تبیین واکنش‌های رفتاری و مقابله‌های دانشجویان دختر با نشانگان ضربه عشقی: یک مطالعه پدیدارشناسانه

روان‌شناسی فرهنگی زن

مقاله 7، دوره 11، شماره 41، مهر 1398، صفحه 111-134   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فهیمه باهنر¹؛ محمدحسن آسایش^{* 2}؛ نیکو قاضی نژاد¹

¹دانشگاه تهران، گروه مشاوره خانواده، تهران، ایران.

²دانشگاه تهران، گروه روان شناسی تربیتی و مشاوره، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر باهدف، تبیین واکنش­ های رفتاری و مقابله­ های دانشجویان دختر با نشانگان ضربه عشقی انجام شده است. جامعۀ مطالعۀ حاضر را کلیه دانشجویان­ دخترخوابگاهی دانشگاه تهران در سال تحصیلی1397-1398 که در یک سال گذشته تجربۀ آسیب عشقی را داشتند، تشکیل­ دادند. به منظور نمونه‌گیری دختران ساکن یکی ­از خوابگاه‌های­ دانشجویی دانشگاه تهران در طی یک فراخوان به صورت هدفمند انتخاب شدند. درنهایت تعداد 14نفر انتخاب و از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته جهت جمع­ آوری­ اطلاعات استفاده­ گردید. به منظور درک تجارب زیستۀ دختران با تجارب نشانگان ضربه عشق، روش­ پژوهش­ کیفی با رویکرد پدیدارشناسی، اتخاذ گردید. پس از تحلیل محتوای مصاحبه ها و کدگذاری نهایی آن­ها 2 مضمون اصلی، 17مضمون فرعی و 41 مفهوم استخراج شدند. نتایج نشان داد مضمون اصلی نخست«واکنش‌های رفتاری و مقابله‌های سازگارانه»بود که مضمون‌های فرعی حرکت به سوی دیگران، سازگاری با شرایط، درخواست کمک حرفه‌ای، احتیاط در رفتار، خودمدیریتی، اشتغال و فعالیت، بهره مندی از مهارت و واکنش‌های معنوی سازگارانه را دربرمی‌گرفت. مضمون اصلی دوم«واکنش‌های رفتاری و مقابله‌های ناسازگارانه»بودکه مضمون‌های فرعی مقایسه‌گری، سرزنش‌گری، عدم مراجعه به متخصص، بازی نقش، یادآوری خاطرات، دوری گزینی، خود آسیب رسانی، اهمال کاری و گلایه­ های معنوی بود. بنابراین وجود واکنش‌های متنوع در شرکت­ کنندگان، نشان دهنده این است که نوع حمایت‌های محیطی و روان شناختی، بینش فردی و تیپ شخصیتی در کیفیت واکنش ها نقش مهمی را ایفا می کند.

کلیدواژه‌ها

نشانگان ضربه عشق؛ آسیب عشقی؛ شکست عشقی؛ واکنش‌های رفتاری؛ مقابله های معنوی

مراجع

- آسایش، محمد حسن. (1396). تدوین الگوی چندبعدی مشاوره پس آسیب و اثربخشی آن بر انصراف از طلاق، رضایت زناشویی و سلامت روان زوج­های با سابقه بی­وفایی همسر. رساله دکتری، گروه مشاوره، انشگاه علامه طباطبائی.

- ابوالقاسمی، عباس، دادفر، صدیف، بنی دوست، علیرضا. (1395). اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر خودکنترلی، خودکارآمدی و تکانشوری در دانش آموزان دارای استعداد اعتیاد. فصلنامه اعتیادپژوهی، 39، 44-31

- احمدی، خدابخش. (1386). بررسی نیازهای خانواده‌ها به خدمات مشاوره‌ای، فصلنامه مطالعات فرهنگی-دفاعی زنان، 3(10 و 11)، 91-68.

- احمدی، خدابخش. (1382). بررسی عوامل مؤثر بر کاهش و افزایش سازگاری زوجین دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...، پژوهشکده طب رزمی، مرکز تحقیقات علوم رفتاری، پژوهش، 85-82.

- استوارت، یان،  جونز، ون. (2000). تاملی در روانشناسی تجربی؛ تحلیل رفتار متقابل، ترجمه بهمن دادگستر. (1388). تهران: نشر دایره.

- استراوس، انسلم، کربین، جولیت. (1990). مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای)، ترجمه­ ابراهیم افشار.(1396). تهران: نشر نی.

