ضعف یادگیری و عملکرد تحصیلی دختران دانش‌آموز مقطع متوسطه؛ واکاوی تجارب دبیران زن

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 1، دوره 11، شماره 41، مهر 1398، صفحه 7-31   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد امینی^{* 1}؛ سید احمد مدنی¹؛ فاطمه باغشیخی²

¹دانشگاه کاشان، گروه علوم تربیتی، کاشان، ایرن.

²دانشگاه کاشان، گروه مدیریت آموزشی، کاشان، ایرن.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی و کاوش مهم‌ترین عوامل موثر بر ضعف یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم کاشان با استناد به تجارب و روایت های دبیران زن این دوره بود. رویکرد کلی حاکم بر این تحقیق با توجه به ماهیت و هدف آن، رویکرد کیفی است که طی آن با استناد به نظریه داده بنیاد و بهره گیری از سنت پژوهشی تجربه زیسته و شیوۀ مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته تلاش گردید تا ادراکات واقعی دبیران در زمینه موضوع وارسی و مستندسازی گردد. در این راستا، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با رعایت اصل اشباع نظری تجارب 19 دبیر مقطع متوسطه دوم جمع آوری، بررسی و از طریق فرآیند کد گذاری سه مرحله‌ای باز، محوری و انتخابی سازماندهی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که برمبنای تجارب و دیدگاههای دبیران مهم‌ترین عوامل ضعف یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر شامل نحوه کارکرد معلمان، فضای مجازی، خانواده، کتب درسی،  ساختار و نحوه برنامه‌ریزی نظام آموزشی، کمبود امکانات، تجهیزات و فضای آموزشی، شیوه‌های ارزشیابی، زمان و واقعیات کلان اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه می‌باشند. در عین حال، پژوهشگران از طریق تمرکز و تامل بر روی عوامل مذکور دو مضمون اصلی یا پدیده هسته ای تحقیق یعنی عوامل مدرسه ای یا آموزشگاهی( درون سازمانی) وعوامل اجتماعی یا فرا مدرسه ای ( برون سازمانی) را استنتاج و انتزاع نمودند که از نطر آنان عوامل اصلی توضیح دهنده ضعف یادگیری و کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم هستند.بدیهی است به کارگیری راهکارهای لازم جهت مقابله علمی با مشکلات مرتبط با عوامل یاد شده مستلزم تلاش سازمان‌یافته و منسجم نظام آموزشی کشور به ویژه در مقطع متوسطه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

ضعف یادگیری؛ عملکرد تحصیلی؛ مقطع متوسطه؛ دختران دانش آموز؛ دبیران زن

مراجع

- احمدپور، آرام، سامی، رقیه، و شاهی، رقیه. (1392). بررسی تأثیر استفاده از تخیل در کتاب­های درسی برخلاقیت دانش­آموزان. همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره­های تحصیلی آموزش و پرورش. دانشگاه بیرجند.

- اکبری منجرمویی، فاطمه، کشتی آرای، نرگس. (1394). رابطه بین ابعاد استاد اثربخش از دیدگاه دانشجویان با سبک های یادگیری آنها. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 12(18)، 28-13. 

- پناهی، غلامحسین، قائدی، یحیی، ضرغامی، سعید، عبداللهی، محمدحسین. (1396). تبیین فلسفه یادگیری با تاکید بر نظریه یادگیری وینچ. فصلنامه پژوهش در نظام های آموزشی، 36، 208-181.

- تلخابی، سعید. (1394). تأثیرالگویطراحیآموزشیچهارمولفه‌ایبریادگیریویاد داری سطوحبالایشناختیدانش‌آموزاندر درسریاضی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.

- جهانیان، رمضان. (1391). بررسی و تحلیل سیاست های توسعه ای آموزش و رورش ایران در دوره معاصر، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، 8(19)، 116-93.

- حسینی لرگانی، مریم، سیف، علی اکبر. (1380). مقایسه سبکهای یادگیری دانشجویان با توجه به جنسیت ، مقاطع تحصیلی و رشته تحصیلی.فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 7(19)، 114-93.

