اثربخشی طرحواره‌ درمانی بر سبک‌های مقابله‌ای اجتناب، جبران افراطی و ترس‌ از ازدواج دانشجویان دختر

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 5، دوره 11، شماره 41، مهر 1398، صفحه 71-86   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرزانه مردانی¹؛ زهرا تیشه کنی²؛ مهدی رستمی^{* 3}؛ الهه علی پور⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم- بین المللی، گروه مشاوره، قشم، ایران.

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد آمل، گروه روان شناسی بالینی، آمل، ایران.

³دانشگاه شهید بهشتی تهران، گروه مشاوره خانواده، تهران، ایران.

⁴دانشگاه کردستان، گروه مشاوره خانواده، کردستان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی طرحواره‌ درمانی بر سبک‌های مقابله‌ای اجتناب، جبران افراطی و ترس‌ از ازدواج دختران دانشجوی مجرد بالای 30 سال شهر تهران بود. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی بود. با استفاده از نمونه گیری غیر تصادفی 30 دختر دانشجوی در دسترس، در دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل جای گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه‌های ترس‌های پیش از ازدواج سمیعی، یوسفی و نشاط دوست (1392)، سبک‌ اجتناب یانگ-رای (1994) و جبران افراطی یانگ-رای (1994) بود که در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل شد. گروه آزمایش در قالب 8 جلسه آموزش گروهی طرحواره درمانی را دریافت کرد و گروه کنترل هیچ درمانی را دریافت نکرد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر بررسی شدند. نتایج نشان داد که آموزش طرحواره‌ درمانی می‌تواند ترس از همسر، ترس از محدودیت همسر، ترس از خود، سبک‌های مقابله اجتناب و جبران افراطی را در دختران دانشجوی در سن ازدواج کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

طرحواره‌ درمانی؛ سبک مقابله؛ اجتناب؛ جبران افراطی؛ ترس از ازدواج

مراجع

- ابوترابی، بنت الهدی، نامدارپور، فهیمه. (1394). پیش بینی ترس از ازدواج بر اساس تفکیک خویشتن و ابعاد آن در دختران مجرد 25-45 ساله شهرستان نجف آباد. مجله توسعه اجتماعی، 8(3)، 55-41.

- امانی، احمد، ثتایی ذاکر، محمدباقر، نظری، محمدعلی، نامداری پژمان، مهدی. (1390). اثربخشی دو رویکرد طرحواره درمانی و دلبستگی بر سبک های دلبستگی در دانشجویان در مرحله عقد. دوفصلنامه روان درمانی و مشاوره خانواده؛ 1(2)، 191-171.

- بحیرانی، الهام، حضرتی صومعه، زهرا. (1391). عوامل اجتماعی مؤثر در افزایش سنّ ازدواج دانشجویان دختر. مورد مطالعه: دانشجویان شاغل به تحصیل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در سال 1390. مجلۀعلمی- پژوهشیمطالعاتجامعه‌شناختیایران،1(4)، 150-137.

- پیرساقی، فهیمه، نظری، علی‌محمد، نعیمی، قادر، شفائی، محمد. (1394). تعارض های زناشویی؛ نقش سبک های دفاعی و طرحواره‌های هیجانی، مجلهروان پرستاری. ۳ (1)، ۵۹-۶۹

- جهان بخشی، زهرا، کلانتر کوشه، سید محمد. (1391). بررسی رابطه طرحواره‌های ناسازگار اولیه، تمایز یافتگی و رغبت به ازدواج در بین دانشجویان دختر و پسر. دوفصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده؛ 2(2 پیاپی5)، 256-234.

- حسینی، سید حسن، ایزدی، زینب. (1395). پدیدار شناسی تجربه زیستی زنان مجرد جمعیت مورد مطالعه: زنان مجرد بالای 35 سال شهر تهران. فصلنامه مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان. 1(46)، 41-72.