- اکبری، ابراهیم، خانجانی، زینب، پورشریفی، حمید، محمود علیلو، مجید، و عظیمی، زینب. (1391). مقایسه اثربخشی درمان تحلیل رفتار متقابل با درمان شناختی-رفتاری در بهبود علائم مرضی شکست عاطفی دانشجویان. مجله روانشناسی بالینی،4(3)، 101-87.

- اکبری، ابراهیم. (1390). مقایسه اثربخشی درمان تحلیل رفتار متقابل با درمان شناختی-رفتاری در بهبود علائم مرضی شکست عاطفی دانشجویان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

- امامی سیگارودی، عبدالحسین، دهقان نیری، ناهید، رهنورد، زهرا، نوری سعید، علی. (1391). روش شناسی تحقیق کیفی: پدیدارشناسی. پرستاری و مامایی جامع نگر، 22 (68)، 53-56.

- امانی، احمد، یوسفی، ناصر،  احمدی، سرور. (1393). اثربخشی معنادرمانی به شیوه گروهی بر تاب آوری و احساس تنهایی دانشجویان دارای نشانگان ضربه عشق. فصلنامه پژوهش‌های مشاوره، 2(4)، 102-82.

- امیری، فاطمه. (1394). بررسی اثر بخشی بخشش درمانی بر بهبود نشانگان ضربه عشق، سلامت روان و بخشش در دانشجویان دختر دارای ضربه عشق. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

- پسندیده، عباس. (1391). رضایت از زندگی، چاپ دهم. قم: انتشارات معارف.

- تمنایی فر، محمدرضا.، منصوری نیک، اعظم. (1393). تبیین اهمال کاری تحصیلی براساس صفات شخصیتی، کمال گرایی و رضایت از زندگی دانشجویان. مجله آموزش عالی ایران، 5(4)، 185-166

- توسلی، زهرا. (1394). اثربخشی واقعیت درمانی گروهی بر بهبود نشانگان ضربه عشق. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد

- حاجلو، نادر، مولایی، مهری. (1396). عملکرد خانواده اصلی، تمایز یافتگی خود و دلبستگی به خدا در دانشجویان با و بدون شکست عاطفی. پژوهش‌های نوین روان شناختی،46: 80-63

- حسینی بیرجندی، سید مهدی. (1384). اصول و روش‌های راهنمایی و مشاوره. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 3، 132-121

- خراسانی، فاطمه. (1395). مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه، راهبردهای مقابله‌ای و بلوغ عاطفی بین دانشجویان دارای آسیب عاطفی و بدون آسیب عاطفی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

- دهقانی، محمود. (1389). کارایی روان درمانی کوتاه مدت تعدیل کننده اضطراب بر نشانگان ضربه عشق. پایان نامه دکتری، رشته روان شناسی بالینی، انستیتو روان پزشکی و روان شناسی ایران.

- رجبی، سوران، جوکار، مهناز، علیمرادی، خدیجه. (1397). اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی متمرکز بر آسیب در کاهش نشانگان ضربه عشق در دانشجویان. دو فصلنامه مشاوره کاربردی، 8(1)، 96-79.

- زارع، مهرانگیز. (1394). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش نشانگان ضربه عشق، افسردگی و افزایش پذیرش و رشد پس از شکست در دانشجویان دارای تجربه ی شکست عاطفی. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.

- سادوک، بنجامین، سادوک، ویرجینیا. (2015). خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک. ترجمه مهدی گنجی.(1395). تهران: انتشارات سالاوان.

- سعدیان، فاطمه، باقری، فریبرز، نیلی احمدآبادی، محمدرضا، سلیمی بجستانی، حسین. (1396). تدوین و اثربخشی خودمدیریتی بر مولفۀ هوشیاری وانتخاب جوان.  فصلنامه فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، 8(30)، 165-131

- شانی، حمیدرضا، شیر دل زاده، سارا، قائمی، نصرت، کریمی مونقی، حسین. (1390). تأثیر آموزش حل مسئله بر خودمدیریتی و هموگلوبین گلیکوزیله نوجوانان مبتال به دیابت نوع یک.  مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار،62، 288-270.

- شفیع آبادی، عبداله. (1390). اختلالات رفتاری کودکـان و روش‌های اصلاح و ترمیم آن. تهران: انتشارات بدر

- شولتز، دوآن، شولتز، سیدنی آلن. (2005). نظریه های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی.(1397). تهران: ویرایش

- عباسی، محمود، عزیزی، فریدون، شمسیکوشکی، احسان، ناصری راد، محسن، اکبریالکه، مریم. (1391). تعریف مفهومی و عملیاتی سازة سالمت معنوی: یک مطالعة روش شناختی. فصلنامة اخلاق پزشکی، 6(20)،12-44.

