بررسی و تحلیل شاخص‌های توسعه شهری بر اساس مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره مورد مطالعه: شهر بابل

آمایش محیط

مقاله 3، دوره 12، شماره 46، آذر 1398، صفحه 41-62   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

عامر نیک پور^{* 1}؛ فاطره رزقی²

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، ایران)

²(دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران)

چکیده

عدالت اجتماعی یکی از مهمترین مباحث مدیریت و برنامه‌ریزی شهری به شمار می‌رود. توجه به اهمیت توزیع عادلانه خدمات و امکانات در نواحی شهری از مهمترین عوامل کاهش نابرابری‌های محله‌ای و افزایش سطح رفاه اجتماعی و پایداری زندگی شهری محسوب می­شود. در این پژوهش مناطق12 گانه شهر بابل به لحاظ برخورداری از خدمات و امکانات شهریتوسط مدل­های تصمیم‌گیری چند معیاره و براساس 5 شاخص اصلی و 44 زیر شاخص رتبه بندی شده‌اند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی اﺳﺖ و به منظور ﺟﻤﻊ‌آوری اﻃﻼﻋﺎت از روش‌ﻫﺎی ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. طبق نتایجمنطقه­ی 3 با بیشترین میزان برخورداری رتبه اول و منطقه 12 با کمترین میزان در رتبه آخر جای گرفته است. همچنین توزیع شاخص‌ها و متغیرها در مناطق این شهر عادلانه و هماهنگ نمی‌باشد،‌ به طوری که با افزایش فاصله از مرکز شهر میزان برخوداری از خدمات کاهش می­یابد. بر این اساس میزان برخورداری در مناطق مرکزی (3، 4و10) بیشتر از مناطق بیرونی و حاشیه‌ای شهر(6 و9) است و شاخص آموزشی- فرهنگی از توزیع نامتعادل‌تری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار شهری؛ عدالت اجتماعی، توزیع خدمات، بابل

مراجع

 

1. اسمیت،1381،کیفیت زندگی: رفاه انسانی و عدالت اجتماعی،ترجمه حسین حاتمی نژاد و حکمت شاهی اردبیلی، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال17، ش186-485، بهمن و اسفند.
2. بوچانی،ا، 1385، تحلیلی از بررسی عدم تعادل فضایی- اجتماعی شهر ایلام براساس دیدگاه توسعه پایدار، مجله شهرداریها،جلد6، شماره73،صص59 - 74.
3. حکمت نیا، حسن، موسوی،میرنجف،1385،کاربرد مدل درجغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، انتشارات علم نوین.
4. خاکپور،ب، باوان­پوری،ع،1388 ، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح یافتگی مناطق شهر مشهد، مجله دانش و توسعه،شماره 27،صص182-202 .
5. خضرنژاد، پخشان؛ عابدینی، اصغر؛ صدرموسوی، میرستار (1396) ،‌ تحلیل فضایی و رتبه‌بندی شهرهای استان آذربایجان غربی بر اساس شاخص‌های فقر شهری، فصل نامه آمایش محیط، دوره 10، شماره 37، تابستان 1396، صفحه 123-148.
6. شریفی، عبدالنبی،1385 ، عدالت اجتماعی و شهر: تحلیلی بر نابرابرهای منطقه­ای درشهر اهواز، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
7. شکویی، حسین،1378،دیدگاه نو در جغرافیایی شهری، ویرایش چهارم، انتشارات سمت، تهران.
8. عبدی دانشپور، زهره،1378، ارزیابی عدم تعادل فضایی در شهرهای تهران، مجله صفه،شماره 29،صص57-34.
9. عباسی، حامد؛ مریانجی، زهره؛ امیدی نژاد، احمد رضا (1395)، افتراق جغرافیایی- فضایی در محلات شهر خرم آباد،‌ فصل نامه آمایش محیط، دوره 9، شماره 34، پاییز 1395، صفحه 65-86.
10. غضنفرپور، حسین؛ کاکا دزفولی، امین؛ کاکا دزفولی، انیس (1398)، تحلیل و سطح‌بندی شهرستان‌های استان کرمان بر اساس شاخص‌های آموزشی با استفاده از مدل TOPSIS، فصل نامه آمایش محیط، دوره 12، شماره 44، بهار 1398، صفحه 65-84
11. مثنوی،م،1382، توسعه پایدار و پارادایم‌های جدید توسعه شهری «شهر فشرده، شهرگسسته»، مجله محیط شناسی، شماره 31،صص89- 104.
12. مرصوصی، نفیسه،1382،تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران (مطالعه موردی: شهرداری تهران)، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
13. ﻣﻮﺣــﺪ، ﻋﻠــﯽ و ﺳــﯿﻤﯿﻦ تــﻮﻻﯾﯽ، 1393، ﺗﺤﻠﯿــﻞﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﻫــﺎی ﻓﻀــﺎﯾﯽ ﺗﻮزﯾــﻊ ﺧــﺪﻣﺎت در ﺳــﻄﺢ ﻣﺤﻼت ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺶ ﺗﻬﺮان. آﻣﺎﯾﺶ ﺳـﺮزﻣﯿﻦ، دوره ﺷﺸﻢ، ﺷﻤﺎره اول، ﺗﻬﺮان.
14. مومنی، منصور 1392، مباحث نوین تحقیق در عملیات،‌ انتشارات گنج شایگان.
15. معین،م،1371 ، فرهنگ فارسی ، جلد دوم ، انتشارات امیر کبیر، تهران.
16. وارثی، حمید، زنگی آبادی، ع، یغفوری، ص،1387، بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی، زاهدان،مجله جغرافیا و توسعه، شماره11.
17. هاروی، دیوید،1379 ، عدالت اجتماعی در شهر، ترجمه فرخ حسامیان و محمدرضا حائری و بهروز منادی زاده، تهران، شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
    1. Lihong،M. et al ،2008. Improved VIKOR Algorithm Based on AHP and Shannon Entropy in the Selection of Thermal Power Enterprise’s Coal Suppliers International Conference on Information Management، Innovation Management and Industrial Engineering.
    2. Oprico Vic، tzeng، 2007. Extended victor method in compassion with outranking. European Journal of Operation al Research.
    3. Pag، C.، 2004، Sustainable Cities of the Developing Countries، Translated Moharamnejad Nasser، Architecture Research Center Tehran.
    4. Rawls،J، 1972، A Theory of Justice، clarend on press of oxford.
    5. Retie، Dark، 2013. Creative cities and sustainable cities، discourse، city and culture، Vol. 4.
    6. Shin، ho، 2012. Income Related in query in health care access and delivery، Rout ledge. London.
    7. Wan، Change، 2011. A com purgative analysis of victor and saw، Faculty of civil engineering، Belgrade.
    8. Wei، Jihad، 2008. The multiple Attribute Decision making vickor and saw. Belgrade faculty of civil engineering.
    9. Wei، J، Xiangyi Lin،2009،.The Multiple Attribute Decision- Making VIKOR Method and Its Application،Wireless Communications، Networking and Mobile Computing WICOM '08. 4th International Conference، Chain.
    10. Zakerian; M، Kashkouli، A، (2010)، Analysis of the population and urban services in urban areas of Meybod from the perspective of sustainable development. Research and Urban Planning، first year، No. 2. [in Persian].
    11. XU، C.، Liu، m.، An، S.، Chen، J.، and Yan، P. 2013. Assessing the impact urbanization on regional net primary productivity in Jiangyin County، Chin، Journal of Environmental Management، 85: 3