تحلیلی بر رابطۀ حکمروایی خوب شهری و عدالت اجتماعی در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر فردوسیه – شهرستان شهریار)

آمایش محیط

مقاله 2، دوره 12، شماره 45، شهریور 1398، صفحه 25-48   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

میثم رضائی^{* 1}؛ علی شمس الدینی²

¹مدرس گروه شهرسازی،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، ایران

²(استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)

چکیده

امروزه مدیریت یکپارچه در فضاهای شهری،حکمروایی خوب شهری مدیران را می طلبد و تحقق این امر عدالت اجتماعی را در فضای شهری بوجود خواهد آورد و همچنین رضایت کامل در توزیع خدمات و امکانات شهری از مدیریت خوب شهری در فضاهای شهری می باشد. پژوهش حاضر به بررسی رابطه حکمروایی خوب شهری و عدالت اجتماعی در شهر فردوسیه واقع در شهرستان شهریار با استفاده از معیارهایی همچون مشارکت،تساوی،اثربخشی،پاسخگویی و امنیت به عنوان متغیر مستقل پرداخته است و از میان این معیارها تاثیرگذارترین معیار را در ایجاد عدالت اجتماعی در شهر فردوسیه شناسایی خواهد نمود.نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی و تحلیلی از نوع رابطه ای و مقایسه ای است و برای این منظور از داده های حاصل از پرسشنامه استفده شده است.جامعه آماری،شامل ساکنان شهر فردوسیه با جمعیت 30577 نفر است که با استفاده از آزمون کوکران تعداد 384 پرسشنامه در سطح شهر فردوسیه توزیع و داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS بررسی شدند. با توجه به سطح سنجش سؤالات، از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی میزان تبیین متغیر تحقق عدالت اجتماعی از طریق متغیر مستقل(حکمروایی خوب شهری) از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد.نتایج نشان می دهد حکمروایی خوب شهری با ضریب 0/712،همبستگی معناداری با میزان تحقق عدالت اجتماعی در شهر فردوسیه دارد و با افزایش میزان حکمروایی خوب شهری از نظر شهروندان، بر میزان تحقق عدالت اجتماعی در سطح شهر فردوسیه افزوده می شود و در کل 41/5 درصد از تحقق عدالت اجتماعی را متغیر های مستقل حکمروایی خوب شهری باعث می شوند و همچنین متغیر تساوی با ضریب رگرسیونی 0/497 بیشترین تاثیر را بر تحقق عدالت اجتماعی در شهر فردوسیه دارد.

کلیدواژه‌ها

حکمروایی خوب شهری؛ عدالت اجتماعی؛ شهر فردوسیه؛ مشارکت؛ مدیریت شهری

مراجع

 

1-     آقابخشی،علی(1375)، فرهنگ علوم سیاسی،تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران. 

2-     اصلانی، فیروز، فتاحی زفرقندی، علی(1393)،مشارکت عمومی در اداره حکومت اسلامی حق یا تکلیف؟،شماره8،88-65.

3-     اسماعیل زاده،حسن،صرافی،مظفر(1385)،جایگاه حکمروایی خوب برنامه‌ریزی شهری طرح متروی تهران،مجله مدرس علوم انسانی، 28 -1.     

4-     ارسطو(1371)، سیاست،تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی و شرکت سهامی.

5-     بهشتی،محمد(1378)،حق و باطل از دیدگاه قرآن،تهران: بقعه.

6-      پیران،پرویز،رفیعیان،مجتبی،رضائی،میثم،رهقان،هما(1395)،شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد نهادهای اجتماعی در مدیریت هر چه بهتر محلات؛ نمونه موردی: محلات واقع در شهر فردوسیه،مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری،شماره25،صص22 – 1.

7-     پرهیزگار،اکبر،کاظمیان،غلامرضا(1384).رویکرد حکمروایی شهری و ضرورت آن در مدیریت منطقه کلان شهری تهران، مجله پژوهش‌های اقتصادی،شماره 16،صص 29-48.          