 - حیدری، شعبان. (1385). تاثیر اجرای ارزشیابی تکوینی بر افزایش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول منطقه فریدون‌کنار. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

- سیف، علی اکبر. (1397). روان شناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.

- شعبانی، حسن. (1396). مهارتهای آموزشی و پرورشی (روشها و فنون تدریس). تهران: سمت.

- طلایی ، افسانه، حکمت‌پو، داوود. (1391). تبیین تجارب دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اراک از عوامل مؤثر در فرآیند یادگیری فعال. پژوهش کیفی، 12(2)، ۱۳۱-۱۴۲.

- عباس پور، عباس. (1382). واکاوی مفهوم ساختار و نقش و اهمیت آن در حل مسائل آموزش و پرورش. فصلنامه مدریت در آموزش و پرورش،  9(33و34).

- عبدلی، افسانه، زین‌الدینی میمند، فاطمه، آیتی، محسن. (1396). آسیب شناسی فرایند برقراری ارتباط در فرایندیاددهی -یادگیری از دیدگاه دبیران و دانش آموزان دبیرستان های شهر اصفهان. فصلنامه خانواده و پژوهش، (35)، 29- 8.

- علیزاده، سپیده، حقیقی، فهیمه السادات، ساعی ارسی، ایرج. (1395). تأثیر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی بر عملکرد تحصیلی و کاریابی دانشجویان علمی -کاربردی استان تهران. فصلنامه علوم رفتاری، 28، 185-167.

- غریبی، حسن. (1394). تعریف یادگیری. دانشنامه ایرانی برنامه درسی، 1، 6-1.

- قهرمانی، محمد. (1384). بهسازی نظام تصمیم گیری در آموزش و پرورش از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشکده های علوم تربیتی دانشگاه های تهران و مدیران و کارشناسان ستادی وزارت آموزش و پرورش. فصلنامه نوآوری های آموزشی، 4(13)، 57-32.  

- کرامتی، میسره، عمادیان، سیده علیا. (1395). رابطه رشد اخلاقی، اعتیاد به پیامک و افت تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6(4)، 126-111.

- کلباسی، سعید، ناصری، محسن، شریف زاده، غلامرضا، پورصفر، علی. (1387). سبک یادگیری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. مجلهگام‌هایتوسعهدرآموزشپزشکی، 5(1)، 16-10.

- گال، مردیت، بورگ، والتر، گال، جویس. (2006). روشهایتحقیقکمیوکیفیدرعلومتربیتیو روانشناسی (جلد اول). ترجمه احمد رضا نصر و همکاران. (1390). تهران: سمت.

- گلکاری، سمیه، آیتی، محسن، راستگو مقدم، میترا. (1390). تأثیر برنامه مبتنی بر وبلاگ بر خلاقیت دانش‌آموزان متوسطه. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، 7(4)، 333-325.

- گنجعلی، مهدی. (1393). بررسیمیزانتاثیرکاربردروش‌هایعلمیمدیریتبرجلوگیریازافتتحصیلیدانش‌آموزان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

- محمودیان، حسن، عباسی، مسلم، پیرانی، ذبیح، شاه علی کبورانی، فاطمه. (1397).نقش اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری یادگیری در پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی دانشجویان. راهبردهای شناختی در یادگیری، 10، 206-197.

- مشتاقی، سعید، افضل زاده، محمد. (1395).رابطه عوامل اثربخش بر یادگیری دانشگاهی با پیشرفت درسی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی دزفول. توسعه آموزش در علوم پزشکی، 9(22)، 82-74.

- معتقد لاریجانی، محمد. (1393). نقش خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان: دوره راهنمایی شهر تهران. فصلنامه روانشناسی تربیتی،10(31)، 222-211.

- میرزابیگی، احمد. (1395). هدایت تحصیلی یا تحمیلی؟ والدین؛ مهمترین مانع هدایت تحصیلی فرزندان. خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا».

