آمایش مناطق مرزی، با تأکید بر ایران

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 11، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، اسفند 1391، صفحه 173-191   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسنده

محمد حسن نامی^*

دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

چکیده
    آمایش مناطق مرزی در ایران، به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از نیمی از استان‌های کشور در مرزهای بین­المللی با کشورهای همجوار، از جایگاه ویژه­ای در نظام برنامه­ریزی کشور برخوردار است. بنابراین، هدف این مقاله، ضمن تبیین جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه­ریزی کشور؛ شناخت عناصر و مؤلفه آن، چگونگی ارتباط این عناصر با دیگر عناصر نظام برنامه‌ریزی کشور و شناخت اهمیت و ضرورت پرداختن به آمایش مناطق مرزی است. نتیجه­گیری مطالعات این مقاله نشان می­دهد که توسعه و امنیت در مناطق مرزی، لازم و ملزوم یکدیگر است. همچنین، شدت عدم تعادل منطقه­ای میان مناطق مرزی و مناطق داخلی در ایران بر توسعه ملی تاثیرگذار است. به عبارت دیگر، اگر چه توسعه نیافتگی در مناطق مرزی که منجر به ناامنی می­شود، اثرات خود را بر توسعه نیافتگی و ناامنی در کل کشور می­گذارد. اما موانع ذهنی و عینی زیادی تاکنون باعث شده ­است این گونه تاثیرات منفی ادامه داشته باشد. آمایش مناطق مرزی سعی دارد این موانع را بردارد و با ارایه یک نوع برنامه­ریزی فضایی- راهبردی، توسعه یکپارچه و پایداری ملی را تحقق بخشد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: آمایش؛ مناطق مرزی؛ نظام برنامه‌ریزی؛ تعادل منطقه‌ای؛ توسعه؛ امنیت

مراجع

منابع

آسایش، حسین(1375). اصول و روش‌های برنامه­ریزی ناحیه­ای، انتشارت دانشگاه پیام نور: تهران.

پاپلی یزدی، محمد حسین(1384). عدالت اجتماعی و توسعه، کاربرد فلسفه در ایدئولوژی و آمایش سرزمین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 74.

توفیق، فیروز(1384)، آمایش­سرزمین و تجربه­جهانی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری: تهران.

جعفری ولدانی، اصغر(1371).کانون‌های بحران در خلیج فارس، انتشارات کیهان.

چوخاچی زاده مقدم، محمد باقر. 1381. مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).

حافظ نیا، محمد رضا و محمد رضا کاویانی(1383). افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی. انتشارات سمت.

دارونت، دی. اف ودیگران(1381)، ریشه­های تهاجم- علل و زمینه­های بروز جنگ، ترجمه فرهاد درویشی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

زیاری، کرامت­ا...(1383)، مکتب‌ها، نظریه­ها، مدل‌های برنامه و برنامه­ریزی منطقه­ای. انتشارات دانشگاه یزد.

سابقه برنامه­ریزی منطقه­ای در ایران(1362)، دفتر برنامه­ریزی منطقه­ای و آمایش سرزمین.

صرافی(1379)، مبانی برنامه­ریزی توسعه منطقه­ای. انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

صفوی، سیدیحیی(1378)، جغرافیای نظامی کشورهای همجوار، جلد اول سازمان جغرافیایی ن.م.

عندلیب، علیرضا(1380)، نظریه پایه و اصول آمایش­مناطق­مرزی جمهوری­اسلامی­ایران، دوره­عالی­جنگ.

عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف(1379)، تجربه­های آمایش مناطق مرزی دوپارة آلمان و درس‌هایی برای ایران، صفه، شماره 29؛ دانشگاه شهید بهشتی تهران.

غازی، ایران(1382)، مفهوم آمایش­سرزمین و رابطه آن با تحلیل جغرافیایی توسعه، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره سوم.

کریمی پور؛ ید الله(1379)، ایران و همسایگان، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران.

کریمی پور یدالله(1381)، مقدمه­ای بر تقسیمات کشوری ایران، انجمن جغرافیایی ایران.

ماندل، رابرت(1379)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.

مجتهدزاده، پیروز(1372)، کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج­فارس، دفترمطالعاتسیاسی­ و بین­اللملی وزارت امور خارجه.

مخدوم، مجید(1381)، شالوده آمایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران.

مطالعات آمایش سرزمین(1383)، دفتر آمایش و توسعه پایدار سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.

 مومنی، مصطفی(1381)، جایگاه دفاع نظامی و غیر نظامی در آمایش سرزمین، دانشگاه امام­حسین(ع).

ولدانی، اصغر(1377)، کانون‌های بحران در خلیج فارس، انتشارات کیهان.

هافتون، گراهام و کانسل، دیوید(1388)، مناطق،راهبردهایفضاییوتوسعةپایدار. ترجمه عارف اقوامی مقدم، چاپ دوم، انتشارات آذرخش: تهران.

هاروی، دیوید(1387)، شهریشدنسرمایه، ترجمه عارف اقوامی مقدم، نشر اختران: تهران.

Buchanan, Ruth)1998), Border Regions: NAFTA, Regulatory Restructuring, and the Politics of Place; in Global Legal Studies Journal; II, 2, Buchanan.

Hansen, Niles H. (ed.)(1978), Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study;Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy. Ballinger

Jones, Phillip,n. and Wild, Trevor(1994), Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts in the Former Inner-German Border Zone; Regional Studies, Vol. 28.3.