- علیوردی نیا، اکبر، علیمردانی، منا. (1395). کاربست تجربی نظریه فعالیت‌های روزمره در بررسی رفتارهای انحرافی دانشجویان. مجله جامعه شناسی کاربردی، 28(67)، 24-1.

- فهیمی، صمد، عظیمی، زینب، اکبری، ابراهیم، امیری پیچاکلایی، احمد، پور شریفی، حمید. (1393). پیش بینی نشانگان بالینی در دانشجویان دارای تجربه شکست عاطفی بر اساس ساختارهای شخصیتی: نقش تعدیل کنندۀ حمایت اجتماعی ادراک شده. مجله دانش و تندرستی، 9(4): 59-46.

- فیوضات، ابراهیم، حسینی نژاد، محید. (1390). انحرافات اجتماعی. تهران: نشر پژواک

- کرسول، جان. (1990). پویش کیفی و طرح پژوهش انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم نگاری، مطالعه موردی). ترجمۀ حسن دانایی فرد و حسین کاظمی.(1396). تهران: انتشارات صفار.

- کرمی نژاد، زینب. (1394). اثربخشی رویکرد هیجان- مدار بر تحمل پریشانی و تنظیم شناختی هیجان دانشجویان دختر دچار شکست عاطفی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز

- کیخا، عالمه، شاهبازی، حلیمه. (1397). بررسی برخی مشکلات رفتاری ناشی از گوشه گیری و انزوا در دانش آموزان دبستانی شهرستان زابل. کنفرانس دستاوردهای نوین جهان در تعلیم و تربیت، روانشناسی، حقوق و مطالعات فرهنگی-اجتماعی

- گلاسر، ویلیام. (1999). تئوری انتخاب: درآمدی بر روانشناسی امید. ترجمه علی صاحبی.(1396). تهران: انتشارات سایه سخن.

- محمدخانی، شهرام.، ابراهیم زاده، ناهید. (1392). مشکالت روانی و رفتاری دانش آموزان شناسایی و مداخله. تهران: ورای دانش.

- هریس، امی ب.، هریس، تامس آ. (1985). ماندن در وضعیت آخر. ترجمه اسماعیل فصیح(1397) تهران: نشر نو.

- هومن، حیدرعلی. (1391). راهنمای عملی پژوهش کیفی. تهران: سمت.                          

- یالوم، آروین. (1980). روان درمانی اگزیستانسیال. ترجمه سپیده حبیب. (1395). تهران: انتشارات نی.

- یعقوبی، حمید. (1389). مشکلات شکست عاطفی. ماهنامه پیام مشاور: دفتر مرکزی مشاوره وزارت علوم و مرکز مشاوره دانشگاه تهران، 76.

- Albieri, E., Visani, D., Offidani, E., Ottolini, F., & Ruini, C. (2009). Wellbeing therapy in children with emotional and behavioral disturbances: a pilot investigation. PsychotherPsychosom, 78, 6: 387-90.

- Ano, G.G., & Vasconcelles, E.B. (2005). Religious coping and psychological adjustment to stress: a meta-analysis. Journal of clinical psychology, 61(4): 461-480.

- Avey, J.B., Luthans, F., & Youssef, C.M. (2010). The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors. Journal of Management, 36(2): 430-452.

- Baumeister, R., & Vohs, K. D. (2004). Handbook of Self-Regulation: research, theory and applications. New York: The Guilford Press

- Brownstein, J. (2011). Bad Romance: Women Regret Love Failures More than Men, www.livescience. com/13417, March 25, 2011, visited this page: 11/13/2015.

- Bugental, J., Schneider, K., & Pierson, F. (2001). Humanistic Psychology. sage publications. London: Tavistock

- Capan, B.E. (2010). Relationship among perfectionism, academic procrastination and life satisfaction of university students. Social and Behavior Sciences, 5: 1665 – 1671.

- Fahmy, M.S. (2015). Love’s Reasons. Journal of value inquiry, published online, 5: 123-135.

- Freud, S. (1917). Trauer and Melancholie [Grief and melancholy]. Internationale Zeritschrift fur Artztlicge Psycholoanalyse, 4: 288_301.

- Gilbert, S. P., & Sifers, S. K. (2011). Bouncing back from a breakup: Attachment, time perspective, mental health, and romantic loss. Journal of College Student Psychotherapy, 25(3): 295–310

- Greenberg, L. S., Elliott, R., & Pos, A. (2007). Special topic: Emotion-focused therapy. European Psychotherapy, 7: 87-93.

- Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research, 2(163-194): 105.

- Kerr, M. (2012). Depression and College Students, Published on March. 29: 2012, www.healthline. com, visited this page on 1/22/2016.