- میرکمالی، سیدمحمد. (1382). رهبری و مدیریت آموزشی. تهران: نشر یسطرون.

- میلر، جی. پی. (1983). نظریه های برنامه درسی. ترجمه محمود مهر محمدی. (1394). تهران: سمت.

- نادری، سوسن. (1395). شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی. نهمین کنفرانس آموزش شیمی ایران.

- نجفی، تکتم، آتشی، سید حسین، جعفری، علیرضا. (1391). بررسی و مقایسه وضعیت یادگیری رسمی و غیر رسمی و منابع آن در دانشچویان( مطالعه موردی، دانشگاه افسری امام علی). فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت نظامی، 12(48)، 226-197.

- نصر اصفهانی، احمدرضا، معین پور، حمیده، ساعدی، عاطفه. (1383). تأثیر عوامل فیزیکی کلاس بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان.  فصلنامه پژوهش­های تربیتی و روانشناختی، 4، 68-54.

- هرگنهان، بی.آر.، و اولسون، متیو، اچ. (2005). مقدمه ای بر نظریه‌های یادگیری، ترجمه علی اکبر سیف. (1386). تهران: نشر دوران.

- یوسفی افرشته، مجید، مروتی، ذکراله، چراغی، اباذر. (1394). شناسایی مولفه های محیط یادگیری اثربخش بر پایه ادراک دانشجویان رشته بهداشت. دوماهنامه علمی و پژوهشی راهبرهای آموزش در علوم پزشکی، 4، 268-261.

 

- Arkun. S, & Askar, P. (2010).  The development of a scale on assessing constructivist learning environments. Journal of Education; 39, 32-43.

- Bandura, A. (1986). Social foundation of thought and action. Englewood Cliffs, NJ: Precentic Hall.

- Bernardo, A. B. I. (2004). Culturally-rooted beliefs and learning: Exploring the relationships among social axioms, achievement goals, and learning strategies of Filipino college students. Philippine Journal of Psychology, 37 (2), 79-100.

 - Cheney, P. W. (2008). Constructivist learning environments: Students perceptions of a technology skills virtual internship [Dissertation]. University of Virginia.

- Entwistle, N. J. (2000). Promoting deep learning through teaching and assessment: Conceptual frameworks and educational contexts. Paper presented at the TLRP Conference, Leicester.

- Gagne, R. M. (1977). The   conditions of learning. 3rd Edition, Holt, Rinehart, and Winston, New York.

- Gayle, B. M., Preiss, R.W., Burrell, N. & Allen. M. (2006). Classroom communication and‌ instructional Processes: Advances through meta-analysis processes. Mahwah. NJ: Lawrence Erbaum Associcates, Inc.

- Hallinger, Ph., Heck, R. H., & Murphy, J. (2014). Teacher evaluation and school improvement: An analysis of the evidence. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 26(1): 5-28.

- Howell, A. J., & Watson, D. C. (2007).  Procrastination: Associations with achievement goal orientation and learning strategies. Personality and Individual Differences, 43 (1): 167-178.  

- Kim, E., Newton, F. B., & Downey, R. G. (2010). Personal factors impacting college student success: constructing College learning effectiveness inventory (CLEI). College Student Journal, 44 (1): 385-396.

- Li, S., Jin, X., Wu, S., Jiang, F., Yan, C., & Shen, X. (2007). The impact of media use on sleep patterns and sleep disorders among school-aged children in china. Sleep, 30 (3):361-367.

- Michael Klipfel, K. (2014). Assessing the effects of authenticity on student engagement and information literacy in academic library instruction.Reference Services Review, 42 (2): 229-245.

- Russell, R.K., Petrie, T.P. (1992). Academic adjustment of college students: Assessment and counseling. In S.D. Brown and R.W. Lent (Eds.), Handbook of Counseling Psychology. New York: Wiley.

- Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage.

- Young, M. R. (2005). The motivational effects of the classroomen vironment in facilitating self-regulated learning. Journal of  Mark Educ, 27(1): 25-40.