تحلیل اثرات پراکنده رویی شهری در توسعه پایدار روستایی از دیدگاه جامعه محلی (مطالعه موردی: روستاهای ادغام شده در شهر ارومیه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 49، اسفند 1398، صفحه 949-965   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کریم حسین زاده دلیر¹؛ صفر حاجی آقازاده²؛ فاطمه نصیری^{* 3}

¹استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، ارومیه، ایران

چکیده

هدف از تحقیق حاضر تحلیل اثرات پراکنده‌رویی شهری در توسعه پایدار روستاهای ادغام شده از دیدگاه جامعه محلی می‌باشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، روش توصیفی - تحلیلی و جهت جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق 16روستای ادغام شده در بافت کالبدی شهر ارومیه در فاصله سال‌های 1335 تا 1395 بوده است. که طبق آمار مرکز آمار ایران در سال 1390 مجموعاً دارای27940 نفر جمعیت و 6804 خانوار می‌باشند که براساس فرمول کوکران تعداد 151 خانوار به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 789/0 محاسبه گردید و جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار و واریانس) و استنباطی (معادلات ساختاری، فریدمن و رگرسیون) استفاده گردیده است. یافته‌های نشان داد، مدل ارائه‌شده برای تحقیق در معادلات ساختاری، در سطح مطلوب با داده‌های تجربی سازگاری داشته و شاخص‌ها از نیکویی برازش برخوردار هستند. همچنین یکی از مهمترین تاثیرات خزش شهری در ارومیه افزایش قیمت اراضی در حاشیه شهر بوده، چنانچه در طی سال‌های اخیر زمین متری به 000/100/2 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین پراکنده‌رویی شهر ارومیه بیشترین تاثیر مثبت را در بعد کالبدی با مقدار بتای 926/0 داشته است. چنانچه در این زمینه موجب گسترش خدمات شهری و توسعه زیرساخت‌های آب، برق، تلفن، گاز، شبکه فاضلاب و اینترنت، بهبود وضعیت راه‌های ارتباطی و دسترسی به حمل و نقل عمومی، خدمات آموزشی، فرهنگی، ورزشی و درمانی شده و تاثیرات آن در بعد زیست‌محیطی غالباً بصورت منفی ارزیابی شده است.

کلیدواژه‌ها

خزش؛ پراکنده‌رویی شهری؛ ادغام روستاها؛ معادلات ساختاری؛ شهر ارومیه

مراجع

Afrkhateh, H., HajiPour, M., (2013). Urban Creep and Its Consequences in Rural Sustainable Development (Case: Peripheral Villages of Birjand). Geography (International Journal of the Iranian Geographical Society), 11 (39), 185-158. (in Persian)

Ahmadian, M. A., Ghasemi, M., (2013). An Analysis of the Integration of Plants in the Physical-Spatial Structure of Cities. Case Study: Mashhad Holy. Journal of Rural Research and Planning, 3, 168-143. (in Persian)

Ali.Babaei, Y., (2012). Lessons Learned from a Little Advanced Research Method, Faculty of Social Sciences. University of Tehran. (in Persian)

Ashrae, E., Abdollahi, A., Karimzadeh, S., Azizi, R., (2015). Investigating the Consequences of Land Use Change on Urban Rural Areas Case Study: Urmia City. Journal of Geographical Space, University Quarterly Golestan, 5, (18). (in Persian)

BESS., (2014). Fragments, functions, flows and urban ecosystem services (Biodiversity and Ecosystem Service Sustainability project). (http://bess-urban.group.shef.ac.uk).

Wilson, B., and Chakraborty, A., (2013). The Environmental Impacts of Sprawl: Emergent Themes from the Past Decade of Planning Research. Sustainability, 5, 3302-3327.

Center for Statistics of Iran, (2016), Public Census and Residential Population. Urmia City. (in Persian)

Chegini, R., (2012). Explaining the Spatial-Physical Consequences of the Integration of Rural Nuclei in the Process of Expanding Tehran City. Master's thesis of Kharazmi University, by Dr. Mohammad Soleimani, Dr. Hassan Afrakhteh. (in Persian)

Dejene, N., (2011). Rapid Urban Expansion and its Implication on Livelihood of Farming Communities on Peri urban area. The Case of Sebeta Town.

EEA., (2015). European environment - state and outlook 2015: Assessment of global megatrends. European Environment Agency, Copenhage.

Eid, M., A. S. & Mirghani. E. A. M., (2004). The lessons learned from the housing in the context of facilitating random Housing. Department of Architecture - Faculty of Engineering - University of Assiut

FAO., (2011). Food, agriculture and cities: The challenges of food and nutrition security. agriculture and ecosystem management in an urbanizing world; Rome http://www.fao.org/fileadmin/templates/FCIT/PDF/FoodAgriCities_Oct2011.pdf.

Farid, Y., (2009). Geography and Urbanism. Seventh Edition, Tabriz, Tabriz University Press. (in Persian)

Firouznia, G., Mosa. K., Seyyed. M., Sadeghi. T. A., (2011). Study of the Impact of Village Integration in the City (Example: Integration Villages in Kashan City), Geography and Development, 25, 96-79. (in Persian)

Guneet, K., (2008). Rban Sprawl, an issue of growing concern. 44th ISOCARP Congress, 1-10.

Habibi, S. M., (2009). From Flux to City, Historical Analysis of the Concept of the City and Its Physical Form of Thinking and Effect. Tehran, Tehran University Press. (in Persian)

Shokouee, H., (2009). New Perspectives in Urban Geography. Tehran, Sada Publication.