- Lagrand, L. E. (1989). Youth and the disenfranchised breakup. In K. J. Doka (Ed.), Disenfranchised grief: Recognising hidden sorrow. Lexington, MA: Lexington Books, 173-185.

- Le, B., Dove, N. L., Agnew, C. R., Korn, M. S., & Mutso, A. A. (2010). Predicting nonmarital romantic relationship dissolution: A meta‐analytic synthesis. Personal Relationships, 17(3): 377-390

- Lee, S., & Kweon, S. (2013). A study on empathy, credibility, and political attitude in social media: Focused on the relationship between empathetic intention and the motivation of belonging on intended pro-social and political behavior. Journal of Advances in Journalism and Communication, 1(3): 26-40.

- Matt Brdshaw, A., Ellison, C.G., & Marcum, J.P. (2010). Attachment to God, Images of God, and psychological Distress in a Nationwide sample of Presbyterians, International Journal for the psychology of Religion, 20(2): 130–147.

- Milgram, N., Mey-Tal, G., & Levision, Y. (1998). Procrastination, generalized or specific, in college students and their parents. Personality and Individual Differences, 25 (2): 316-297.

- Muesseler, J. (2008). Allgemeine Psychologie. Spektrum Verlag.

- Mynors ñ, Wallis L. (2001). Problem ñ solving treatment in general psychiatric practice. Advances in psychiatric Treatment; 7(6): 417- 425.

- Newton, A.T., & McIntosh, D.N. (2010). Specific religious beliefs in a cognitive appraisal model of stress and coping. International Journal for the Psychology of Religion, 20(1): 39-58.

- Özer, B.U., & Saçkes, M. (2011). Effects of Academic Procrastination on College Students’ Life Satisfaction. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12: 512–519

- Poling, K. (2006). Cognitive Behavioral Therapy Modifications and Techniques Modifications for Depressed Teens: CBT Techniques to Help a Teen with a Romantic Breakup. Services for Teens at Risk Romantic Breakup. Services for Teens at Risk, STAR-Center Outreach, Western Psychiatric Institute & Clinic.

- Rosse, R. B. (1999). The love trauma syndrome: free yourself from the pain of a broken. First ed. Perseus Publishing. a Member of the Perseus Books Group, 9-270.

- Rowatt, W.C., & Kirkpatrick, L. A. (2002). Two dimensions of attachment to God and their relation to affect, religiosity, and personality constructs. Journal for the Scientific Study of Religion, 41(4): 637-651.

- Rubin, Z. (1973). Liking and loving: An invitation to social psychology. New York: Holt, Rinehart, and Winston.

- Sailor, J, L. (2013). A phenomenological Study of failling out of romantic love. The Qualitative Report, 18(37): 1-22.

- Schaap-Jonker, H., Elisabeth, H.M., Eurelings-Bontekoe, B., Hetty Zock, C., & Jonker, E. (2008). Development and validation of the Dutch Questionnaire God Image: Effects of mental health and religious culture. Mental Health, Religion & Culture, 11(5): 501-515.

- Schraw, G., Wadkins, T., & Olafson, L. (2007). Doing the things we do: A grounded theory of academic procrastination. Journal of Educational Psychology, 99(1): 12-25

- Senécal, C., Koestner, R., & Vallerand, R.J. (1995). Self-regulation and academic procrastination. Journal of Social Psychology,135: 607-619.

- Simos, G., & Beck, T. A. (2002). Cognitive Behaviour Therapy: A Guide for the Practicing Clinician. Publisher: Routledge Mental Health

- Smith, J.D., Welsh, D.P., & Fite, P.J. (2010). Adolescents’ relational schemas and their subjective understanding of romantic relationship interactions. Journal of Adolescence, 33:147–157

- Sori, C.F. (2007). An Affair to Remember: Infidelity and Its Impact on Children. In: P. R. Peluso (Ed). Infidelity: A practitioner's guide to working with couples in crisis. New York, NY: Routledge, 247-276.

- Velazquez. M., Saez, E., & Rossello, A. (2011). Coping Strategies and depression in Puertorican Adolescents. Cultural Diversity and Etnic Minority Psychology, 5(1): 65-75.

- Watson, J.C. (2011). The Process of growth and transformation: Extending the process model. Journal of Person Centered and Experiential Psychotherapies, 10(1): 11-27.

- Wilkowski, B.M., & Robinson, M.D. (2008). Clear heads are cool heads: Emotional clarity and the down-regulation of antisocial affect. Cognition and Emotion, 22(2): 308-326.

- Young, J. E. (1990). Cognitive therapy for personality disorder: A schemafocused approach. Professional Resource Exchange Inc.