نگاهی به تمثیل در شعر نیما، اخوان و سهراب

فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

مقاله 1، دوره 11، شماره 40، شهریور 1398، صفحه 8-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نازنین مطوری¹؛ مسعود پاکدل^{* 2}

¹دانشجوی دکتری زان و ادبیات فارسی،واحد رامهرمز،دانشگاه آزاد اسلامی،رامهرمز،ایران.

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

چکیده

تمثیل یکی از اصطلاحات رایج در ادبیات ایران و جهان است که علیرغم بسامد بالا و پیشینه غنی، به سبب برخی شباهت­ها با دیگرآرایه­های ادبی نظیر نماد، رمز، کنایه و حتی تشبیه و استعاره، درخصوص معرفی دقیق آن میان صاحب نظران و ادبیان اختلاف نظرهایی وجود دارد. ازاین­روی باید اذعان داشت که در دوره­های مختلف و براساس مکتب­های فکری و شعری موجود، کارکرد و تعریف تمثیل دچار دگرگونی­ها و به تبع آن آفرینش آثار گوناگون شده است. در این جستار به روش تحلیلی- توصیفی به بررسی کارکردهای تمثیل در شعر سهراب، نیما و اخوان پرداخته شده است. نتایج به دست­آمده نشان می­دهد که نمود نمادگرایی و بهره­گیری از تشبیه و استعاره که زیرمجموعه­های تمثیل هستند در آثار سهراب و اخوان در مقایسه با آثار نیما پررنگ­تر است؛ زیرا این دو شاعر اغلب از تمثیل برای بیان دردهای اجتماع و ناملایمات جامعه بهره گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها

تمثیل؛ نیما؛ سهراب؛ اخوان

مراجع

الف- کتاب:

1. اخوان ثالث، مهدی، (1378)، آخر شاهنامه. ج 14. تهران: مروارید.
2. ------------، (1386)، زمستان. تهران: زمستان.
3. ------------، (1370)، از این اوستا. تهران: مروارید.
4. بهبهانی، سیمین، (1377)، مجموعهاشعار. تهران: نیلوفر.
5. پورنامداریان، تقی، (1375)، رمزوداستان‌هایرمزی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چ چهارم.
6. سپهری، سهراب، (1376)، هشت کتاب. تهران: طهوری.
7. حمیدیان، سعید، (1381)، داستان دگردیسی (روند دگرگونی‌های شعر نیما یوشیج). تهران: نیلوفر.
8. سید حسینی، رضا، (1379)، فرهنگ آثار، معرفی آثار مکتوب ملل جهان از آغاز تا امروز. ج 2. تهران: سروش.
9. شفیعی کدکنی، محمد­رضا، (1366)، صور خیال در شعر پارسی. تهران: آگاه.
10. -----------------، (1376)، هزاره دوم آهوی کوهی. تهران: سخن.
11. شمیسا، سیروس، (1378)، بیان و معانی. تهران: فردوس.
12. راستگو، محمد، (1382)، هنر سخن آرایی (فن بدیع). تهران: انتشارات سمت.
13. رادفر، ابوالقاسم، (1368)، فرهنگ بلاغی – ادبی. تهران: انتشارات اطلاعات.
14. وحیدیان کامیار، تقی، (1379)، بدیع از دیدگاه زیباشناسی. تهران: دوستان.
15. یوشیج، نیما، (1339)، افسانه و رباعیات. تهران: کیهان.
16. --------، (1356)، ماخ اولاً. تهران: دنیا. چ 4.
17. --------، (1364)، مجموعه آثار نیما. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: نشر ناشر.
18. ---------، (1362)، شعر من. تهران: امیر کبیر. چ 5.
19. ---------، (1353)، حکایات و خانواده سرباز. تهران: امیرکبیر.

 

ب- مقاله‌ها:

1. فتوحی، محمود. (1384). «تمثیل»، مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم، شماره 47-49.
2. شامیان، اکبر (پاییز و زمستان 1384) تمثیل رؤیا در شعر معاصرایران، فصلنامه پژوهشهای ادبی شماره 9 و 10 ص 111 تا 126
3. بهبهانی، مرضیه (1387)، «تمثیل، آینه اجتماع؛ (سیری در تمثیل­های ادبیات عرفانی در اثار عطار و مولانا)». نشریه ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. دوره 4، شماره 13.
4. رضایی، احترام (1397). «معرفی انواع تمثیل فشرده و جستجوی ردپای آن در شعر نخستین شعرای زبان فارسی». نشریه شعرپژوهی بوستان ادب». دوره 2، شماره 7.
5. ملایی، غلامحسین (1383). «تمثیل در ادبیات ایران و جهان». مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 70.