Jalalian, H., Ziaian. P., Farabi. P., and Karami. K., (2013). Urban Creep Analysis and Land Use Change (Comparative Study of Urmia and Isfahan Cities), Physical Planning Quarterly, 2 (4), 98-73. (in Persian)

Kalantari, K., (2009). Modeling Structural Equations in Social and Economic Research. Tehran: Saba Culture. (in Persian)

Kamranodi, K., Moses, A., F., Janbazi, A., (2014). Shiraz City Dispersion and Economic, Social, and Physical Changes in Villages around the Village (Case: Guim Village). Quarterly Journal of Rural Space and Rural Development, 3 (3), 62-41. (in Persian)

Karen, C. S. Michail. F., Burak. G., Michael. K. R., (2011). A Meta-Analysis of Global Urban. Land Expansion, 6(8):1-9

Karimzadeh, H., Nikjou. M. R., Sadr Mosavi., M.S., Kohistany. H., (2014). Identifying the Factors Influencing the Creation of Entrepreneurial Opportunities in the Tourism Sector of Rural Areas Using the Structural Equation Model (SME). Geography and Environmental Planning Course, 25 (2), 290-269. (in Persian)

Kübra, C. Ç., Sevinç. B. Y., (2009). The Rural-Urban Transformation Through Urban Sprawl:An Assessment Of Ankara Metropolitan Area. The 4th International Conference of the International Forum on Urbanism (IFoU).

Leontidou, L. and Chris. C., (2007), Urban sprawl and Hybrid cityscapes in Europe: comparisons, theory construction and conclusions, Blak well publishing ltd, 245.

Liu, X., Li, X., Shi, X., Wu, S., and T, Liu., (2009). Simulating complex urban development using kernel-based non-linear cellular automata. Ecological Modeling, 211(1-2):, 169-181.

Lungo, M., (2001). Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America", Land Lines, 13 (2), 28-39;

Mahmoudi, S. K., (2014). Integration of Rural Settlements in the Urban Creep Crisis with Emphasis on the Conflict of the Spatial-Physical Material Case Study: Darband-Kashank Circuit (Northern Tehran). Master's Thesis, Shahid Beheshti University, Guidance Dr. Abbas Saeedi and Dr. Hasan Afrakhteh. (in Persian)

Mera, A. (2015). Effects Of Urban Sprawl On The Livelihood Of Suburban Agricultural Community: The Case Of Sara Ampol, Yeka Tafo And Chorisoarea. Yeka Sub City, Addis Ababa (Ethiopia), Addis Ababa University, College Of Social Sciences, Departments Of Geography And Environmental Studies.

Meshkini, A., Zangnee. A. and Mahdanezhad, H., (2014). An Income on Urban Dispersion and Creep. Tehran, Publishing House of Jihad, Kharazmi University. (in Persian)

PapoleYeizidi, M. H., Ebrahimi. A., (2009). Theories of Rural Development. Tehran, Publication  Samt. (in Persian)

 Parsi, H., & Farmahini. F. B., (2014). Urban Dispersion Analysis in the Large Cities (Case Study; Northern Areas of Isfahan). Quarterly Journal of Urban Studies, 10, 62-49. (in Persian)

Qasemi, V., (2010). Structural Equation Modeling in Social Researches Using Amos Graphics. Tehran: Sociologists' Publishing. (in Persian)

Rezvani, M. R. (2011). Planning of rural development in Iran. Qomes Publication, Tehran. (in Persian)

Saeedi, A., and ShafieeSabet. N., (2011). The Corrosiveness of Landscape and Transformation of Agricultural Land Use". in Saeedi, Abbas; Rural-Urban Relationships in Iran, Mehermino, Tehran, 166-149. (in Persian)

Saeedi, A., and Soltani. R., (2011). The Role of Metropolitan Connections and Physical-Spatial Transformation of the Peripheral Villages. in: Saeedi, Urban Rural-Urban Relations and Relationships in Iran, 167-188, Mehmerino, Tehran. (in Persian)

 Saeedi, A., Rahmani Fazli, A.R., and Manijeh. A., (2014). Urban integration of rural settlements around the city of Zanjan; Case: Sayan and Gawazang Villages, Housing and Village Journal, 145. (in Persian)

Sa'idi, A., (2008). Polar Springs Models. Encyclopedia of Urban and Rural Management, Tehran. (in Persian)

Soleimani, M., Afraketh. H., Saeed.Nia, A., Chegini. R., (2013). Analysis of the physical-spatial consequences of the integration of rural nuclei in the city of Tehran. Rural Economy and Space Development, 36, 150-115. (in Persian)

Taherkhani, M., Roknadin Eftekhari, A.R., (2004). Analysis of the Role of City-Village Interaction in the Development of Rural Areas of Qazvin Province. Modares Journal, 35, 96-79. (in Persian)

UN,. (2012). World urbanization prospects- the 2011 revision. ESA/P/WP/224, United Nations Department of Economic and Social Affairs, New York, USA.

Zarbast, E. and Shadazavieh. H., (2011). Identifying the Effective Factors on Urban Hero Dispersion and its Relationship with the Spatial Structure of the City. Case Study: Urmia City. Journal of Architecture and Urban Development, 7, 112-89.

Zhifeng, L., Chunyang. H., Yuyu. Z., Jianguo. W., (2014). How much of the world’s land has been urbanized, really?. A hierarchical framework for avoiding confusion, Landscape Ecol (2014) 29, 763–771.

Zia Tavana, M. H., and Ghader Mazari, G., (2009). Land Use Change in Pira Shahri Villages in the Creep Process of the City of Naysar and Hassan Abad Villages in Sanandaj, Rural Studies, University of Tehran, 42, 68. (in Persian)