8-     توسلی،حسین(1385)،«فلسفه حق در اندیشه سیاسی آیت اللّه مطهری»، فصلنامه علوم سیاسی، سال چهارم، ش 13.

9-     ترابی،علیرضا(1383).مدیریت پایدار شهری در گرو حکمرانی خوب، نشریه شهرداری‌ها، شماره 69، 10- 5.

10- توکلی نیا،جمیله،شمس پویا،محمد کاظم (1396).به سوی حکمروایی اجتماع محلی: کوششی در معرفی موضوعات و عرصه‌های کلیدی،دوره 10،شماره 37،صص 195 –216.           

11- جعفری،محمدتقی(1358)، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج 3، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

12- حاتمی نژاد، حسین، راستی، محسن(1385)، عدالت فضایی و عدالت اجتماعی، مجله زمین، شماره9، 50-38.

13- ـــــــــــــــــ،عیوضلو، داود، خزائی زاده، فاطمه(1395)، بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در فضاهای شهری(مطالعة موردی: منطقة 9 شهرداری تهران)، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی،شماره2،361 – 349.

14- ــــــــــــــــ، منوچهری میاندوآب، ایوب، بهارلو، ایمان، ابراهیم پور، احمد، حاتمی نژاد، حجت(1391)، شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای(مطالعه موردی): محله‌های قدیمی شهر میاندوآب،شماره80،صص64-41. 

15- حبیب پور، کرم و رضا صفری(1388)، راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی(تحلیل داده‌های کمی)، چاپ دوم، انتشارات متفکران، تهران.  

16-  حسینی،علی(1380)،روش‌های مشارکت شهروندان در طرح‌های توسعه شهری(شهر رشت)،پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری،دانشگاه تربیت مدرس،تهران.      

17- خامنه‌ای، سید محمد(1374)، ریشه‌ها و مفهوم عدالت در فقه و حقوق اسلام، در این مأخذ: عدالت در روابط بین الملل و بین ادیان از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحی، تهیه کننده: سید عبدالمجید میردامادی، ج 1،تهران: انتشارات بین المللی الهدی.

18- خوش روی، قهرمان، (1385)، عدالت اجتماعی و فضای شهر، اولین همایش ملی عمران شهری، سنندج.    

19- خواجه شاهکوهی،علیرضا،نجفی کانی،علی اکبر،خوش فر،غلامرضا،شفائی،سپیده (1394). میزان مشارکت شهروندان در فعالیت‌های عمرانی و خدماتی شهرداری، مجله آمایش محیط، سدوره 8، شمارۀ 29. صص 1-26.     

20- رهنما، محمدرحیم، اسدی، روح اله(1393)،تعیین وضعیت شاخص‌های حکمروایی خوب شهری در شهر مشهد، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال پنجم،شماره،صص162 – 143.

21- شمس الدینی، علی،امیری فهلیانی،محمدرضا(1394)،رتبه بندی مکانی خدمات عمومی و کمبود آن‌ها در سطح شهرها،مجله اقتصاد و مدیریت شهری.

22- صانعی دره بیدی، منوچهر(1382)، برابری و مساوات در حقوق بشر و پیشینه تاریخی آن، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 40-39 پاییز و زمستان، دانشگاه شهید بهشتی.

23- علوی تبار،علیرضا(1379)،الگوی مشارکت شهروندان در ادره امور شهرها، جلد سوم،سازمان شهرداری‌های کل کشور،تهران.

24- کرمی، قاسم، لطفی، محمدصادق(1387)، عدالت جغرافیایی در برنامه‌ریزی فضای جغرافیایی، مجله پژوهشنامه عدالت اجتماعی، مجمع تشخیص مصلحت نظام مرکز تحقیقات استراتژیک.

25- کاظمیان، غلامرضا(1383)درآمدی بر الگوی حکمروایی شهری ،جستارهای شهرسازی؛ شماره20.

