1996),the measurement of social well-being, social Indicators Research 28,pp285-296.