ارزیابی شاخص زیستی آلودگی و فون کفزیان نهر مادرسو پارک ملی گلستان

نشریه فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری

مقاله 6، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، خرداد 1387، صفحه 49-61   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سارا جرجانی^{* 1}؛ افشین قلیچی²؛ رضا اکرمی²؛ وحید خیرآبادی³

¹عضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد آزادشهر

²اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد آزادشهر

³کارشناس اداره کل محیط زیست استان گلستان

چکیده

هدف از این مطالعه شناسایی ماکروبنتوزهای رودخانه مادرسووبررسی فراوانی آنها در ایستگاه­های مختلف در ماه‌های مختلف بود. نمونه­برداری به‌صورت ماهانه از فروردین 1385 تا اسفند 1385 انجام شد. نمونه‌های ماکروبنتوز توسط نمونه‌بردار سوربر جمع‌آوری شدند. نمونه­های جمع­آوری شده توسط محلول فرمالین 4 درصد، تثبیت و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه نمونه­ها شناسایی و شمارش شدند. دبی و درجه حرارت آب هر ایستگاه در زمان­های نمونه‌برداری ثبت شد. نتایج نشان داد که در اکثر ماه­های نمونه­برداری بیشترین فراوانی مربوط به لاروهای Ephemeroptera، Trichoptera و Diptera بود. در بین افراد راسته Diptera سه خانواده Chironomidae، Simulidae و  Tabanidae با درصد فراوانی به­ترتیب 64، 17 و 17 درصد غالبیت داشتند. بیشترین تعداد افراد راسته­های Ephemeroptera و Trichhoptera در ماه مرداد مشاهده شد، درصورتی­که بیشترین تعداد افراد راسته Diptera در اردیبهشت و همچنین بهمن ماه مشاهده شد. کاهش افراد این راسته در اسفند و فروردین را می­توان به بالا بودن دبی آب در این دو ماه نسبت داد. با توجه به درصد فراوانی موجودات کفزی در ماه­های مختلف، افراد راسته Ephemeroptera غالبیت بیشتری داشته است. هر چند در برخی ایستگاه­ها (به‌خصوص ایستگاه 5) افراد راسته Diptera غالبیت بیشتری داشته­اند که این امر به‌دلیل ورود فاضلاب روستای تنگراه و چند رستوران به این منطقه می­باشد. در تابستان تعداد افراد Diptera (به‌خصوص خانواده Chironomidae) کاهش قابل توجهی یافت. احتمالاً دلیل این امر مهاجرت عمودی از کف به سطح و به­خصوص فعالیت تغذیه­ای کفزی­خواران می­باشد. از آنجا که بافت بستر در رودخانه مادرسو عمدتاً قلوه­سنگی است، و از طرفی بار مواد آلی در این رودخانه یکسان است (به­دلیل عدم وجود آلاینده عمده به­غیر از ایستگاه 5)، تنوع ماکروبنتوزها تفاوت چندانی در بین ایستگاه­های مختلف نداشت. در نتیجه­گیری کلی با توجه به وجود راسته­های حساس به آلودگی، می‌توان بیان داشت که رودخانه مادرسو دارای آبی با خصوصیات کیفی مناسب می­باشد. بروز سیلاب فصلی در اواسط مرداد باعث کاهش چشمگیر ماکروبنتوزها در این رودخانه می­شود. میزان تنوع در این رودخانه پس از سیل سال­های اخیر کاهش یافته است. 

کلیدواژه‌ها

ماکروبنتوز؛ نهر مادرسو؛ فراوانی

مراجع