26-  لاله پور، منیژه(1386).حکمروایی شهری و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه، مجله جستارهای شهرسازی،شماره 18.

27- مرصوصی، نفیسه(1383)،«تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران»، ماهنامه پژوهشی آموزشی شهرداریها، شماره 65، انتشارات سازمان شهرداری‌ها.

28- مشکینی، ابوالفضل، موذن، سهراب، (1394). تحلیل حکمروایی مطلوب شهری در پایداری شهرها مطالعه: شهر عجب شیر، مجله آمایش محیط، دوره 8، شمارۀ 29. صص 99-132.

29- مطهری،مرتضی(1374)، وحی و نبوت،تهران: صدرا،.

30- ــــــــــــــــ،موذن،سهراب، (1394). تحلیل حکمروایی مطلوب شهری در پایداری شهرها مطالعه: شهر عجب شیر، مجله آمایش محیط، دوره 8، شمارۀ 29. صص 99-132.

31- ـــــــــــــــــــــــ،تحف العقول، بیست گفتار،تهران: صدرا.          

32-  ـــــــــــــــ(1375)، مجموعه آثار،تهران: صدرا.

33- موسوی، میرنجف(1387)، شکل پایدار شهری و عدالت اجتماعی: مطالعه موردی یزد. طرح تحقیقاتی، دانشگاه جامع پیام نور یزد.         

34- ـــــــــــــــ(1391)،شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی(مطالعه موردی:شهر میاندوآب)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره80، صص192-177.

35- موحد،علی،کمانرودی،موسی،ساسان پور، فرزانه، قاسمی کفرودی، سجاد(1393). بررسی حکمروایی خوب شهری در محله‌های شهری(مورد مطالعه: منطقه 19 شهرداری تهران)، مجله مطالعات برنامه‌ریزی شهری، شماره7،176-147.        

36-  مهدی زاده،جواد(1386).حکمروایی شهری،مبانی نظری و ضرورت شکل گیری آن در ایران،جستارهای شهرسازی،شماره20. 

37- یاپنگ غراوی،بای محمد(1391).نگاهی به مفهوم حکمروایی شهری هدف‌ها،مدل‌ها و شاخص‌های آن،اطلاعات سیاسی – اقتصادی،شماره 289،صص 205 – 198.

36-  Dekker K., Kempen R. (2004) "Urban governance within the big cities policy",Journal of Cities, Vol. 21. pp. 41-55.

37-  Djankor, Simeon and Etc(2001), "Who Own's the Media", World Bank Policy Research Working Paper, 2620,World Bank.

38-  39.Gani,Azmat,Duncav,Ron(2007).Measuring Good Governance Using Time Series,Journal Of The Asia Pasific Ecinimy,vol 12,No 3,pp 385-367.

39-  McCarney, P. Halfani, M. Rodriquez, A. (1995). Towards an understanding of governance: the emergence of an idea and its implications for urban research in developing countries. in Stren, R. Kjellberg, B.(Eds).Perspectives on the City. Centre for Urban and Community Studies,University of Toronto, Toronto, pp.91-142.The draft Vancouver declaration.

40-  Marshall Gordon(2009), Dictionary of sociology, second edition, oxford university press.

41-  O’Neill ,Shane(2011),critical theory ،democratic justice and globalization ،critical horizons ,koninklijke Brill NV,leiden.

42-  Parliamentary Center Canada and World Bank, U Controlling Corruption: A Parliamentarians Hand Book,(2000), P. 46, WWW. World Bank. Org.

43-  Paul's,(1999), "Accountability in Public Service: Exit, Voice and Capture", Policy Research and External Affairs Working Paper, World Bank, 1999, Wps 614, P. 5.

44-  Vansant J. (2001). Cooperation for good governance, July. Terry Sanford Institute of Public Policy.

45-  Stewart,Kennedy(2006).Designing good urban governance indicators: The importance of citizen.participation and its evaluation in Greater Vancouver,Cities,vol.23,No 3,pp196-204