- خسروی، زهره، سیف، سوسن، عالی، شهربانو. (1386). بررسی رابطه بین طرحواره و نگرش به ازدواج. پژوهش در سلامت روانشناختی، 1(4)، 40-31.

- رستمی، مهدی، سعادتی، نادره، نوابی نژاد، شکوه. (1394). بررسی رابطه تاخیر در ازدواج با خودشناسی، به هوشیاری و سلامت روانی دانشجویان مجرد. فصلنامه مشاوره و روان درمانی، 4(16)، 24-7.

- ستوده ناورودی، سید امید، کافی، سیدموسی، پورآقارودبرده، فاطمه، پورتقی یوسفده، رقیه. (1393). بررسی اثربخشی طرحواره درمانی بر طرحواره های ناسازگار جوانان در شرف ازدواج. اولین کنگره ملی روانشناسی خانواده گامی در ترسیم الگوی مطلوب خانواده.

- سمیعی، حمید، نشاط‌دوست، حمیدطاهر، یوسفی، زهرا. (1392). س‍اخ‍ت‌، اع‍ت‍ب‍اری‍اب‍ی‌ و ه‍ن‍ج‍اری‍اب‍ی‌ پ‍رس‍ش‍ن‍ام‍ه‌ ت‍رس‌ه‍ای‌ پ‍ی‍ش‌ از ازدواج‌ در دانشجویان دانشگاه های دولتی. پایانامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

- شریعتمدار، آسیه. (1393). بررسی کیفی آسیب‌شناسی ازدواج بر اساس طرحواره‌های ناسازگار و ارضای نیازها . فصلنامه علمی -پژوهشی پژوهش های مشاوره، ۱۳ (۵۱)، ۹۶-۱۱۶

- صلواتی، مژگان. (1386). طرحواره‌هایغالبو اثربخشیطرحوارهدرمانیدربیمارانزنمبتلابه اختلالشخصیتمرزی. پایان‌نامة دکترای روانشناسی بالینی، انستیتو روانپزشکی تهران. دانشگاه علوم پزشکی تهران.

- عباس زاده، محمد، نیکدل، نریمن. (1395). مطالعه بسترهای زمینه ساز تاخیر در ازدواج دختران با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی. زن در فرهنگ و هنر، 8(4)، 518-493.

- علامه، سید فرید. (1397). بررسی روابط چندگانه ترس‌های پیش از ازدواج بر اساس شخصیت شناسی (اینیاگرام) و مهارت های ارتباطی. اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی ایران، 1-8.

- محمدی سیف، معصومه، عارف، محمد. (1394). آسیب شناسی تاخیر در سن ازدواج جوانان ایرانی. مجله مهندسی فرهنگی، 10(86)، 89-74.

- معمار، ثریا، یزدخواستی، بهجت. (1390). تجربه زیسته دختران مجرد شاغل از سبک زندگی. مجله توسعه اجتماعی، 6(2)، 60-41.

- نوربالا، فاطمه، بهرامی‌احسان، هادی، علی پور، احمد. (1395). اثر پیش بینی سبک‌های مقابله‌ای اجتنابی و جبران افراطی بر سلامت عمومی. روانشناسی سلامت، 17(3)، 77-65.

- یانگ، جفری، کلوسکو، ژانت، ویشار، مارجوری. (2003). طرحوراه درمانی، راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی. جلد اول، ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز. (1391). تهران: انتشارات ارجمند.

- Balsamo, M., Carlucci, L., Sergi, M.R., Murdock, K., Saggino, A. (2015). The Mediating Role of Early Maladaptive Schemas in the Relation between Co-Rumination and Depression in Young Adults. PLoS ONE, 10(10): e0140177. Doi: 10.1371/journal.

- Bayrami, M., Bakhshipor, A., & Esmaeili, A. (2012). The relationship between coping styles and early maladaptive schemas in disconnection-rejection and over vigilance- inhibition in young’s schema model. J Life Sci Biomed. 2(4): 178-181.

