بررسی جامعه شناختی میزان شهرگرایی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه‌: شهر ساری)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 5، دوره 3، شماره 8، آذر 1392، صفحه 109-130   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی رحمانی فیروزجاه¹؛ سیده اکرم اصحابی²؛ حکیمه کبیری نسب³

¹استادیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

²استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

³کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

چکیده

شهرگرایی برخلاف شهرنشینی یک فرآیند رشد شهری نیست بلکه مرحله­ی نهایی و نتیجه­ی شهرنشینی محسوب می­شود. هدف مقاله­ی حاضر این است که با توجه به روند افزایش شهرنشینی، شهرنشینان  تا چه حد شهرگرا هستند و میزان شهرگرایی آنها از چه عواملی تأثیر می­پذیرد. براساس عوامل مؤثر بر شیوه­ی زندگی شهری از دیدگاه ترکیب­گرایی و خرده­فرهنگی، ده فرضیه مبتنی بر متغیرهای مستقل سن، جنسیت، تحصیلات، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، درآمد، سابقه­ی زندگی در شهر، منشأ شهری یا روستایی، نوع محله و تعداد فرزندان در رابطه با میزان شهرگرایی شهرنشینان تدوین شد.
برای بررسی تجربی فرضیات تحقیق از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه­ی مبتنی بر مصاحبه استفاده شده است. جامعه­ی آماری این تحقیق افراد 30 تا 65 ساله شهرنشین شهر ساری و حجم نمونه 340  نفر بوده که نمونه­ها به روش طبقه­ای تصادفی ساده انتخاب شده­اند. در سطح تحلیل تبیینی، از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، آزمون من وایتنی و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است.
یافته­های تحقیق نشان می­دهد میزان شهرگرایی شهرنشینان ساری در سطح بالایی قرار دارد و تعداد کمی از افراد از نظر میزان شهرگرایی در حالت متوسطی قرار دارند. نتایج مربوط به آزمون فرضیات حاکی از آن است که، نه متغیر مذکور با شهرگرایی رابطه­ب معناداری دارد و نه متغیر درآمد با متغیر شهرگرایی. می­توان گفت میزان بالای شهرگرایی افراد قابل تبیین در رویکرد جبرگرایی است و شیوه­ی زندگی مردم شهر ساری حاصل جبر محیط شهری می­باشد.

کلیدواژه‌ها

ازخودبیگانگی؛ فردگرایی؛ عقلانیت؛ رویکرد جبرگرایی

اصل مقاله

.

مراجع

-         ادیبی، حسین. (2536). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی شهری، تهران: انتشارات شبگیر.

-         بمانیان، محمدرضا. (1390). ساختمان بلند و شهر (تحلیل تأثیرات فرهنگی واجتماعی ساختمانهای بلند بر شهرهای بزرگ)، سازمان فرهنگی هنری شهر تهران: مؤسسه­ی نشر شهر.

-         تاجبخش، کیان. (1386). آرمان شهر فضا، هویت و قدرت در اندیشه اجتماعی معاصر، ترجمه­ی افشین خاکباز، تهران: نشر نی.

-         زیمل، جورج. (1372). «کلانشهر و حیات ذهنی»، ترجمه­ی یوسف اباذری، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی 6، بهار، صص 53-66.

-         شارع پور، محمود. (1389). جامعه­شناسی شهری. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعه­ی علوم انسانی.

-         شیخی، محمد تقی. (1380). جامعه­شناسی شهری، تهران: شرکت سهامی انتشار.

-         صدیق سروستانی، رحمت الله. (1371). بررسی جامعه­شناسی روابط همسایگی در شهر تهران. دانشکده­ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

-         صدیق سروستانی، رحمت الله. (1391). «جامعه­شناسی شهری». تهران: نشر علمی.

-         عبدالله پور، جمال. (1387). «بررسی جامعه­شناختی وضعیت شهرگرایی شهرنشینان شهر سردشت». مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شماره­ی 1، صص7-37 .

-         کولب، ویلیام ل. و جولیوس گولد. (1382). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه­ی جمعی، تهران : مازیار.

-         لطیفی، غلامرضا. (1391). مدیریت شهری، تهران: نشرعلم.

-         ممتاز، فریده. (1379). جامعه­شناسی شهر. تهران: شرکت سهامی انتشار.

-         موسوی، یعقوب و نیکو خصال، اعظم. (1391). «تحلیل جامعه­شناختی رفتار شهرگرایی زنان». زن در توسعه و سیاست، ، دوره­ی 10، شماره­ی 1، بهار، صص61-82.

-         موسوی، یعقوب. (1391). «پدیده­ی کاهش همبستگی اجتماعی در کلانشهرها»، فصلنامه­ی علمی - پژوهشی مدرس علوم انسانی، دوره­ی 6، شماره­ی 4، زمستان 1391، صص 113-133.

-         نقدی، اسدالله. (1382). درآمدی بر جامعه­شناسی شهر:انسان و شهرنشینی. همدان: نشر فن­آوران.

-         نیکو خصال، اعظم. (1390). «بررسی تأثیر شهرگرایی بر ایستارهای اجتماعی- فرهنگی»، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد رشته جامعه­شناسی، دانشگاه الزهراء، استاد راهنما: یعقوب موسوی.

-          B. Hooper (2009). Los Angeles  school  of  post -Modern  Urbanism,  international Encyclopedia Geography, 2009, Pages 293-297.

-          Fisher ,C,S.(1982). to dwell  Among friend : personal network s  in town  and city (chicago :university Of  chicago press.

-          Flanagan, W .G (1999), Urban Sociology : Image and Structure ,New York: Allyn and Bacon.

-          Simmel ,G(1969).the metropolitan  and mental  life, in Richard Sennet(ed), Classic Essays on the Cultur of Cities New York :Meredith corporation ,pp:47-60.

-          Simmel ,G(1971). On in dividuality and social formes .edited by  D.N.Levine ,chicago :university of chicago press.pp:29-305.

-          Warfel, becky & Liang, jersey (1983). Urbanism and life  satisfaction Among the Aged. Oxford gournals.pp:97-106.

-          Wirth , L (1938). Urbanism as a way of life. The american journal of sociology.

-          Wirth, L .(1980/1928),le ghetto ,trad .p.j.rojtman ,presses universi - taires de grenoble, pp: 1-24.