- Borowski, S.C., & Tambling, R.B. (2015). Applying the Health Belief Model to Young Individuals’ Beliefs and Preferences about Premarital Counseling. The Family Journal, 23(4): 221-236.

- Daffern, M., Gilbert, F., Lee, S., & Chu, C.M. (2016). The relationship between early maladaptive schema, psychopathic traits, and neuroticism in an offender sample. Clinical Psychologist. 20 (3): 125–128

- Freeman, A. & Fusco, G. M. (2014). Borderline personality disorder- A therapist's guide to taking control. USA: Norton.

- Fischer, T.D., Smout, M.F., & Delfabbro, P.H. (2016). The relationship between psychological flexibility, early maladaptive schemas, perceived parenting and psychopathology.Journal of Contextual Behavioral Science. 5 (3): 169-177.

- Heidardokht Nazari, N., Yousefi, Z., Taher Neshat Doost, H. (2015).  Multiple Relationships between Personality traits, attachment style and self-differentiation with fear of marriage among students of Tehran University. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 4(2): 55-60.

- Jill, L., Michiel, F. Vreeswijk, A. (2015). An empirical test of schema mode conceptualizations in personality disorders. Behavior Research and Therapy, 46: 854- 863.

- Kreuter, E.A., & Moltner, K.M. (2014). Treatment and management of maladaptive schemas. New York: Springer international publishing.

- Mairet, K., Boag, S., Warburton, W. (2014). How important is temperament? The relationship between coping styles, early maladaptive schemas and social anxiety. International Journal of Psychology and Psychological Therapy. 14(2): 171-90.

- Mehra, D., Sarkar, A., Sreenath, P., Behera, J., & Mehra, S. (2018). Effectiveness of a community based intervention to delay early marriage, early pregnancy and improve school retention among adolescents in India. BMC Public Health, 4: 18:732.

- Muris, P. (2013). Maladaptive schemas in non-clinical adolescents: relations toperceived parental rearing behaviours, big five personality factors, and psychopathologicalsymptoms. Clinical Psychology and Psychotherapy, 13(6): 405-413.

- Rajabi, Gh., Mahmoudi, O., Aslani. Kh., Amanollahi A. (2017). Effectiveness of Premarital Education Program Based on Premarital Interpersonal Choices and Knowledge Program in Reducing Fear of Marriage and Increasing the Marriage Motivation of Single Students. J Kermanshah Univ Med Sci, 21(3): 108-114

- Pascal, A., Christine, A., & Jean, L. (2008). Development and validation of cognitive inventory of subjective distress. International Journal of Geriatric Psichiatry, 23: 1175- 1182.

- Skeen, M. (2014). A schema – focused analysis of Philip care in w, Somerset Maugham's "of Human Bondage" the Wright Institute, 105: 481- 495.

- Taylor, C., & Harper, S.F.  (2015). Early maladaptive schema, social functioning and distress in psychosis: A preliminary investigation. Clinical Psychologist, 63(76): 89-122.

- Thimm, J. C. (2011). Incremental validity of maladaptive schemas over five-factor model facets in the prediction of personality disorder symptoms. Personality and Individual Differences, 50(6): 777–782.

- Thimm, J. C. (2010). Mediation of early maladaptive schemas between perceptions of parental rearing style and personality disorder symptoms. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41(1): 52-9.

- Young, J. (1994). Schema Therapy: Conceptual Model, Available in www.therapist-training.com.au/young.pdf.

- Young, J. E. (2003). Schema therapy (PP: 123- 218). New York: Guilford.

- Young, T. (2007). The relation ship between appearnce Schema, Self- esteem, and indirect aggression among college women. Doctoral Thesis. Oklahoma State University.

- Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E.  (2003). Schema therapy: apractitioner’s guide. New York: Guilford Press.